Munafumi Nsañu Yakuzatisha muChihandilu niMudimu Wanetu AkaKristu Mukanda waKupompa
© 2023 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
JULY 3-9
YUMA YALEMA YAMWIZU DANZAMBI | EZERA 4-6
“Bayi Muluwañesha Mudimuku”
Komana Mwamonaña Chuma Chamweniyi Zekariya?
Mudimu wakutuñulula tembeli awulekesheli. Hela chochu, amayala atondeliwu kulombola, dikwila nawu Kapristu Muneni Yeshiwa (Yoshuwa) niNguvulu Zerubabeli, atachikili cheñi “kutuñulula itala daNzambi.” (Ezera 5:1, 2) AYudeya amakwawu hadaha atoñojokeli nawu afuukwili mwatama. Mudimu wakutuña hiwaswamini kumesu awayilumbuku, owu adi kuzatisha njila jejima kulonda awukañeshi. Awa anlomboli ayedi, aYoshuwa naZerubabeli, akeñekeleña kuyikolesha nawa Yehova wayikwashileña. Ayikolesheli. Munjilanyi?
w86 2/1 29, chikasha ¶2-3
Mesu aYehova “Adiña Hadi Akulumpi”
Hanyima yakwila aYudeya ashalilihu anafunti kufuma kuBabiloni, hahitili yaaka 16 yakubula kwilahu chuma chejima. Kaprofwetu Hagayi niZekariya akwashili aYudeya nawa mudimu wakutuñulula tembeli yaYehova watachikili. Hela chochu, hashimbwili wanyi, iwu mudimu awukañesheli kudi ayilolu amuPeresi. Awa akakukañesha ayihwili nawu: “Hinyi wayinkeli lushimbi lwakutuñulula idi itala?”—Ezera 5:1-3.
Chakalili nankashi kwakula ilu lwihu. Neyi akulumpi etejeli kuyichinisha, mudimu wakutuñulula tembeli kachi wemeni hohenohu. Neyi akulumpi ayihilishili awa ayilolu chiña mudimu wakutuñulula awulekesheli hohenohu. Dichi akulumpi (chakadi nikujina ayilombweleña kudi Nguvulu Zerubabeli niKapristu Muneni Yoshuwa) ayakwili mukubabala ilaña munjila yayiwahi. Ayanukishili ayilolu lushimbi lwajimbeliwu lwashiliku Kirusi lwakwiteja aYudeya kutwalekahu naniwu mudimu. Chineli elukili lushimbi lwaPeresi lwakubula kuhimpa nshimbi yasonekawu, awa ayilolu afuukwilihu kubula kudikaña nanshimbi yashiliku mwanta. Dichi mudimu awitejeli kutwalekahu kushika nimpinji Mwanta Dariyusi yayitejeliyi kutwalekahu!—Ezera 5:11-17; 6:6-12.
Komana Mwamonaña Chuma Chamweniyi Zekariya?
Kuhimpika kwamwekeni kwayikolesheli aYudeya atuñileña. Kuhimpikanyi? Mu 520 B.C.E., mwanta wamuha, Dariyusi I, watachikili kuyuula muPeresi. Muchaaka chamuchiyedi chachiyuulu chindi, wenjili nakuwana nindi aluwañesheli hakulekesha mudimu wakutuña tembeli muloña chadiña munshimbi wanyi. Dichi Dariyusi wahanini lushimbi nindi amanishi mudimu wakutuña. (Ezera 6:1-3) Chafuukwiliyi mwanta chayihayamishili antu ejima, ilaña kudi yuma yikwawu yeliliyi mwanta, kubadika hohu hakuyiteja nindi atwalekihu kuzata. Mwanta walejeli nyuza yayinyeñumukili nindi aleki kukañesha mudimu wakutuñulula nawa atachiki kuhanaku mali niyuma yikwawu yinakukeñeka! (Ezera 6:7-12) Chafuminimu, aYudeya amanishili kutuñulula tembeli chimwahitili yaaka yiwana, mu 515 B.C.E.—Ezera 6:15.
Komana Mwamonaña Chuma Chamweniyi Zekariya?
Njila yikwawu mwatulombwelañayi Yehova hikuzatisha “nduñu wamaana nikashinshi.” (Mat. 24:45) Mpinji yikwawu, iwu nduñu nateli kutuleja nshimbi jitunateli kubula kutiyishisha chikupu. Chakutalilahu, anateli kutuleja nshimbi yinakushimuna chitwatela kupuluka kuwubanji wadimwekenaña wutunateli kutoñojoka netu kwila wumwekana mwiluña detu nehi. Hela netu iwu nduñu nasweji kukolesha nshimbi jachipupu. Tunateli kwila ñahi neyi tunakutoñojoka netu nshimbi jinakutwinkawu jamukunkulwayi? Twatela kutoñojoka hayuma yayiwahi yafuminimu chelili aIsarela ovwahili kufumba kwayinkeliwu kuhitila mudi Yoshuwa niZerubabeli. Twatela kutoñojoka cheñi nsañu yikwawu yamuBayibolu yitunatañi. Mpinji yikwawu antu jaNzambi atambwilileña wunlomboli wamwekeneña neyi hiwukuyikwashaku kwesekeja nammwenu yawuntu ilaña wayipulwishili.—Anso. 7:7; 8:10.
Yuma Yalema yakuSpiritu
w93 6/15 32 ¶3-5
Munateli Kukuhwelela Bayibolu?
MuTarusa atuñili iwayawaya, musumba wekala kukabeta kasumbwañesha chidiilu namusela kunakutenawu makonu nawu Turkey. Idi iwayawaya adituñili mpinji yayulileñayi nguvulu Mazewusi wawaPeresi mu chaaka 400 B.C.E. Damutena nawu nguvulu wamwiluña “daMwishinadi daKaloña” dikwila nawu, Kaloña Yufurati.
Awa mazu alemenadi? Muloña munateli kuyiwana awa mazu wowamu nimuBayibolu. AEzera 5:6–6:13 ashimuna mazu aditemesheleliwu aDariyusi mwanta wakuPeresi nanguvulu atenañawu nawu Tatenayi. Nsañu yadiña yakutuñulula tembeli muYerusalema. Ezera wadiña mukakukopolola Nshimbi jaNzambi wakulukila, nawa wasonekeleña muwihi nawa choloka. Mukuwana aEzera 5:6 niha 6:13 nawu wamutena Tatenayi nindi “nguvulu weluña daMwishinadi daKaloña.”
Ezera wasonekeli awa mazu kwakwihi na 460 B.C.E., henohu kunashali yaaka 100 nahatuñiliwu idi iwayawaya. Antu amakwawu atoñojokaña nawu nsona jasonekeliwu hakutena ona chilolu hinsañu yasweja kukeha. Ilaña neyi ansoneki aBayibolu asonekeli choloka nimunsañu yanyanya komana kwila tukuhwelela nsañu yikwawu yasonekeliwu nehi?
JULY 10-16
YUMA YALEMA YAMWIZU DANZAMBI | EZERA 7-8
“Yilwilu yaEzera Yaleteli Kalemesha Hadi Yehova”
w00 10/1 14 ¶8
Kudiza—Kwakuwahi nawa Mwafumaña Yuma Yayiwahi
Eñañi, twatela kukeña Izu daYehova chakufuma hamuchima, haheni. Twatela kutiyaña kuwaha kutaña cheñi nsañu yitunafumi nakutaña. Twatela kutoñojoka chikupu hansañu yalema yakuspiritu, kuyitiyishisha chikupu nikutoñojokahu. Chumichi chakeñekaña kutoñojokahu chikupu nikulombelahu. Kufwana Ezera, twatela kuloñesha nyichima yetu hakutaña nihakudiza Izu daNzambi. Kutalisha hadi yena chasonekewa nawu: “Ezera waloñesheli muchima windi kulonda akeñakeñi Nshimbi jaYehova nikujizatisha nikudizisha kuleja kwayu niwunsompeshi muIsarela.” (Ezera 7:10) Talenu iyi yuma yisatu yelileña Ezera hakuloñesha muchima windi: kudiza, kuzatisha nsañu yinadiziyi, nikutañisha. Twatela kumwimbujola.
si 75 ¶5
Mukanda wamuBayibolu Naamba 13—1 Kushindulula
Hikwadiñahu muntu wakulukila nehi Ezera wadi kusoneka iyi nsañu yakunyaka cholokaku. Muloña “Ezera waloñesheli muchima windi kulonda akeñakeñi Nshimbi jaYehova nikujizatisha nikudizisha kuleja kwayu niwunsompeshi muIsarela.” (Ezera 7:10) Yehova wamulombweli naspiritu yindi yajila. Nyuuli wawaPeresi wadiña nañovu mukaayi kejima wamweni maana aNzambi adiña mudi Ezera nawa wamwinkeli ñovu yakwikala nsompeshi munkambi yamuYudeya. (Ezera 7:12-26) Dichi Nzambi diyi wamukwashili nawa diyi waletesheli amwinki iwu wuswa, dichi Ezera wasonekeli nsañu yindi kuzatisha nyikanda yadiñahu.
it-1 1158 ¶4
Kudizoza
Kwakwashaña Kulombola Antu Chiwahi. Muntu wadizozaña kudi Nzambi anateli kumulombola kudi Nzambi. Ezera wadiña namudimu weneni wakulombola antu kufuma kuBabiloni nakuya kuYerusalema amayala 1,500, kushilahu niatupristu, aNetini, ambanda nianyana. Kubombelahu, asendeli wuru nasiliva yayivulu yakuwahisha nachu tembeli muYerusalema. Akeñekeleña kuyikiña halwendu lwawu, ilaña Ezera hakeñeleña kulomba mwanta wawaPeresi kulonda amushinjikiji kudi amashidika nakumwekesha nindi wakuhweleleli muñovu jawuntuku. Nawa, wadiña wamuleja dehi mwanta nindi: “Chikasa chachiwahi chaNzambi yetu chidi hadi antu ejima anakumukeñakeña.” Dichi washimwini nindi antu ashakami chakadi kuda kulonda adizozi kudi Yehova. Alombeli kudi Nzambi, nawa wayitiyilili nawa wayikiñili kudi ayilumbu abalaminineña munjila, kulonda ashiki chiwahi kwayileñawu. (Ezr 8:1-14, 21-32) Kaprofwetu Danyeli, washalili muBabiloni muwunkoli, Nzambi wamutiyili kuwaha kuhitila mukumutemeshela kañelu nakumumwekeshela chimwenu, muloña Danyeli wadizozeli kudi Nzambi hampinji yakeñeleñayi wunlomboli nikwiluka.—Dan 10:12.
Yuma Yalema yakuSpiritu
w06 1/15 19 ¶10
Yikuma Yamaneni Kufuma muMukanda waEzera
7:28–8:20—Muloñadi aYudeya Amavulu chashintajalileñawu kufunta kuYerusalema naEzera? Hela chakwila mwahitila yaaka kubadika ha 60 kufuma hafuntilili izanvu datachi dawaYudeya kumukala wawu, Yerusalema mwadiña hohu antu antesha. Kufunta kuYerusalema chakeñekeleña kutachika chihandilu chachiha chakala nawa chawubanji. Haniyi mpinji aYudeya adiña namaheta muBabiloni amweneña nawu muYerusalema himwadiña maheta amavuluku. Nawa nimunjila mwadiña wubanji. Antu afuntileña ateleli kwikala nachikuhwelelu chakola mudi Yehova, iyena dakudifukula kwalala nikuhamuka kulonda ayi. NiEzera wadikolesheli yomweni chineli chikasa chaYehova chadiña hadi yena. Chineli Ezera wayikolesheli, yisaka 1,500 hadaha antu akushika ku 6,000 etejeli kufunta. Chelili cheñi Ezera ayikoleshi, Alevi 38 niaNetini 220 niwena alondeleli.
JULY 17-23
YUMA YALEMA YAMWIZU DANZAMBI | EZERA 9-10
“Yuma Yatama Yafumaña Mukubula Kwovwahila”
w06 1/15 20 ¶1
Yikuma Yamaneni Kufuma muMukanda waEzera
9:1, 2—Kusumbwañana nawantu akumatuña acheñi kwatamininidi? Muza wakuuliliwu diwu wateleli kuhemba kudifukula kwaYehova kushika nimpinji yakwinza kwaMesiya. Dichi kusumbwañana nanyichidi yakumatuña acheñi chashileña kudifukula kwalala muwubanji. Muloña neyi amakwawu asumbwañana nawantu adifukulaña kudi ankishi, nkumininaku muza wejima wunateli kutachika kudifukula kudi anzambi akutwamba. Kudifukula kwalala kwadi kujiya hamaseki hejima. Hanu dinu, Mesiya wadi kwinjilanyi? Dichaletesheli Ezera yahayameña hayuma yamwekeni!
Yumanyi Yakeñañayi Yehova nindi Twileña?
Kwovwahila chakufuma hamuchima kwaletaña nkisu. Mosi wasonekeli nindi: “Hembaku nshimbi . . . jinnakukuleja dalelu kulonda yuma yikuwahileña.” (Vasi 13) Eña, nshimbi jaYehova jejima, yuma yejima yatulejañayi nindi twileña, yatukwashaña hohu etu. Yinateli kutukwasha ñahi? Bayibolu yahosha nawu: “Nzambi hikukeña.” (1 Yowanu 4:8) Dichi, wahanaña nshimbi jamuchidiwu kulonda jitukwasheña kuhanda chiwahi. (Isaya 48:17) Neyi twilaña yuma yatulejañayi Yehova nindi twileña kukutukwasha kubula kuneña makonu nikutambula nkisu jahaya nyaaka kumbidi muchiyuulu chaWanta.
Yuma Yalema yakuSpiritu
w06 1/15 20 ¶2
Yikuma Yamaneni Kufuma muMukanda waEzera
10:3, 44—Muloñadi chahañilileñawu ambanda hamu nianyanawu? Neyi anyana ashalileña, ambanda ahañileñawu adi kufuntaña muloña wawanyana anashiyiwu. Kubombelahu, anyana anyanya akeñekaña wukwashu wawanvwali awambanda.
JULY 24-30
YUMA YALEMA YAMWIZU DANZAMBI | NEHEMIYA 1-2
“Hohenohu Nalombeli”
w08 2/15 3 ¶5
Mushenu Yehova Hambidi Yenu Mafuku Ejima
Mpinji jikwawu, tunateli kulomba kudi Nzambi mukunyakashana kulonda yatukwashi. Hampinji yimu, Mwanta Aratasheshe wakuPeresi wamumweni Nehemiya mukwakutwala lupasa nadihombi. Mwanta wehwili nindi: ‘Wunakeñi kulombadi? Dichi [Nehemiya] walombeli kudi Nzambi wamwiwulu.’ Nehemiya walombeli muwumweneni nawa mukwihihisha. Hela chochu, Nzambi wakwili kulomba kwindi, muloña Nehemiya amukwashili kutuñulula mpwembu yaYerusalema kudi Mwanta. (Tañenu Nehemiya 2:1-8.) Chalala kulomba mukwihihisha nawa muwumweneni kunateli kutiyakana.
be 177 ¶4
Kuhosha Chakukasumwisha
Neyi anayikasumwishi nawu mulumbululi yuma yimwakuhwelela, yumanyi yikuyikwasha kuhosha yuma yatiyakana? Imbujolenu Nehemiya, walombeli wumweneni henohu kanda akuli lwihu lwamwihwiliwu kudi Mwanta Atazakisheshi. (Neh. 2:4) Kuhiñahu, toñojokenu mazu imukuhosha. Yikuma yinateli kuyikwasha iyi: (1) Tondenu chikuma chimu hela yiyedi yimukutwesha kulumbulula (munateli kuzatisha yikuma yekala mumukanda waReasoning From the Scriptures). (2) Tondenu nsona yimukuzatisha yikuhakwilaku oyu yikuma. (3) Toñojokenu chimukutachika chakulumbulula chiwahi kulonda muntu wunayihuli atiyilili. Kuhiñahu dinu tachikenu kuhosha.
Yuma Yalema yakuSpiritu
w86 2/15 25
Kudifukula Kwalala Kunashindi
Inehi, muloña Yerusalema yahumokeli dichuma chalombeleñayi Nehemiya “mwana niwufuku” hadi mpinji yayilehi. (1:4, 6) Chekaliliyi nakukoleka kwakuhosha naMwanta Atazakisheshi chafwilileñayi kutuñulula mbañu jaYerusalema, Nehemiya cheñi walombeli, chuma chelileñayi kala mpinji. Yehova wakwili kulomba nawa atachikili kutuñulula mbañu jamusumba.
Chuma chitunakudizilaku: Nehemiya walombeleña wunlomboli kudi Yehova. Neyi tunakukeña kufuukula yuma yalema, ninetu, twatela ‘kulomba chakadi kuzeya’ nikwila yuma kwesekeja nanshimbi jaYehova.—ARoma 12:12.
JULY 31–AUGUST 6
YUMA YALEMA YAMWIZU DANZAMBI | NEHEMIYA 3-4
“Mwadimonaña Kulema Chakwila Mukuzata Wanyi Nyidimu Yamakasa?”
w06 2/1 10 ¶1
Yikuma Yamaneni Kufuma muMukanda waNehemiya
3:5, 27. Bayi tumonaña nyidimu yakuzata namakasa hakutiyakesha kudifukula kwalala netu hiyalemaku, neyi chelili ‘amayala alema’ akuTekowa. Ilaña twatela kwimbujola antu hohu akuTekowa adihanini chikupu kuzata.
Yehova Nateli kuyilisha Kwikala Chumanyi?
Chimwahitili yaaka yayivulu, anyana kaShalumi awambanda adiña hakachi kawantu azatishiliwu kudi Yehova kutuñulula mpwembu jaYerusalema. (Nehe. 2:20; 3:12) Hela chakwila tata yawu wadiña kalamba, anyana kaShalumi awambanda adihanini kuzata mudimu wakola nawa wafwana. (Nehe. 4:15-18) Ambukiliku chikupu nawatulamba akuTekowa, abulili ‘kusha yifwiji yawu’ kumudimu. (Nehe. 3:5) Fwikijenu muzañalu watiyiliwu awa anyana kaShalumi awambanda chelili mpwembu yimani mumafuku 52! (Nehe. 6:15) Munanu mafuku etu, ahela adihana atiyaña muzañalu kukalakala nyidimu yajila yaNzambi chidi neyi kuzataku nyidimu yakutuña nikuwahisha matala aYehova. Hakwila nawu iwu mudimu wuzatiki, chakeñekaña awa ahela ashinshika, eluka nyidimu nawa akweti iyena.
w04 8/1 18 ¶16
Chakumona Kulema neyi Chakumweneñayi Kristu
AkaKristu ejima, akulumpi niatwansi, atela kumonaña kulema neyi chakumweneñayi Kristu. Muchipompelu, mwekala nyidimu yayivulu yitwatela kuzata. Bayi muhila neyi ayinka mudimu wunakumwekana neyi wakehelamu. (1 Samweli 25:41; 2 Anyanta 3:11) Anvwali, mwakwashaña anyanenu anyanya niatumpululu kuzata namuzañalu mudimu wudi wejima wunayinkiwu, Kwitala daWanta, hakupompa kwañinza hela hakupompa kweneni? Komana ayimonaña enu munakuzata nyidimu yakehelamu? Manakwetu wumu, wunakukalakela hakasanji kamutayi keneni mukaayi kejima kawaYinsahu jaYehova, wanukaña yuma yelileñawu anvwali jindi. Wahosheli nindi: “Chamweneñawu mudimu wakuwahisha Itala daWanta hela heluña hakupompela kupompa kwamaneni chankwashili kwiluka nami amonaña iwu mudimu nawu walema. Kakavulu azatileña nyidimu yanyanya yakwashileña chipompelu hela amanakwetu, hela chakwila oyu nyidimu yinakumwekana neyi yalumbuluka niwanyi. Chumichi chankwashili kutambwila mudimu wudi wejima wunanyinkiwu hanu haBeteli.”
Yuma Yalema yakuSpiritu
w06 2/1 9 ¶1
Yikuma Yamaneni Kufuma muMukanda waNehemiya
4:17, 18—Muntu nateli kuzata ñahi mudimu wakutuñulula nachikasa chimu? Kudi akakusenda yiteli chumichi chapela. Neyi chiteli anachishi dehi hamutu hela hamafwiji, anateli kukwataku hohu nachikasa chimu iku nakwati “chitwa chanjita kuchikasa chikwawu.” Akakutuña akeñekeleña makasa ejima “wejima wadimanyekeli mpoku yakabali hambunda iku nakutuña.” Adiña adiloñesha kuzuña neyi ayilumbu jawu ayilukuka.
AUGUST 7-13
YUMA YALEMA YAMWIZU DANZAMBI | NEHEMIYA 5-7
“Nehemiya Wakeñeleña Kukalakala, Bayi Kumukalakelaku”
w02 11/1 27 ¶3
Akakuhakwilaku Kudifukula Kwalala—Kunyima niMakonu
Nehemiya wazatishili hohu mpinji yindi nikuloñesha yumaku. Wazatishili cheñi nimaheta kulonda yahakwiliku kudifukula kwalala. Wazatishili mali indi yomweni kulonda ayikuuli nachu amanakwindi aYudeya muwuduñu. Wakongwesheleña mali chakadi kumushilahu. ‘Hayikabishileña’ aYudeya kuhitila mukuyilomba maliku, chineli yena wadiña nguvulu, ateleli kumufwetaña, ilaña nehi. Ilaña, washinkwili itala kulonda adiishi antu “150, kushilahu dinu niantu enjili kudi [wena] kufuma munyuza.” Hefuku-hefuku wadiishileña enyi “ñombi wumu wachizamba, anyikoku 6 amawahi nankashi nituda.” Kubombelahu, chimwahita mafuku 10, wayinkeleña “vinyu yashiyashana yayivulu nankashi”—wazatishileña hohu yuma yindi.—Nehemiya 5:8, 10, 14-18.
“Makaseyi Bayi Azeyaku”
Muloña wakuyikwasha kudi Yehova, Nehemiya niakwawu adiñayi nawu akolesheli makasawu kulonda azati mudimu. Amanishili kutuñulula mpwembu jaYerusalema mumafuku 52 hohu. (Nehe. 2:18, tth.; 6:15, 16) Nehemiya hatalileña hohu chatuñileñawuku. Ilaña wazatileñaku hakutuñulula mpwembu jaYerusalema. (Nehe. 5:16) Munjila yoyimu, aeluda amavulu akweti kukeña anembujoli Nehemiya kuhitila mukuzataku nyidimu yakutuña yamukuloñesha hela kuwahisha nikutuñulula Itala dawu daWanta. Akwashaña cheñi makasa anazeyi awantu anakwakama kuhitila mukuzata nawu mumudimu wakushimwina nikuya nakubiña anyikoku.—Tañenu Isaya 35:3, 4.
w00 2/1 32
Yehova Wakayanuka Ñahi?
Bayibolu yamwekeshaña nawu kudi Nzambi, “kwanuka” kwatalisha mukwila chuma chachiwahi. Chakutalilahu, hanyima yakwila iseki dinajimini mumenji adibaji hadi mafuku 150, “Nzambi wamwanukili Nowa . . . , kuhiñahu Nzambi wakunkishili mpepela hamaseki nawa menji atachikili kunyeka.” (Kutachika 8:1, tth.) Chimwahitili yaaka, Samisoni, aputishiliwu nawa akasiliwu mumaleñi kudi aFwilistinu, walombeli nindi: “Eyi Yehova Mwanta Wabadika, mwani ñanukihu, mwani nkoleshi, aka kamu hohu.” Yehova wamwanukili Samisoni nanochu chamwinkeliyi ñovu jabadika jawantu kulonda aditendi yomweni kudi ayilumbu jaNzambi. (Ansompeshi 16:28-30) Hakwila Nehemiya, Yehova wakiswilili yuma yelileñayi, nawa kudifukula kwalala akufuntishili muYerusalema.
Yuma Yalema yakuSpiritu
‘Fwomonenuña Yatama naYayiwahi’
Chamuchisatu, ayilumbu jaNehemiya azatishili nfukeji, kaIsarela Shemaya kulonda kumwilisha Nehemiya yafumpi Nshimbi yaNzambi. Shemaya wamulejeli Nehemiya nindi: “Twakabulakeni mwitala daNzambi, mukachi katembeli, twakenzeli yenzelu yatembeli, muloña akenza nakukujaha.” Shemaya wamulejeli Nehemiya nindi anakukeña kumujaha, dichi watela kupulwisha wumi windi kuhitila mukuswama mutembeli. Hela chochu, Nehemiya hadiña kapristuku. Wadi kuvulumuna hakuswama mwitala daNzambi. Komana Nehemiya wadi kufumpa Nshimbi yaNzambi kufwila kupulwisha wumi windi? Nehemiya wakwili nindi: “Iyalanyi wudi neyi ami wukwiñila mutembeli apulwishi wumi windi? Ami kwami hinukwiñila mwokuku.” Muloñadi Nehemiya chabuliliyi kufwa mumuhetu wamutililuwu? Muloña welukili nindi hela chakwila Shemaya wadiña mukwawu kaIsarela, ‘hiyamutemesheli kudi Nzambuku.’ Kafwampi kaprofwetu walala hanateli kumuleja kufumpa Nshimbi yaNzambuku. Cheñi, Nehemiya hetejeli kumufwomona kudi akwakunyi atamaku. Chimwahitili mpinji yantesha wahosheli nindi: “Dichi mpwembu yamanini mwifuku damakumi ayedi nakatanu dakakweji kaEluli, mumafuku makumi atanu namafuku ayedi.”—Nehemiya 6:10-15; Kuchinda 1:51; 18:7.
AUGUST 14-20
YUMA YALEMA YAMWIZU DANZAMBI | NEHEMIYA 8-9
“Muzañalu waYehova Diyi Ñovu Yenu”
Yuma Yitunateli Kudizila Kukulomba Kwalombeluwu Chachiwahi
AYudeya amanishili kutuñulula mpwembu jaYerusalema henohu kunashali kakweji kamu hakwila ekali naniku kupompa. (Nehe. 6:15) Antu jaNzambi amanishili mudimu wakutuñulula mumafuku 52, kuhiñahu atwalekeluhu kusha maana kuyuma yakuspiritu. Dichi, hefuku datachi dakakweji kakaha, Tishri, apompeli hamu hanji kulonda atiyilili kudi Ezera niaLevi amakwawu atañileña nezu datiyakana nikulumbulula Nshimbi jaNzambi. (Mwevulu 1) Yisaka yejima, kubombelahu ‘niejima atwesheli kutiyamu chalumbuluka,’ emeni nakutiyilila “kufumisha kukucha nakushika kuchayili.” Ichi hichakutalilahu chachiwahi nankashi kudi etu makonu tunakupompela muMatala aWanta amawahi. Hela chochu, komana mpinji jikwawu twahuñumukaña nakutachika kutoñojoka hayuma yikwawu yabula kulema? Neyi dichitwelaña, tushinshikenu cheñi hachakutalilahu chanawa aIsarela akushankulu atiyilileña nakanañachima nikutoñojokahu chikupu hayuma yatiyiluwu chakwila atachikili nikudila hamuloña wakukañanya kwovwahila Nshimbi jaNzambi.—Nehe. 8:1-9.
Komana ‘Mukutwalekahu Kwenda Chakuyendesha Kudi Spiritu’?
Muzañalu hikutiya kuwaha chikupu. Yehova ‘hiNzambi wamuzañalu.’ (1 Timotewu 1:11; Masamu 104:31) Mwana watiyaña kuwaha kwila nkeñelu yaTata yindi. (Masamu 40:8; Aheberu 10:7-9) Nawa “muzañalu waYehova diyi ñovu [yetu.]”—Nehemiya 8:10.
Muzañalu wafumaña kudi Nzambi watwitiyishaña kuwaha chikupu neyi twila nkeñelu yaNzambi nihampinji yitukumona kukala, kuneña, hela hampinji yakutuyandisha. ‘Kumwiluka Nzambi’ kwatwiletelaña muzañalu chikupu! (Yishimu 2:1-5) Wubwambu wetu wawuwahi naNzambi washindamena hakwiluka kwalala nikumukuhwelela nihamulambu waYesu wefutu danyiloña. (1 Yowanu 2:1, 2) Kwikala hakachi kawumana kwetu walala hohu wamukaayi kejima nikwena kwaletaña muzañalu. (Zefwaniya 3:9; Hagayi 2:7) Kuchiñeja kwetu kwaWanta nimudimu wawuwahi wakushimwina nsañu yayiwahi kwatwizañaleshaña. (Matewu 6:9, 10; 24:14) Kuchiñeja kwawumi wahaya nyaka nikwena kwatwizañaleshaña. (Yowanu 17:3) Chineli tukweti kuchiñeja kwakuwahi kwamuchidiwu, twatela ‘kuzañalala chikupu.’—Kuhituluka 16:15.
Yuma Yalema yakuSpiritu
it-1 145 ¶2
Aramayiki
Chimwahitili yaaka yayivulu kufuma hafuminiwu aYudeya muwunkoli muBabiloni Ezera kapristu watañili mukanda waNshimbi kudi aYudeya apompeli muYerusalema, nawa Alevi ashiyashana adiña nakuyilumbulwila antu, Nehemiya 8:8 yahosha nawu: “Atwalekelihu kutaña nezu datiyakana nsañu yadiña mumukanda, muNshimbi jaNzambi walala, adiña nakuyilumbulula chiwahi nikulumbulula chiwahi mwatalisha mazu. Dichi akwashili antu kutiyishisha nsañu yatañileñawu.” Muniku kulumbulula hela kubalumuna mwatela mwadibombeleli kwihihisha nsona jaChiheberu nakuyitwala muchiAramayiki, chiAramayiki chadiziliwu aHeberu hadiñawu muBabiloni. Muniku kulumbulula chakadi nikujina, mwabombeleli kulumbulula chikupu kulonda aHeberu, atiyishishi chikupu yuma yadiña nakuyitañilawu.
AUGUST 21-27
YUMA YALEMA YAMWIZU DANZAMBI | NEHEMIYA 10-11
“Adihanini Kumukalakela Yehova Halwawu”
w98 10/15 22 ¶13
Yerusalema neyi Mwomwatalisha Ijina dadu
“Chitiyañenu chakola” chalamikiliwu nachilamiku mumafuku aNehemiya, chakwashili antu jaNzambi akunyima hefuku dakuhana Yerusalema yatuñulwiliwu. Ilaña kwadiña cheñi chuma chikwawu chateleliwu kushaku maana. Chineli mpwembu yadiña yeneni nayiisu 12, Yerusalema mwateleli kwikala antu amavulu. Hela chakwila aIsarela amakwawu adiña nakushakamamu, “musumba wadiña watandumuka nawa weneni, mwadiña antu antesha.” (Nehemiya 7:4) Hakwila amanishi iku kukala, antu “azatishili yinjikijilu kulonda chisaka chimu hayisaka 10 achitwali nakushakama muYerusalema, musumba wajila.” Antu chadihaniniwu kwovwahila iyi ntanjikilu chasañumwini antu kukiswila “amayala ejima adihanini kuya nakushakama muYerusalema.” (Nehemiya 11:1, 2) Chumichi chatela kusañumuna akakudifukula alala makonu kulonda ayi nakuzatila kudi kukankila kwawakaKristu apama!
w86 2/15 26
Kudifukula Kwalala Kunashindi
Kushiya maheta awuswana wawu nakuya kuYerusalema kwadi kuletesha yuma kukala chikupu. Nawa antu ashakamineña muniwu musumba adi kumona wubanji washiyashana. Iku adi mukukala kwamuchidiwu, amakwawu amweni nawu antu adihanini mwamweni atelela kuyihameka nawa chakadi nikujina ayilombeleliku kudi Yehova nawu ayikiswili.
Kwikala Ashinshika Kwatukwashaña Kwikala naWubwambu Wawuwahi naNzambi
Neyi tudihana kudi Yehova, twamukanaña netu tukwilaña nkeñelu yindi hela chikukala ñahi. Tuneluki netu mpinji yikwawu chatukalilaña kwila yuma yitunakani. Twatiyaña ñahi neyi anatwili nawu twili yuma yitunabuli kukeña? Neyi tuleka kwakama nawa tumwovwahila Nzambi, tukumwekesha netu twelaña mutunakani. Kudihana kwetu kunateli kutuneñesha, ilaña nkisu yaYehova yabadika. (Malaki 3:10) Indi mwana kaYefwata watiyili ñahi? Welili ñahi nachikaninu chatata yindi?
Yuma Yalema yakuSpiritu
w06 2/1 11 ¶1
Yikuma Yamaneni Kufuma muMukanda waNehemiya
10:34—Muloñadi chayilombeleleñawu antu kuchaya nchawa? Kuhana nchawa akushimwini wanyi muNshimbi yaMosi. Iyi ntanjikilu yenjiliku hohu kwesekeja nakukankila kwadiñaku. Nchawa jajivulu jakeñekeleña hakulambula hakameña. Ilaña, kwadiña aNetini amavulu wanyi, azatilileña hatembeli neyi anduñu. Dichi, kwadiña kutonda nayinjikijilu antu akuya nakuchaya nchawa.
AUGUST 28–SEPTEMBER 3
YUMA YALEMA YAMWIZU DANZAMBI | NEHEMIYA 12-13
“Ikalenu Ashinshika kudi Yehova Neyi Munakutonda Amabwambu”
it-1 95 ¶5
AAmoni
Hanyima yakumuhaña Tobiya hatembeli, nshimbi jaNzambi jekala haKuhituluka 23:3-6 jakanishileña eni Amoni niaMowabi kwiñila muchipompelu chawaIsarela ajitañili nikujizatisha. (Ne 13:1-3) Iyi nshimbi, yiyashiliku yaaka 1,000 yahitilihu muloña waAmoni niaMowabi akaanini kuyikwasha aIsarela hayileñawu nakushika Mwituña daChikaninu, yelukewa nawu awa antu hiyatela kwikala hakachi kamuza waIsarela nakwikala nawuswa nikukooleka kwatela kwikala nawaIsarelaku. Hiyatalishili mukwila nawu aAmoni niaMowabi hiyatela kudikunda hela kushakama hamu nawaIsarela nakukañanya kudiluñisha nkisu yadiña hadi natu jaNzambiku, nawa tuneluki chumichi muloña amuchindililiku Zeleki, itwashimuna hakusambila, hakachi kawamashidika aDavidi, kushilahu tuhu mwani ninsañu yaLuti wakuMowabi.—Lut 1:4, 16-18.
Ayijilika
Tañenu Nehemiya 13:4-9. Chakala kutwalekahu kwikala ajila muloña atunyeñumuka kudi yuma yatama yaluwañeshaña. Toñojokenu hadi Eliyashibi niTobiya. Eliyashibi wadiña kapristu muneni, Tobiya wadiña kaAmoni nawa watela wadiña mukulumpi wabulili chifulu muchiyuulu chawaPeresi muYudeya. Tobiya niamabwambu jindi adiña nakumudimbulula Nehemiya hakeñeleñayi kutuñulula mbañu jaYerusalema. (Nehe. 2:10) AkaAmoni ayikaanishili kwinza hatembeli. (Kuhit. 23:3) Dichi, muloñadi Eliyashibi chadi kumwinkelayi Tobiya iluña mukapeka kakudiila kamutembeli?
Tobiya wekalili chikupu ibwambu daEliyashibi. Tobiya nimwanindi Yehonani asumbwili ambanda aYudeya nawa aYudeya amavulu amuhamekeleña nankashi Tobiya. (Nehe. 6:17-19) Mwizukulu aEliyashibi wumu wasumbwili mwana kaSambalati, nguvulu wakuSamariya, wadiña ibwambu daTobiya chikupu. (Nehe. 13:28) Iwu wubwambu wunakumwekesha chaletesheli Kapristu Muneni Eliyashibi yeteji muntu wabula kwitiya nawa mukwakudimbulula yamuluwañeshi. Ilaña Nehemiya wamwekesheli kashinshi kudi Yehova kuhitila mukunata yitwamu yaTobiya hanji yakapeka dakudiila.
w96 3/15 16 ¶6
Chakwikala Ashinshika
Neyi twashinshika kudi Yehova Nzambi, tukutondolwela kukwata mabwambu nawantu ekala ayilumbu jindi. Dichaletesheli kambanji Yakoba yasoneki nindi: “Enu ayivumbi, muneluki wanyi nenu kukwata wubwambu nakaayi hiwulumbu naNzambiku, tahindi? Dichi, muntu wejima wunakukeña kukwata wubwambu nakaayi, nakudilisha yomweni kwikala chilumbu chaNzambi.” (Yakoba 4:4) Tunakukeña kwikala nakashinshi kamwekesheliyi Mwanta Davidi wahosheli nindi: “Komana hinahela ana akuhela, eyi Yehova, Nikutiya wuzondu ana adikañaña naneyiku? Nayihela chikupu; Anekali ayilumbu jami chikupu.” (Masamu 139:21, 22) Hitwatela kudikundaña nawantu akoñaña nshidi mumushikilaku, muloña hiyakuhwelela yuma yitwakuhwelelaku. Komana kwikala ashinshika kudi Nzambi yetu kwila kutukojeja kuleka kudikunda nawayilumbu jaYehova, mesu namesu hela haTV nehi?
Yuma Yalema yakuSpiritu
it-2 452 ¶9
Tumina
Kukwimba ashiliku muchima chikupu hatembeli. Tunahoshi mwenimu muloña Nsona jajivulu jatena añimbi kushilahu ninochu ‘chabulileñawu kuyinkawu nyidimu yikwawu’ yazatileñawu Alevi amakwawu kulonda asheña muchima kumudimu wawu. (1Ku 9:33) Tuneluki cheñi netu izanvu dawaAlevi dadimena nanochu chayitenawu nkawawu hadi antu afuntileña kufuma muBabiloni. (Ezr 2:40, 41) Muloña nichilolu waMwanta Atazakisheshi wakuPeresi (Longimanusi) amutemesheli kulonda ayimeniku, nakuyaambula nawu adimena, hakachi kamazanvu amakwawu, kulonda abuleña kufweta ‘nyisonku, nyilambu, ninyisonku yahamukwakwa.’ (Ezr 7:24) Kuhiñahu, mwanta wahanini lushimbi nawa “ayitoñweleli yuma yakuyinka kwesekeja nayuma yakeñekeleña hefuku-hefuku.” Hela chakwila Atazakisheshi diyi washiliku ilu lushimbi, chakadi nikujina Ezera diyi walushiliku chineli amwinkeli ñovu kudi Atazakisheshi. (Ne 11:23; Ezr 7:18-26) Dichi, hela chakwila añimbi ejima adiña Alevi, Bayibolu yayitena nawu mujimba wadimena, hakutena “añimbi niaLevi.”—Ne 7:1; 13:10.