-
Kuyidizisha Kwikala Adizoza haChipandakenu ChakukumishakuYesu—Diyi Njila, Chalala, niWumi
-
-
KAPETULU 116
Kuyidizisha Kwikala Adizoza Hachipandakenu Chakukumishaku
MATEWU 26:20 MAKU 14:17 LUKA 22:14-18 YOWANU 13:1-17
YESU NADII CHIPANDAKENU CHAKUKUMISHAKU NAWAPOSTOLU INDI
NAYIDIZISHI KUHITILA MUKUWELESHA NYENDU YAWAPOSTOLU
Neyi chinayilejiyi Yesu, Petulu naYowanu anashiki muYerusalema nakuloñesha Chipandakenu. Kuhiñahu Yesu niapostolu amakwawu 10 anayi kwenoku. Himpinji yamwaana, nawa itena dinabeñakani mwiwulu nawa Yesu niamabwambu jindi anakunkumuka haMpidi yaNyiolivi. Iyi diyi mpinji yakukumishaku Yesu kumwekena kunu namwaana sampu nichamusañwiliwu.
Hanashimbuli wanyi, Yesu niamabwambu jindi anashiki mumusumba nawa anayi kwitala kukudilawu Chipandakenu. Anakandami mukapeka keneni kahewulu. Anawani yuma yejima yakuloñesha dehi. Yesu watalilaña nankashi iyi mpinji, muloña nahoshi nindi: “Inakufwila chikupu kudiila hamu nanenu ichi Chipandakenu henohu kanda nikabakani.”—Luka 22:15.
Hayaaka yayivulu yinahitihu, kashidikilu kakuhitañeshamu malupasa avinyu hakachi kawantu anakwanuka Chipandakenu akitachikili. Hanyima yakutambula lupasa, Yesu nasakilili nawa nahoshi nindi: “Tambulenu aka kaapu nawa kihitishenumu kulonda munwimu wejima wenu, muloña inakuyileja nami, kufuma dalelu, hinamba kanwa cheñi vinyuku, sampu Wanta waNzambi wunenzi.” (Luka 22:17, 18) Mwamweni kufwa kwindi kudi mukamwihi.
Hampinji yinakudawu Chipandakenu, kunamwekani chuma chabulaña kumwekana. Yesu nemani, nasubuli chakuvwala chindi chahewulu, nawa nanoni tawelu. Kuhiñahu nashi menji mumbashila yidi mukamwihi. Neyi chichekala, mwini itala diyi waweleshaña nyendu yawenyi, hadaha kuzatisha ñamba. (Luke 7:44) Haniyi mpinji hosi muntu wudi wejima wamwitala, dichi Yesu nakalakali iwu mudimu yomweni. Kapostolu wudi wejima wadi kutachikilahu kwila mwenimu, ilaña kwosi wunelimu. Kwila achidi kudimona kulema nehi? Tuneluki wanyi, ilaña anatiyi nsonyi hakumona Yesu nakuyiwelesha kunyendu.
Yesu chinashikiyi hadi Petulu, Petulu nakaani nindi: “Hiwukuwelesha kunyendu yamiku.” Yesu namwakuli nindi: “Neyi nukuwelesha nyendu yeyi wanyi, eyi nanami chinamani.” Petulu namwakuli cheñi nindi: “Mwanta, bayi wuwelesha hohu nyendu yamiku, ilaña nimakasa ami nimutu wami.” Watela nahayami chikupu, hachinamwakuliwu kudi Yesu nindi: “Muntu wejima wunaweli hamujimba wakeñekaña kuwela kunyendu hohu, muloña natooki dehi. Enu munatooki, ilaña dinu bayi neyi wejima wenuku.”—Yowanu 13:8-10.
Yesu naweleshi nyendu yawatumbanji twindi 12, kushilahu ninyendu yaYudasi Isakaroti. Yesu chinavwaliyi chakuvwala chindi nashakami cheñi kumesa, nayihuli nindi: “Chuma chinnayili enu munachiluki? Mwantenaña nenu, ‘Ntañishi’ nawa nenu ‘Mwanta,’ mwahoshaña mwalala, muloña dichinekala. Dichi, neyi ami Mwanta nawa Ntañishi, nayiweleshi kunyendu, dikwila nawu ninenu mwatela kudiwelesha kunyendu wumu namukwawu. Muloña ami nayileji chakutalilahu, kulonda ninenu nawa mwileña neyi chinnayili enu. Inakuyileja chikupu nami, nduñu habadika nkaaka yindiku hela muntu anatemeshiwu habadika muntu wunamutemeshiku. Neyi munayiluki yumiyi, mudi namuzañalu neyi muyikoña.”—Yowanu 13:12-17.
Nayidizishi kwikala adizoza! Akakumulondela Yesu hiyatela kutoñojokaña nawu alema nawa atela kuyikalakelaku. Ilaña, atela kulondela chuma cheliliyi Yesu, bayi kuwelesha nyenduku, ilaña kudihana kulonda akalakeleña akwawu nakudizoza nawa chakadi chaambu.
-
-
Kuda KwaMwanta kwaMelelaYesu—Diyi Njila, Chalala, niWumi
-
-
KAPETULU 117
Kuda Kwamwanta Kwamelela
MATEWU 26:21-29 MAKU 14:18-25 LUKA 22:19-23 YOWANU 13:18-30
YUDASI ANAMWILUKI NAWU DIYI NFUKEJI
YESU NATACHIKI CHAWIJA CHAKUDA KWAMWANTA KWAMELELA
Hakusambila namelelanu, Yesu wayidizisha apostolu indi chakudizoza kuhitila mukuyiwelesha kunyendu yawu. Ichi, hadaha hanyima yaChipandakenu, nazatishi mazu aDavidi awuprofwetu akwila nawu: “Nimuntu wadiña mukuwunda nanami, owu inakuhweleleli, muntu wadaña dinkendi dami, nannyamwini dehi katutu kindi.” Kuhiñahu, nalumbululi nindi: “Wumu hakachi kenu wukunfukejela.”—Isamu 41:9; Yowanu 13:18, 21.
Apostolu anaditali wumu namukwawu, nawa anadihuli nawu: “Mwanta, yami tahindi?” Yudasi Isakaroti niyena nehuli. Petulu namuleji Yowanu wunashakami kwakwihi naYesu kumesa, kulonda eluki yenowu. Yowanu nakundameni kwakwihi naYesu nawa namwihuli nindi: “Mwanta, hinyi yenowu?”—Matewu 26:22; Yowanu 13:25.
Yesu nakuli nindi: “Yowu inukwinka chikunku chadinkendi chinukutanta mucheña.” Yesu chinatantiyi dinkendi mucheña chidi hamesa namwinki Yudasi, nakuhosha nindi: “Mwana kamuntu nakuya neyi chasonekawu hadi yena, ilaña oyihuñu yikumonayi owu wukumufukejela Mwana kamuntu! Chadi kuwaha neyi owu muntu havwalikiliku.” (Yowanu 13:26; Matewu 26:24) Kuhiñahu Satana neñili mudi Yudasi. Iwu iyala wekala dehi nayilwilu yatama, dichi nadihani kudi Diyabolu nakwila nkeñelu yindi nawa nekali “mwana kakujilumuka.”—Yowanu 6:64, 70; 12:4; 17:12.
Yesu namuleji Yudasi nindi: “Chuma chiwunakwila, chili swayi-swayi.” Apostolu amakwawu anakutoñojoka nawu Yudasi wahembaña chikasha chamali anamuleji nawu: “Kalandi yuma yitunakukeña kuzatisha hachawija,’ hela nawu enki atuzweñi yuma yimu.” (Yowanu 13:27-30) Ilaña Yudasi nayi nakumufukejela Yesu.
Yoyeniyi melela, hanakudawu Chipandakenu, Yesu natachiki cheñi mutapu wawuha. Nanoni dinkendi, nalombi nakusakilila, nadihumuni nawa nayinki apostolu indi kulonda adii. Nahoshi nindi: “Dinakwimenaku mujimba wami, wukuhanewa kukoola enu. Ilenuña mwenimu hakuñanuka.” (Luka 22:19) Chikunku chadinkendi anachinyeñumwishimu nawa apostolu anadii.
Ichi Yesu nanoni lupasa lwavinyu, nalombi nakusakilila nawa nayinki. Ejima wawu ananwi mulupasa, lunateniyi Yesu nindi: “Aka kaapu kanakwimenaku chitiyañenu chachiha chamashi ami akupweka kukoola enu.”—Luka 22:20.
Dichi Yesu naloñeshi Chanukishu chakufwa kwindi chanukishu chikwanukañawu akakumulondela chaaka-nichaaka haNisani 14. Chikuyanukishaña chuma chelayi Yesu niTata yindi chikuletesha antu akweti chikuhwelelu kuyanakena nshidi nikufwa. Chuma chalema chinabadiki Chipandakenu chawaYudeya, chinakumwekesha kusubuka kwakweni kwamuchidi wamuntu.
Yesu nahoshi nindi mashi indi “akupweka kukoola antu amavulu kulonda ayanakeni nshidi.” Hakachi kawantu amavulu akwanakenawu hiyapostolu niantu amakwawu adi neyi wena. Diwu akekala nayena muWanta waTata yindi.—Matewu 26:28, 29.
-
-
Kuditadikisha Nawu Mukulumpi HinyiYesu—Diyi Njila, Chalala, niWumi
-
-
KAPETULU 118
Anakuditadikisha Nawu Mukulumpi Hinyi
MATEWU 26:31-35 MAKU 14:27-31 LUKA 22:24-38 YOWANU 13:31-38
YESU NAYIFUMBI HAKUFWILA YIFULU
NASHIMUNI CHADIMU PETULU WUKAMUKAANA
AKAKUMULONDELA YESU AKAYILUKILA KUKUKEÑA
Hadiñayi nawapostolu indi kakukumishaku namelela, Yesu wayidizisha chikuma chalema chakudizoza kuhitila mukuyiwelesha kunyendu yawu. Muloñadi chumichi chichinekali chatelela? Muloña wakuzeyazeya kunamwekeshiwu. Adihana chikupu kumuzatila Nzambi, ilaña achidi kwakamena watela kwikala mukulumpi hakachi kawu. (Maku 9:33, 34; 10:35-37) Iku kuzeya kwawu kunamwekani cheñi haniyi mpinji namelela.
Apostolu anatachiki “cheñi kuditaadikisha mulwawu kulonda eluki wabadika chikupu hakachi kawu.” (Luka 22:24) Chinamuneñeshi Yesu hakumona anatachiki cheñi kubobola! Chumanyi chineliyi?
Chatela ayizuwili apostolu nachuma chineliwu hela nayilwilu yinamwekeshiwu, Yesu naduñumiki nakuhanjeka nawu. Nahoshi nindi: “Anyanta akunyuza, akabishaña antu jawu, nawa ana ekala nawuswa hadi wena, ayitenaña nawu Akakukwasha Akwawu. Ilaña enu, bayi mwikala neyi wenaku. . . . Komana wabadika hinyi, ona wunakuda tahindi ona wunakumuzatila? Komana wunakuda hidiyi wabadikaku? Ilaña ami nidi hakachi kenu hamu neyi ona wunakuyizatila.”—Luka 22:25-27.
Hela chakwila awanina wanyi, apostolu anatwalekihu kwikala naYesu nimumpinji jakala. Dichi nahoshi nindi: “Ami natiyañani nanenu kuyuula muwanta, neyi Tata yami chatiyañeniyi nanami.” (Luka 22:29) Awa amayala hiyakakumulondela Yesu ashinshika. Nayileji nindi kuhitila muchitiyañenu chinakwatiyi nawu, akekala muWanta nawa akayuula nindi hamu.
Hela chakwila apostolu akweti iku kuchiñeja kwakuwahi, akweti mujimba wawuntu nawa awanina wanyi. Yesu nayileji nindi: “Satana nalombi kulonda ayipepi wejima wenu neyi tidiku,” yalelukaña neyi anakuyipepa. (Luka 22:31) Nawa nayisoñamishi cheñi nindi: “Wejima wenu mukunshiya wunu wufuku muloña wachuma chikummwekena, muloña chasonekewa nawu: ‘Nakatapa kabiña, nawa mukanka wanyikoku wakapalañana.’”—Matewu 26:31; Zekariya 13:7.
Petulu nakaani chikupu nindi: “Hela neyi ejima akukushiya muloña wachuma chikukumwekena, ami nukukushiya wanyi!” (Matewu 26:33) Yesu namuleji Petulu nindi henohu ikombu kanda diteli, wukunkaana kayedi. Hela chochu, Yesu nabombelihu nindi: “Nayilombeliku nakulemba nami chikuhwelelu chenu chibuli kuzeya; nawa enu neyi munafunti, mwakakoleshi amanakwenu.” (Luka 22:32) Hela chochu, Petulu nadeti hebwambu nindi: “Hela chakwila tuhu kufwa hamu naneyi, ami nukukukaana wanyi.” Atumbanji ejima niwena ahosheli mwomumu.” (Matewu 26:35) Apostolu amakwawu niwena anahoshi chochimu.
Yesu nayileji atumbanji twindi nindi: “Nidi nanenu hakapinji kantesha. Mwakankeñakeña; ilaña neyi chinayilejeli aYudeya nami, ‘Oku kwinnakuya, enu mwakatwesha kwinzaku wanyi,’ dichinnakuyileja ninenu nawa. Inakuyinka lushimbi lwaluha nami, keñañanenu; neyi chinayikeña, ninenu keñañanenu wumu namukwawu. Neyi mukeñañana, dihu hakuyilukilawu kudi antu ejima nawu mudi atumbanji twami.”—Yowanu 13:33-35.
Chinatiyiwu Yesu nakuhosha nindi wukwikala nawu hadi kapinji kantesha, Petulu namwihuli nindi: “Mwanta, wunakuya kudihi?” Yesu namwakuli nindi: “Oku kwinnakuya, wukutwesha wanyi kunlondela hayinu mpinji, ilaña wakanlondela mpinji yikwawu.” Petulu nahayami nawa nahoshi nindi: “Mwanta, nukukañenyadi kukulondela hayinu mpinji? Nukuhana wumi wami kukoola eyi.”—Yowanu 13:36, 37.
Yesu nanuki mpinji yatemesheliyi atumbanji twindi nakushimwina muÑaliliya chakadi chikwama chamali hela ipakumuna dayakuda. (Matewu 10:5, 9, 10) Nayihuli nindi: “Komana kudihu chuma chimwakaankilili?” Wena anamwakuli nawu: “Inehi.” Hanu dinu akwila ñahi hamafuku analondelihu? Yesu nayileji nindi: “Ichi dinu muntu wukweti chikwama chamali, asendi niwukweti ipakumuna dayakuda asendi, nawa muntu wunabuli mpoku yakabali alandishi chakuvwala chindi chahewulu alandimu mpoku. Muloña inakuyileja nami mazu asonekawu hadi ami atela kushikijewa, akwila nawu, ‘Amuchindilili hamu nawantu akoñaña yuma yatama.’ Nawa awa mazu anakushikijewa kutalisha hadi ami.”—Luka 22:35-37.
Yesu nakushimuna mpinji yakamupopelawu hamutondu hamu nawakanshidi hela nawakakuluwalala. Kuhiñahu akakumulondela indi akayikabisha chikupu. Anakumona nawu anadiloñeshi nawa anahoshi nawu: “Mwanta, talaña! tukweti mpoku jatubali jiyedi.” Yena nayileji nindi: “Jojenoju jinawanini.” (Luka 22:38) Chineli akweti jimpoku jiyedi chikumukwasha Yesu kuyidizisha chikuma chikwawu chalema.
-
-
Yesu Diyi Njila, Chalala, niWumiYesu—Diyi Njila, Chalala, niWumi
-
-
KAPETULU 119
YESU DIYI NJILA, CHALALA, niWUMI
YESU NAKUYA NAKULOÑESHA ILUÑA
NAYISHIIKI AKAKUMULONDELA NKWASHI
TATA WAMUBADIKA YESU
Henohu wuchidi mukapeka kahewulu hanyima yakuda chanukishu, Yesu nayikoleshi nindi: “Bayi mwiteja nyichima yenu kwakamaku. Mukuhwelelenu Nzambi; kuhwelelenu ninami nawa.”—Yowanu 13:36; 14:1.
Yesu nayileji apostolu indi ashinshika kubula kwakamena neyi nayi nindi: “Mwitala daTata yami mwekala maluña amavulu mwakushakama. . . . Neyi nayi nawa niyiloñeshela iluña denu, nakafunta nakuyisenda kulonda nakayitwali kunakekala, muloña kunakekala dikumwakekala ninenu nawa.” Hela chochu, apostolu aneluki wanyi nawu nakuhosha hakuya mwiwulu. Tomasi nehuli nindi: “Mwanta, tuneluki wanyi oku kuwunakuya. Hanu dinu, tunateli kwiluka ñahi njila?”—Yowanu 14:2-5.
Yesu nakuli nindi: “Ami yami njila, chalala niwumi.” Neyi muntu amwiteja nikwiteja ntañishilu yindi nikwimbujola yuma yelileñayi muchihandilu chindi dihu dinu hanateli kwiñila mwitala daTata yindi damwiwulu. Yesu nahoshi nindi: “Kwosi muntu wukwinza kudi Tata, chiña ahitila mudi ami.”—Yowanu 14:6.
Fwilipu nakutiyilila chikupu, nawa nehuli nindi: “Mwanta, tuleji Tata, kunahu.” Hadaha Fwilipu nakukeña kumona Nzambi neyi chamumwenuwu aMosi, Elija niIsaya muchimwenu. Hela chochu, apostolu adi nayuma yayiwahi kubadika niyimwenu. Yesu nashimuni, nindi: “Nashakami nanenu mpinji yayilehi, Fwilipu nihanu kanda wuñiluki? Muntu wejima wunamoni ami, namoni niTata.” Yesu wembujolaña yilwilu yaTata yindi; dichi kushakama naYesu nikumumona chidi tuhu neyi kumumona Tata. Hela chochu, Tata wamubadika Mwana muloña Yesu nahoshi nindi: “Yuma yinahoshaña, hinayihoshaña nayitoñojoka yami ami aweniku, ilaña Tata wadikunda nanami diyi wunakuzata nyidimu yindi.” (Yowanu 14:8-10) Dichi apostolu anakumona nawu Yesu nakuhana mpuhu yejima nawu yuma yejima yatañishañayi yafumaña kudi Tata yindi.
Apostolu aYesu anamoni chinazatiyi nyidimu yamaneni nawa anatiyi chinashimwiniyi nsañu yayiwahi yaWanta waNzambi. Ichi nayileji nindi: “Muntu wejima wukunkuhwelela, niyena wakazata nyidimu yinazataña; nawa wakazata nyidimu yabadika haniyi, muloña inakuya kudi Tata.” (Yowanu 14:12) Yesu hanakuhosha nindi akakoña yihayamisha yamaneni kubadika yakoñayiku. Hela chochu, atela kutwalekahu kuzata mudimu wakushimwina hadi mpinji yayilehi, mumaluña amavulu nawa kudi antu amavulu.
Neyi Yesu nayi bayi neyi hiyakushala chisayikilaku, muloña nayishiiki nindi: “Neyi mulomba chuma chidi chejima mwijina dami, nukuchikoña.” Kubombelahu, nahoshi nindi: “Nukumulomba Tata, yena wukuyinka nkwashi mukwawu wukwikalaña nanenu haya nyaaka, diyi spiritu yachalala.” (Yowanu 14:14, 16, 17) Nayishiki nindi akatambwila spiritu yajila, wukwashu wukwawu. Nawa chumichi dichamwekeni haPentekosta.
Yesu nahoshi nindi: “Kunashali hohu kapinji kantesha, kaayi kakammonahu cheñi wanyi, ilaña enu mwakammona, muloña nidi nawumi, ninenu mwakekala nawumi.” (Yowanu 14:19) Bayi neyi Yesu wukamwekana kudi wena namujimba wawuntu hohuku, ilaña mukuhita kwampinji wakayisañula nawa akekala mwiwulu nanyijimba yaspiritu.
Ichi Yesu nahoshi chalala nindi: “Muntu wejima wukweti nshimbi jami nawa wajihembaña, diyi wankeña. Nawa, muntu wejima wukunkeña, akumukeña kudi Tata yami, ninami nukumukeña nawa nukudimwekesha hatooka kudi yena.” Dichi kapostolu Yudasi, atenañawu cheñi nawu Tadewu, namwihuli nindi: “Mwanta, wunakukeñeladi kudimwekesha hatooka kudi etu ilaña kudi kaayi nehi?” Yesu namwakuli nindi: “Muntu wankeña, wukuhemba izu dami, Tata yami niyena wukumukeña . . . Muntu wejima wabula kunkeña hahembaña mazu amiku.” (Yowanu 14:21-24) Kwambukaku nawakakumulondela indi, kaayi kamwiluka wanyi Yesu nawu diyi njila, chalala nawa wumi.
Yesu nakuya, hanu dinu atumbanji twindi akutwesha ñahi kwanuka yuma yejima yayilejeliyi? Yesu nalumbululi nindi: “Ilaña nkwashi, spiritu yajila yakatemeshayi Tata mwijina dami, yakayitañisha yuma yejima nikuyanukisha yuma yejima yinayilejeli.” Apostolu anamoni spiritu yajila chiyinazati nyidimu yañovu, dichi awa mazu anayikundeji. Yesu nabombelihu nindi: “Nayishili kuwunda; nayinki kuwunda kwami. . . . Bayi mwiteja nyichima yenu yakameña hela kuzeya hamuloña wawomaku.” (Yowanu 14:26, 27) Atumbanji hiyatela kwakamañaku, akayilombolaña nikuyikiña kudi Tata yaYesu.
Wunsahu wunakumwekesha nawu Nzambi wukuyikiña katataka. Yesu nahoshi nindi: “Nyuuli wakaayi nakwinza nawa hakweti ñovu hadi amiku.” (Yowanu 14:30) Diyabolu weñilili mudi Yudasi nawa wamuluwañesheli. Ilaña mudi Yesu mwosi kuzeyazeya kunateli kuzatishayi Satana kulonda amubalumukimu Nzambi. Hela Diyabolu kwila yamukañesha Yesu kubula kusañuka nehi. Muloñadi? Yesu nahoshi nindi: “Inakwila neyi chanlejeliyi Tata kwila.” Neluki chikupu nindi Tata yindi wakamusañula.—Yowanu 14:31.
-
-
Nyitayi Yasoñaña Nyikaabu Nikwikala Amabwambu jaYesuYesu—Diyi Njila, Chalala, niWumi
-
-
KAPETULU 120
Nyitayi Yasoñaña Nyikaabu Nikwikala Amabwambu Jayesu
MUVINYU WALALA NINYITAYI
CHAKWIKALA MUKUKEÑA KWAYESU
Yesu nadiña nakuyikolesha apostolu indi ashinshika nampanji yayiwahi. Kuneli dehi wufuku, hamwaha mukachi kawufuku. Yesu nayileji chakutalilahu chinayikoleshi. Nahoshi nindi:
“Ami yami muvinyu walala nawa Tata yami diyi ndimi.” (Yowanu 15:1) Chakutalilahu chinesekani nachuma chahosheliwu yaaka yayivulu kutalisha hamuza waIsarela, wateneneñawu nawu muvinyu waYehova. (Yeremiya 2:21; Hoseya 10:1, 2) Hela chochu, Yehova nakuleka iwu muza. (Matewu 23:37, 38) Dichi Yesu nayileji yitoñojoka yayiha. Yena diyi muvinyu wadiña nakudima Tata yindi kufuma tuhu mpinji yamuwayishiliwu Yesu naspiritu yajila mu 29 C.E. Ilaña Yesu namwekeshi nindi muvinyu wunakwimenaku niyuma yikwawu:
“[Tata yami] wakunkulaña mutayi wejima wudi mudi ami wabulaña kusoña nyikaabu, nawa watookeshaña mutayi wejima wasoñaña nyikaabu kulonda wusoñeña nyikaabu yayivulu. . . . Neyi chinateli kukañanya mutayi kusoña nyikaabu kankawawu, chiña hohu wutwalekahu kwikala kumuvinyu, chochimu ninenu himukutweshaku, chiña mudikunda nanami. Yami muvinyu; yenu nyitayi.”—Yowanu 15:2-5.
Yesu nayishiiki atumbanji twindi ashinshika nindi neyi nayi dehi wakayitemeshela nkwashi, spiritu yajila. Chimunahiti mafuku 51, apostolu niantu amakwawu chanatambwiliwu spiritu yajila anekali nyitayi yamuvinyu. Nawa “nyitayi” yejima yatela kutwalekahu kwikala yadinuña kudi Yesu. Kulonda yizati mudimwinyi?
Nalumbululi nindi: “Muntu wejima wadikunda nanami nawa inadikunda nindi, wasoñaña nyikaabu yayivulu; muloña chakadi ami kwosi chuma hela chimu chimunateli kwilaku.” Iyi “nyitayi,” akakumulondela ashinshika, yikasoña nyikaabu, kwimbujola yilwilu yaYesu, kulejaku antu Wanta waNzambi nikwilisha atumbanji amavulu. Ndochu neyi wumu abula kudikunda naYesu nawa abula kusoña nyikaabu? Yesu nalumbululi nindi: “Muntu wejima wukubula kudikunda nanami, amunataña neyi mutayi nawa womaña.” Kwambukaku, Yesu nahoshi nindi: “Neyi mudikundaña nanami nawa muhemba mazu ami, mukulomba chejima chimunakukeña, akuyililachu.”—Yowanu 15:5-7.
Yesu natachiki cheñi kuhosha chuma chatenayi mapampa kayedi, kuhemba nshimbi jindi. (Yowanu 14:15, 21) Nashimuni chuma chatela kwilawu atumbanji nakumwekesha nawu anakwila mwenimu, nindi: “Neyi mukwovwahilaña nshimbi jami, mukushakamaña mukukeña kwami, neyi chinovwahilaña nshimbi jaTata nawa natwalekahu kushakama mukukeña kwindi.” Hela chochu, munabombeli yuma yayivulu kubadika kumukeña Yehova Nzambi niMwanindi. Yesu nahoshi nindi: “Ilu dilushimbi lwami, nami mukeñañani neyi chinayikeña enu. Kwosi wukweti kukeña kunabadiki iku kwakwila nawu muntu ahani wumi windi kukoola amabwambu jindiku. Mukutwalekahu kwikala amabwambu jami neyi mukukoñaña yuma yinnakuyileja.”—Yowanu 15:10-14.
Mumamineti antesha hohu, Yesu wukumwekesha kukeña kwindi kuhitila mukufwila antu ejima amukuhwelela. Chuma chikwilayi chikuyikwasha akakumulondela indi kumwekesha kukeña kwokumu kwakudihana. Iku dikukeña kwakayilukilawu nachu, neyi chahoshayi Yesu hakusambila nindi: “Neyi mukeñañana, dihu hakuyilukilawu kudi antu ejima nawu mudi atumbanji twami.”—Yowanu 13:35.
Apostolu atela kwiluka Yesu chinakuyitenenayi nindi “amabwambu jami.” Nalumbululi chekalilawu amabwambu jindi nindi: “Nayiteni nami amabwambu jami, muloña nayileji yuma yejima yinatiyili kudi Tata yami.” Oku kuwaha kwikala ibwambu daYesu wahamuchima nikwiluka yuma yamulejeliwu kudi Tata yindi! Hela chochu, hakwila nawu adiluñishi iwu wubwambu atela “kusoña nyikaabu.” Nawa neyi elamu, Yesu nahoshi nindi: “Chuma chejima chimwakamulomba Tata kuhitila mwijina dami, wakayinkichu.”—Yowanu 15:15, 16.
Kukeñañana kunateli kukwasha iyi “nyitayi,” dikwila nawu kukwasha atumbanji twindi kuumika kukala kwakenza kumbidi. Nayisoñamishi nindi kaayi kakayihela, hela chochu, nayikudenji nindi: “Neyi kaayi kayihela enu, ilukenu nenu kasambilili kunhela ami henohu kanda kayiheli. Neyi mwadiña kabadi kakaayi, kaayi kadi kuyikeña. Chineli himudi kabadi kakaayiku, . . . dichaletesha kaayi kuyihela.”—Yowanu 15:18, 19.
Kulumbulula cheñi muloña waweni kaayi chikakayihelela nabombelihu nindi: “Enu akayikoña yuma yejimiyi hamuloña wejina dami, muloña hiyamwiluka Owu wantemesheliku.” Yesu nahoshi nindi nyidimu yindi yakuhayamisha, yinakufwisha muloña antu amuhela, nahoshi nindi: “Neyi nabulili kukoña nyidimu mukachi kawu yabulili kukoñahu muntu wudi wejima, hiyadi kwikala nanshidiku; ilaña ichi anammoni nikunhela hamu niTata yami.” Kafwampi, chanakumuhelawu anakushikija wuprofwetu.—Yowanu 15:21, 24, 25; Masamu 35:19; 69:4.
Cheñi, Yesu nashiiki kutemesha nkwashi, spiritu yajila. Iyi ñovu yasweja yikwikalaña nawakakumulondela ejima nawa yikukwashaña kusoña nyikaabu ‘yakushimuna wunsahu.’—Yowanu 15:27.
-
-
“Kolenu! Muloña Ami Nakimiki Kaayi Mushindu”Yesu—Diyi Njila, Chalala, niWumi
-
-
KAPETULU 121
“Kolenu! Muloña Ami Nakimiki Kaayi Mushindu”
KATATAKA APOSTOLU HIYAKUMUMONA YESUKU
CHINEÑI CHAWAPOSTOLU CHIKUBALUMUKA HIMUZAÑALU
Yesu niapostolu indi hiyakufuma mukapeka kahewulu mwadiilañawu Chipandakenu. Hanyima yakuyikolesha, Yesu nabombelihu nindi: “Nayileji yumiyi kulonda mubuli kuhukana.” Kusoñamisha kwamuchidiwu kunalemedi? Nayileji nindi: “Antu akayihaña musinagogi. Kafwampi, mpinji yinakwinza yakela muntu wejima wakayijaha wakatoñojoka nindi namuzatili Nzambi mudimu wajila.”—Yowanu 16:1, 2.
Iyi nsañu yinayakamishi apostolu. Hela chakwila Yesu wahosha hakusambila nindi kaayi kakayihela, wayileja wanyi nindi akayijaha. Muloñadi? Nahoshi nindi: “Hinayilejeli yumiyi hatachiku, muloña nadiña hamu nanenu.” (Yowanu 16:4) Nakuyisoñamisha henohu kanda yafumihu. Chumichi chikuyikwasha kulonda akabuli kuhukana.
Yesu natwalekihu nindi: “Inakuya kudi Owu wantemesheli; ilaña hosi niwumu hakachi kenu wunañihulihu nindi, ‘Wunakuya kudihi?’” Hakusambila namelela amwihwili kunakuyayi. (Yowanu 13:36; 14:5; 16:5) Ilaña ichi, anadakameni chinahoshiyi nindi akayikabisha, ananeñi nankashi. Dichi anakañanyi kumwihula hakulema kunakumuchiñilila hela chumichi chichinayikundami akakudifukula alala. Yesu nahoshi nindi: “Nayileji yumiyi, nyichima yenu yinenzali nachineñi.”—Yowanu 16:6.
Nkumininaku, Yesu nalumbululi nindi: “Chinnakuya chikuyiwahila. Muloña neyi nukubula kuya, nkwashi hakwinza kudi enuku; ilaña neyi nukuya, nakamutemesha kudi enu.” (Yowanu 16:7) Atumbanji twaYesu anateli kutambwila spiritu yajila hohu neyi Yesu afwa nawa aya mwiwulu, yinateli kutemeshayi neyi nkwashi kudi antu jindi adi hamaseki kwejima.
Spiritu yajila “wakakonkolola antu amukaayi hansañu yanshidi, yakuloña niyawunsompeshi.” (Yowanu 16:8) Eña, kaayi chikanakubula kumukuhwelela Mwana kaNzambi akakisawula. Yesu neyi nayi mwiwulu chikamwekesha nawu waloña nawa chikamwekesha muloña waweni “nyuuli wamukanu kaayi” chatela kumusompeshelawu.—Yowanu 16:11.
Yesu natwalekihu nindi: “Nichidi nayuma yayivulu yakuyileja, ilaña himukutwesha kuyitiyishisha hayinu mpinjiku.” Neyi nechili dehi spiritu yajila, yikayikwasha kutiyishisha “chalala chejima,” nawa akahemba chalala.—Yowanu 16:12, 13.
Apostolu anahayami namazu anatwalekihu Yesu kuhosha nindi: “Mukuhita kapinji kanti, himukummonaku, cheñi nawa, mwakahita kapinji kanti, mwakammona.” Anadihuli mulwawu munatalishiyi. Yesu neluki nindi anakukeña kumwihula haniyi nsañu, dichi nalumbululi nindi: “Inakuyileja chikupu nami, enu mwakadila makumbu, ilaña kaayi kakazañalala; mwakaneña, ilaña kuneña kwenu kwakabalumuka muzañalu.” (Yowanu 16:16, 20) Yesu neyi anamujahi namwana ifuku dinalondelihu, akulumpi jakwitiya anazañalali ilaña atumbanji twindi ananeñi. Kuhiñahu, Yesu chinamusañuliwu atumbanji aneña anazañalali. Nawa muzañalu wawu wunatwalekihu chinechiliwu spiritu yaNzambi yajila hadi wena.
Yesu nesekeji chuma chikayimwekena apostolu nachatiyaña mumbanda nyisoñu yakuvwala. Yesu nahoshi nindi: “Neyi mumbanda nakupaapa, waneñaña muloña mpinji yindi yinashiki dehi, ilaña neyi napaapi dehi mwana, hanukaña cheñi yihuñu yindiku, wazañalalaña muloña neluki nindi muntu navwaliki mukaayi.” Yesu nayikoleshi apostolu indi nindi: “Chochimu ninenu, hayinu mpinji munaneñi; ilaña nakayimona cheñi, nyichima yenu yakazañalala nawa kwosi muntu wakayitambula muzañalu wenuku.”—Yowanu 16:21, 22.
Kushika nihaniyi mpinji apostolu adiña kanda alombeñahu dehi chuma mwijina daYesu. Ichi nahoshi nindi: “Hanodu ifuku, mwakalomba kudi Tata mwijina dami.” Muloñadi chatelelawu kwila mwenimu? Bayi neyi muloña wakwila Tata washimbulaña kwakulaku. Kafwampi, Yesu nahoshi nindi: “Tata yomwenindi wayikeña enu, muloña mwadiña mwankeña . . . nenu nenjili nakumwimenaku Nzambi.”—Yowanu 16:26, 27.
Mazu akukolesha analejiyi apostolu indi anayileteshi kuhosha nachikuhwelelu nawu: “Hamuloña wachumichi tunakuhweleli netu wafumini kudi Nzambi.” Ichi chikuhwelelu chawu katataka chikali mukweseka. Dichi nalumbululi yuma yikumwekana hambidi nindi: “Tiyenu! Mpinji yinakwinza, nawa yinashiki dehi, yakuyipalañeshawu muntu-himuntu nakuya kwitala dindi, nawa mukunshiya nkawami.” Hela chochu nayileji nindi: “Nayileji yumiyi kulonda mwiikali nakuwunda kuhitila mudi ami. Mukumonaña yihuñu mukaayi, ilaña kolenu! Muloña ami nakimiki kaayi mushindu.” (Yowanu 16:30-33) Ichi Yesu nakuyishiya. Neluki chikupu nindi niwena akushinda kaayi, neyi chineliyi, kuhitila mukwila nkeñelu yaNzambi hela chakwila Satana nikaayi kindi akufwila kufumpa kanshinshi kawu.
-
-
Kulomba kwaYesu Kwakukumishaku Mukapeka KahewuluYesu—Diyi Njila, Chalala, niWumi
-
-
KAPETULU 122
Kulomba Kwayesu Kwakukumishaku Mukapeka Kahewulu
YUMA YAMUFUMAÑAMU NEYI TUMWILUKA NZAMBI NIMWANINDI
YEHOVA, YESU, NIATUMBANJI CHEKALAWU WUMU
Muloña wakuyikeña atumbanji twindi, Yesu wadiña nakuyilejela chadimu nindi katataka ayi. Ichi dinu nafumbuli mesu indi kwiwulu nakulomba kudi Tata yindi nindi: “Tata, mpinji yinashiki dehi. Dichi mulemeshi mwaneyi kulonda mwaneyi akulemeshi, neyi chiwunamwinki wuswa hadi antu ejima, kulonda ahani wumi wahaya nyaaka kudi ejima iwunamwinki.”—Yowanu 17:1, 2.
Chinamwekani hatooka nawu Yesu neluki nindi kumulemesha Nzambi dichuma chabadika kulema. Ilaña chatukundejaña hakutiya Yesu nateni wumi wahaya nyaaka! Chineli natambwili “wuswa hadi antu ejima,” Yesu nateli kukwasha antu ejima kushindamena hefutu damuloña dikuhanayi kudi antu ejima. Hela chochu, antu amakwawu hohu diwu akukiswilawu nankashi. Muloñadi antu amakwawu hohu? Muloña Yesu wukakwasha hohu antu amakwawu nefutu dindi akwila kwesekeja namazu anahoshiyi Yesu nindi: “Hakwila akekali nawumi wahaya nyaaka, atela kukwiluka eyi Nzambi walala wumu hohu, ninowu iwatemesheli Yesu Kristu.”—Yowanu 17:3.
Muntu watela kumwiluka chikupu Tata niMwana nikukwata wubwambu wakola nawena. Watela kutiya neyi chatiyañawu wena. Kubombelahu, watela kufwila kwimbujola yilwilu yawu neyi wudi nawantu. Watela kwiluka nindi kumulemesha Nzambi kwalema chikupu kubadika kutambwila wumi wahaya nyaaka. Yesu nafunti cheñi kumutu windi wansañu:
“Nakulemeshi hamaseki, nanochu chinnamanishi mudimu wuwanyinkeli kuzata. Ichi dinu, Tata, nlemeshi kukabadi keyi nakulema kunadiña naku hamu naneyi henohu kaayi kanda kekaliku.” (Yowanu 17:4, 5) Eña, Yesu nakulomba nindi akamulemeshi mwiwulu neyi chichadiña hakusambila kuhitila mukumusañula.
Hela chochu, Yesu najimbali wanyi mudimu wunazatiyi wakushimwina. Nalombi nindi: “Ami nasololi ijina deyi kudi antu iwanyinkeli mukaayi. Adiña antu jeyi, wayinyinkeliwu nawa anahembi mazu eyi.” (Yowanu 17:6) Yesu hakuminineña dakutena hohu ijina daNzambi, daYehova, hadiñayi nakushimwinaku. Wakwashili apostolu indi kwiluka mwatalisha ijina dindi, yilwilu yaNzambi nichayikwashañayi antu.
Apostolu anamwiluki Yehova, mudimu wazatañayi Mwana niyuma yinayitañishiyi Yesu. Mukudizoza Yesu nahoshi nindi: “Nayileji mazu iwanlejeli, anayiteji nawa aneluki chikupu nawu nenjili nakwikala ñimeni yeyi nawa anakuhweleli nawu yeyi wantemesheli.”—Yowanu 17:8.
Yesu nashimuni chaambu chidi hadi atumbanji twindi niantu hohu amukaayi, nahoshi nindi: “Inakuyilombelaku; hinnakulombelaku kaayiku, ilaña inakulombelaku antu iwanyinka, muloña hiyantu jeyi . . . Tata Wajila, yihembi muloña wejina deyi diwanyinka, kulonda ekali wumu neyi chitwekala eyi nanami wumu. . . . Nayikiñaña, kwosi niwumu hakachi kawu anakisiwuku, chiña hohu owu mwana kakujilumuka.”—Yowanu 17:9-12.
Yesu natwalekihu kulomba nindi: “Kaayi kanayiheli. . . . Hinnakulomba nami wuyifumishi mukaayiku, ilaña inakukulomba nami wuyihembi muloña wanowu watama. Hiyadi kabadi kakaayiku, neyi chinabula ami kwikala kabadi kakaayi.” (Yowanu 17:14-16) Apostolu niatumbanji amakwawu adi mukaayi, kaayi kanakuyuulawu kudi Satana, ilaña atela kudaambulaku nikutama kudimu. Munjilanyi?
Atela kwikala ajila, kumukalakela Nzambi, kuhitila mukuzatisha chalala chekala muNsona jaChiheberu nichalala chinayidizishiyi Yesu yomweni. Yesu nalombi nindi: “Yijiliki nachalala; izu deyi hichalala.” (Yowanu 17:17) Mukuhita kwampinji, apostolu amakwawu akasoneka nyikanda yakwonenawu, niyena yikekala “chalala” chikakwasha kumujilika muntu.
Ilaña mukuhita kwampinji kwakekala amakwawu niwena akatambwila “chalala.” Dichi Yesu nalombi nindi “hinnakulombelaku awa hohuku [awa adihu haniyi mpinji], ilaña ninowu ankuhwelelaña namazu awu.” Yesu nayilombeliku yumanyi wejima wawu? “Kulonda wejima wawu ekali wumu neyi eyi Tata chiwadikunda nanami, ninami nawa chinadikunda naneyi, niwena adikundi nanetu.” (Yowanu 17:20, 21) Yesu niTata yindi hiyekala muntu wumuku. Ekala wumu munjila yakwila aditejaña muyuma yejima. Yesu nalombi nindi atumbanji twindi niwena ekali wumu.
Henohu kanda ahoshi yumiyi, Yesu wamulejeli Petulu niapostolu amakwawu nindi nakuyiloñeshela iluña kwakushakama, dikwila nawu mwiwulu. (Yowanu 14:2, 3) Dichi Yesu nashiyi nsañu mukulomba nindi: “Tata, inakukeña antu iwanyinka akashakami nanami oku kunakekala, kulonda amoni kulema kuwunanyinki, muloña wankeñeli henohu kanda aali chikuku chakaayi.” (Yowanu 17:24) Dichi nahoshi nindi kunyima henohu Adama naEva kanda ekali namwana Nzambi wakeñeli nankashi Mwanindi wumu hohu, wekalili Yesu Kristu.
Hakukunkulula kulomba kwindi, Yesu nakonkomweni ijina daTata yindi niNzambi chakeñayi apostolu indi niantu amakwawu akatambwila “chalala,” nahoshi nindi: “Ami nakojeji ijina deyi adiluki nawa nakadikojeja akadiluki cheñi, kulonda kukeña kuwankeñeli kwiikali mudi wena nawa ninami nidikundi nawu.”—Yowanu 17:26.
-
-
Nakulomba Iku Naneñi ChikupuYesu—Diyi Njila, Chalala, niWumi
-
-
KAPETULU 123
Nakulomba Iku Naneñi Chikupu
MATEWU 26:30, 36-46 MAKU 14:26, 32-42 LUKA 22:39-46 YOWANU 18:1
YESU MWITEMPA DAÑESEMANI
MASULWILA INDI ANEKALI NEYI MASHI
Yesu nakumishi kulomba nawapostolu indi ashinshika. Kuhiñahu, ‘hanyima yakwimba tumina twakushimeka, anayi kuMpidi yaNyiolivi.’ (Maku 14:27) Anayi kumusela mwitempa datenañawu nawu Ñesemani, kwavula kuyayi Yesu.
Chinashikiwu hanidi iluña dadiwahi hadi nyitondu yaNyiolivi, Yesu nashiyi apostolu indi. Hadaha anashali kuwiñililu wetempa, muloña nayileji nindi: “Shakamenu hanu, ami nayi kuna nakulomba.” Nasendiku apostolu asatu, aPetulu, Yakoba niYowanu, Yesu neñili chikupu mwitempa. Nakabakani chikupu nawa nayileji awa asatu nindi: “Naneñi nankashi, inakukeña nikufwa. Shalenu hanu nawa tonenuña hamu nanami.”—Matewu26:36-38.
Chinendiku hambidi chanti, Yesu ‘nadibuki heseki nakutachika kulomba.’ Nakulomba chumanyi kudi Nzambi haniyi mpinji yakala? Nalombi nindi: “Tata, kudi eyi yuma yejima yazatikaña; fumishaku aka kaapu kudi ami. Ilaña, bayi neyi chinnakukeña amiku, chiña chiwunakukeña eyi.” (Maku 14:35, 36) Natalishi mudihi? Komana nakuchina mudimu wukwetiyi wakwikala Nkuuli? Inehi!
Yesu wamweni hadiñayi mwiwulu chayikabishileñawu antu amakwawu nakuyijaha kudi aRoma. Chineli himuntu nawa nakutiya neyi chatiyaña antu ejima nikuyeña, Yesu hanakukeña chuma chikumumwekena hambidi chimumwekeniku. Hela chochu, chuma chalema nakutiya kuyeña muloña neluki nindi kufwa neyi mbanji kukuleta kasawuntu hejina daTata yindi. Mumaora antesha akumukudikila hamutondu neyi kwiji wadiña mukakumutuka Nzambi.
Hanyima yakulomba hadi mpinji yayilehi, Yesu nafunti nawa nawani apostolu asatu anakaami. Namwili Petulu nindi: “Kwila wutonena hamu nanami hadi ora yimu nehi? Dichi tonenuña nawa lombenuña kulonda mubuli kwiñila mukweseka.” Yesu neluki nindi apostolu niwena anazeyi nawa kuneli dehi. Nabombelihu nindi: “Chalala spiritu yinakukeña, ilaña mujimba wunazeyi.”—Matewu 26:40, 41.
Kuhiñahu, Yesu nayi ipampa damuchiyedi nakumulomba Nzambi nindi afumishi “lupasa.” Chinafuntiyi cheñi nawani apostolu asatu anakaami, chatela alombeña kulonda abuli kwikala mukweseka. Yesu chinahoshiyi nawu “[anakañanyi] nichakumwakula.” (Maku 14:40) Kamuchisatu Yesu nayi, nafukami nakulomba.
Yesu nadakameni chikupu nindi kufwa kwindi neyi mbanji kukuleta kasawuntu hejina daYehova. Yehova nakutiya kulomba kwaMwanindi, nawa mpinji yimu Nzambi natemeshi kañelu nakumukolesha. Hela chochu, Yesu hanaleki kumulembelela Tata yindiku, ilaña “[natwalekihu] kulomba chikupu.” Chineñi chinatiyiyi chinasweji. Yesu nasendi chiteli cheneni hamafwiji indi! Wumi windi wahaya nyaaka niwawantu amukuhwelela wudi hakatoña. Dichi, masulwila indi anekali neyi mashi anakusotokela heseki.’—Luka 22:44.
Yesu chinafuntiyi kudi apostolu indi kamuchisatu, nayiwani anakaami. Nahoshi nindi: “Munakukaama nikunooka hampinji yamuchidiwu! Talenu! Ora yakumufukejela Mwana kamuntu nikumuhana mumakasa awakanshidi yinashiki dehi kwakwihi. Nyamukenu, tuyenu. Talenu! Mukakunfukejela nashiki dehi kwakwihi.”—Matewu 26:45, 46.
-
-
Kristu Anamufukejeli Nawa AnamukwatiYesu—Diyi Njila, Chalala, niWumi
-
-
KAPETULU 124
Kristu Anamufukejeli Nawa Anamukwati
MATEWU 26:47-56 MAKU 14:43-52 LUKA 22:47-53 YOWANU 18:2-12
YUDASI NAMUFUKEJELI YESU MWITEMPA
PETULU NAKETULI ITU DAMUNTU
YESU ANAMUKWATI
Himukachi kawufuku. Atupristu aneteji kumufweta Yudasi mali asiliva 30 kulonda amufukejeli Yesu. Dichi Yudasi nasendi izaza deneni dawakulumpi jawatupristu niaFwarisi nakumukeñakeña Yesu. Anasendi nimashidika awaRoma nimukulumpi wamashidika.
Chinamwekani neyi, Yesu chamuhañayi haChipandakenu, Yudasi waya kudi akulumpi jawatupristu. (Yowanu 13:27) Anadipompesheli awenawu atulama niizanvu dawamashidika. Hadaha Yudasi wayitwala ntahi mukapeka mwadiilayi Yesu nawatumbanji twindi chipandakenu. Ilaña ichi iwu mukanka wunazambuki dehi chinekineki chaKidironi nawa anakuya mwitempa. Kubombela hayitwa, anasendi cheñi yimunyi yakesi nimanoñu, anakufwila chikupu kumuwana Yesu.
Hampinji yinakulombolayi Yudasi iwu mukanka kuMpidi yaNyiolivi, neluki chikupu nindi neluki kudi Yesu. Mulungu wejima wunamani, hampinji Yesu niapostolu indi adiña nakwenda aya kuBetani afunta kuYerusalema chochenochu hohu, kakavulu emenaña mwitempa daÑesemani. Ilaña ichi kuneyili dehi, nawa Yesu hadaha wudi munyitondu yaNyiolivi mwitempa. Hanu amashidika, abulahu dehi kumumona Yesu, akumwiluka ñahi? Hakwila chiyikwashiku, Yudasi wukuyinka chinjikijilu. Nahoshi nindi: “Yowu muntu inukufufwa, diyi; mumukwati nawa chimukuyaña mushiku muchima abuli kuyitemuka.”—Maku 14:44.
Yudasi nalomboli izaza mwitempa, namoni Yesu nawapostolu indi nawa nayi hohu hadi yena. Yudasi nahoshi indi, “Kolaku, Rabi!” nawa namufufwi Yesu. Yesu namwakuli nindi: “Eyi mukwetu, wunenzi nakwiladi kunu?” (Matewu 26:49, 50) Hakwakula lwihu lwindi yomweni, Yesu nahoshi nindi: “Yudasi, wunakumufukejela Mwana kamuntu nakumufufwa?” (Luka 22:48) Ilaña iwu nfukeji yindi dichuma hohu chineliyi.
Dichi Yesu nenzi hadi chejeji chayimunyi nimanoñu nawa nayihuli nindi: “Munakukeñanyi?” Wumu mwizaza nahoshi nindi: “Yesu wakuNazareta.” Yesu nahamuki nakuhosha nindi: ‘Iyami onu.’ (Yowanu 18:4, 5) Awa amayala akuhwelela wanyi chumichi, dichi anadimbuki hamaseki.
Chatela Yesu atemuki haniyi mpinji mumwidima, nayihuli cheñi muntu anakukeñawu. Chinahoshiwu cheñi nawu, “Yesu wakuNazareta,” natwalekihu nakuhosha nindi: “Nayileja dehi nami, [iyami onu]. Dichi neyi munakukeña ami, yilekenu awa awamayala ayeña.” Nihaniyi mpinji yakala, Yesu nanuki chahoshayi hakusambila nindi hakujimbeshahu hela wumuku. (Yowanu 6:39; 17:12) Yesu natwalekihu kukiña apostolu indi ashinshika nawa hanajimbeshihu hela wumuku, chiña hohu “mwana kakujilumuka,” dikwila nawu Yudasi. (Yowanu 18:7-9) Dichi nayileji nindi ayileki atumbanji twindi adiyileña kwawu.
Amashidika chinemaniwu nakwinza kudi Yesu, apostolu aneluki chuma chinakumwekana. Anamwihuli nawu: “Mwanta, tuyitapi nampoku yakabali tahindi?” (Luka 22:49) Henohu Yesu kanda aakuli, Petulu naholi mpoku yimu hampoku jiyedi jasendawu apostolu. Naketulu itu daMalikusa nduñu wakapristu muneni, namuketuli itu dakuchidiilu.
Yesu nakwati itu daMalikusa nawa namuuki. Kuhiñahu nayidizishi chikuma chalema, namuleji Petulu nindi: “Funtishaku mpoku yeyi yakabali muchindalu chayu, muloña antu ejima azatishaña mpoku yakabali akafwa kumpoku yakabali.” Yesu nakukeña kumukwata, muloña nalumbululi nindi: “Nsona yahosha nawu iyi yuma yatela kumwekana, yakashikijewa ñahi?” (Matewu 26:52, 54) Nabombelihu nindi: “Komana kwila ninwa kaapu kananyinkiyi Tata nehi?” (Yowanu 18:11) Yesu neteji kwila nkeñelu yaNzambi hela chakwila wukufwa.
Yesu nehuli izaza nindi: “Munenzi nampoku jatubali nitubama nakunkwata neyi kwiji munakukwata kapondu, tahindi? Hefuku-hefuku, nashakamaña mutembeli nakutañisha, himwankasiliku. Ilaña yuma yejimiyi yinamwekani kulonda yuma yasonekeliwu atuprofwetu yishikijewi.”—Matewu 26:55, 56.
Izanvu dawamashidika, mukulumpi wawamashidika niatulama twawaYudeya anamukwati Yesu nawa anamukasi. Apostolu chinamoniwu chumichi anaswatuki. Hela chochu, “kansi weyala,” hadaha kambanji Maku, nashali mwizaza kulonda amulondeli Yesu. (Maku 14:51) Izaza dinamwiluki nawa dinakukeña kumukwata nawa chumichi chinamuleteshi kusubuka muchakuvwala chindi nakutemuka.
-
-
Yesu Anamutwali Kudi Anasi, Nkumininaku Kudi KayafwasiYesu—Diyi Njila, Chalala, niWumi
-
-
KAPETULU 125
Yesu Anamutwali Kudi Anasi, Nkumininaku Kudi Kayafwasi
MATEWU 26:57-68 MAKU 14:53-65 LUKA 22:54, 63-65 YOWANU 18:13, 14, 19-24
YESU ANAMUTWALI KUDI WADIÑA KAPRISTU MUNENI ANASI
AKASANIHEDIRINI ANAMUSOMPESHI CHAKADI KULONDELA NSHIMBI
Chinamukasiwu Yesu neyi kapondu, anamutwali kudi Anasi, wadiña kapristu muneni hampinji Yesu hachidiñayi kansi ahayamisheña antañishi mutembeli. (Luka 2:42, 47) Mwana kaAnasi wumu wenjili nakwikala kapristu muneni, ichi muku windi Kayafwasi diyi kapristu muneni.
Iku Yesu wudi mwitala daAnasi, Kayafwasi napompeshi akaSanihedirini. Munichi chota mwadiña antu 71 kushilahu nikapristu muneni niamakwawu adiña atupristu.
Anasi namwihuli Yesu malwihu “hadi atumbanji twindi nihantañishilu yindi.” Yesu nakuli nindi: “Ami nadiña nakuhosha nakaayi hatooka. Mpinji yejima natañishaña musinagogi nimutembeli mwapompelañawu aYudeya ejima, nawa hinahoshahu dehi chuma hela chimu kumbadiku. Muloñadi chiwunakuñihwila? Ihulaku owu anatiyi yuma yinayilejaña.”—Yowanu 18:19-21.
Kalama wunemani mukamwihi namulapuli Yesu hamesu nakuhosha nindi: “Eyi, kapristu muneni diyi iwunakwakula ochu?” Ilaña Yesu chinelukiyi nindi kwosi chuma chatama chineliyi namwakuli nindi: “Neyi nahoshi chatama, nleji chuma chinnatamishi; ilaña neyi chuma chinnahoshi chalala, hanu dinu wunañetelidi?” (Yowanu 18:22, 23) Kuhiñahu, Anasi nayileji kumutwala Yesu kudi muku windi Kayafwasi.
Haniyi mpinji antu ejima amuchota chaSanihedirini anapompi, kapristu muneni wudihu, akulumpi jawatupristu, niansoneki. Anabulakeni hetala daKayafwasi. Nshimbi yeteja wanyi kusompa hawufuku waChipandakenu, ilaña chumichi hichinayikañeshi kwila yuma yatama yinakukeñawuku.
Idi izanvu didi nachaambu chikupu. Hanyima yakwila Yesu namusañuli Lazaru, chota chaSanihedirini chafuukwilihu nawu amujahi Yesu. (Yowanu 11:47-53) Nawa mafuku anafumihu anlomboli jakwitiya akwata kafuta kakumukwata Yesu nawu amujahi. (Matewu 26:3, 4) Eña, hela chakwila kanda asompi muloña windi, adiña amona dehi nawu Yesu watela kufwa hohu!
Kubombelahu, hanamushakaminiwu hampuña yabula kutelela, akulumpi jawatupristu niamakwawu amuSanihedirini anakeñi ayinsahu akutwamba ahani wunsahu wakutwamba kulonda amwinki muloña. Anawani ayinsahu akutwamba amavulu, ilaña wunsahu wunambokelimu. Nkumininaku, ayedi anenzi hambidi nakuhosha nawu: “Twamutiyili nakuhosha nindi, ‘Nukusanda iyi tembeli yatuñiliwu namakasa nawa mumafuku asatu, nukutuña yacheñi bayi yakutuña namakasa awantuku.’” (Maku 14:58) Hela chochu, jinakuhoshawu hijinakuditejaku.
Kayafwasi namwihuli Yesu nindi: “Indi eyi wukuhoshahu neyidi? Wunatiyi muloña wunakukwinkawu awa amayala?” (Maku 14:60) Yesu namweni hohu haniyi nyiloña yakutwamba yinakumwinkawu awa ayinsahu akutwamba. Dichi Kapristu Muneni Kayafwasi nahimpi nakukeña kuzatisha kafuta kacheñi.
Kayafwasi weluka nindi aYudeya ahela muntu wahoshaña nindi hiMwana kaNzambi. Hakusambila, Yesu chamuteneniyi Nzambi nindi Tata yindi, aYudeya akeñeleña kumujaha muloña ahosheli nawu wadiña “nakudesekeja hamu naNzambi.” (Yowanu 5:17, 18; 10:31-39) Chineli Kayafwasi neluki iyi nsañu, ichi namuleji Yesu nindi: “Inakukusanyikisha mudi Nzambi wamumi kulonda wutuleji neyi yeyi Kristu, Mwana kaNzambi!” (Matewu 26:63) Hela chochu, Yesu wetejeli nindi hiMwana kaNzambi. (Yowanu 3:18; 5:25; 11:4) Neyi wukukaana kwiteja nindi hiMwana kaNzambi, chumichi chikumwekesha nawu nakukaana nindi diyi Mwana kaNzambi nawa Kristu. Dichi Yesu nahoshi nindi: “Yami; mwakamona Mwana kamuntu nashakami kuchikasa chachidiilu chañovu nawa nakwinza namavu amwiwulu.”—Maku 14:62.
Chinatiyiyi chumichi, Kayafwasi natabuli yakuvwala yindi nakubidika iku nakutwamba nindi: “Nahoshi kasawuntu! Wunsahu wamuchidinyi cheñi wutukukeña? Talenu! Ichi munaditiyili kasawuntu kanahoshiyi. Munatoñojokihu nenudi?” Chota chaSanihedirini chinakunkululi nawu: “Watelela kufwa.”—Matewu 26:65, 66.
Kuhiñahu anatachiki kumusupisha nikumweta makofu. Amakwawu anakumweta jimbezi kumesu nikumufwijila mazeñi. Hanyima yakumubuta kumesu nikumweta anakumusupisha nawu: “Profwetaku! Hinyi wunakweti?” (Luka 22:64) Mwana kaNzambi diyi wunakukabishawu nikumwinka nyiloña yakutwamba hakachi kawufuku!
-
-
Kukaana Hetala daKayafwasiYesu—Diyi Njila, Chalala, niWumi
-
-
KAPETULU 126
Kumukaana Hetala Dakayafwasi
MATEWU 26:69-75 MAKU 14:66-72 LUKA 22:54-62 YOWANU 18:15-18, 25-27
PETULU NAMUKAANI YESU
Chinamukwatiwu Yesu mwitempa daÑesemani, apostolu anamushiyi nawa anatemuki muloña wawoma. Hela chochu, ayedi anemani. HiPetulu “nakambanji mukwawu,” chakadi nikujina hikapostolu Yowanu. (Yowanu 18:15; 19:35; 21:24) Akumuwana cheñi Yesu chinakumutwalawu kwitala daAnasi. Anasi chinamutemeshiyi Yesu kudi Kapristu Muneni Kayafwasi, aPetulu naYowanu anakulondela hahalehi. Hadaha anakwakama muloña anakutiya woma nichuma chikumwilawu Mwanta wawu.
Yowanu amwiluka kudi kapristu muneni nawa dichi neñili mukachi kalubanza lwetala daKayafwasi. Ilaña Petulu nashali hanji hachiisu sampu Yowanu nafunti nakumuhoshelaku kudi ñamba wamumbanda wunakuhemba hachiisu. Kuhiñahu, Petulu anamwiteji kwiñila.
Haniwu wufuku, kunatuuti nankashi, dichi antu munilu lubanza anakoota kesi. Petulu nashakami nawu hamu kulonda atiyiku iyena niyena hampinji yinakuhembelelayi “amoni yuma yikumwekana” hakumusompeshañawu Yesu. (Matewu 26:58) Chineli chejeji chinakutoñeka, nhembi wahachiisu wamwiteja Petulu kwiñila namushinshikishi. Namwihuli nindi: “Nineyi wudi kambanji kaniwu muntu, netu?” (Yowanu 18:17) Nawa bayi neyi yena kankawindi hohu diyi wunamwiluki Petulu nawu wadiña naYesuku.—Matewu 26:69, 71-73; Maku 14:70.
Chumichi chinamuneñeshi Petulu. Nakukeña abuli kumwiluka nawa nafumi nikuchiisu. Dichi Petulu nakaani nindi wadiña wanyi naYesu, nawa mpinji yimu nahoshi nindi: “Iwu muntu hinamwilukaku nawa ami kwami nsañu yiwunakuhosha nayiluki wanyi.” (Maku 14:67, 68) Natachiki cheñi “kudishiña nikusanyika,” chinakumwekesha nawu nateli nikusanyika kulonda amwekeshi nindi nakuhosha mwalala nikumubabeshelahu neyi atwamba.—Matewu 26:74.
Haniyi mpinji, Yesu anakumusompesha hadaha mwitala daKayafwasi mukapeka kahewulu. Petulu niantu amakwawu anakumuchiñilila mwishina nawa anakumona antu anakuya nakushimuna wunsahu chinakwilawu eñila edika, eñila edika.
Petulu namwekeshi nindi chinakuhoshayi nakutwamba muloña nakuhosha neyi chahoshañawu antu amuÑaliliya. Kubombelahu, muntu wumu hezanvu hintaña yaMalikusa, aketulawu itu. Dichi namwihuli Petulu nindi: “Nakumona wadiña hamu nindi mwitempa, netu?” Petulu chinamukaaniyi ipampa damuchisatu ikombu dinateli, neyi chashimwineñahu dehi.—Yowanu 13:38; 18:26, 27.
Haniyi mpinji, hadaha Yesu wudi hewulu nakutala mulubanza. Mwanta nashetumuki nakumutala Petulu, nawa chumichi chinamukati nankashi Petulu. Nanuki chamulejayi Yesu mumaora antesha hohu anahitihu mukapeka kahewulu. Fwikijenu Petulu chinatiyiyi nakwanuka chuma chineliyi. Petulu nediki hanji nawa nadili nankashi.—Luka 22:61, 62.
Muloñadi chuma chamuchidiwu chichinamwekeni? Indi Petulu wadiña wakola kuspiritu nawa washinshika nakaaninidi Mwanta windi? Awa antu anamutwambili Yesu, nawa anakumumona nawu hikapondu. Petulu chatela amwimeniku iwu iyala wakadi muloña, ilaña yena namufutaleli Muntu wukweti “mazu awumi wahaya nyaaka.”—Yowanu 6:68.
Chuma chamumwekeneni Petulu chinakumwekesha nawu nimuntu wukweti chikuhwelelu chakola nawa wadihana nateli kufuukula mwaheña neyi chakwila namoni kukala kwabula kukuhwelelayi hela kweseka. Dichi ambuña aNzambi ejima atela kudizila kuchuma chamumwekeneni Petulu!
-