APENDIKISI
Kubuzwila Mpandela, Kuvota, niNyidimu yaNfulumendi
Kubuzwila mpandela. A Yinsahu jaYehova eluka nawu kufukamina mpandela hela kuyibuzwila, sweje-e hakwimba kamina ketuña, hikudifukula kwatiyakeshaña wamwinu, bayi kudi Nzambuku, ilaña kwituña hela anlomboli etuña. (Isaya 43:11; 1 Akorinda 10:14; 1 Yowanu 5:21) Nlomboli wumu wadiñi Mwanta Nebukaneza wamuBabiloni wakushankulu. Hakwila nindi yamwekeshi kulema kwindi nikukeña nsakililu kudi antu jindi, iwu mwanta muneni wemikili mukishi weneni nawa walejeli ayilolu jindi kudifukula hampinji yelili kamina kadi neyi kamina ketuña, hikakuvuma. Ilaña, aHeberu asatu—aShadaraki, Meshaki, niAbedinego—akaanini kudifukula kumukishi, hela chakwila adi kuyijaha.—Danyeli, kapetulu 3.
Mukwakushimuna nsañu yanyaka Carlton Hayes wasonekeli kutalisha hayaaka yamakonu nindi, “mpandela hichinjikijilu chakudifukula.” Watwalekeluhu nindi: “Amayala asubulaña matepawu neyi anakukandamisha mpandela; nawa hakuhameka mpandela akwakusoneka atontojolaña nawa atwansi embaña tumina.” Wabombeleluhu nindi, kukulika kukweti cheñi “mafuku ajila,” chidi neyi ifuku damuChiwana dakakweji waKapupulu muUnited States, dikweti cheñi “akwakujila niayilobu” nawa dikweti “nitembeli,” hela nyiyombu. Hayidika yawantu amavulu muBrazil, nkoñi watalaña amashidika wahosheli nindi: “Mpandela anayilemeshi nawa anakudifukulaku . . . neyi chalemeshañayi muntu Ituña davwalikilayi.” Eña, mukanda wumu wahosha nawu “mpandela yajila,” neyi kulusu.—The Encyclopedia Americana.
Mukanda wutunateni hewulu chakatataka wahosheli nawu tumina twakuhameka ituña “hinjila yakumwekeshelamu kwovwahila ituña nawa mwekalaña kulomba wunlomboli wanzambi nawu yakiñi antu hela anyuli etuña.” Dichi, ambuña aYehova aluwañeshaña wanyi hakumona yidika yakwovwahila ituña munabombeli kubuzwila mpandela nikamina kakuhameka ituña nawu jakundama kunsakililu. Hakuhosha hansañu yawanyana kawaYinsahu jaYehova akaanaña kudifukula kumpandela hela kusanyika kwakwovwahila mumashikola amu U.S., mukanda wumu wahosheli nawu: “Iyi yidika yamafuku ejima yakundama kunsakililu ichi anayiteji kuChota Chanyiloña Cheneni munyiloña yayivulu.”—The American Character.
Hela chakwila hiyadibombaña muyidika yabula kwitejawu munsonaku, antu jaYehova alemesha chikupu yuma yafuukulañawu amakwawu. Cheñi alemesha jimpandela jetuña neyi yinjikijilu nianlomboli ekalaña nawuswa neyi “anyanta” anakukalakala neyi ‘ñamba yaNzambi.’ (Aroma 13:1-4) Dichi, aYinsahu jaYehova atiyililaña kukonkomwena kwakuyilombelela “anyanta ankanu, niantu alema ejima.” Hela chochu, twalombaña ‘kulonda tushakami chachiwahi nzo-o, nakwila mwaya kwakama Nzambi nakalemesha.’—1 Timotewu 2:2.
Kuvota hakusakula nyuli. AkwaKristu alemesha kufuukula kwawantu amakwawu kwakuvota. Hiyalejaña antu nawu akabuli kuvotaku, nawa ovwahilaña antu atondañawu. Hela chochu, hiyadiñijaña hela chanti mumapolitikuku. (Matewu 22:21; 1 Petulu 3:16) Dichi mukwaKristu watela kwiladi neyi washakamaña mwituña mwekala lushimbi lwakwila nawu antu ejima chiña avoti hela antu asweja ndulu nawantu abulaña kuya kumaluña akuvotela? Kwanuka yuma yayimwekeneni aShadaraki niMeshaki, niAbedinego ayili kuchaana chaDura, mukwaKristu, wudi mukukala kwamuchidiwu, wukufuukulahu kuya kwiluña dakuvotela neyi chinleji chindi chinamwiteji. Ilaña, watela kubabala kuchina wakenda kadiñija munsañu jamatuña. Watela kwiluka iji nshimbi jitanu nayimu:
1. Atumbanji twaYesu hiyekala “ampata yamunu mwishinaku.”—Yowanu15:19.
2. AkwaKristu emenañaku Kristu niWanta windi.—Yowanu 18:36; 2 Akorinda 5:20.
3. Chipompelu chawakwaKristu chanuñañana mukwitiya, niantu ekalamu ekala mumpanda yakukeña kudi neyi kwaKristu.—1 Akorinda 1:10; Akolose 3:14.
4. Antu atondaña muntu kwikala hachifulu niwena ekalaña namudimu wakoñañayi.—Talenu nshimbi jidi mumazu asonekawu ha 1 Samweli 8:5, 10-18 ni 1 Timotewu 5:22.
5. Yehova wamweni yitoñojoka yawaIsarela yakukeña nyuli wawuntu neyi chinjikijilu Chakumukaana.—1 Samweli 8:7.
6. AkwaKristu atela kuhosha chakadi woma neyi hiyakuhosha hanfulumendi yaWanta waNzambi nawantu akundama kunsañu jamatuña.—Matewu 24:14; 28:19, 20; Aheberu 10:35.
Nyidimu yanfulumendi. Mumatuña amakwawu, Nfulumendi yahanaña lushimbi lwakwila nawu muntu chakaanayi kwiñila wushidika akumwinka mudimu wanfulumendi hadi yaaka yayivulu. Neyi tumona kukala kwamuchidiwu, twatela kuchisha mukulomba, hekwawu nikulejaku mukwetu mukwaKristu wapama, kufumahu tukuzatisha chinleji hakufuukula kushindamena hayuma yitunadizi.—Yishimu 2:1-5; Afwilipi 4:5.
Izu daNzambi datulejaña nawu ‘tushakami nakwovwahila anyuli niakwawanta, nakwila mwakuyilejawu; anyakali kwila nyidimu yayiwahi yejima, . . . ekali amwovu.’ (Titusa 3:1, 2) Dichi, tunateli kudihula awa malwihu: ‘Neyi nukwiteja mudimu wanfulumendi wunanyinkuwu wukunleñela kudiñija munsañu jamatuña hela kudiñija munsakililu yakutwamba?’ (Mika 4:3, 5; 2 Akorinda 6:16, 17) ‘Komana kuzata iwu mudimu wukankalishaña hakukoña nyidimu yami yawakwaKristu hela wukankañeshaña kuyizata?’ (Matewu 28:19, 20; Aefwesesa 6:4; Aheberu 10:24, 25) ‘Munjila yikwawu, neyi nukwiñila mudimu wamuchidiwu nukwikalañaku nampinji yakuyilaku hambidi munyidimu yami yakuspiritu, hadaha kuzataku mudimu wampinji yejima?’—Aheberu 6:11, 12.
Neyi mukwaKristu wukufuukula chachiwahi nindi wukukeña kwiñila mudimu wanfulumendi bayi kumumbila mukaleyaku, akwawu akwaKristu atela kulemesha mwanafuukuliyi. (Aroma 14:10) Dichi neyi nakaani nindi kwila yazata mudimu wamuchidiwuku, akwawu atela cheñi kulemesha mwanafukuliyi.—1 Akorinda 10:29; 2 Corinthians 1:24.