‘Sa Ming’adoe Bura Osechopo’

FWENY, ma en buk mogik ei Muma, miyo wang’eyo ni malaika moro ma huyo e kor polo, nigi milome mar “Wach Maber mochwere moyalo.” Okok gi dwol maduong’ niya: “Luoruru Nyasaye, kendo miyeuru duong’, nikech sa mong’adoe bura osechopo.” (Fweny 14:​6, 7) ‘Sa ming’adoe bura’ oriwo milome mar burano koda ka ng’ado bura mar Nyasaye. “Sa” achiel en mana kinde machuok. Ng’ado bura en gima timore e giko mar “ndalo mag giko,” makoro wadakiegi.​​—⁠2 Timotheo 3:1.

‘Sa ming’adoe bura’ en wach maber ne jogo mohero gik makare. En kinde ma Nyasaye biro golo jotichne e chandruok ma gisebedogo e bwo piny ma onge hera kendo mopong’ gi mahundu.

Kapok ‘sa ming’adoe bura’ ochopo e gikone mi otiek chenro mar piny marachni, sani ijiwowa ni: “Luoruru Nyasaye, kendo miyeuru duong’.” Be itimo kamano? Mani ok en mana wacho ni, “Ayie kuom Nyasaye.” (Mathayo 7:​21-​23; Jakobo 2:​19, 20) Luoro Nyasaye e yo mowinjore onego omi wabolore e nyime. En luor mamiyo wawere gi richo. (Ngeche 8:​13) Luorno onego omi waher gima ber, to wasin gi gima rach. (Amos 5:​14, 15) Ka wamiyo Nyasaye duong’, wabiro winje gi luor matut. Ok wabi bedo modich ahinya gi gik mamoko mamiyo pile ok wayud thuolo mar somo Wachne, ma en Muma. Wabiro geno kuome kinde duto, kendo gi chunywa duto. (Zaburi 62:⁠8; Ngeche 3:​5, 6) Jogo ma miye duong’ gadier, ong’eyo ni kaka Jachwech polo gi piny, en e Jaloch e wi gik moko duto e Polo gi Piny, kendo mano miyo gibolore e nyime gi hera ka gikawe kaka Jal ma nigi ratiro mar bedo gi loch e ngimagi. Ka wanwang’o ni nitie okang’ monego wakaw kuom wechegi, watimuru kamano ma onge deko.

Kinde mag ng’ado bura ma malaika ne wuoyo kuome bende iluongo ni “ndalo” kata odiechieng’ mar Jehova. ‘Ndalono’ kata odiechieng’ ma kamano nochopo ne Jerusalem machon e higa 607 Ka Ndalowa Podi nikech joma ne odak e dalano ne ok ochiko itgi ne siem mag Jehova kokalo kuom jonabi mage. Kuom paro ni odiechieng’no mar Jehova ne pod ni mabor, ne gimedo keto ngimagi kama rach. Jehova ne osiemogi kawacho kama: “Ochiegini kendo oruyore piyo.” (Zefania 1:​14) “Ndalo” kata odiechieng’ machielo mar Jehova ne ochopo ne Babulon machon e higa 539 Ka Ndalowa Podi. (Isaiah 13:​1, 6) Ka gin gi geno kuom ohinga ma nolworogi kaachiel gi nyisechegi, Jo-Babulon ne ochayo siem ma ne omigi gi jonabi mag Jehova. Kata kamano, e otieno achiel, Babulon ma ne en dala ma nigi huma maduong’ ne olwar e lwet Jo-Mede gi Jo-Persia.

En ang’o mochomowa ndalogi? En “ndalo” kata odiechieng’ machielo mar Jehova, kendo ma biro kelo kethruok maduong’ moloyo. (2 Petro 3:​11-​14) Nyasaye oseng’ado bura ne ‘Babulon Maduong’.’ Kaluwore gi Fweny 14:​8, malaika moro lando ni: “Babulon maduong’ osepodho!” Mano en gima osetimore. Koro ok onyal geng’o jogo malamo Jehova. Timbege mag mibadhi koda donjruokne e lwenje oseket oko e lela. Sani koro kethruokne mogik okayo machiegni. To nikech mano, Muma jiwo ji duto kamoro amora niya: “Auru kuome [Babulon Maduong’] . . . Mondo kik uriwru e richone, kendo kik unwang’ masichene. Nikech richone osebiwore mochopo nyaka e polo, kendo Nyasaye oseparo richone.”​​—⁠Fweny 18:​4, 5.

Babulon Maduong’ en ang’o? Ochung’ ne dinde duto e piny mangima, ma nigi kido machalo gi mag Babulon machon. (Fweny, sula mag 17, 18) Ng’i ane moko kuom kidogo:

• Jodolo mag Babulon machon ne odonjo ahinya e weche mag siasa mar pinyno. Mano e kaka thoth dinde chalo ndalogi.

• Jodolo mag Babulon ne joriwo lwedo lwenje mag piny. Dinde masani osebedo ka gwedho jolweny seche ma pinje dhi e lweny.

• Puonj koda timbe mag Babulon machon ne omiyo jopinyno odonjo e timbe mag anjawo mokalo tong’. Seche ma jotend dinde ma ndalogi chayo chike makare manie Muma, chode gi anjawo ogundho e kind jodolo gi joma ni e bwogi. Ber ng’eyo bende ni nikech Babulon Maduong’ terore gi pinje kaachiel gi josiasa, buk mar Fweny wuoyo kuome kaka jaterruok.

• Muma bende wacho ni Babulon Maduong’ odak e ‘ngima mar dhialruok moyombore’ (Luo NT). E Babulon machon, jodongo mag hekalu ne omako lope mang’eny, kendo jodolo ne obedo gi huma e weche mag ohala. Ndalogi, ka omed gi ute mag lamo, Babulon Maduong’ nigi ohelini kod mwandu mang’eny. Gigo ma opuonjo koda odiechengege mag timo nyasi, kelone mwandu mang’eny koda ne joma moko matimo ohala e piny.

• Tiyo gi kido mopa, kod juogi gin timbe ma ne onya e Babulon machon, mana kaka gin kuonde mang’eny ndalogi. Tho ne ineno kaka gima tero ng’ato e ngima moro machielo. Babulon ne opong’ gi hekalu kod kuonde lamo mag miyogo nyisechege duong’, to kata kamano Jo-Babulon ne kwedo jogo malamo Jehova. Puonj gi timbe machalo kamago ema ing’eyo godo Babulon Maduong’.

E kinde machon, Jehova notiyo gi pinje maroteke e weche mag siasa kod lweny mondo okum jogo ma ne ochaye kendo chayo dwache to ok gilokre. Kamano e kaka ne oti kod Jo-Asuria e ketho Samaria e higa 740 Ka Ndalowa Podi. Jo-Babulon ne oketho Jerusalem e higa 607 Ka Ndalowa Podi, kendo nochak oketh Jerusalem gi Jo-Rumi e higa 70 E Ndalowa. Jo-Mede gi Jo-Persia bende ne oduogo oketho Babulon e higa 539 Ka Ndalowa Podi. Kowuoyo kuom kindewagi, Muma koro ni sirkande mag siasa, biro lokore ne “jaterruokno” mana kaka ondiek, mi giniweye duk, ka gielo e lela kaka timbege chalo. Ginikethe chuth.​​—⁠Fweny 17:16.

Be sirkande mag piny notim mano adier? Muma wacho ni Nyasaye noket wachno “e chunygi.” (Fweny 17:17) Nobed kethruok ma apoya, abwoga, mamako dho ji kendo ma ok nenre ka biro.

En ang’o monego itim? Penjri niya: ‘Be podi amakora gi din moro momienore gi puonj kod timbe manyiso ni en achiel kuom Babulon Maduong’?’ Kata ka ok en kamano, inyalo penjri kama: ‘Be aseyie mondo paro gi timbe mag Babulon ema mondo ochika?’ Mago gin timbe kata paro machalo nade? Gin paro manyiso ni ng’ato oyie gi timbe mag anjawo, ohero mwandu kod mor mag piny moloyo hero Nyasaye, kata ochayo Wach Jehova (kata mana e weche manenore ni tindo). Par matut ahinya kuom dwoko mari.

Mondo Jehova oyie kodwa, dwarore wanyis gi timbewa koda gi gombo manie chunywa ni ok wan e Babulon Maduong’ ngang’. Onge kinde mag digni. Kosiemowa ni giko nobi apoya, Muma wacho kama: “E kaka Babulon, dala maduong’no, nonyumre e nam, mi ok nonene kendo ngang’.”​​—⁠Fweny 18:21.

Kata kamano, nitie gik mamoko mabende biro timore. Kuom wach ‘sa ming’adoe burano,’ Jehova Nyasaye nong’ad bura bende ni sirkande duto mag piny mangima, jolochgi, kod jogo duto ma chayo lochne makare. Notim kamano kotiyo gi Pinyruodhe manie polo moseket e lwet Yesu Kristo. (Fweny 13:​1, 2; 19:​19-​21) Fweny manyiso weche mokor mondiki e Daniel 2:​20-​45 nyiso loje mag siasa kachakore e kinde mag Babulon machon nyaka ndalogi, ndikono poro lojego gi kido maduong’ molos gi dhahabu, fedha, mula, nyinyo, kod lowo. Kowuoyo kuom ndalowa, weche mokorgo wacho kama: “Nyasaye manie polo nochung piny ruoth moro ma ok norum nyaka chieng’.” To kowuoyo kuom gima Pinyruodhno podi biro timo e kindego mag “sa” ma Jehova biro ‘ng’adoe bura,’ Muma hulo kama: “Enong’iny pinje ruodhigi [molos gi dhano] duto, mi notiekgi, kendo nobedie nyaka chieng’.”​​—⁠Daniel 2:​44.

Muma siemo Jokristo madier ni kik giher “gik manie piny”​​—⁠tiende ni kit ngima mar jopiny ma osekwed gi Nyasaye madier. (1 Johana 2:​15-​17) Be paro ming’ado kaachiel gi gik mitimo nyiso ni iriwo lwedo Pinyruodh Nyasaye chuth? Be iketo wach dwaro Pinyruodhno mokwongo e ngimani?​​—⁠Mathayo 6:​33; Johana 17:​16, 17.

[Sanduk manie ite mar 14]

Giko Nobi Karang’o?

“Sa ma ok upar e ma Wuod dhano biroe.”​​—⁠Mathayo 24:44.

“Rituru nikech ok ung’eyo chieng’no kata sano.”​​—⁠Mathayo 25:13.

‘Ok noriwore.’​​—⁠Habakkuk 2:⁠3.

[Sanduk manie ite mar 14]

Be Ng’eyo Chieng’ Giko Nyalo Miyo Idag e Yo Mopogore?

Ka dibed ni inyalo ng’eyo gadier ni kum ma Nyasaye biro kelo podi ok bi timore kuom higini moko matin, be mano nyalo loko yo ma itiyogo gi ngimani? Ka giko mar piny machonni nenoreni ni osedeko mopogore gi kaka niparo, be iseweyo mano mondo omiyi idog chien e tiyo ne Jehova?​​—⁠Jo Hibrania 10:​36-​38.

Bedo ma ok wang’eyo odiechieng’no miyowa thuolo mar nyiso ni watiyo ne Nyasaye gadier. Jogo mong’eyo Jehova ong’eyo maber ni temo nyiso kinda dakika mogik ka giko chiegni ok bi lombo wang’ Nyasaye, nimar en oneno kaka chuny chalo.​​—⁠Yeremia 17:10; Jo Hibrania 4:​13.

To kuom jogo mohero Jehova gadier, gikete motelo ne gimoro amora e ngimagi. Mana kaka ji mamoko, Jokristo madier nyalo tiyo tich makelo negi yuto. Kata kamano, gima duong’ momiyo gitimo kamano ok en ni mondo gibed momewo, to en ni mondo giyud chiemo gi lewni kod gimoro ma ginyalo pogo ne jomoko. (Jo Efeso 4:​28; 1 Timotheo 6:​7-​12) Bende gibedo gi kinde mag mor ka giyueyo kuom tijegi mapile, to kata kamano gombo ma gin-go kuom timo kamano en ni mondo gichak giyud teko manyien, to ok mana ni giluwo gima jomoko timo. (Mariko 6:​31; Jo Rumi 12:2) Mana kaka Yesu Kristo, gimor gi timo dwaro mar Nyasaye.​​—⁠Zaburi 37:4; 40:⁠8.

Jokristo madier dwaro ni gidag ka gitiyo ne Jehova nyaka chieng’. Ber mar genono ok bed matin mana nikech ni nyaka girit gweth moko kuom kinde makalo kinde ma jomoko ne paro.

[Sanduk/Picha manie ite mar 15]

Wach Loch Man Malo Chutho

Mondo wang’e gimomiyo Nyasaye oweyo chandruok mang’eny mondo obedie, dwarore mondo wang’e wach loch man malo chutho. Loch man malo chutho en ang’o? En bedo gi loch e wi loje duto.

Nikech Jehova e Jachwech, en gi ratiro mar locho e wi piny kaachiel gi jogo duto modak e iye. Kata kamano, Muma lero ni chon kar chakruok mar dhano, ne okwed loch mar Jehova. Satan Jachien ne okwedo Jehova kowacho ni chikege ne oridore ahinya, ni Nyasaye ne owuondo jonyuolwa mokwongo kuom wachonegi gima ne dhi timore negi ka giketho chik Nyasaye kata ka giluwo dwarogi giwegi. Ne oramo ni ne gidhi bedo gi ngima maber ka gin e bwo lochgi giwegi ma ok otelnegi gi Nyasaye.​​—⁠Chakruok, sula 2, 3.

Dine Nyasaye keth jo ng’anjogo kanyo gi kanyo, mano dine onyiso teko ma Nyasaye nigo, to kata kamano timo kamano dine ok otieko wach akwedego. Kar ketho jo ng’anjogo gi kanyono, Jehova oseweyo mondo malaike kod dhano duto one gima tim mar ng’anjo nyuolo. Kata obedo ni timo kamano osekelo chandruok, bende osemiyo thuolo obedoe mar mondo onyuolwa.

E wi mano, kokalo kuom nengo maduong’ ma nochulo en owuon, hera ma Jehova nigo ne omiyo oloso chenro, mondo dhano ma ne dhi winje kendo nyiso yie e rawar ma en misango mar Wuode, ne inyalo gony kuom richo kod chandruok ma richo kelo, mi gidag e Paradis. Ka ochuno, mani en gima inyalo tim kata kokalo kuom chier a kuom jo motho.

Weyo thuolo mondo okal eka mondo otiek akwede mag wach loch bende osemiyo jotich Nyasaye thuolo mar nyiso ni giyie kuom hera ma Nyasaye osenyisogi, kendo ni giikore chung’ motegno e riwo Jehova lwedo e bwo chal moro amora. Tieko wach monjo loch Nyasaye kaachiel gi wach machielo motudore gi mano ma en kiawa ma Satan ne keto kuom gimomiyo dhano chiwore ne Nyasaye en gima dwarore ahinya, mondo omi ji duto obed gi luor kuom chik moketi e bwo polo gi piny. Ka ji ok nyal timo mano, kuwe madier ok nyal bedoe ngang’.a

[Weche moler piny]

[Picha]

Loje mag siasa e piny mangima norum