APENDIKS
Goyo Salut Ne Bendera, Goyo Ombulu, kod Tije Chiwruok mag Oganda
Goyo salut ne bendera. Joneno mag Jehova oyie ni, kulruok kata goyo salut ne bendera, ma kinde mang’eny itimo gi wend piny, en tim mar lamo ma keto geno mar warruok kuom Sirkal mar piny moro kata jolochne to ok ne Nyasaye. (Isaiah 43:11; 1 Jo Korintho 10:14; 1 Johana 5:21) Achiel kuom joloch ma kamago ne en Ruoth Nebukadnezzar mar Babulon machon. Mondo omi ji luoro kuom duong’ne kod kinda mare e weche mag lamo nyasache, ruoth ma nigi tekoni ne ogero kido moro mang’ongo kendo ne ochuno jopinye mondo okulre ne kidono, ka igoyo thum machal kaka wend piny. Kata kamano, Jo-Hibrania moko adek ma gin Shadrak, Meshak, kod Abednego ne otamore kulore ne kidono, kata ka kum mar tho ne ritogi.—Daniel, sula mar 3.
Jasomo miluongo ni Carlton Hayes ne ondiko kama kuom kindewagi: “Ranyisi maduong’ manyiso chiwruok ne piny kendo gima duong’ milamo en bendera. Chwo lonyo ogutegi ka bendera kalo; kendo johug wende ndiko wende mag pako bendera, nyithindo bende wero wende mag pako bendera.” Ne omedo bende ni tim chiwruok ne piny bende nigi “odiechiengene maler,” kaka inyalo ne kinde ma itimo nyasi mag odiechienge yueyo mag jopiny, kaachiel gi “jogene maler kod joge ma thuondi” kod “hekalune.” E nyasi moro maduong’ ma ne otim e piny Brazil, minista mar jolweny ne oyie kama: “Bendera imiyo luor kendo ilamo . . . mana kaka ng’ato lamo Pinygi.” Ee, buk mar The Encyclopedia Americana kinde moro ne ochiwo paro kama: “Bendera ler, mana kaka msalaba bende ler.”
Bugno ne owacho e kinde machiegni ni wende piny “gin yore mag nyiso hera mar piny kendo kinde mang’eny giting’o kwayo mondo Nyasaye otel ne jopinyno kendo oritgi kata rito jotendgi.” Kuom mano, jotich Jehova ok kal tong’ ka gineno nyasi mag nyiso hera mar piny ma ng’ato oaye, ma otudore gi goyo salut ne bendera kod wende piny kaka kit lemo. Kuom adier, kowuoyo kuom bedo ni nyithind Joneno mag Jehova tamre miyo bendera duong’ kata wacho weche mag singruok mar piny e skunde mag Amerka, buk miluongo ni The American Character ne owacho kama: “Gima nyiso ni timbego ma itimo odiechieng’ kodiechieng’ gin kit lamo koro osewachi gi Od Ng’ado Bura Maduong’ e buchene moseng’ado.”
Kata obedo ni Joneno mag Jehova ok riwore e nyasi ma gineno ni ok winjre gi ndiko, oganda Jehova kuom adier nyiso luor ni ratiro ma jomoko nigo mar timo kamano. Bende ginyiso luor ne bendera mag piny kaka ranyisi mag piny kendo giyie ni sirkande mantie kaluwore gi chik gin “jo man gi teko mar loch” matiyo kaka “jotich Nyasaye.” (Jo Rumi 13:1-4) Kuom mano, Joneno mag Jehova winjo jip mar ni mondo gilem “ni ruodhi gi jotelo duto.” Kata kamano, gimomiyo watimo kamano en ni “mondo wadag e ngima mokuwe kendo moboch, kwaluoro Nyasaye chuth, kendo kwabedo jo mokuwe.”—1 Timotheo 2:2.
Goyo ombulu e yiero mag siasa. Jokristo madier nyiso luor ne ratiro mag jomoko mar goyo ombulu. Ok gikwedi wach yiero, kendo gitiyo e bwo joloch ma oseyier. Kata kamano, ok giriw lwedo konchiel e weche mag siasa mag pinje kata matin. (Mathayo 22:21; 1 Petro 3:16) Ang’o ma Jakristo onego otim ka en e pinje ma chik chuno goyo ombulu kata kuonde ma ji winjo marach ahinya gi jogo ma ok dhi kama igoyoe ombulu? Koparo kaka Shadrak, Meshak, kod Abednego ne odhi nyaka gweng’ Dura motimo pap, Jakristo mayudo weche machalo kaka magi nyalo yiero dhi kama igoyoe ombulu ka chunye nyalo yiene. Kata kamano, obiro tang’ mondo kik oketh wach bedone ng’at ma ok riw lwedo konchiel. Onego opar weche auchiel maluwogi:
Jolup Yesu ‘ok gin mag piny ka.’—Johana 15:19.
Jokristo gin joote Kristo kod Pinyruodhe.—Johana 18:36; 2 Jo Korintho 5:20.
Kanyakla mar Jokristo oriwore e yie, kendo jokanyo mag kanyakla oriw kanyachiel gi hera kaka mar Kristo.—1 Jo Korintho 1:10; Jo Kolosai 3:14.
Jogo mayiero jatelo moro nigi ting’ kuom gima jatelono timo.—Ne puonj mayudore e weche ma ondiki e 1 Samuel 8:5, 10-18 kod 1 Timotheo 5:22.
Jehova ne oneno gombo ma Jo-Israel ne nigo mar bedo gi jaloch ma dhano kaka gima nyiso ni ne gisedage.—1 Samuel 8:7.
Jokristo nyaka bed gi chir mar wuoyo kuom wach sirkand Pinyruodh Nyasaye gi ji ma nigi paro mopogore opogore e weche siasa.—Mathayo 24:14; 28:19, 20; Jo Hibrania 10:35.
Tije chiwruok mag oganda. E pinje moko, sirkal dwaro ni jogo ma tamore tij lweny otim tije chiwruok mag oganda kuom kinde matin. Ka dwarore ni watim yiero, onego walam kuom wachno, kamoro wanyalo wuoyo gi Jakristo wadwa motegno e yie, kae to chunywa okonywa timo yiero kaluwore gi gima wapuonjore kuom wachno.—Ngeche 2:1-5; Jo Filipi 4:5.
Wach Nyasaye nyisowa ni ‘wawinj joloch gi weg teko, wabed jo ma winjo wach, waikre ni tich mabeyo duto, . . . wabed mamuol.’ (Tito 3:1, 2) Ka wan gi wechego e paro, wanyalo penjore penjogi: ‘Be ka ayie tiyo tich mowachni mar oganda biro miyo kik abed Jakristo ma ok riw lwedo konchiel weche siasa mag piny, kata tuda gi din mar miriambo?’ (Mika 4:3, 5; 2 Jo Korintho 6:16, 17) ‘Be tiyo tijno biro miyo obedna matek chopo migawona kaka Jakristo kata miyo kik achopgi chuth?’ (Mathayo 28:19, 20; Jo Efeso 6:4; Jo Hibrania 10:24, 25) ‘Koso timo tijni oriwo chenro manyalo miya thuolo mar medo tich ma atiyo kaka Jakristo, kamoro tiyo tij lendo e thuolo duto?’—Jo Hibrania 6:11, 12.
Ka chuny Jakristo nyalo yiene tiyo tijno kar dhi e jela, Jokristo wetene onego onyis luor ne yiero mare. (Jo Rumi 14:10) Kata kamano, ka oneno ni ok onyal tiyo tijno, jomoko onego onyis luor ne yiero motimo.—1 Jo Korintho 10:29; 2 Jo Korintho 1:24.