Be In gi Nyathi ma Jang’anjo e Odi?

1, 2. (a) En ranyisi mane ma Yesu nochiwo manyiso ni jotend din mar Jo-Yahudi ne gin joma wuondore? (b) En puonj mane e wi rowere ma wanyalo puonjore kowuok e ranyisi ma Yesu nochiwo?

ODIECHIENGE manok kapok otho, Yesu nopenjo jotend din mar Jo-Yahudi penjo moro manyalo miyo ng’ato par ahinya. Nopenjo ni: “To uneno nadi? Ng’at moro ne ni gi yawuowi ariyo; nodhi ir wuowi mokwongo, kowacho niya, ‘Nyathina, tinde dhi iti e puoth mizabibu.’ En nodwoko ni, ‘Ayie, jaduong’; adhi’; to ne ok odhi. Eka nodhi ir wuowi mar ariyo, kowacho mana kamano. En to nodwoko ni, ‘Ok adwar’; to achien nolokore modhi. Kuom ji ariyogo, ere ng’a ma notimo gi ma wuon mare dwaro?” Jotend Jo-Yahudi ne odwoke niya: “Ng’at machien.”​—⁠Mathayo 21:​28-31.

² Kaendi Yesu ne nyiso kaka jotend Jo-Yahudi ne gin joma wuondore e yiegi. Ei ranyisino, ne gichalo kaka wuowi mokwongo, ka gisingore ni gibiro timo dwaro mar Nyasaye, to ok gichop singruokgi. Kata kamano, thoth jonyuol biro nwang’o ni ranyisi ma Yesu nochiwono nyiso ni ne ong’eyo ahinya kaka ngima joot chalo. Mana kaka nonyiso kanyo e yo maler ndi, ok en gima yot ng’eyo gigo ma rowere paro, kata ng’eyo gima giikore timo. Rawera nyalo kelo chandruoge mang’eny ka pod en rawera ma ndhowe [adolescence], to bang’e onyalo dongo mobed ng’at makare ma imiyo luor. Mani en gima onego oket e paro seche ma iwuoyo kuom wach ng’anjo ma rowere jobedogo.

JANG’ANJO EN NG’AMA CHALO NADE?

3. Ang’o momiyo jonyuol ok onego orikni wacho ni nyathigi ng’anjo?

³ Kinde ka kinde, nyalo bedo ni iwinjo wach rowere ma ng’anjo ayanga ne jonyuolgi. Nyalo bedo kata ni ing’eyo ot moro ma nigi rawera ma ok yot chiko. Kata kamano, ng’eyo kabe nyathi ng’anjo madier ok en gima yot. E wi mano, nyalo bedo gima tek ng’eyo gimomiyo nyithindo moko ng’anjo, to moko ok tim kamano kata obedo ni giduto gin joot achiel. Kapo ni jonyuol ofwenyo ni achiel kuom nyithindgi chako bedo gi kido mar ng’anjo gi wang’ matek, en ang’o monego gitim? Mondo wadwok penjoni, nyaka wakwong wang’e ni nyathi ma ng’anjo en nyathi machalo nade.

4-6. (a) Jang’anjo en ng’at ma chalo nade? (b) En ang’o ma jonyuol onego oket e paro kapo ni nyathigi ma rawera tamore luwo chik kinde ka kinde?

⁴ Kokete e yo mayot, jal ma ng’anjo en ng’at ma kinde duto yiero timo gik moko e yo mopogore gi kaka chik dwaro, kendo otimo kamano goyiem. En adier ni, ‘chuny nyathi nigi fuwo.’ (Ngeche 22:15) To nikech mano, kinde ka kinde nyithindo duto ok yie mapiyo gi gigo ma jonyuolgi koda joma moko chikogi. To moloyo, mani timore adier e kinde ma lokruok bedoe e dendgi koda e pachgi, ka gin rowere ma ndhowe [adolescence]. Lokruok e ngima ng’ato ang’ata biro kelo pek moro, to ngima rowere opong’ gi lokruok mang’eny. Wuodi kata nyari ma rawera koro chako bedo ng’ama duong’. To nikech mano, e higini ma nyithindgi rowere, jonyuol moko yudo ni winjruok gi nyithindgi en tich matek. Kinde mang’eny, jonyuol duto temo geng’o lokruok mabedoe e ngima rowerego, to rowere tamore.

⁵ Rawera ma ng’anjo en maloko ng’eye ne puonj mag jonyuolne. Kata kamano, ng’e ni ka nyathi otamore luwo chikeni moko, mano ok nyis ni koro en ja ng’anjo. To kodok korka Wach Nyasaye, nyithindo moko nyalo kwongo tamore adiera mar Muma kata nyiso mana matin ni gihero adiera, to kata kamano nyalo bedo ni ok gin jo ng’anjo. Kaka janyuol, kik irikni wacho ni nyathini en jang’anjo.

⁶ Be nyithindo ma rowere duto ng’anjo ne jonyuol? Ooyo, ok en kamano. En adier ni, rowere manok kende ema nyiso kido maricho ahinya mag ng’anjo. To nade nyathi ma wiye tek, ma siko ka ng’anjo? En ang’o manyalo bedo ni miyo ong’anjo kamano?

GIK MAMIYO NG’ANJO BEDOE

7. Ere kaka piny motelne gi Satan nyalo miyo nyathi ong’anji?

⁷ Gima duong’ mamiyo tim ng’anjo bedoe en nikech pinyni otelne gi Satan. “Wang’eyo ni wan mag Nyasaye, to piny duto obedo e teko mar Ng’a Marachno.” (1 Johana 5:19) Piny manie e bwo teko Satan osemiyo timbe maricho onya ma chuno Jokristo mondo oked godo. (Johana 17:15) Thoth timbego orochore ahinya, manyalo kelo hinyruok, kendo gipong’ gi gik maricho moloyo kinde machon. (2 Timotheo 3:​1-5, 13) Ka jonyuol ok puonj, ok siem, kendo ok rit nyithindgi, yot ahinya mondo “chuny ma tiyo koro kuom jogo ma dagi” oketh nyithindo. (Jo Efeso 2:⁠2) Gima chielo motudore gi mano en wach osiepe ma mbese. Muma wacho ni: “Ng’a ma wadgi jo mofuwo none chandruok.” (Ngeche 13:20) Kamano bende, yot mondo jal ma mako osiep gi jogo ma nigi chuny koda paro mag pinyni, obed kaka gin. Dwarore mondo rowere oyud kony mosiko mondo omi ging’e ni luwo puonj koda chike Nyasaye, e ngima maber moloyo chuth.​—⁠Isaiah 48:​17, 18.

8. Gin ang’o manyalo miyo nyathi ong’anji?

⁸ Gima chielo manyalo miyo ng’anjo obedie en chal mar ngima ei ot. Kuom ranyisi, ka janyuol achiel en jamer, tiyo gi yedhe ma mero, kata ohero lweny gi janyuol machielo, rowere nyalo neno ngima e yo ma ok kare. Kata mana e ute kata mier ma kuwe nitie, ng’anjo nyalo bedoe ka nyathi neno ni jonyuol ok odewe. Kata kamano, ng’anjo mar rowere ok timore kinde duto nikech jomoko. Nyithindo moko tamore luwo puonj mag jonyuol, kata obedo ni gin gi jonyuol matiyo gi puonj Nyasaye kendo ma temo matek ritogi kuom tembe mag pinyni. Nikech ang’o? Nyalo bedo kamano nikech gimachielo ma ema kelo chandruogewa, tiende ni richo monyuol godo dhano. Paulo nowacho ni: “Richo nobiro e piny kuom ng’at achiel, kendo tho nobiro e piny kuom richo, kamano bende tho nobiro ni ji duto, nikech ji duto ne otimo richo.” (Jo Rumi 5:12) Adam ne ong’anjo nikech ne oherore kende, kendo noweyo ne kothe duto girkeni marach. Rowere moko ng’anjo ka giyiero kendgi giwegi, mana kaka Adam kwargi ne otimo.

ELI JAL MA OK ODEWO KOD REHOBOAM JAL MA RIDO CHIK AHINYA

9. Gin gik moko ariyo mage ma ka jonyuol okaloe tong’ to nyalo miyo nyathi ong’anji?

⁹ Gimachielo ma bende osemiyo rowere bedo joma ng’anjo, en bedo gi jonyuol ma nigi paro ma ok oriere kuom wach pidho nyithindo. (Jo Kolosai 3:21) Jonyuol moko ma nono gik moko ahinya, rido chik kendo gikumo nyithindgi e yo makalo tong’. Jonyuol moko to ok dew nyithindgi, kendo ok gichiw puonj manyalo rito roweregi ma pok olony. Kinde duto ok yot pidho nyithindo e yo makare ma ok jonyuol okalo tong’ kuom weche ariyogi. Bende nyathi ka nyathi nigi dwaro mopogore. Nyalo dwarore ni nyathi moro ong’i ahinya e yo mopogore gi machielo. Kata kamano, ranyisi mag ji ariyo ei Muma biro konyo e nyiso rach ma kalo tong’ kelo, kuom wach rido chik ahinya koda bedo ng’ama ok dew.

10. Ang’o momiyo Eli ne ok en janyuol maber kata obedo ni ne en jadolo maduong’ maber?

¹⁰ Eli ma ne en jadolo maduong’ e piny Israel machon, ne en wuoro. Notiyo kaka jadolo kuom higini 40, kendo onge kiawa ni ne ong’eyo Chik Nyasaye e yo maber. Nenore ni Eli ne tiyo tijege mapile mag hekalu e yo mowinjore, kendo nyalo kata bedo ni ne opuonjo yawuote ma Hofni kod Finias Chik Nyasaye e yo makare ahinya. Kata kamano, Eli ne en ng’at ma ok odewo gigo ma yawuote ne timo. Hofni gi Finias ne tiyo kaka jodolo matayo gik moko, to kata kamano ne gin chwo ma “acheje,” ma nohero mana iyegi giwegi koda gombogi maricho. To ema sama ne gitimo timbe maricho e laru maler, Eli ne onge chir mar gologi e tij bedo jodolo. En ne okwerogi mana e yo mayom yom. Kuom bedo ng’at ma ok odewo, Eli ne omiyo yawuote duong’ moloyo Nyasaye. To nikech mano, yawuote ne ong’anjo moweyo lamo maler mar Jehova, kendo jood Eli duto ne oyudo masira.​—⁠1 Samuel 2:​12-17, 22-25, 29; 3:​13, 14; 4:​11-22.

11. Jonyuol nyalo puonjore ang’o kuom ranyisi ma ok kare mar Eli?

¹¹ Kata obedo ni nyithind Eli ne osebedo joma dongo sama gigi ne timore, wechego nyiso rach mantie ka ng’ato ok mi nyithindo puonj koda kum. (Pim gi Ngeche 29:21.) Jonyuol moko nyalo bedo ni kia pogruok mantie e kind hero nyithindo kod bedo ng’at ma ok odewo, to mano miyo ok giket chike ma nenore ratiro kendo ok gisik ka gijiwo chikego e yo mowinjore. Giweyo ma ok gichiwo puonj koda kum madwarore, kata e seche ma nyithindo oketho chike Nyasaye. To nikech bedo joma ok odewo e yo ma kamano, nyithindgi nyalo bedo joma ok winj jonyuol kata winjo jomoko ma nigi teko e wigi.​—⁠Pim gi Eklesiastes 8:​11.

12. En ang’o ma ok kare ma Rehoboam ne otimo kotiyo gi loch ma ne en-go?

¹² Rehoboam en ranyisi machielo manyiso kalo tong’ e tiyo gi loch. Ne en ruoth mogik e Israel kapok pinyruodhno opogore ariyo, to kata kamano ne ok en ruoth maber. Rehoboam ne ochako locho e wi oganda ma ne ng’ur nikech ting’ mapek ma Solomon wuon mare noketo kuomgi. Be Rehoboam ne onyiso ni owinjo ywakgi? Ooyo. Kane oor ne ji mondo okwaye ogol moko kuom ting’ mapekgo, ne ok owinjo puonj motegno ma ne owuok kuom jodongo, kendo ne ochiko mondo omed ne ji ting’ mapek moloyo. Achaye ma ne onyisono ne omiyo dhoudi apar ma masawa ong’anjo, mi pinyruodhno opogore ariyo.​—⁠1 Ruodhi 12:​1-21; 2 Weche mag Ndalo 10:⁠19.

13. Jonyuol nyalo timo ang’o mondo kik ginwo ketho kaka mar Rehoboam?

¹³ Jonyuol nyalo yudo puonj moko madongo e sigana mar Rehoboam. Onego ‘gidwar Jehova’ e lamo kendo ginon yoregi mag pidho nyithindo kaluwore gi puonj manie Muma. (Zaburi 105:⁠4) Eklesiastes 7:⁠7 wacho niya: “Kawo gik moko gachune omiyo ng’a mariek bedo ng’a mofuwo.” Keto chike koda puonj mopar e yo maber miyo rowere thuolo mar dongo koritgi mondo kik gimoro hinygi. Kata kamano, nyithindo ok onego odag e ot ma oridie chike ahinya ma miyo ok gibed joma pachgi otegno kendo mong’eyo gima gitimo. Ka jonyuol temo miyo nyithindgi thuolo mowinjore, kendo puonjogi chike mowinjore ma ok kal tong’, thoth rowere ok bi ng’anjo ahinya.

CHOPO DWARO MOCHUNO NYALO GENG’O NG’ANJO

14, 15. Jonyuol onego okaw nade lokruok mabedoe e ngima nyathigi?

¹⁴ Kata obedo ni jonyuol mor ka gineno nyathigi ka dongo ma bed ng’ama duong’, ginyalo bedo gi kibaji sama rawechgi medo temo tiyo gi pache owuon, kar tiyo gi pach jonyuolne ahinya. E kindego ma lokruok jabedoe e ngimagi, kik iwuor kineno nyathini ma rawera kakelo ywaruok kinde ka kinde. Ng’e ni gombo mar jonyuol ma Jokristo en pidho nyathigi mondo obed Jakristo mochung’ motegno kendo ma pache tiyo maber.​—⁠Pim gi 1 Jo Korintho 13:11; Jo Efeso 4:​13, 14.

¹⁵ Kata obedo ni ok en gima yot, jonyuol onego otang’ ahinya kik gibed joma tamore kwayo moro amora mawuok kuom nyathigi ma rawera ma temo manyo thuolo momedore. Dwarore ni nyathi odongi owuon kaka dwarore, to e yo mowinjore. En adier ni, nyithindo moko chako bedo gi kido kaka mag joma dongo ka podi hikgi tin. Kuom ranyisi, Muma wacho kuom Josia Ruoth ma rawera kama: “Ka ne pod orawera ma ndhowe [chiegni higini 15], nochako dwaro Nyasach Daudi.” Kuom adier, rawera makendeni ne en jal mong’eyo gima otimo.​—⁠2 Weche mag Ndalo 34:⁠1-3.

16. Kaka imedo miyo nyithindo thuolo momedore, en ang’o ma nyaka ging’e?

¹⁶ Kata kamano, bedo gi thuolo bende kelo ting’ ma mage. Kuom mano, we mondo nyathini makoro bedo ng’ama duong’ one owuon gigo ma paro mong’ado kaachiel gi timbene kelone. Puonj mawacho ni, “gi ma ng’ato chwoyo, gino bende e ma noka,” tiyo kuom rowere koda joma dongo bende. (Jo Galatia 6:⁠7) Pidho nyithindo ok en gima siko nyaka chieng’. To nade ka nyathini dwaro timo gimoro ma ok owinjore kata matin? Kaka janyuol mong’eyo kawo ting’ne, nyaka ikwere ni, “Ooyo.” To kata obedo ni inyalo nyise gimomiyo ikwere, gimoro kik mi ilok Ooyo mari obed Ee. (Pim gi Mathayo 5:37.) Kata kamano, tem wacho ni “Ooyo” e yo ma mos kendo mowinjore, nikech ‘duoko wach mamuol geng’o mirima.’​—⁠Ngeche 15:⁠1.

17. Gin dwaro kaka mage ma rowere nigo ma janyuol onego ochopi?

¹⁷ Rowere gin joma dwaro puonj mosiko kata ka kinde duto ok giikore mar yie chike ma iketo negi. En gima chwanyo rowere ka jonyuol siko loko chike ma giketo, kaluwore mana gi kaka janyuol wuon winjo e sechego. E wi mano, ka rowere yudo kony ma jiwogi mondo omi ginyagre gi chandruoge kaka dwarore kuom wach bedo gi wich kuot kata paro ni ok gin gimoro e nyim ji, gibiro dongo ma gibed motegno. Rowere bende mor ka jonyuol nyiso ni gigenogi kuom gik mabeyo ma gisetimo.​—⁠Pim gi Isaiah 35:​3, 4; Luka 16:10; 19:17.

18. Gin adiera mage mong’ere kuom rowere moko?

¹⁸ Jonyuol nyalo winjo maber kuom ng’eyo ni sama kuwe, kod mor ni e ot, nyithindo dongo maber. (Jo Efeso 4:​31, 32; Jakobo 3:​17, 18) Donge en adier ni, thoth rowere osedongo e udi ma ok beyo, ma joot gin joma mer, mohero lweny, kata ma nigi timbe moko maricho, to podi gisedongo ma gibedo joma mabeyo! Kuom mano, ka odi obedo kama rowere winjoe maber ka ging’eyo ni ohergi, kendo idewogi​—⁠kata kapo ni timo mano oriwo kata ketonegi chike kendo miyogi kum maluwore gi puonj manie Ndiko ​—⁠yot mondo gidong ma gibed joma biro miyo chunyi mor.​—⁠Pim gi Ngeche 27:11.

SAMA NYITHINDO ODONJO E CHANDRUOK

19. Kata obedo ni jonyuol onego opuonj nyathi e yo makare, nyathi bende nigi ting’ mane?

¹⁹ Kuom adier, pidho nyithindo e yo maber en gima konyo. Ngeche 22:​6 wacho kama: “Puonj nyathi mondo oluu yo mowinjorene, kendo kosedongo ok noaye.” To nade nyithindo ma nigi chandruoge madongo kata bed ni gin gi jonyuol mabeyo? Be mani en gima nyalore? Ee. Weche manie bug ngecheno nyaka non kitiyo koda gi ndiko mamoko ma jiwo ting’ ma nyathi nigo mar ‘winjo’ kendo luwo chike jonyuol. (Ngeche 1:⁠8) Janyuol kaachiel gi nyathi nyaka ti gi puonj manie Ndiko mondo giduto gimi kuwe obedi e ot. Ka jonyuol kod nyithindo ok ti kanyachiel ka giriwore, chandruoge bedoe.

20. Ka nyithindo oketho nikech ok gitiyo gi pachgi e yo maber, en ang’o ma jonyuol mariek nyalo timo?

²⁰ Jonyuol onego otim ang’o ka rawechgi oketho mi odonjo e chandruok? Dwarore ni mondo okony rawerano ahinya. Ka jonyuol ong’eyo kaka rawerano pod onge lony e ngima, gibiro temo mondo kik gimwomre kuome gi ich wang’. Paulo nonyiso jogo motegno manie kanyakla ni: ‘Ka chwanyruok moro opoyo ng’ato, un jo ma wuotho kuom roho, duogeuru gi chuny mamuol.’ (Jo Galatia 6:⁠1) Jonyuol nyalo luwo puonjni seche ma gitemo konyo rawera modonjo e chandruok nikech ok otiyo gi pache e yo maber. Kata sama gitemo lero ratiro gimomiyo gima notimo ok ni kare kendo konye mondo kik onwo timno, jonyuol onego oket maler ni timno ema rach, to ok rawerano.​—⁠Pim gi Juda 22, 23.

21. E luwo ranyisi mar kanyakla mar Jokristo, jonyuol onego otim ang’o ka nyithindgi otimo richo moro marach ahinya?

²¹ To nade ka nyathi otimo gima rach ahinya? Ka mano otimore, nyathino dwaro kony makende, kitiyo gi rieko e rieye. Ka jakanyo mar kanyakla otimo richo moro marach ahinya, ijiwe mondo olok chunye kendo odhi ir jodong-kanyakla mondo okonye. (Jakobo 5:​14-16) Koseloko chunye, jodongo biro konye oduog e winjruok maber gi Nyasaye. Kodok korka joot, jonyuol ema nigi ting’ mar konyo rawera ma weyo chik, kata obedo ni seche moko nyalo dwarore ni giwuo gi jodong-kanyakla kuom wachno. Kuom adier, ka achiel kuom nyithindgi otimo richo moro marach ahinya, jonyuol ok onego otem pando wachno ne jodong-kanyakla.

22. E luwo ranyisi ma Jehova keto, jonyuol onego obed gi chuny mane ka nyathigi otimo ketho moro maduong’?

²² Ka nyathi odonjo e chandruok moro maduong’, mano kelo tem ahinya ne jonyuol. Nikech bedo gi lit mang’eny e chunygi, jonyuol nyalo bedo mager ahinya ma gikal tong’, to mano nyalo mana medo ketho nyathino. Ber ng’eyo ni kaka itimo ne nyathino e kindegi ma lokruok timore e ngimane, nyalo miyo obed ng’ama ber kata marach e kinde mabiro. Ng’e bende ni Jehova ne oikore mar ng’wono ne ogandane e kinde ma ne gibaro ma giweyo yo makare ​—⁠to mana kane giloko chunygi. Winj ane wechene manyiso ni ne oherogi: ‘Biuru koro, wapor wach kaachiel; kata richou obet makwar ahinya, ginidok matar kaka theluji; kata gin makwar ka remo, ginibed kaka yie rombe marachar.’ (Isaiah 1:18) To mano kaka Jehova chiwo ranyisi maber ne jonyuol!

23. Ka achiel kuom nyithindgi otimo richo moro marach ahinya, jonyuol onego otim ang’o, to onego gitang’ gang’o?

²³ Kuom mano, tem jiwo rawera ma bamno mondo olok yorege. Many puonj makare kuom jonyuol molony koda kuom jodong-kanyakla. (Ngeche 11:14) Tem mondo kik imwomri e wacho kata timo gik moko manyalo miyo nyathini chunye kik duog iri. Kik inyis ich wang’ koda mirima makalo tong’. (Jo Kolosai 3:⁠8) Tim kinda kendo chunyi kik ol gi konye. (1 Jo Korintho 13:​4, 7) Kata obedo ni isin gi richo, kik ibed ng’at ma chunye osiko okorore ta, kendo ma kecho gi nyathine. To moloyo duto, jonyuol onego otem keto ranyisi maber, kendo  rito yie margi  kuom Nyasaye  osiki  kotegno.

KA NITIE JA NG’ANJO MA WIYE TEK CHUTH

24. En wach mane marach ma seche moko jatimore e od Jokristo, to janyuol onego otim ang’o?

²⁴ Nitie sama nenore maler ni rawera oseng’ado e chunye mar ng’anjo kendo tamore chuth puonj mag Jokristo. Ka mano otimore, koro dwarore keto paro duto e rito kendo jiwo nyithindo modong’. Tang’ kik iketh tekoni duto kuom ja ng’anjono, ma miyo ijwang’o nyithindo mokogo. Kar temo pando chandruogno ne joot mamokogo, wuo kodgi kuom wachno e yo mowinjore kendo ma jiwo chunygi.​—⁠Pim gi Ngeche 20:⁠18.

25. (a) E luwo ranyisi mar kanyakla mar Jokristo, jonyuol nyalo timo ang’o ka nyathigi obedo ja ng’anjo ma wiye tek chuth? (b) En ang’o ma jonyuol onego oket e paro ka achiel kuom nyithindgi ong’anjo?

²⁵ Jaote Johana nowuoyo kuom jal mosebedo ja ng’anjo ma ok nyal kony, kowacho ni: “Kik urwake e odu, kata kik umose.” (2 Johana 10) Jonyuol nyalo neno ni dwarore mondo gikaw okang’ machalo kamano ne nyathigi ma kaluwore gi chik sirkal koro en ng’ama duong’, to nyathino pod medo ng’anjo e okang’ marach ahinya. Kata obedo ni kawo okang’ machalo kamano nyalo neno kaka gima tek ndi, seche moko en gima dwarore otim mondo omi irit nyithindo modong’. Dwarore mondo irit joodi kisiko itayogi. Kuom mano, dhi nyime gi keto ne joodi chike e yo ma ratiro kendo mowinjore mondo gibed ka ging’eyo tong’ mowinjore kuom timbegi. Wuo gi nyithindo mamokogo. Bed gi gombo mar ng’eyo kaka gitimo e skul koda ei kanyakla. Bende, we mondo ging’e ni kata obedo ni ok iyie gi timbe mag ng’anjogo, ok isin kata mon gi nyathino. Kwed tim marach, to ok nyathi wuon. Kane yawuot Jakobo ariyo okelo ne joodgi nying’ marach, Jakobo ne okwong’o mana mirimbgi mager, to ok yawuowigo.​—⁠Chakruok 34:​1-31; 49:​5-7.

26. Jonyuol mosekawo ting’ margi e yo makare nyalo yudo hoch kuom ng’eyo wach mane kapo ni achiel kuom nyithindgi ong’anjo?

²⁶ Inyalo bedo gi paro ma chandi ni mita in ema imiyo nyathino ong’anjo. Kata kamano, ka isebedo kiluwo puonj mag Jehova kar nyalo mari kendo keto weche duto e lamo, onge tiende bedo gi parruok e chunyi. Yud hoch kuom ng’eyo ni onge janyuol makare chuth, kendo ni ne itemo gi chunyi duto mondo ibed janyuol maber. (Pim gi Tich Joote 20:26.) Bedo gi jal ma ng’anjo goyiem e ot en gima chando chuny ahinya, to kapo ni mano otimoreni, bed gadier ni Nyasaye ong’eyo chal mar gik moko kendo ok nojwang’ jotichne mochiworene. (Zaburi 27:⁠10) Kuom mano, tim matek mondo imi odi obed kama kuwe nitie, ma nyithindo modong’ yudoe ritruok e Wach Nyasaye.

27. Jonyuol ma nigi nyathi moseng’anjo nyalo bedo gi geno mane ka giparo ngero mar wuowi ma noringo mochako oduogo?

²⁷ E wi mano, ok onego chunygi bed ma onge geno chuth. Kinda ma ne itimo e tiege kane pod otin gikone nyalo mulo chuny nyathi ma barono, mi pache duog maber. (Eklesiastes 11:⁠6) Thoth udi mag Jokristo osebedo ka yudo lit kaka mari, kendo moko kuomgi oseneno nyithindgi ma ne richo ka duogo, mana kaka wuoro ma Yesu ne owuoyo kuome e ngero mar wuowi ma noringo mochako oduogo. (Luka 15:​11-32) Gima kamano nyalo timoreni in bende.