Wuo gi Rieko to Chung’ Motegno

WUOYO gi rieko en bedo gi nyalo mar tudruok gi jomoko maok ichwanygi kayiem. Oriwo ng’eyo kaka onego owach gimoro koda kinde monego owachee. Ok en mbeko chik kata dhogo wach. Wuoyo gi rieko opogore gi luoro dhano.—Nge. 29:25.

Nyak mar roho keto mise maber moloyo e miyo ng’ato owuo gi rieko. Omiyo, ng’at ma hera ema chwalo ok dwar chwanyo jomoko; odwaro konyogi. Ng’at mamuol kendo mahore, timo gik moko e yo mang’won. Ng’at mohero kuwe manyo yore mag keto winjruok maber gi jomamoko. Kata sama ji nyiso gero, jamiwafu kudore mos.—Gal. 5:22, 23.

Ber ng’eyo ni kata ka waketo wach Muma e yo manade, nitie joma pod biro chwanyore. Nikech chuny marach ma Jo-Yahudi ne nigo e kinde Jokristo mokwongo, Yesu Kristo nobedonegi kaka “kidi ma chwanyo ji, kendo lwanda ma goyo ji piny.” (1 Pet. 2:7, 8) Kowuoyo kuom tije mar lando Pinyruoth, Yesu nowacho niya: “Nabiro bolo mach e piny.” (Luka 12:49) Kendo wach Pinyruodh Jehova, mabende dwaro ni dhano orwak loch mar Jachwechgi, pod e wach mapek mochomo dhano kendo madwaro ni okawne okang’ mapiyo. Ji mang’eny chwanyore ka giwinjo ni Pinyruodh Nyasaye chiegni ketho chenro marach mar pinyni. Kata kamano, nikech waluwo chik Nyasaye, pod wadhi nyime gi lendo. Sama walendo, waketo e paro puonj ma Muma chiwo ni: “Ka nyalorenu, beduru gi kuwe kod ji duto, kaka unyalo.”—Rumi 12:18.

Nyis Rieko Sama Ilendo. Walando yiewa ne jomoko e chal mopogore opogore. En adier ni watimo kamano sama wan e tij lendo, kata kamano, pod wamanyo thuolo mag lendo ne wedewa, jotich kata joskul wetewa. E chalgi duto, dwarore ni ng’ato owuo gi rieko.

Kapo ni walero wach Pinyruoth e yo mamiyo ji paro ni wasomonegi, ginyalo jok. Kapok gikwayo ni oriegi kata kapo ni ok gine gimomiyo mano dwarore, ginyalo chwanyore ka gineno ni waparo ni onego oriegi. Ang’o mwanyalo timo mondo kik wami ji opar marach? Ng’eyo wuoyo e yor osiep nyalo konyo.

Tem chako mbaka kuom wach ma jal miwuoyogono ohero. Ka ng’atno en watni, jal mitiyogo, kata jaskul wadu, inyalo ng’eyo gima ohero. To kata ka en ng’at ma ne pok ineno, inyalo wuoyo kode kuom wach ma ne olandi kata ma ne isomo e gaset. Weche ma kamago janyiso gima nie pach ji mang’eny. Sama ilendo ot ka ot, yaw wang’i. Gik ma obidhgo ot, gige tugo, gige din, koda gik ma omuon e mtoka mochung e dhoot nyalo konyi ng’eyo gik ma wuon ot ohero. Ka wuon ot oyawoni dhoot, winje sama owuoyo kodi. Gik mowacho nyalo nyiso ni paro ma ne in-go kuome ni kare kata ooyo, kendo biro konyi ng’eyo gima owinjore itim mondo ilendne.

Kaka mbaka medo dhi nyime, nyise weche mawuok e Muma koda manie bugewa mawuoyo kuom Muma korka wachno. To kik ikaw mbaka duto. (Ekl. 3:7) We wuon ot bende ochiw pache ka oyie wuoyo. Ng’e pache kod kaka oneno gik moko. Mano nyalo nyisi gik manyalo konyi mondo iwuo kode gi rieko.

Kapok iwuoyo, par kaka ng’at machielo biro kawo weche midwaro wacho. Kaluwore gi Ngeche 12:8 e loko mar Luo Bible, 1976, ipako wuoyo mar “ng’at mariek.” Wach motigo kae ni rieko e Dho-Hibrania oriwo nono weche e yo matut koda bedo motang’. Omiyo, nyiso rieko oriwo wuoyo kitang’ nikech iseparo kuom wach moro mondo iwuo kaka owinjore. Kwan matindo 18 e sula nogono mar Ngeche siemowa ni “weche mimwomruokgo chwowo chuny mana ka ligangla.” Makruok gi adiera mar Muma maok wachwanyo ng’ato en gima nyalore.

Nyiso rieko kuom weche mitiyogo konyi geng’o weche manyalo chwanyo ji nono. Kapo ni luongo nying “Muma” miyo ng’ato loro pache, inyalo wacho ni “ndiko maler” kata “buk masani osego e dhok mokalo 2,000.” Kapo ni idwaro tiyo gi Muma, inyalo penjo ng’atno paro ma en-go kuom Muma, kae to iket wechego e paro sama idhi nyime goyo mbaka kode.

Wuoyo gi rieko kinde mang’eny oriwo ng’eyo wacho gima kare e seche mowinjore. (Nge. 25:11) Samoro ok ibi yie gi gik moko duto ma ng’ato owacho, kata kamano, onge tiende kwedo paro duto mochiwo ma Ndiko ok sir. Kik item puonjo wuon ot gik moko duto dichiel. Yesu nonyiso jopuonjrene niya: “Pod an gi weche mang’eny mowinjore awachnu, to ok unyal makogi koro.”—Joh. 16:12.

Kanyalore, puo joma iwuoyogo kowuok e chunyi. Kata ka wuon ot en magwandore, pod inyalo puoye kuom paro moro momakorego. Jaote Paulo notimo kamano kane owuoyo gi josomo mag Areopago e Athene. Jogo “nodonjo e mbaka kode.” Paulo ne dhi goyo kodgi mbaka nade mondo ochop gima ne odwaro maok ochwanyogi? Noyudo oseneno altar mang’eny ma ne giloso ne nyisechegi. Kar kwedo Jo-Athene nikech lamo nyiseche manono, nopuoyogi gi rieko kuom bedo gi chuny mar lamo. Nowacho niya: “Aneno ni e yore moko duto un jolemo ahinya.” Wuoyo e yo ma kamano noyawone yo mar yalonegi wach kuom Nyasaye madier. Nikech mano, jomoko noyie.—Tich 17:18, 22, 34.

Kapo ni ng’ato kwedo wach, kik ichapni. Bed mos. Kaw kinde ma kamagi kaka thuolo mag ng’eyo pach ng’atno maber. Inyalo puoye kuom chiwo pache. To nade kobwogore dichiel ni: “An gi din mara”? Inyalo penje gi rieko niya: “Be isebedo jadin kuom ngimani duto?” Kae to kosedwoki to med niya: “Be iparo ni nitie kinde ma ji duto nobed e din achiel?” Mano nyalo yawo yo mar dhi nyime goyo mbaka.

Bedo gi paro mowinjore kuomwa wawegi nyalo miyo wawuo gi rieko. Wan gadier chuth ni yore Jehova ema ni kare kendo ni Wachne e adiera. Wawuoyo ka wan gadier sama walando wechego. Kata kamano, onge tiende bedo jomakare mokalo tong’. (Ekl. 7:15, 16) Wamor ng’eyo adiera kendo yudo gweth mag Jehova, kata kamano, wang’eyo ni oyie kodwa nikech ng’wonone maok wawinjore yudo kendo yiewa kuom Kristo, to ok nikech timwa makare. (Efe. 2:8, 9) Wang’eyo ni dwarore ni ‘wanonre wawegi pile mondo wane ka wawuotho e yie.’ (2 Kor. 13:5) Omiyo sama wawuoyo gi ji kwanyisogi gimomiyo owinjore gitim kaka Nyasaye dwaro, bolruok biro miyo wabende wakwanre kaka joma onego oti gi puonj ma Muma chiwono. Tij ng’ado bura ne dhano wadwa ok en marwa. Jehova ‘oseketo ng’ado bura e lwet Wuowi,’ kendo e nyim kom burano ema ibiro ng’adnwago bura kaluwore gi gik mwatimo.—Joh. 5:22; 2 Kor. 5:10.

Sama Wawuoyo gi Joodwa Koda gi Jokristo Wetewa. Ok wawuo gi rieko mana sama wan e tij lendo kende. Nikech wuoyo gi rieko en yo mwanyisogo nyak mar roho mar Nyasaye, onego wawuo gi rieko sama wan gi joodwa. Hera biro miyo wadew kaka jomoko winjo e chunygi. Esther chi Ruoth, chwore ne ok lam Jehova, kata kamano, Esther nonyise luor kotiyo gi rieko mang’eny e hulone wach moro ma ne mulo jotich Jehova. (Esther, sula mag 3-8) Seche moko, tiyo gi rieko sama watudore gi joodwa maok gin Joneno nyalo dwaro ni wami gine adiera kokalo kuom timbewa to ok kuom leronegi puonj mwaluwo gi dhowa.—1 Pet. 3:1, 2.

E yo ma kamano bende, bedo ni wang’iyo gi jogo manie kanyakla ok onyiso ni wanyalo wuoyo kodgi ka wabolo abola weche kata bedo kodgi mager. Ok onego wapar ni nikech gin Jokristo motegno mano ok onego ochandgi. Kendo ok onego wakaw nyawono mayot kuom wacho ni: “Mano e wuoyona.” Ka wayudo ni yo mwawuoyogo chwanyo jomoko, onego wang’ad e chunywa mar timo lokruok. Hera ma ‘waherorego chutho ng’ato gi ng’ato’ onego omi “watim maber . . . ni jogo ma jood yie.”—1 Pet. 4:8, 15; Gal. 6:10.

Sama Iwuoyo gi Jowinjo. Joma wuoyo gie ndiri bende onego owuo gi rieko. Jowinjo gin joma wuok e kit ngima koda chal mopogore opogore. Gisetimo dongruok e okang’ mopogore opogore e winjruokgi gi Nyasaye. Nyalo bedo ni jomoko eka ohango chopo e Od Romo. Jomoko to nyalo bedo ni kadho e bwo chal matek ma jagol-twak to ok ong’eyo. Ang’o manyalo konyo jagol-twak kik ochwany jowinjo?

Mana kaka jaote Paulo nopuonjo Tito, wan bende onego watem ‘kik wawach marach kuom ng’ato, to wabed mamuol, kwanyiso ni wamuol chuth ne ji duto.’ (Tito 3:2) Kik iti gi weche ma ji jarogo joma wuok e oganda moko, mawacho dhok moro, kata mawuok e piny moro. (Fwe. 7:9, 10) Ket maler gima Jehova dwaro ni watim, kendo nyis gimomiyo en rieko tiyo gi puonjgo; to kik iwach weche mag achaye kuom joma pod ok luw ahinya yore mag Jehova. Kar mano, jiw ji duto mondo ong’e dwaro mar Nyasaye kendo gitim gima more. Rie ng’ato e yor ng’wono, kendo puoye gadier. Yo miwuoyogo kod kit dwol mitiyogo, onego onyis hera mang’won mar owete mowinjore wanyis ng’ato gi nyawadgi.—1 Thes. 4:1-12; 1 Pet. 3:8.