Luw Ranyisi mar Jal Mosingonwa Ngima Mochwere

1. En nyalo mane ma Nyasaye nochueyowago ma konyowa luwo kido ma en-go?

JEHOVA nochueyowa gi nyalo mar ng’eyo chal mar jomamoko. Wanyalo ng’eyo e okang’ moro kaka ng’ato winjo sama wach moro matek omake kata obedo ni gima oyudeno pok oyudowaga. (Som Jo-Efeso 5:1, 2.) Ere kaka wanyalo tiyo e yo mariek gi nyalo ma Nyasaye nochueyowagoni? To ang’o monego watim mondo yo ma watiyogo gi nyalono kik kelnwa hinyruok?

2. Jehova winjo nade sama wachandore?

² Wamor gadier ni Nyasaye osingo ngima ma onge tho e polo ne Jokristo mowal mochung’ motegno kod ngima mochwere e piny ne “rombe mamoko.” (Joh. 10:16; 17:3; 1 Kor. 15:53) En adier ni ngima e polo kata e piny ok bi bedo gi chandruok ma waneno e kindegi. Jehova ong’eyo lit ma wakaloe, mana kaka nong’eyo chandruoge ma Jo-Israel ne romogo kane gin wasumbni e piny Misri. Kuom adier, ‘weche duto ma nothagogi en bende ne thage.’ (Isa. 63:9) Higni moko bang’e, Jo-Yahudi noluor nikech akwede ma ne giyudo kane gigero hekalu kendo, to Nyasaye nowachonegi niya: ‘En ma mulou, mulo mana tong wang’a.’ (Zek. 2:8) Mana kaka miyo dewo nyathine, Jehova bende kawoga okang’ manyiso ni ohero joge. (Isa. 49:15) E yo ma chalo kamano, Jehova nyalo ng’eyo kaka jomoko winjo ka gin e chal moro, kendo wan bende nomiyowa nyalono.—Zab. 103:13, 14.

KAKA YESU NONYISO HERA MAR NYASAYE

3. Ang’o ma nyiso ni Yesu ne en ng’at ma dewo ji?

³ Yesu nong’eyo lit ma ji kale, kata mana lit mag joma ne romo gi chandruoge ma en owuon ne pok okaloe. Kuom ranyisi, ji noluoro jotend din ma ne wuondogi kendo turogi gi chike mathoth ma dhano e ma noloso. (Mat. 23:4; Mar. 7:1-5; Joh. 7:13) Yesu ok noluoro jotend din-go kendo onge ng’ama ne nyalo wuonde, to ema pod nong’eyo lit ma ji winjo kata obedo ni en owuon gigo ne pok otimorene. Omiyo, “ka noneno oganda, nokechogi nikech ne gihinyore kendo ne gidiwo mana ka rombe ma onge jakwath.” (Mat. 9:36) Mana kaka Wuon mare, Yesu nohero ji kendo nodewogi.—Zab. 103:8.

4. Neno kaka jomoko ne chandore ne miyo Yesu winjo nade?

⁴ Kane Yesu neno ji ka chandore, chunye ne chwale nyisogi hera. Omiyo, nomiyo ji oneno e yo makare hera ma Wuon-gi ne nigo. Kinde moro, kane Yesu kaachiel gi jootene oselendo kuom kinde malach, ne gidwaro dhi kamoro mondo giyue kar kendgi. Kata kamano, nikech nokecho oganda ma ne rite, nochako “puonjogi weche mang’eny,” kata obedo ni mano ne en kindene mar yueyo gi jootene.—Mar. 6:30, 31, 34.

WANYALO NYISO NADE HERA KAKA JEHOVA?

5, 6. Mondo wanyis hera kaka mar Nyasaye onego watim ne jowetewa ang’o? Ler ane. (Ne picha manie chak sulani.)

⁵ Wanyalo nyiso hera kaka mar Nyasaye kaluwore gi kaka watimo ne jowetewa. Kuom ranyisi, wawach ni rawera moro ma Jakristo, ma wabiro luongo ni Alan, paro chal mar owadwa moro moti ma ok nyal somo nikech wengene tinde ok nen maber. Bende, owadwa motino yudo ka wuotho kodhi ot ka ot tekne sama en e tij lendo. Alan koro paro weche ma Yesu nowacho niya: “Mana kaka udwaro ni ji otimnu, un bende timnegiuru kamano.” (Luka 6:31) Omiyo Alan chako penjore kama, ‘En ang’o ma daher ni ji otimna?’ Kae to owacho e chunye ni, ‘Daher mondo gibi wago opich adhula!’ To be owadwa ma hike oniang’no nyalo goyo opira? Weche ma Yesu nowacho nyiso maler ni nyaka wapenjre niya: ‘Ka dabed ni an e ma chandruok ma kamano oyuda, daher ni jomoko otimna ang’o?’

⁶ Alan pod en rawera, kata kamano en gi nyalo mar ng’eyo pek ma jomoko romogo kata obedo ni gigo pok otimorene. Ong’iyo owadwa ma hike oniang’no kendo ochikone ite malong’o. Mos mos, Alan chako ng’eyo kaka bedo moti nyalo mono ng’ato somo Muma kata wuotho ot ka ot kolendo. Sama Alan winjo lit ma owadwa ma hike oniang’no kale, ofwenyo kaka onego okony owadwano kendo oikore konye. Wan be wanyalo timo kamano. Mondo wanyis owete hera kaka mar Nyasaye, nyaka waketre e chal margi.—1 Kor. 12:26.

7. Ere kaka wanyalo ng’eyo jomoko e yo maber mondo okonywa ng’eyo lit ma giwinjo?

⁷ Kinde duto ok yotga ng’eyo lit ma jomoko winjo. Ng’eny ji kale chandruoge ma wan wawegi pok ne waromogo. Jomoko nigi lit mang’eny nikech ne gihinyore, gituwo, kata nikech gimedo bedo moti. Jomoko to nyagre gi chandruoge ma chalo kaka tuwo mar depression, bedo gi kihondko, kata lit ma ng’ato nigo nikech gimoro marach ma notimorene chon. To jomoko chandore nikech pek ma giyudo kowuok kuom joodgi ma ok lam Jehova kata nikech pek ma biro nikech bedo janyuol achiel. Ng’ato ka ng’ato kuomwa nyagore gi chandruok moro, to thoth chandruogego ok chalre. Ka en kamano, ere kaka wanyalo nyiso hera kaka Nyasaye? Kuom chiko itwa malong’o mondo wang’e e okang’ moromo kaka ng’at machielo winjo e chunye. Timo kamano biro jiwowa mondo wahergi kaka Jehova ka wakonyogi kaka dwarore. Dwaro mag ji opogore opogore, kata kamano wanyalo jiwogi ka watiyo gi ndiko kata timo gimoro ma nyalo konyogi.—Som Jo-Rumi 12:15; 1 Petro 3:8.

BED MANG’WON KAKA JEHOVA

8. Ang’o ma nokonyo Yesu mondo onyis ng’wono?

⁸ Wuod Nyasaye nowacho niya: ‘Ng’at Mamalo Chutho ng’won gi joma ok go erokamano kod joma richo.’ (Luka 6:35) Yesu ne ng’won gi ji mana kaka Jehova. Ang’o ma nokonye timo kamano? Notimo ne ji gik moko e yo mang’won koparo kaka wechene kod timbene ne nyalo miyo jomoko owinj e chunygi. Kuom ranyisi, dhako moro ma nong’ere kaka jaricho nobiro ir Yesu ka ywak kendo pi wang’e ne ton e tiend Yesu. Yesu nofwenyo ni dhakono noloko chunye gadier moweyo richo ma ne otimo, kendo nong’eyo kaka dhakono dowinjo ka dine ok onyise ng’wono. Omiyo, nopwoye kuom okang’ ma nokawono kae to owene richone. To ka Ja-Farisai moro nokwedo gima notimoreno, en bende Yesu nowuoyo kode e yo mang’won.—Luka 7:36-48.

9. Ang’o ma nyalo konyowa mondo wanyis ng’wono kaka Nyasaye? Chiw ane ranyisi.

⁹ Ere kaka wanyalo bedo mang’won kaka Nyasaye? Jaote Paulo nondiko kama: “Misumba Ruodhwa ok onego odhaw, to dwarore ni obed ng’at mamuol gi ji duto.” (2 Tim. 2:24) Ng’at mamuol ma tiyo gi rieko, fwenyoga kaka dogeng’ gik ma nyalo kelo miero mondo kik ochwany jomoko. Ne ane kaka wanyalo bedo mang’won e yore ma luwogi: Wawach ni wan kar tich to jatendwa ok tim tije maber. Wabiro timo ang’o? Owadwa moro obiro e chokruok bang’ lal kuom dweche. Wabiro nyise ang’o? Sama wan e tij lendo, wuon ot owachonwa ni, “Adich sani malich ma dak awuo kodi!” Be wabiro nyise ng’wono? E odu, jaodi penji niya: “Ang’o momiyo ne ok inyisa chenroni ma Ngeso?” Be ibiro dwoke e yo mang’won? Sama waketore e chal mar jomoko kendo temo paro kaka wechewa nyalo chwanyogi, wanyalo tiyo gi rieko e yo ma wabiro wuoyogo kendo nyiso ng’wono kaka Jehova.—Som Ngeche 15:28.

TI GI RIEKO KAKA NYASAYE

10, 11. En ang’o ma nyalo konyowa nyiso rieko kaka Nyasaye? Chiw ane ranyisi.

¹⁰ Bedo gi nyalo mar paro chandruoge ma jomoko nigo ma wan pok oyudowa nyalo konyowa nyiso rieko kaka Jehova kendo ng’eyo ber kata rach ma gik ma watimo nyalo kelo. Rieko en achiel kuom kido madongo mag Jehova kendo kohero, onyalo ng’eyo e yo matut gik ma biro timore kaluwore gi okang’ ma ng’ato okawo. Wan waonge gi nyalo mar neno gik ma pok otimore, kata kamano pod wanyalo paro ni gimoro ma wadwaro timo biro nyuolo ang’o bang’e. Jo-Israel ok noparo gik ma ne nyalo yudogi ka ok gitimo gik ma Nyasaye ochikogi. Musa nong’eyo ni kata bed mana ni Nyasaye nosetimonegi gik mang’eny mabeyo, pod ne gidhi timo gik ma ok mor Jehova. Ka Jo-Israel duto winje, Musa nowacho weche manie wer ma luwoni: “Gin oganda maonge gi poro wach kare, kendo ng’eyo wach onge kuomgi. Mad gibedi mariek, mad ging’eyo ma, mondo gipar gikogi machien!”—Rapar 31:29, 30; 32:28, 29.

¹¹ Mondo wanyis rieko kaka mar Nyasaye, nyalo bedo maber ka wakwongo waparo ber kod rach ma gik ma watimo nyalo kelo. Kuom ranyisi, kapo ni wasechako timo osiep mar kisera gi Jakristo ma wadwaro kendorego, nyaka wang’e ni ok yotga geng’o gombo mag nindruok. Ok onego watim chenro kata timo gimoro amora ma nyalo ketho winjruok me kindwa gi Jehova. Kar mano, weuru watim gik moko kaluwore gi weche ma luwogi mondik kuom much Nyasaye: “Ng’a moterore mos oneno gi moro marach mi opondo; to ng’a mariekone tin odhi adhiya, mi oneno chandruok.”—Nge. 22:3.

KWED PARO MA OK OWINJORE

12. Ere kaka paro kuom gimoro ahinya nyalo hinyowa?

¹² Ng’at mariek ong’eyo ni gik ma waketo e pachwa ahinya inyalo pim gi mach. Ka oti gi mach e yo maber, onyalo konyo mana kaka okonyoga e tedo chiemo. To mach nyalo kelo masira ka ok oti kode maber ma owang’ ot gi joma nie iye te. E yo ma chalo kamano, paro weche e yo matut en gima ber ka okonyowa luwo ranyisi mar Jehova. Kata kamano, paro gimoro marach aming’a nyalo hinyowa kapo ni gik mwaparogo miyo wabedo gi gombo maricho e chunywa. Kuom ranyisi, ka wahero paro gik maricho, mano nyalo miyo wachak timo gik maricho ma waparogo. Kuom adier, ka wapong’o pachwa gi paro mochido mag nindruok mano nyalo miyo waketh winjruok me kindwa gi Nyasaye!—Som Jakobo 1:14, 15.

13. En kit ngima mane ma nyalo bedo ni Hawa nochako paro?

¹³ Par ane kaka Hawa nobedo gi gombo mar chamo “olemb yath makelo ng’eyo ber gi rach.” (Chak. 2:16, 17) Thuol nonyise niya: “Ok unutho ngang’: to Nyasaye ong’eyo ka e chieng’no muchame, wang’u noyepi, mi nubedi ka Nyasaye, kung’eyo mabeyo gi maricho.” Hawa “noneno ka yadhno ne ber mar chiemo, kendo nomiyo [wang’] mor.” Kae to mano nonyuolo ang’o? “Nokawo olembe, nochamo; to nomiyo chwore bende, en bende nochamo.” (Chak. 3:1-6) Hawa noneno ni paro ma Satan nomiyeno noting’o ber moro. Ber ma noparono en ni koro nonyalo timo yiero owuon ma ok orito mondo Nyasaye onyise gima ber gi gima rach. To mano doko tim fuwo! Kokalo kuom ketho mar Adam chwore, “richo nodonjo e piny . . . kendo tho nobiro kokalo kuom richo.”—Rumi 5:12.

14. Ere kaka Muma konyowa kwedo timbe mochido?

¹⁴ Richo ma Hawa notimo e puodho mar Eden ok ne en nindruok. Kata kamano, Yesu nokwero wach keto paro mochido mag nindruok e chunywa koda e pachwa. Nochiwo siem niya: “Ng’ato ang’ata ma siko ka ng’iyo dhako mondo ogombe, osechodo kode ei chunye.” (Mat. 5:28) E wi mano, Paulo nochiwo siem kama: “Kik uchan motelo mar donjo e gombo mag ringruok.”—Rumi 13:14.

15. En kit mwandu mane monego wakan, to nikech ang’o?

¹⁵ Gimachielo ma bende nyalo hinyowa en paro kaka wanyalo bedo jomwandu ahinya to koni thuolowa mar tiyo ne Nyasaye medo dok piny. Adiera en ni ‘ng’a ma jamoko paro e chunye ni mwandu ma en-go bedone kaka dalane mochiel moritore gohinga mabor.’ (Nge. 18:11) Yesu nogoyo sigana moro konyisogo kaka en tim fuwo ka ng’ato “kano mwandu ne en owuon, to ok en jamwandu e wang’ Nyasaye.” (Luka 12:16-21) Jehova bedo ma mor sama watimo gik ma more. (Nge. 27:11) Mano kaka wabedo ma mor sama oyie kodwa nikech wakano ‘mwandu magwa e polo’! (Mat. 6:20) To bedo gi winjruok maber kod Jehova e mwandu maduong’ie mogik ma wanyalo bedogo.

KIK IPARRI MOKALO TONG’

16. Achiel kuom gima nyalo konyowa duoko parruok chien en mane?

¹⁶ Tem ane paro parruok ma wanyalo bedogo ka kinda ma watimo en mana mar kano ‘mwanduwa e piny.’ (Mat. 6:19) Yesu nogoyo ngero moro mondo onyisgo kaka “parruok mag ndaloni kod wuond mar mwandu” nyalo thung’o wach Pinyruoth. (Mat. 13:18, 19, 22) Bed ni waparore e wi pesa kata ooyo, jomoko to osiko ka paro mana gik maricho ma nyalo yudogi. Kata kamano, parruok mokalo tong’ nyalo miyo wachak bedo gi tuwoche kendo winjruok me kindwa gi Jehova nyalo kethore. Weuru wagen Jehova kendo ng’eyo ni ‘weche mapek manie chuny dhano miyoga dhano ol; to kitwak kode maber miye mor.’ (Nge. 12:25) Weche mabeyo ma ng’at mong’eyowa malong’o onyisowa, nyalo duogo chunywa. Wacho gik ma chandowa ne jonyuolwa, jaodwa, kata osiepwa moro ma neno gik moko kaka Nyasaye neno, nyalo konyowa duoko chien parruok ma wan-go.

17. Ere kaka Jehova konyowa mondo wanyagre gi parruok?

¹⁷ Onge ng’ato ang’ata mong’eyo malong’o gik ma chandowa moloyo Jehova. Jaote Paulo nondiko kama: “Kik ubed gi parruok e wi gimoro amora, to kuom gik moko duto, kulamo kendo kusayo kaachiel gi goyo erokamano, nyisuru Nyasaye kwayou; eka kuwe mar Nyasaye ma loyo ng’eyo duto biro rito chunyu kod pachu kokalo kuom Kristo Yesu.” (Fil. 4:6, 7) Tem ane paro joma konyowaga mondo kik waketh winjruokwa gi Nyasaye. Jogo oriwo Jokristo wetewa, jodong-kanyakla, jatich mogen, malaike, Yesu, kod Jehova owuon.

18. Paro matut nyalo konyowa nade?

¹⁸ Mana kaka waseneno, paro matut mondo wang’e kaka jomoko winjo e pek ma giromogo, nyalo konyowa nyiso kido ma Nyasaye nigo kaka hera. (1 Tim. 1:11; 1 Joh. 4:8) Wabiro bedo mamor ka wanyiso hera madier, ka waparo ber kata rach ma gima wadwa timo nyalo kelo, kendo wanyalo thegore gi parruok mang’eny me pinyni. Kuom mano, weuru wati maber gi nyalo ma Nyasaye nochueyowago ma konyowa paro geno man nyimwa, kendo luwo kido mag Jehova kaka hera, ng’wono, rieko, kod mor.—Rumi 12:12.