Ti gi Lewi e Yo Maber

1, 2. Ang’o momiyo mach en ranyisi maber ma nyiso teko ma lep nigo?

E CHAK dwe mar Oktoba e higa mar 1871, bungu moro man Wisconsin e piny Amerka nomako mach ma owang’ marach. Wachore ni mano e ma ne en mach maduong’ie mogik ma nosene e piny Amerka. Majno nonego ji mokalo 1,200 kendo nowang’o yiende chiegni bilion ariyo. Nyalo bedo ni majno nochakore mana gi pilni mach ma nowuok e geche reru ma kalo. Kare weche manie Jakobo 3:5 gin adier! Ndikono wacho kama: “Neuru kaka mach matin ahinya nyalo wang’o bungu maduong’!” Ang’o momiyo Jakobo nowacho kamano?

² Gima Jakobo ne wacho ka notiyo gi ranyisino oket maler e kwan matindo 6 ma wacho niya: “Lep bende en mach.” Lep ochung’ ne nyalo ma wan-go mar wuoyo. Mana kaka mach, wechewa nigi teko mar kelo masira maduong’ miwuoro. Muma bende wacho ni “lep ni gi teko [mar] kelo tho kata ngima.” (Nge. 18:21) En adier ni ok wanyal weyo wuoyo mana nikech waluor ni wabiro wacho gimoro marach, mana kaka ok wanyal weyo tiyo gi mach nikech waluoro masira ma mach nyalo kelo. Gimaduong en ng’eyo kaka watiyo kode. Ka watiyo gi mach maber, to onyalo konyowa e tedo, wanyalo oye, kendo onyalo chiwonwa ler gotieno. Ka warito lewwa maber, to wanyalo tiyo kode e miyo Nyasaye duong’ kendo tiyo kode e yo ma konyo jomoko.—Zab. 19:14.

3. Gik moko adek ma wadwaro nono motudore gi tiyo gi lewwa gin mage?

³ Bed ni watiyo gi weche mowuok e dhowa kata watiyo gi lwetwa kaka momni timo, nyalo ma wan-go mar nyiso jomoko kaka waparo kod gik manie chunywa en mich ma jaber miwuoro ma Nyasaye omiyowa. Ere kaka wanyalo tiyo gi michni e gero jomoko to ok hinyogi? (Som Jakobo 3:9, 10.) Wadwaro nono gik moko adek madongo motudore gi tiyo gi lep: sama onego wawuoye, gik monego wawachi, kod yo monego wawachgigo.

SAMA ONEGO WAWUO

4. Gin seche mage ma “ling’” ber?

⁴ Wuoyo en gima ochuno e ngimawa mapile, to ok ochuno ni wawuo sa te sa te. Kata mana Muma bende wacho ni nitie seche mag “ling’.” (Ekl. 3:7) Ling’ seche ma ng’ato pod wuoyo en gima nyiso ni imiye luor. (Ayub 6:24) Rito lewwa mondo kik wawach weche maling’ ling’ ma ok owinjore nyiso maler ni wan joma riek. (Nge. 20:19) E wi mano, rito lewwa sama ng’ato okwinyowa bende en gima nyiso rieko.—Zab. 4:4.

5. Wanyalo nyiso nade ni wamor gi mich ma Nyasaye omiyowa mar wuoyo?

⁵ Komachielo, Muma bende wacho ni nitiere seche mag “wuoyo.” (Ekl. 3:7) Ka osiepni omiyi mich moro maber, en adier ni ok ibi pando michno. Kar mano, ibiro nyiso ni imor gi michno kuom tiyo kode e yo maber. Wan bende wanyiso ni wamor gi mich mar wuoyo ma Jehova omiyowa kuom tiyo kode e yo ma nyiso rieko. Mano oriwo wacho gik manie pachwa, gik ma wadwaro, jiwo jomoko, kod pako Nyasaye. (Zab. 51:15) Wanyalo ng’eyo nade seche mowinjore ‘wawuoye’?

6. Muma nyiso nade ni yiero seche monego wawuoye en gima duong’?

⁶ Weche ma yudore e Ngeche 25:11 nyiso malong’o kaka yiero seche monego wawuoye en gima duong’. Ndikono wacho kama: “Wach mowachi e ndalo mowinjore, ket ka kit olembe mochwe gi dhahabu, ei adita mochwe gi fedha.” Olembe mochwe gi dhahabu ber neno ndi. To ka oketgi e adita molos gi fedha, gimedo bedo mabeyo mokalo. Kamano bende, yiero seche mowinjore wuoyoe nyalo miyo wechewa obed mabeyo kendo ma konyo. E yo mane?

7, 8. Ere kaka owetewa man Japan noluwo ranyisi mar Yesu kuom yiero kinde mowinjore mar wuoyo e wi chier?

⁷ Nyalo bedo ni weche ma wawacho e ma ng’at machielo ne dwaro winjo, to mak mana ni ka ok watiyo gi rieko mi wayiero seche mowinjore wawachgie, to ok gibi konyo. (Som Ngeche 15:23.) Kuom ranyisi e dwe mar adek e higa mar 2011, yiengni mar piny ma notimore nyaka e bwo nam noketho taonde man yo ugwe mar Japan. Ji mokalo 15,000 ne otho. Kata obedo ni Joneno mag Jehova bende noyudo chandruok mana kaka jowetegi, ne gitiyo gi thuolono mondo giho joma nokuyo. Kata kamano, thoth jogo ne gin joma yie margi ogurore e din mar Buddha to jomoko nong’eyo puonj mag Muma mana matin ka moko to kia akiaya chuth. Owetewa nofwenyo ni e kinde mag masirano ok e ma nowinjore nyisogie wach geno mar chier. Kar timo mano, ne gitiyo gi mich mar wuoyo e hoyogi kendo leronegi ka gitiyo gi Muma gimomiyo gik maricho timore nyaka ne joma beyo.

⁸ Yesu nong’eyo kinde ma nonego oling’ie kendo nong’eyo seche ma nonego owuoye. (Joh. 18:33-37; 19:8-11) Kinde moro nonyiso jopuonjrene niya: “Pod an gi gik mang’eny monego awachnu, to ok unyal winjo tiendgi gie sani.” (Joh. 16:12) Joneno ma ne ni Japan-go noluwo ranyisi mar Yesu. Higni ariyo gi nus bang’ masira ma noyudogi, ne giriwore gi jowetegi e piny mangima e chiwo trakt mar Wach Pinyruoth Na. 38 ma wiye wacho ni “Be Jomotho Chieng’ Nobed Mangima Kendo?” Gie kindeno, ji mathoth noikore winjo wach chier ma ne hoyo chuny kendo weg udi mang’eny ne oyie kawo traktno. En adier ni ji wuok e kit ogendini mopogore opogore kendo puonj mag dinde bende ok chal, omiyo dwarore ni wati gi rieko e yiero kinde mowinjore wawuoye kodgi.

9. Gin kinde mage ma ka wayiero sama owinjore wawuoe, to wechewa biro konyo?

⁹ Nitie kinde moko ma nyalo dwarore ni wati gi rieko e yiero sama owinjore wuoyoe. Kuom ranyisi, ng’ato nyalo chwanyowa kata kapo ni ok nochano timo kamano. Nyalo bedo gima nyiso rieko ka wakawo thuolo mar paro matut kabe wachno en wach maduong’ ahinya mochuno ni nyaka wadwok. Kochuno ni nyaka wawuo, nyalo bedo maber ka wawuoyo kode sama iwa ok owang’ nikech mano nyalo miyo wabolne wach. (Som Ngeche 15:28.) E yo ma chalo kamano, dwarore ni wati gi rieko sama wawuoyo gi wedewa ma ok gin Joneno wetewa. Wagombo ahinya mondo ging’e Jehova, kata kamano, nyaka wahore kendo wapim wechewa. Wacho weche mowinjore e kinde mowinjore nyalo miyo chunygi ogonyre.

GIMA ONEGO WAWACH

10. (a) Ang’o momiyo onego wabed motang’ sama wayiero weche mowinjore watigo? (b) Chiw ane ranyisi mar weche ma hinyoga jomoko.

¹⁰ Weche nigi teko mar hinyo kata hoyo ng’ato. (Som Ngeche 12:18.) E piny ma Satan oteloeni, ji mathoth tiyo gi weche machwowo chuny. Programbe manie TV kod sinembe puonjo ji mang’eny “piago lewgi kaka ligangla” kendo miyo gidiro “weche makech kaka aserini.” (Zab. 64:3) Jokristo to ok onego oti gi weche mager kaka mago. Moko kuom “weche makech” ma ji nyalo tiyogo gin kaka weche mag ajara ma chwowo chuny jomoko kata ma kuodo wigi e nyim ji. Wacho gimoro e wi ng’at machielo kijare mondo jomoko onyiere, nyalo miyo ipo ka koro kendo iyanye. Weche ma chalo kamago gin moko kuom gik ma Muma luongo ni ayany ma Jokristo onego ‘ogol’ oko e kitgi. Tiyo gi weche ma lombo ji medoga ndhadhu e weche ma wawacho. Kata kamano, onego watang’ mondo kik wadonj e obadho mar miyo ji nyiero kuom jaro jomoko ka watiyo gi weche ma chwowogi. Muma jiwowa niya: “Kik uwe wach moro amora motop oa e dhou, to mana wach malong’o ma gero jomamoko kaka owinjore, mondo wachno obed ma konyo jowinjo.”—Efe. 4:29, 31.

11. Weche makare ma wayiero tiyogo otudore nade gi kaka chunywa chalo?

¹¹ Yesu nowacho ni “gik mogundho e chuny e ma dhok wacho.” (Mat. 12:34) Omiyo, yiero weche mowinjore en gima chakre gie chuny. Weche ma watiyogo nyisoga paro ma wan-go e wi jomoko. Ka chunywa ogundho gi hera kod weche mang’won, wechewa biro bedo mabeyo kendo ma gero jomoko.

12. Wanyalo timo ang’o mondo wamed bedo joma yiero weche mowinjore watigo?

¹² Yiero weche ma watiyogo bende oriwo tiyo gi pachwa kendo neno gik moko e yo makare. Kata mana Ruoth Suleman “noparo” kendo “nofwenyo weche ma ji morgo, kod weche mondik kare, mana weche mag adiera.” (Ekl. 12:9, 10) Be iyudoga ka tekni tiyo gi “weche ma ji morgo”? Ka en kamano, nyalo dwarore ni mondo imed lony e dhok mitiyogo. Yo achiel mar timo kamano en nono malong’o kaka itiyoga gi weche e Muma kod e bugewa mag Jokristo. Puonjri tiend weche mapok ing’eyo korgi maber. Gima duong’ie moloyo, en ni puonjri tiyo gi weche ma konyo jomoko. Muma wuoyo e wi winjruok ma Jehova gi Wuode makayo nigo kowacho niya: “Jehova Nyasaye osemiya [Yesu] dho jo mopuonjore, mondo ang’e hoyo gi weche ng’at mojony.” (Isa. 50:4) Kawo thuolo mowinjore mar paro matut gima onego wawachi nyalo konyowa yudo weche mowinjore watigo. (Jak. 1:19) Wanyalo penjore niya, ‘Be weche ma adwaro tiyogogi biro nyiso e yo makare gima adwaro wacho? Weche ma ayiero tiyogogi biro miyo ng’at ma awuoyogoni owinj nade e chunye?’

13. Ang’o momiyo tiyo gi weche ma winjo tiendgi yot dwarore ahinya?

¹³ E piny Israel machon, ne itiyo gi turmbeta e choko ji kata nyiso ji mondo oke, kaachiel gi siayo jolweny mondo ochak kedo. E yo ma chalo kamano, Muma bende wuoyo e wi ywak mar turmbeta konyisogo gimomiyo weche ma wawacho onego obed ma tiendgi winjore e yo mayot. Ywak turmbeta ma ok ong’e kore ne nyalo chocho jolweny ma kel masira. Kamano bende, kapo ni wechewa ok winjre e yo maler, mano nyalo chocho ng’at ma winjowa. En adier ni sama watimo kinda mondo weche ma wawacho owuog kare kendo maler, ok dwaher bedo joma bolo ne jomoko wach.—Som 1 Jo-Korintho 14:8, 9.

14. Chiw ane ranyisi ma nyiso kaka Yesu notiyo gi weche ma winjo tiendgi yot.

¹⁴ Yesu noketo ranyisi maber ahinya mar bedo ng’at ma yiero weche motiyogo. Ne ane twak machuok to oting’o weche mapek ma yudore e Mathayo 5 nyaka 7. Yesu ok notiyo gi weche ma moro ji to winjo tiendgi tek, kata ma kwiny ma chwowo jowinjo. Kar mano, noyiero weche mayot kendo ma tiendgi winjore maler ma ne chopo e chuny jowinjo mage. Kuom ranyisi, mondo okony ji kik obed gi parruok e wi wach chiemo, nowuoyo e wi yo ma Jehova pidhogo winy. Kae to kopimo jowinjone gi winy, nopenjogi kama: “Donge un to nengou duong’ ahinya moloyogi?” (Mat. 6:26) Mano kaka Yesu nojiwo jowinjone ka notiyo gi weche ma winjo tiendgi yot kendo ma mulo chuny! Weuru koro wanon ane wach mar adek motudore gi weche ma wawacho.

YO MONEGO WAWUOGO

15. Ang’o momiyo onego wabed joma ng’won sama wawuoyo?

¹⁵ Yo ma wawachogo gimoro bende en gima onego wakaw mapek mana kaka gima wawachono. Kane Yesu wuoyo gi oganda ma nochokore e sunagogi man Nazareth thurgi, “ne gihum nikech weche mang’won ma ne wuok e dhoge.” (Luka 4:22) Tiyo gi weche mang’won en gima moro chuny to mano ok nyis ni koro wan joma yom yom. Adiera en ni tiyo gi weche mang’won nyalo miyo ji owinjwa kendo oyie gi weche ma wawacho. (Nge. 25:15) Wanyalo luwo ranyisi mar Yesu kuom bedo joma wuoyo e yo mang’won, bedo joma kecho ji, joma nyiso ji luor, kendo ma dewo kaka ginyalo kawo wechewa. Kane Yesu oneno kinda ma ne oganda otimo mondo obi owinje kopuonjo, nokechogi kendo “nochako puonjogi gik mang’eny.” (Mar. 6:34) Kata kane iyanye, ne ok odwoko gi weche mager.—1 Pet. 2:23.

16, 17. (a) Sama wawuoyo gi joodwa kata osiepewa e kanyakla, wanyalo luwo ranyisi mar Yesu nade? (Ne picha manie chak sulani.) (b) Chiw ane ranyisi ma lero kaka tiyo gi weche mang’won nyalo kelo ber.

¹⁶ Wuoyo e yo mamuol kendo e yo mariek gi ng’at ma wang’eyo maber ahinya ok en-ga tich mayot. Seche moko wanyalo kalo tong’ mi wachome gi wach tir. Mano e gima nyalo timorenwa kata mana ka wawuoyo gi achiel kuom joodwa, kata osiepwa moro e kanyakla. Bedo ni Yesu nong’iyo ahinya gi jopuonjrene, be mano nomiyo oneno ni en gi ratiro mar wuoyo kodgi e yo mager? Ooyo ngang’! Kane jolupne yware ni ng’ano kuomgi ma ne duong’, Yesu norieyogi kotiyo gi weche mang’won kendo kotiyo gi ranyisi mar nyathi moro matin. (Mar. 9:33-37) Jodongo nyalo luwo ranyisi mar Yesu sama girieyo ng’ato “gi chuny mamuol.”—Gal. 6:1.

¹⁷ Kata sama ng’ato owacho gimoro marach kuomi, tiyo gi weche mang’won sama iwuoyo kode nyalo kelo ber. (Nge. 15:1) Kuom ranyisi, nyaminwa moro ne nigi wuowi ma rawera ma nodak e ngima mar wuondruok. Nyaminwa machielo nonyise niya: “En gima lit ni rieyo nyathini otami.” Min rawerano noparo wachno kae to onyise kama: “En adier ni gie sani to weche ok dhi maber. Kata kamano, pod adhi nyime rieye mos mos. We warit ane nyaka bang’ Har–Magedon, eka wabiro ng’eyo adiera mar wachno.” Dwoko mamuolni nokonyo nyimine ariyogi orit kuwe manie kindgi, kendo nomulo chuny rawerano ma noyudo winjo ka giwuoyo kuome. Rawerano nofwenyo ni kare min-gi ne pok ojok kode. Mano nojiwe mochako weyo osiepene maricho. Bang’ kinde, nobatise kae to bang’e nodhi konyo tich e Bethel. Bed ni wan e kind owetewa, joodwa, kata e kind joma ok wang’eyo, ber ka kinde duto wechewa obedo “mang’won, ma nigi ndhadhu ka gima otwonie chumbi.”—Kol. 4:6.

18. Ere kaka luwo ranyisi ma Yesu noketonwa e wuoyo, nyalo konyowa tiyo gi lewwa e yo ma konyo?

¹⁸ Nyalo mar wacho gik manie pachwa kod chunywa en mich ma jaber miwuoro. Mad wadhiuru nyime luwo ranyisi mar Yesu kuom yiero seche mowinjore wawachie wach moro, yiero weche mowinjore, kendo timo kinda mondo wawuo e yo mang’won. Mano biro miyo weche ma wuok e dhowa obed ma konyo jowinjowa kendo ma moro Jehova, ma e Jachiwo mar mich mabeyo moriwo nyaka mich mar wuoyo.