Nyasaye Nonyisowa Ng’wono Mogundho e Yore Mang’eny

BABAWA ne iluongo ni Arthur kendo nohero Nyasaye ahinya ka ne pod en rawera. Omiyo, ne ogombo bedo jayalo e kanisa mar Methodist. Kata kamano, noweyo mago duto ka ne osomo buk moro mar Jopuonjre mag Muma mochako lemo kodgi. Ne obatise ka en jahigni 17 e higa mar 1914. E kindego, Lweny Mokwongo mar Piny ne ger kendo noluonge e tij lweny. Nikech nodagi donjo e lweny, mano nomiyo otweye kuom dweche apar e jela miluongo ni Kingston Penitentiary e provins mar Ontario, Canada. Ka ne ogonye e jela, ne ochako tiyo ne Nyasaye kuom thuolone duto ka en kolpota (painia).

E higa mar 1926, Arthur Guest nokendo Hazel Wilkinson, ma min-gi nobatis e higa mar 1908. Nonyuola April 24, 1931. Wan nyithindo ang’wen, to an e nyathi mar ariyo. Joodwa duto nohero Jehova, kendo nikech babawa nomiyo Muma luor ahinya, mano nomiyo wan bende wahero Wach Nyasaye. Waduto ne walendoga ot ka ot ma ok wabare.—Tich 20:20.

NE OK ADONJO E LWENY KENDO NABEDO PAINIA

Lweny mar Ariyo mar Piny nochakore e higa mar 1939, kendo e higa maluwe, ne ogo tij Joneno mag Jehova marfuk e piny Canada. Skunde mag sirkal ne bedoga gi nyasi moko mag pako piny. E nyasigo, ne igoyo ne bendera salut kendo ne iwero wende mag pako piny. An gi nyaminwa maduong’ miluongo ni Dorothy ne iriembowaga e klas e kinde mag nyasigo. Chieng’ moro japuonjwa nochunga e nyim joklas wetena mondo okuod wiya kowacho ni an ngoro. Bang’ skul nyithindo moko ma joklaswa nonywakona ma gigoya. Gima ber en ni goch ma ne gigoyagono nomiyo amedo ng’ado e chunya mar winjo Nyasaye moloyo winjo dhano.—Tich 5:29.

Ne obatisa ka ajahigni 11 e dwe mar Julai 1942, e tangi moro ma ne nigi pi. Nabedoga painia makonyo ka skul olor. Nitie kinde ma ne achiwora mar dhi lendo gi owete moko adek kuom higa achiel e alwora ma ne ok lendee e yo nyandwat mar Ontario. Ne wadhi lendo ne joma ng’olo yiende e alworano

Nabedo painia mapile e dwe mar Mei 1, 1949. Nikech ne nitie tije mag gedo ma nitimo e ofis ma Canada, nogwela mondo adhi akony e tijego kendo bang’e nabedo achiel kuom jood Bethel ma Canada tarik 1 Desemba e higano. Nomiya migawo mar tiyo ka ma igoye buge kendo napuonjora tiyo gi masinde mag goyo bugego. Natiyo gotieno kuom jumbe mogwaro kagoyo trakt moro ma ne lero kaka ne isando jotich Jehova e piny Canada.

Kinde moro ka ne atiyo e Migawo Mochung’ ne Tij Lendo, ne agoyo mbaka gi jopainia moko ma ne orawo e ofiswa ka gidhi e migawo margi e piny Quebec, kama ne akwede gerie ahinya. Achiel kuom jopainiago niluongo ni Mary Zazula ma wuok Edmonton, Alberta. Nikech ne gitamore weyo puonjore Muma en kaachiel gi owadgi maduong’ miluongo ni Joe, jonyuolgi ma ne lemo e kanisa mar Orthodox noriembogi e dala. Mary kaachiel gi owadgino ne obatis e dwe mar Jun 1951, kae to dweche auchiel bang’e ne gibedo jopainia. Ka ne awuoyo kodgi ne amor ahinya gi kaka Mary ne ohero Jehova matek. Ne awacho e chunya niya, ‘Ma to e nyako ma abiro dakgo, mak mana ka gimoro marach osieko.’ Bang’ dweche ochiko, ne akendo Mary chieng’ tarik 30, Januar 1954. Juma achiel bang’e, ne ogwelwa e tiegruok mar jorit-alwora, kendo, kuom higni ariyo ma ne oluwo ne walimo kanyakla mopogore opogore e yo nyandwat mar Ontario.

Kaka tij lando wach maber ne medore e piny mangima, jomisonari ne dwarore ahinya. Ne wawacho e chunywa niya, ‘Ka wanyalo nyagore gi suna kod koyo malich ma nitie Canada ka, kare wanyalo dak kamoro amora ma ibiro orwae.’ Ne oluongwa e klas mar 27 e Skul mar Gilead kendo bang’ tieko skundno e dwe mar Julai 1956, ne omiwa migawo mar dhi e piny Brazil. Ne wachopo kuno e dwe mar Novemba.

BEDO JOMISONARI E PINY BRAZIL

Ka ne wachopo e Bethel ma Brazil, ne wayudo ka dhok ma ji wacho kuno en Portuguese. Bang’ puonjruok kaka ji nyalo mosore kod kaka ne wanyalo chiwo gaset ka wan e tij lendo, ne wachako dhi lendo. Ne onyiswa ni ka wayudo ng’at morwako wach, to wasomone ndiko ma lero kaka ngima biro chalo e bwo Pinyruoth Nyasaye. Chieng’ ma ne wahango dhi lendo, ne awuoyo gi miyo moro ma ne ochiko ite maber. Ne asomone ndiko mar Fweny 21:3, 4 kae to apoya nono mucha norumo ma agora piny. Denda ne pok ong’iyo gi liet ma kono omiyo mano ne en chandruok ma ne adhi bedogo kuom kinde.

Ne wabedo jomisonari e taon mar Campos, kama sani nitie kanyakla 15. Ka ne wachopo kono, ne wayudo ka nitie mana grup achiel kod jomisonari ang’wen ma ne gin: Esther Tracy, Ramona Bauer, Luiza Schwarz, gi Lorraine Brookes (ma sani iluongo ni Lorraine Wallen). Nikech jomisonari ne dak kanyachiel, migawo ma ne an-go ne en luoko lewni kod manyo yiend tedo. Odhiambo moro achiel bang’ puonjruok mar Ohinga mar Jarito, wendo moro nolimowa apoya. Jaoda nonindo e sofa mondo oyue matin ka gie sechego wago mbaka e wi weche ma notimore e odiechiengno. Ka noting’o wiye mondo ochung’, thuol nowuok e pilo ma notenogo wiye kendo mano nomiyo waringo koni gi kocha ma gikone anege.

Ka ne asepuonjora dho Portuguese kuom higa achiel, ne oketa jarit-alwora. Ne wadak e gweng’. Ne onge stima, ne wanindo e par, kendo ne wadhi limo kanyakla mopogore opogore ka waidho faras. Ka ne wadhi timo kampen e taon moro e alwora manie wi gode ma ne ok lendiega ahinya, ne waidho gach reru kendo ka ne wachopo, ne wapango ot moro. Ofis ne ooronwa gasede 800 mondo walendgo. Nochunowa ni wadog e posta nyading’eny ka wadhi omo gasedego mondo wakelgi kama ne wadakie.

E higa mar 1962, ne otim Skul mar Tij Pinyruoth e piny Brazil duto, kendo owete gi nyimine ma jomisonari ne ogwel e skundno. Kuom dweche auchiel ne apuonjo klase mopogore opogore e skundno kata obedo ni ne ok adhiga gi Mary. Kuonde ma ne apuonje ne gin kaka Manaus, Belém, Fortaleza, Recife, kod Salvador. Ka ne an Manaus, ne watimo chokruok maduong’ e ot moro mitimega sinema. Koth maduong’ nochue molilo pi modho kendo noketho kama ji nonego ochiemee. (E kindego, ne itedoga e chokruogewa mag distrikt.) Ne awuoyo gi jalweny moro ma notimo chenro ma gikonyowa gi pi modho kendo ne ooro jolweny moko mogwaro ma nobiro moguronwa hema ariyo madongo mondo wabed gi kar tedo kod kar chiemo.

E kinde moro ka ne aonge, Mary nolendo e alwora moro ma Jo-Portugal nodichie gi ohala ahinya. Onge ng’at ma ne oyie winje, omiyo ne owacho ne Jo-Bethel moko niya: “Kama ok daher dhi lendoe en Portugal.” Matin bang’ mano, ne wabuok ka ne wayudo barua ma ne nyisowa ni wayudo migawo manyien mar dhi lendo e piny Portugal. E kindeno, tijwa mar lendo ne ogo marfuk e piny Portugal, kata kamano, ne wayie dhi kata obedo ni migawono nobwogo Mary.

LENDO E PINY PORTUGAL

Ne wachopo Lisbon e piny Portugal e dwe mar Agost higa mar 1964. Polise ne sando owetewa ahinya e kindeno. Omiyo, ka ne wachopo, ne en gima owinjore mondo owete kik oromnwa to wan bende kik watudre kodgi. Ne wapango ot moro matin ka warito visa magwa. Ka ne waseyudo visa, ne wadar ma wadhi e ot maduong’. Dweche abich bang’e e dwe mar Januar 1965, ne watudore gi owete man Bethel. To mano kaka ne wamor ka ne wadhi e chokruok mokwongo bang’ dweche abich!

Nikech tij Joneno mag Jehova ne ogo marfuk, Ute Romo duto ne olor kendo chokruoge ne itimoga e ute owete mopogore opogore. Nikech mano, polise ne goyoga peksen e ute owete kinde ka kinde. Owete gi nyimine mang’eny ne imako kendo ne iterogi ka polis kae to ipenjogi penjo mang’eny. Owete e ma ne isando ahinya ka ichunogi mondo giful nying joma ne tayoga chokruogewa. Mano e momiyo owete koro noweyo tiyo gi nyingegi mar ariyo, kar mano, ne gitiyo gi nyingegi mokwongo mondo kik fweny ni en ng’a ma iwuoyo kuome. Omiyo, wan bende ne watimo mana kamano.

Tich maduong’ ma ne wan-go ne en neno ni owete oyudo chiemb chuny mondo gidhi nyime chung’ motegno. Mary ne goyoga Ohinga mar Jarito mar puonjruok kaachiel gi buge mamoko kotiyo gi typewriter.

SIRO WACH MABER E KOT

Ka nochopo Jun 1966, ne nitie kes maduong’ ahinya ma nonego ong’adi e kot man Lisbon. Owete gi nyimine duto 49 ma ne nie kanyakla miluongo ni Feijó noter e kot kodonjnegi ni ne gichokore e od owadwa moro ma gitimo chokruok ma chik okwero. Ne akawo thuolo mondo aikgi ne kesno ka atiegogi. Ne atimora ka gima an e ng’at motero kesgino e kot kendo ne apenjogi penjo moko mana ka gima wan e kot. Ne wang’eyo ni loyo kesno ne ok dhi bedo mayot, to gima ne morowa en ni ne wadhi chiwo neno e okang’ malach ahinya. Okil ma ne ochung’nwa e kesno notieko wuoyo konwoyo gi chir weche ma Gamaliel nowacho e kinde Jokristo mokwongo. (Tich 5:33-39) Bang’e, ute fwambo kod keyo nolando wach keswano kendo owete gi nyimine 49 duto ne otwe e jela ka moko ne otwe odiechienge 45 to moko dweche 5 gi nus. Gima ber en ni jal ma nochung’nwa kaka okil ne oyie puonjore Muma kendo nochako dhi e chokruoge kapok otho.

Ka nochopo Desemba 1966, ne oketa jarit mar ofis kendo ne achung’ ne weche motudore gi chike. Ne watimo duto ma wanyalo mondo wabed gi ratiro mar lamo Jehova ka wan thuolo. (Fil. 1:7) Gikone, ka nochopo tarik 18, dwe mar Desemba, 1974, sirkal ne omiyowa ratiro mar lamo ka wan thuolo. Owadwa Nathan Knorr kod Owadwa Frederick Franz ma wuok e ofis maduong’ mar Joneno mag Jehova, ne obiro Portugal kendo ne wabedo kodgi e chokruok maduong’ ma notim Oporto kod Lisbon kendo ji duto ma nochopo e chokruogno ne gin 46,870.

Jehova oseguedho tij lendo e chulni mamoko ma iwachoe dho Portuguese kaka Azores, Cape Verde, Madeira, kod São Tomé gi Príncipe. Nikech kwan mar Joneno ne medore, ne dwarore ni wabed gi ofis malach. Omiyo, ne ogernwa ofis machielo kae to tarik 23 April 1988, Owadwa Milton Henschel nogolo twak mar walo ofis manyienno kendo owete gi nyimine 45,522 nobiro e nyasino. Owete gi nyimine 20 ma ne osetiyo kaka jomisonari e piny Portugal bende nobiro e nyasi makendeno.

OWETE MOMAKORE GI JEHOVA NOKETONWA RANYISI MABER

Kuom higni mang’eny, bedo machiegni gi owete momakore gi Jehova osekonyowa ahinya e ngimawa. Kuom ranyisi, ka ne Owadwa Theodore Jaracz olimo ofis moro kaka jarit malimo ofise mag Bethel, ne adhi kode kaka jokonyne. Dhi kode e limbeno nopuonja wach moro maduong’ ahinya. Ofis ma ne walimono ne nigi chandruok moro mapek ahinya kendo Komiti mar Bad Ofis noyudo osetimo duto ma ne ginyalo mondo gitiek chandruogno. Kata kamano, ne giwinjo marach ni chandruogno pok norumo. Owadwa Jaracz nohoyo chunygi kowachonegi kama: “Roho maler biro konyowa e wachni.” Ka ne wadhi e ofis ma Brooklyn higni moko mosekalo, ne wayudo thuolo mar goyo mbaka gi Owadwa Franz kaachiel gi owete mamoko. Ka ne pok wawere gi Owadwa Franz nojiwowa kama: “Wach maduong’ e ma: Sik kimakori gi riwruok mar oganda Jehova manie piny, bed ni weche beyo kata wech tek. Mani kende e riwruok ma timo tich ma Yesu nochiko jopuonjrene mondo otim, ma en lando wach maber mar Pinyruoth!”

An gi Mary wasebedo mamor ahinya kuom tiyo ne Jehova. Wamor ahinya ka waparo thuolo mabeyo ma ne wan-go mar limo ofise mopogore opogore e piny ngima. Ne wamor ahinya romo gi jotich Jehova ma hikgi opogore opogore kendo ne wanyisogi ni Jehova mor gi kinda ma ginyiso e tije. Ne wajiwogiga ni gidhi mana nyime tiyo ne Jehova.

Sani higni koro osekalo mang’eny kendo an gi Mary wajohigni 80 gi wiye. Mary sani nyagore gi midekre mopogore opogore. (2 Kor. 12:9) Tembe mang’eny ma wasekale osejiwo yie marwa kendo mano osekonyowa dhi nyime chung’ motegno. Ka waparo kaka ngimawa osebet, waneno ni adier Jehova nonyisowa ng’wonone mogundho e yore mang’eny.a