Ng’wono​—Kido Minyiso gi Wach kod Tim

SAMA ng’ato otimonwa tim ma nyiso ng’wono, mano hoyowa kendo miyowa teko mar dhi nyime. Sama wafwenyo ni ng’ato dewowa, wawinjo maber ahinya. Nikech ng’ato ka ng’ato kuomwa winjoga maber sama onyise ng’wono, ang’o ma wanyalo timo mondo wabed gi kido maberno?

Ng’wono oriwo kecho ji gadier kokalo kuom weche ma wawachonegi kod gik ma watimonegi. Mano nyiso ni ng’ato ok nyal wuondore ni en gi ng’wono, to oongego. Ng’at ma nyiso ng’wono madier timo kamano nikech ohero ji kendo onenonegi lit. To gima duong’ moloyo en ni ng’wono madier en achiel kuom olembe ma roho nyago ma dwarore ni Jokristo duto obedgo. (Gal. 5:22, 23) Omiyo, we wanon ane kaka Jehova gi Yesu osenyiso kidono, kod kaka wanyalo luwo ranyisi margi.

JEHOVA NG’WON GI JI DUTO

Jehova ng’won gi ji duto, moriwo nyaka “joma ok go erokamano kod joma richo.” (Luka 6:35) Kuom ranyisi, “omiyo wang’-chieng’ mare rieny ne joma richo kaachiel gi joma beyo, kendo omiyo koth chue ne joma kare kaachiel gi joma ok kare.” (Mat. 5:45) Nikech ng’wonone, ochiwo gik ma konyo kata mana ne joma ok oyie ni en e Jachuechgi, mondo gin be gibed ma mor e okang’ moromo.

Nitie gima Jehova notimo ne Adam gi Hawa ma konyowa ng’eyo kaka ong’won gilala. Bang’ ka ne gisetimo richo, ‘ne gitwang’o oboke, mi ne gilosogo atweyni’ mondo giumgo duggi. Jehova to nong’eyo ni ne dhi dwarore ni Adam gi Hawa obed gi lewni ma umogi maber ka koro gisewuok e puodho mar Eden mi gidhi dak e lowo mosekuong’ kendo mopong’ gi ‘kuthe kod riegni.’ Omiyo, nonyisogi ng’wono kuom losonegi ‘lewni mag piende’ ma umogi maber.​—Cha. 3:7, 17, 18, 21.

Kata obedo ni Jehova ng’won gi “joma richo kaachiel gi joma beyo,” odwaro ni onyis ng’wono malach ne jotichne momakore kode. Kuom ranyisi, e ndalo janabi Zekaria, ka ne tij gero hekalu ma Jerusalem ochung’, wachno nochando chuny malaika moro ahinya, mi nopimo ne Jehova. Muma nyisowa ni Jehova nochikone ite, kendo nodwoke kotiyo gi “weche mang’won kendo ma hoyo chuny.” (Zek. 1:12, 13, NW) Ng’at machielo ma Jehova nokonyo e yo ma kamano en janabi Elija. Nitie kinde ma chuny Elija nonyosore ahinya mochopo kama nokwayo Jehova mondo okaw ngimane. Jehova nochiko ite ne gik ma Elija ne wachogo, mi nooro malaikane mondo omiye teko. E wi mano, Jehova nojiwe kuom nyise ni pod ne nitie jomamoko e Israel ma ne pok odonjo e lamo mar miriambo. Bang’ ka Elija nosewinjo weche mang’won kamano kendo chiemo be nosemiye, nodhi nyime gi migape. (1 Ru. 19:1-18) Kuom jotich Jehova duto, en ng’a moseluwo ranyisi mar Jehova e rang’iny ma malo mogik e nyiso ng’wono?

YESU NG’WON AHINYA

E kinde ma Yesu ne ni e piny ka, nong’ere kaka ng’at mang’won kendo ma kecho ji. Ne ok oger gi ji, kendo ne ok ong’awre e wigi. Nowacho e yo mang’won kama: “Biuru ira, un duto mujony kendo ma ting’ turou, to anamiu yueyo. . . . Nikech jok mara yom.” (Mat. 11:28-30) Ng’wono mare ne miyo ji mang’eny luwe kamoro amora ma nodhiyee. Nikech “nokechogi,” nomiyogi chiemo, nochango joma ne tuore kod ma nong’ol, kendo nopuonjogi “gik mang’eny” motudore gi Wuon-gi.​—Mar. 6:34; Mat. 14:14; 15:32-38.

Nikech ng’wono, Yesu ne kawo thuolone mondo owinj ji kendo okonygi. Kata mana ka ji ne odhi ire e seche ma ok owinjorene, pod “norwakogi mang’won.” (Luka 9:10, 11) Kuom ranyisi, ka ne miyo moro ma ne osebedo ka chuer remo kuom higni 12 oriyore mi omulo riak lawe ma oko mondo ochangi, ma en gima ne ok onego otimre ka luwore gi Chike Musa, ne ok odhawone. (Lawi 15:25-28) Nonyise e yo mang’won kama: “Nyarwa, yieni osechangi. Dhi gi kuwe kendo ichang kuom tuoni malitno.” (Mar. 5:25-34) Mano doko ng’wono!

NG’WONO INYISO GI TIMBE MABEYO

Ranyisi ma wasenonogo nyiso maler ni ng’wono inyiso gi tim. Yesu nolero wachno e ngero mar Ja-Samaria. Kata obedo ni Jo-Samaria gi Jo-Yahudi ne nigi ywaruok moko e kindgi, Ja-Samariano nokecho Ja-Yahudi ma ne jomecho okwalo, ogoyo, mi oweyo ka ochiegni tho. Ng’wono e ma nomiyo Ja-Samariano okonyo ng’atno. Nobaso ne ng’atno kuonde ma nohinyore mi otere e od bworo. Nochulo jarit od bworono pesa mondo orit ng’atno maber, kendo noikore medo pesa ka po ni ne nyalo dwarore.​—Luka 10:29-37.

Mopogore gi timbe mabeyo, ng’wono inyalo nyis bende kokalo kuom wacho weche ma jiwo ji. Mano e momiyo Muma wacho ni kata obedo ni ‘weche mapek ma ni e chuny dhano nyalo miyo ool, kotwag kode maber onyalo bedo ma mor.’ (Nge. 12:25) Ka wang’won gi ji kendo wadwaro timonegi ber, wabiro nyisogi weche ma jiwogi, to mano biro miyo gibed ma mor.a Wechewa mang’won biro miyo gibed gadier ni wadewogi. Mano biro miyo ginyagre maber gi tembe ma giromogo.​—Nge. 16:24.

GIK MA WANYALO TIMO MONDO WABED GI KIDO MAR NG’WONO

Nikech Nyasaye nochueyo dhano “e kido machalo kode,” mano nyiso ni ji duto nigi nyalo mar bedo gi kido mar ng’wono. (Cha. 1:27) Kuom ranyisi, jalwenj Jo-Rumi miluongo ni Julio ma ne kowo jaote Paulo e piny Rumi “notimo ne Paulo tim ng’wono kuom yiene odhi ir osiepene mondo gikonye” ka ne gichopo e taon mar Sidon. (Tich 27:3) Bang’e, ka ne gichopo e chula mar Malta sama ne meli obarorenegi, joma nodak e chulano nonyiso Paulo gi joma ne ni kode “ng’wono e okang’ maduong’ ahinya.” Jo chulano nomokonegi nyaka mach mondo giho. (Tich 28:1, 2) Kata obedo ni jogo notimo gima ber kamano, ber ng’eyo ni ng’wono madier ok en gima itimo dichiel ka dichiel kende.

Mondo wamor Nyasaye, nyaka watim kinda mondo ng’wono obed kitwa. Mano e momiyo Jehova nyisowa ni ‘warwak’ ng’wono mana kaka law. (Kol. 3:12) Adiera en ni miyo ng’wono obed kitwa ok en gima yot kinde duto. Nikech ang’o? En nikech nitie kido moko ma nyalo monowa bedo mang’won, kaka bedo gi wich-kuot, luoro, akwede, kata hero mana gik ma morowa wawegi. Kata kamano, wanyalo loyo mago duto ka wageno kuom teko mar roho maler kendo waluwo ranyisi mar Jehova e nyiso ng’wono.​—1 Kor. 2:12.

Be wanyalo fwenyo kuonde monego watimie dongruok mondo wabed gi kido mar ng’wono? Mokwongo, wanyalo penjore kama: ‘Be achikoga ne ji ita e yo mang’won? Be anyaloga fwenyo mapiyo sama jomamoko dwaro kony? En karang’o mogik ma ne atimoe tim ng’wono ne ng’at ma ok watna kata osiepna?’ Bang’ dwoko penjogo e chunywa, wanyalo keto chenro mar temo ng’eyo maber joma wachiegnigo, to ahinya-ahinya, Jokristo wetewa. Mano biro miyo wafweny mapiyo chal margi kod weche ma dwarore ni okonygie. Kae to, wanyis ji ng’wono e yo ma wan be dwaher ni otimnwa ka da bed ni wan e chal margi. (Mat. 7:12) To mogik, wakwa Jehova mondo oguedh kinda ma watimo e nyiso jomamoko ng’wono.​—Luka 11:13.

NG’WONO NYALO YWAYO JOMAMOKO E ADIERA

Ka ne jaote Paulo kwano gik ma ne miyo obedo jatich Nyasaye madier, nokwano nyaka “ng’wono.” (2 Kor. 6:3-6) Ji nohero Paulo nikech nonyiso ni nodewogi kokalo kuom gik mang’won ma notimonegi kod weche ma nowachonegi. (Tich 28:30, 31) Wan bende wanyalo ywayo ji e adiera ka wabedo mang’won kodgi. Sama wanyiso ji duto ng’wono, moriwo nyaka joma kwedowa, mano nyalo mulo chunygi mi giwe bedo mager kodwa. (Rumi 12:20) Mosmos, ginyalo kata mana chako puonjore Muma kodwa.

E Paradiso mabiro, ji mathoth ma ibiro chier biro bedo mamor ka gineno kinyisogi ng’wono madier. Ne moko kuomgi, mano e ma biro bedo hangonegi neno ng’wono ma kamano. Mano biro chwalogi mondo gin be ginyis jomamoko ng’wono. E kindeno, ng’ato ang’ata ma biro tamore nyiso jomamoko ng’wono ok bi dak nyaka chieng’ e bwo Pinyruodh Nyasaye. Joma Nyasaye opwodho mondo odag nyaka chieng’ to biro nyiso jowetegi hera kod ng’wono. (Zab. 37:9-11) To mano kaka piny manyien biro bedo kama okue! To sama pod warito mondo kinde ma jaberno ochopi, ere kaka bedo gi ng’wono nyalo konyowa gie sani?

BER MA BETIE SAMA WANYISO JI NG’WONO

Muma wacho kama: “Ng’at ma jang’wono kelo gueth ne en owuon.” (Nge. 11:17, The Bible in Luo, 1976) Ji ohero ng’ama ng’won, kendo gin bende ginyise ng’wono. Yesu nowacho niya: “Rapim ma upimogo, mano bende e ma ibiro pimnugo.” (Luka 6:38) Omiyo, ng’at mang’won yudo osiepe e yo mayot, kendo osiko gi osiepenego.

Jaote Paulo nojiwo Jokristo ma ne ni e kanyakla ma Efeso niya: “[Beduru] mang’won e kindu, kukechoru e yo mamuol, kuweyoru ketho ng’ato gi ng’ato gi chuny man thuolo.” (Efe. 4:32) Kanyakla yudo gueth mathoth ka opong’ gi Jokristo mang’won kendo ma manyoga yore ma digikonygo jowetegi. Jokristo mang’won ok chwo chuny jowetegi gi weche mager, ok gikwedgi e yo makwiny, kendo ok gijargi. Bende, ok gikuodhgi marach; kar mano, girito lewgi sa te. (Nge. 12:18) Mano miyo kanyakla bedo motegno kendo ma mor.

Adier, ng’wono en kido minyiso gi wach kod tim. Sama wanyiso ji ng’wono, waluwo ranyisi mar Jehova Nyasachwa ma en Nyasaye ma ng’won gi ji kendo ma jachiwo. (Efe. 5:1) Mano miyo kanyaklawa siko kotegno kendo waywayo jomamoko mondo obi e lamo maler. Omiyo, wadhiuru nyime temo matek mondo wasik ka wan gi kido mar ng’wono!