Be Ing’eyo?

Ere kaka weche moko ma nondik e kidi moro machon siro weche ma ni e Muma?

NITIE kidi moro ma nondikie weche moko e kind higni mag 700 kod 600 Ka Kristo Podi, ma yudore e Bible Lands Museum ma ni e piny Jerusalem. Kidino noyud e i achiel kuom liete ma ne ni machiegni gi Hebron e piny Israel. Weche mondik e kidino wacho kama: “Okuong’ Hagaf wuod Hagav e nying Yahweh Sabaot.” Ere kaka wechego siro weche ma ni e Muma? Wechego nyiso ni nying Nyasaye ma en Jehova nindiko gi nyukta machon mag Hibrania ma tinde gin YHWH, nong’ere kendo nitiyogo pile e kinde ma ne indiko Muma. Nitie nyaka weche mamoko ma noyud e liete machon-go ma nyiso ni joma ne timoga romo kuondego kata ma ne dhiga pondo e lietego ne ndikoga nying Nyasaye e kor lietego, kaachiel gi nyingegi giwegi ma nigi nying Nyasaye e igi.

Rachel Nabulsi ma en japuonj e University of Georgia wacho kama: “Nying Nyasaye ma en Jehova ne yudore nyading’eny e kor liete kaka mago. Wechego nyiso kaka nying Jehova ne en nying makende e Israel kod Juda.” Mano riwo lwedo gima Muma nyiso ni nying Nyasaye ma ne indiko gi nyukta ang’wen e dho Hibrania ni YHWH ne yudore kuonde mang’eny e i Muma. Kinde mang’eny, nindikoga nyinge ji gi nying Nyasaye e igi.

Weche mondik ni “Yahweh Sabaot,” ma yudore e achiel kuom kite machon-go tiende en “Jehova Nyasach oganda lweny.” Mano nyiso ni ji ne tiyoga gi nying Nyasaye kaachiel gi nyinge mar telo ma en “Jehova Nyasach oganda lweny” e kinde machon. Bende, mano nyiso ni nying mar “Jehova Nyasach oganda lweny” ma yudore nyadi 283 e Ndiko mag Dho-Hibrania nitiyogo nyading’eny e kinde machon. Nyingno otigo ahinya-ahinya e buge mag Isaya, Jeremia, kod Zekaria.