Nayie Mondo Jehova Ota Yorena

WUOK PINY ENGLAND NYAKA AFRIKA

Nonyuola e higa mar 1935 Darlaston, ma yudore e gweng’ moro miluongo ni Black Country e piny England. Noluonge ni Black Country bang’ iro moro ma rateng’ ma wuok e kembe kod faktori mopogore opogore ma ne ni kanyo pong’o kor lwasi. Ka ne an jahigni ang’wen, jonyuolna nochako puonjore Muma gi Joneno mag Jehova. Ka nachopo jahigni 14 kama, nabedo gadier kuom gik ma napuonjora e Muma kendo nobatisa e higa mar 1952 ka ajahigni 16.

Bang’ kinde, nachako puonjora tich e kambi moro maduong’ ma ne loso gige tich mag lwedo kod spare parts mag mtokni. Nachako tiegora kaka sekretari mar kambi, kendo nahero tijno ahinya.

Ne dwarore ni atim yiero moro maduong’ ka ne jarit-alwora okwaya ni achak tayo Puonjruok mar Buk mar Kanyakla ma nitimoga e kor juma e kanyakla mar Willenhall ma jonyuolna ne nitieree. Kata kamano, nitie kaka yierono ne ok yot. Nadhiga e chokruoge e kanyakla ariyo. E kor juma, nadhiga e kanyakla ma ne ni machiegni gi kama natiye Bromsgrove, ma ne en kilomita 32 kowuok kama nadakie. Kae to e giko juma ka nadok dala ir jonyuolna, nadhiga e kanyakla ma Willenhall.

Nikech nagombo siro riwruok mar oganda Jehova, nayie gi kwayo mar jarit-alworano kata obedo ni mano ne dhi miyo awe tich ma naherono. Nikech nayie mondo Jehova ota yora e wachno, mano noyawona dhoot malach mar dak e ngima maberie moloyo, kendo pok aywago ang’e kata matin.

E kinde ma nadhiga e kanyakla ma Bromsgrove, naromo gi nyaminwa moro ma niluongo ni Anne, kendo nomako wang’a. Anne nohero Jehova ahinya. Ne wakendore e higa mar 1957 kendo ne wayudo thuolo mar bedo jopainia mapile, jopainia makende, bedo e tij lworo, kod tiyo e Bethel. Anne osemiyo adak e ngima mopong’ gi mor ahinya e kinde duto ma wasedakie kode.

E higa mar 1966, ne wamor ka nogwelwa e Skul mar Gilead, klas mar 42. Nomiwa migawo e piny Malawi. Jo pinyno ohero ji ahinya kendo gihero rwako welo. Kata kamano, gima ne ok wang’eyo en ni ne ok dhi yienwa dak e pinyno kuom kinde malach.

TIYO NE JEHOVA E PINY MALAWI E KINDE MA NE WECHE TEK

Ne wachopo Malawi Februar 1, 1967. Bang’ puonjruok dhok ma niwacho e piny Malawi kuom dweche moko, ne wachako tij lworo ka an jarit-distrikt. Ne wariemboga mtokwa ma niluongo ni Kaiser Jeep ma ne ji paro ni nyalo dhi kamoro amora, kendo ni nyalo yoro aore mana ka tinga. Kata obedo ni ji ne paro kamano e wi mtokwano, ne wafwenyo ni nonyalo mana kalo kodwa kuonde ma thany-thany. Kuom kinde moko, ne wadak e od lum ma kore lowo, to e kinde ma ne koth chue, ne dwarore ni oum bwo tado gi tandarua moro nikech nochuer. Dak e yo ma kamano ne ok yot ahinya, kata kamano, ne wamor kode!

E dwe mar April higano, nafwenyo ni sirkal ma pinyno ne dhi chako miyo ngima oridre ne Joneno mag Jehova. Nawinjo ka ker ma Malawi, Dr. Hastings Banda wuoyo e redio. Nowacho ni Joneno mag Jehova ne ok chulga osuru kendo ni ne githago jo sirkal. Mago ne gin mana miriambo lilo. Adiera en ni ne giwacho kamano nikech ne watamore donjo e weche mag siasa, to ahinya-ahinya nikech ne watamore ng’iewo kad mag bedo jo chama mag siasa.

Chop Septemba, ne wasomo e gaset moro mar piny ni ker odonjo ne owetewa ni gikelo chochni kamoro amora. Nolando e romo moro mar josiasa ni sirkande ne dhi kawo okang’ mapiyo mar goyo Joneno mag Jehova marfuk. Nogo tijwa marfuk Oktoba 20, higa 1967. Mapiyo bang’ mano, polise kaachiel gi jotich sirkal mamoko nodhi e bad ofiswa, kendo ne gilore kae to ne giriembo jomisonari e pinyno.

Bang’ ndalo adek, noterwa e piny Mauritius ma ne nie bwo Britain. Kata kamano, sirkal ma Mauritius ne ok oyienwa dak kono kaka jomisonari. Omiyo, noterwa Rhodesia (ma sani en Zimbabwe). Ka ne wachopo kuno, jatich sirkal moro ma tije ne tek notamowa donjo, kowachonwa niya: “Osetamu dak Malawi. Mauritius bende osetamu donjoe. Koro ubiro kae nikech uparo ni kae e ma donjoe yot!” Anne nochako ywak. Ne nenore ni onge ng’ato ang’ata ma noyie rwakowa! Gie kindeno, nagombo mana ni adog korwa moriere e piny England. Gikone, jotend sirkal moko noyienwa mondo wanind e ofiswa ma Zimbabwe, kendo ne gichikowa ni odiechieng’ ma luwo wadhi wanegi e ofisgi maduong’. Ne waol ahinya, kata kamano, ne waweyo weche e lwet Jehova. Kinyne godiechieng’, ne wapo mana ka omiwa thuolo mar dak Zimbabwe kaka welo e pinyno. Wiya ok nyal wil gi mor ma ne an-go chieng’no, kendo nabedo gadier ni Jehova e ma ne tayo yorewa.

MIGAWO MANYIEN MAR KONYO OWETE MAN MALAWI KA ADAK ZIMBAMBWE

Ka ne an e ofiswa ma Zimbabwe, natiyo e Migawo Mochung’ ne Tij Lendo, kendo nakonyo owete gi nyimine ma nodak e piny Malawi kod Mozambique. Owete ma ne ni Malawi nisando malit. Achiel kuom tije ma natimo ne en loko ripode ma jorit-alwora ma Malawi ne kowoga e dhok machielo. Chieng’ moro godhiambo ka naloso ripot moro nyaka seche molewo, pi wang’a nomol ka nasomo kaka nisando owete gi nyimine e piny Malawi.a Kata kamano, namor bende ng’eyo kaka owetego ne dhi nyime makore motegno gi yiegi kendo nano.​—2 Kor. 6:4, 5.

Ne watimo duto ma ne wanyalo mondo wami owete ma nodong’ Malawi kod ma noringo odhi Mozambique chiemb chuny. Owete gi nyimine ma ne loko dho Chichewa ma ji mang’eny ne wacho e piny Malawi nodar modhi dak e lop owadwa moro e piny Zimbabwe. Owadwano nogeronegi ofis kod ute ma ne ginyalo dakie. Mano nomiyo gidhi nyime gi tij loko buge ma lero Muma.

Ne watimo chenro mondo jorit-alwora man Malawi obi e chokruok mar distrikt ma nitimoga higa ka higa e dho Chichewa e piny Zimbabwe. Ka ne gin kuno, ne giyudoga kalatese mag twege mag chokruogego. Sama ne gidok Malawi, ne gitimoga duto ma ginyalo mondo ginyis owete gi nyimine weche ma ne nie twegego. E higa moro ka ne gibiro Zimbabwe, ne watimo chenro mondo watim Skul mar Tij Pinyruoth mondo wajiwgo jorit-alwora ma ne jochirgo.

Februari higa 1975, nadhi limo Joneno ma nodar oa e piny Malawi kendo ma koro nodak e kembe e piny Mozambique. Owetego ne dhi riat gi riwruok mar oganda Jehova, kendo ne gin nyaka gi chenro mar bedo gi buch jodongo. Jodong-kanyakla manyien-go notimo chenro mondo gitim gik motudore gi lamo moriwo golo twege mag ji duto, nono ndiko modiechieng’, timo Ohinga mar Jarito, kendo timo chokruoge mag alwora. Ne gichano i kembego maber ahinya mana kaka itimoga e chokruoge madongo ma niga gi migepe mopogore opogore kaka mag tije ler, pogo chiemo, kod weche arita kuwe. Owetego nomakore gi Jehova kendo ne gisetimo gik madongo, nikech Jehova ne guedhogi. Mano nomiyo awuok kanyo kojiwa ahinya!

E higni mag 1970 gi wiye, ofis ma Malawi nobedo e bwo ofis ma Zambia. Nadhi nyime paro owete man Malawi kendo lemonegi mana kaka owete mamoko mathoth bende ne timo. Nikech ne an achiel kuom owete manie Komiti mar Bad Ofis ma Zimbabwe, nayudoga thuolo mar romo gi owete ma noor kowuok e ofis maduong’ kaachiel gi owete mamoko ma ne tiyo e migepe mopogore opogore ma wuok Malawi, South Africa, kod Zambia. Sa asaya ma ne waromo kodgi, ne wapenjorega niya: “Ang’o machielo ma wanyalo timo mondo wakony owetewa man Malawi?”

Kaka kinde ne medo sudo, e kaka akwede bende ne dok chien. Owete ma noyudo osedar mowuok Malawi nochako dok Malawi, kendo owete ma nodong’ bende nochako yudo yueyo nikech akwede kod sand nochako dok chien. Pinje ma nogoyo tong’ gi Malawi nochako yie ne Joneno mag Jehova dhi nyime gi tij lendo kod chokruoge, kendo ne girucho chike ma ne mono Joneno mag Jehova lamo ka gin thuolo. Mozambique bende notimo kamano e higa mar 1991. Ne wapenjore ni, ‘Joneno mag Jehova manie piny Malawi to biro bedo thuolo karang’o?’

WADOK MALAWI

Weche nochako lokore mosmos e piny Malawi, kendo e higa mar 1993, sirkal norucho marfuk ma nogo Joneno mag Jehova. Mapiyo bang’ mano, nawuoyo gi jamisonari moro ma nopenja niya: “Be koro ibiro dok Malawi?” Nasechopo jahigni 59, omiyo, nadwoke kama: “Ooyo, an aseti!” E odiechieng’no, ne wayudo barua kowuok kuom Bura Matayo ka gikwayowa ka be ne wanyalo dok Malawi.

Ne wahero migawo ma ne wan-go Zimbabwe, omiyo, mano yiero ma ne teknwa timo. Ne wasegurore ahinya e migapwano, kendo ne waseyudo osiepe mabeyo ma ne wasebedogo kuom kinde mang’eny. Bura Matayo ne ok dwar chunowa gi dhi kono, kendo ne gikwayo ni wadhi mana ka ne wadwaro. Mano nyiso ni pod ne wanyalo yiero yorwa wawegi kendo dong’ adong’a Zimbabwe. Kata kamano, naparo kaka Ibrahim gi Sara noyie weyo dalagi ma jaber kata obedo ni ne giseti mi giyie luwo kaka Jehova ne tayogi.​—Cha. 12:1-5.

Ne wang’ado luwo kaka Jehova ne tayowa kotiyo gi riwruok mar ogandane mi wadok Malawi Februar 1, 1995, kendo mano ne en bang’ higni 28 nyaka ne wanyon Malawi. Nochak Komiti mar Bad Ofis, kendo joma nie komitino ne gin an kaachiel gi owete moko ariyo. Mapiyo nono, ne wachako chano tije mag Joneno mag Jehova kendo.

JEHOVA E MA MIYO GIDONGO

Ne wamor neno kaka Jehova nomiyo tijwa obedo gi dongruok piyo piyo! Kwan mar jolendo nomedore koa e 30,000 e higa mar 1993 nyaka 42,000 gi wiye e higa mar 1998.b Bura Matayo nopwodho mondo oger bad ofis manyien mondo okony e chwalo tich ma koro nosemedore e pinyno. Ne wayudo puodho ma romo heka 12 kamoro miluongo ni Lilongwe, kendo noyiera mondo ati e komiti mar gedo.

Owadwa Guy Pierce ma ne nie Bura Matayo nogolo twak miwalogo ofisno Mei higa 2001. Owete gi nyimine mokalo 2,000 ma a e alworano nobiro e romono kendo thothgi nosebatisi kuom higni mokalo 40. Owete gi nyiminego nosenano e chandruoge mathoth e kinde ma nogo tij Joneno mag Jehova marfuk. Kata obedo ni ne gidhier, pod ne gin gi winjruok maber gi Jehova kendo koro ne gimor dhi limo Bethel manyien. Kamoro amora ma ne gikaloe e Bethel, ne giwero wende mag Pinyruoth gi dwol mamit kendo e yo ma mulo chuny ahinya. Mano nokonya bedo gadier ni Jehova guedhoga joge momakore kode kendo ma nano e bwo tembe.

Bang’ ka nosetiek gero ofis, namor yudo migawo mar dhi golo twege miwalogo Ute Romo. Kanyakla ma ne ni Malawi koro ninyalo gernegi Ute Romo nikech chenro ma nochaki mar gero Ute Romo kuonde ma owete nie gi nok mar yuto. Ka ne pok ochak chenrono, kanyakla moko ne geroga Ute Romo mana gi bepe lilo. Nitiyoga gi togo e loso wi tado kendo nitiyoga gi lowo e loso bench mabocho mibetie. Tinde owetego tiyo matek ka giloso matafari kae to gitiyo kodgi e loso ute mabeyo mag romo. Kata kamano, pod ne gidhi nyime tiyo gi bench ma ne giloso gi lowo nikech ne gineno ni bench ting’o ji mang’eny moloyo kombe ma ng’ato betie kende.

Bende, aseneno kaka Jehova konyo jotichne bedo Jokristo motegno. Namor neno kaka owete ma hikgi tindo e Afrika noyie chiwore tiyo ne Jehova, kendo ne gipuonjorega timo tije ma ne ipuonjogi mapiyo. Mano nomiyo giyudo migepe momedore e Bethel kod e kanyakla bende. Kanyakla mopogore opogore nomedo yudo jip koa kuom jorit-alwora ma noket manyien ma wuok e pinyno kendo ma thothgi ne gin owete mosekendo. Kata obedo ni joma osekendore ithung’oga ni obed gi nyithindo, jorit-alworago kod mondegi to oseng’ado mar weyo bedo gi nyithindo mondo giti ne Jehova e okang’ momedore.

NAMOR GI YIERO MA NATIMO

Bang’ bedo Afrika kuom higni 52, nachako tuora. Bura Matayo nopwodho kwayo mar Komiti mar Bad Ofis mondo omiwa migawo Britain. Ne wawinjo malit ahinya weyo migapwa ma ne wahero e piny Malawi. Kata kamano, jo Bethel ma Britain osekonyowa ahinya e kindegi ma koro hikwa oseniang’.

An gadier chuth ni yiero maberie ma asetimo e ngimana en yie mondo Jehova ota yorena. Di ne ageno kuom yorena awuon, ngimana di koro opogore ahinya. Kinde duto Jehova nong’eyo gima ne dwarore ni atim mondo ‘yorena oriere tir.’ (Nge. 3:5, 6) Kinde ma ne pod an gi teko mar rowere, namor ahinya neno kaka tich ne dhi nyime e kambi maduong’. Kata kamano, riwruok mar oganda Jehova e piny ngima nomiya tich maberie moloyo ma nomora. Tiyo ne Jehova osemiyo adak e ngima maberie mogik!