Ot ma Nigi Janyuol Achiel Bende Nyalo Dhi Maber!

1-3. Ang’o mosemiyo kwan mar udi ma nigi janyuol achiel kende osemedore, to mano chando utego nade?

OSENERE ni ute ma nigi janyuol achiel kende, medore ahinya e piny Amerka. Mano bende e gima timore e pinje mamoko. Kwan mar jogo maketho kend chuth, ma jwang’o joodgi, ma pogo dak, kaachiel koda gi nyithindo minyuolo oko mar kend, osemedore ahinya kendo osekelo chandruok mang’eny ne jonyuol koda nyithindo tara gi tara.

² Miyo moro wacho kama: “An chi liel ma jahigini 28 ma nigi nyithindo ariyo. An gi kuyo ahinya nimar ok adwar pidho nyithinda maonge wuon-gi. Nenore ka gima onge ng’ama dewa. Nyithinda nenaga ka aywak kendo mano chando chunygi.” Kaachiel gi kedo kod parruok manie chunygi kaka mirima, gineno ni gin gi ketho moro, bedo maonge dichwo kata dhako, ng’eny jonyuol man kendgi e ot bende nigi ting’ mapek mar tiyo oko mar pacho kendo tiyo tije mag pacho. Janyuol moro nowacho ni: “Bedo janyuol man kende en tich matek. Bang’ timo kinda mar lony kuom ting’ mathoth ma in-go, inwang’o ka ting’ moko manyien medore! ”

³ Nyithindo bende manie ot ma nigi janyuol achiel bende yudo chandruoge ma maggi giwegi. Ginyalo bedo gi paro mang’eny e chunygi nikech janyuol achiel oringo moweyogi kata otho. Bedo gi janyuol achiel kende, en gima miyo rowere mathoth winjo matek ahinya.

4. Wang’eyo nade Jehova dewo joot ma nigi janyuol achiel?

⁴ Ute ma nigi janyuol achiel bende ne nitie e kinde ma ne ondikie Muma. Ndiko wuoyo nyadinwoya e wi “nyathi kich” koda “chi liel.” (Wuok 22:22; Rapar mar Chik 24:​19-21; Ayub 31:​16-22) Jehova Nyasaye ne nyiso ni odewo ngimagi. Jandik-zaburi noluongo Nyasaye ni “wuon nyithi kiye, gi jang’ad buch mond liete.” (Zaburi 68:⁠5) Ee, Jehova podi dewo joot ma nigi janyuol achiel e ndalowagi bende! Kuom adier, Wachne chiwo puonj ma nyalo konyo joot ma kamago mondo odhi maber.

PUONJRI TIMO TIJE MAPILE MAG OT

5. Jonyuol bedo gi chandruoge mage ka eka gichako bedo kendgi kamano?

⁵ Par ane wach rito pacho. Miyo moro ma ne owere chuth gi chwore wacho ni: “Nitie seche ma ng’ato gombo ni ma dine bedie ni dichwo ni e odni, wawach ni seche ma mtoka chako kelo koko moro mawendo, to ok ing’eyo gimomiyo.” Chwo ma eka nyocha owere chuth gi mondegi, kata ma mondegi nyocha otho, bende nyalo wuoro kaka tije monego gitim e ot koro omedore ahinya. Nyithindo to bedo gi parruok mang’eny machando chunygi seche ma werruok kata tho otimore e odgi.

6, 7. (a) En ranyisi ma ne maber ma dhako “ma timne beyo” miwuoyo kuome e bug Ngeche noketo? (b) Ere kaka timo kinda e tiyo tije ot konyo e ute ma janyuol en achiel?

⁶ En ang’o manyalo konyo? Ne ranyisi mar dhako “ma timne beyo” ma iwuoyo kuome e Ngeche 31:​10-31. Gik mosetimo ng’eny miwuoro​—⁠ng’iepo, tweng’o, tedo, ng’iewo puodho, puro koda pith, kendo rito ohande e yo maber. Ang’o ma nokonye timo mago? Ne en ja kinda, ka otiyo nyaka gotieno kendo omondo chiew mondo ochak tijene. Kendo nochano tijene maber, ka opogo moko ne jomoko e ot, kendo tiyo gi lwete owuon ka orito joode. Kare emomiyo joode ne pake!

⁷ Ka in janyuol achiel, tim tijeni mag pacho gi kinda. Tim tijeni gi mor, nimar timo kamano medo mor ne nyithindi. Kata kamano, timo chenro e yo maber dwarore ahinya. Muma wacho ni: ‘Ng’a ma jakinda oparo mondo gige gibedi mang’eny.’ (Ngeche 21:⁠5) Wuoro moro noyie mowacho ni: “Ok ahiny paro wach chiemo nyaka chop seche ma kech kaya.” Kata kamano, chano gima ibiro cham nyalo konyo mondo chiemo obed makonyo del moloyo chiemo achiema ao yaye. Bende, inyalo puonjri tiyo tije moko mag ot ma nyocha ok ing’eyo. Ka giwuoyo gi osiepe mong’eyo tije mag ot, kata somo buge mawuoyo kuom tijego, mine moko osepuonjore tije ot kaka wiro rangi, loso frej kod hotogoro mag pi, kendo loso kuonde mayot ei mtoka kata ndiga.

8. Ere kaka nyithindo ma nigi jonyuol achiel nyalo konyo e tije mag pacho?

⁸ Be en gima kare nyiso nyithindo mondo okony tije mag ot? Miyo moro ma en janyuol achiel nowacho ni: “Idwaro temo ahinya mondo nyithindo kik winj pek nikech janyuol machielo ma ongeno.” Kata bed ni mano en paro maber, kinde duto mano ok kony nyithindo. Rowere ma ne oluoro Nyasaye e kinde ma ne indikoe Muma ne imiyo tije mag pacho mowinjore. (Chakruok 37:2; Wer Mamit Moloyo 1:⁠6) Omiyo, kata obedo ni ok idwar miyogi tije mang’eny ahinya, en gima biro nyiso rieko ka imiyogi tije kaka luoko sende, kendo yweyo ot kama gininde. Donge inyalo tiyo tije moko kanyachiel kodgi? Timo kamano nyalo bedo gima ber ahinya.

PEK MAR YUTO E NGIMA

9. Ang’o momiyo mine ma gin jonyuol achiel winjo pek korka yuto mag pesa?

⁹ Thoth jonyuol man kendgi nwang’o ka tek ahinya chopo dwarogi mag pesa, to moloyo, nyiri mayudo nyithindo kapok okendgi winjo matek ahinya.a E pinje ma sirkal konyoe joma kamago, nyalo bedo maber mondo gimany konyno ka podi ok giyudo tich. Muma miyo Jokristo thuolo mondo oti kod chenro machalo kamano kanyalore. (Jo Rumi 13:​1, 6) Mond liete koda joma kendgi osekethore chuth, yudo pek ma kamago. Chuno ni thothgi nyaka koro many tich bang’ bedo pacho kuom higini mang’eny, kendo pile giyudo tije ma chudogi ok rom. Moko kuomgi miyo ngimagi obed maber bang’ dhi e kolej kata e kos moro.

10. Miyo ma en janyuol achiel nyalo lero nade ne nyithinde mondo ging’e gimomiyo nyaka odhi omany tich?

¹⁰ Kik iwuor ka nyithindi ok mor nikech idhi manyo tich, kendo kik ine ni gima itimono en ketho. Kar mano, lernegi gimomiyo nyaka idhi tich, kendo konygi ng’eyo gimomiyo Jehova dwaro mondo ipidhgi maber. (1 Timotheo 5:⁠8) Bang’ kinde, thoth nyithindo ng’iyo gi chenrono. Kata kamano, tem ahinya kawo thuolo mar bedo kodgi kaka nyalore. Dewogi kamano kinyisogi hera bende nyalo konyo e duoko chien pek ma joot nyalo bedogo mar pesa.​—⁠Ngeche 15:​16, 17.

NG’ANO MONEGO ORIT NYAWADGI?

11, 12. Gin tong’ mage ma jogo ma gin jonyuol achiel onego orit, to ginyalo timo kamano nade?

¹¹ Jogo ma gin jonyuol achiel pile bedo machiegni ahinya gi nyithindgi, to kata kamano nyaka gitang’ mondo tong’ ma Nyasaye oseketo e kind jonyuol gi nyithindo kik kethre. Kuom ranyisi, ywaruok maduong’ nyalo bedoe ka miyo ma en janyuol achiel dwaro ni wuode okaw ting’ mar bedo kaka wich e ot, kata ka miyono kawo nyathine ma nyako obedne kaka ng’at monyiso chandruogene maling’ling’ komiyo pach nyathino pong’ gi parruok. Timo kamano ok ni kare, nimar okelo paro mang’eny, kendo nyalo chocho nyathi.

¹² Mi nyithindi obed gi geno ni, in kaka janyuol ibiro ritogi​—⁠to ok ni gin ema giriti. (Pim gi 2 Jo Korintho 12:14.) Seche moko, nyalo dwarore mondo imany puonj makonyo kuom jomoko. Many puonjgo kuom jodongo ma Jokristo kata mine ma gin Jokristo motegno, to ok kuom nyithindi matindo ma ok nigi lony.​—⁠Tito 2:⁠3.

SIKI KIRIEYO KENDO PUONJO NYITHINDO

13. Kodok korka rieyo kendo puonjo nyithindo, mine ma gin jonyuol achiel yudo pek mane?

¹³ Rieyo kendo puonjo nyithindo ok en gima tek ahinya ne ng’ama dichwo, to mano nyalo bedo gima tek ne ng’ama dhako. Miyo moro ma en janyuol achiel wacho kama: “Yawuota koro nigi del koda dwol manyiso ni gin chwo. Seche moko yot neno kata paro ni gin ema onego awinjgi.” E wi mano, nyalo bedo ni podi ikuyo kuom lalo jaodi e tho, kata paro ni in e jaketho kata bedo gi mirima nikech kethruok mar kend maru. Ka in koda jaodi un gi ratiro mar bedo gi nyithindu e yo machal, inyalo bedo gi luoro kiparo ni nyathini biro hero nyawadu moloyi. Gik machalo kamago nyalo miyo rieyo kendo puonjo nyathindo e yo mowinjore obed gima tek.

14. Ere kaka jogo ma gin jonyuol achiel nyalo rieyo kendo puonjo nyithindgi ma ok gikal tong’?

¹⁴ Muma wacho ni “nyathi mowe kende timo kaka odwaro, okelo wichkuot ni min mare.” (Ngeche 29:15) Seche mitemo keto chike marito joot kendo neno ni joodi luwogi, ng’e ni Jehova Nyasaye riwi lwedo, omiyo kik iluor kata paro ni itimo ketho. (Ngeche 1:⁠8) Kodok korka luwo puonj koda chike manie Muma, kik imbek tol ngang’. (Ngeche 13:24) Tem ibed ng’at mawinjo paro ma gin-go, kendo chung’ motegno maok ibed ng’ama siko lokore. Bang’ kinde, thoth nyithindo biro luwo kendo tiyo gi puonjgo. To podi biro dwarore iket e chunyi paro ma nyithindi ni godo. Wuoro moro ma en janyuol achiel wachoni: “Apuonjo kendo rieyo nyithinda kang’eyo bende ni pod ne gin gi kuyo nikech lalo min-gi. Awuoyo kodgi e thuolo duto manyalore. Wabedo gi kinde ma wawacho wechewa maling’ling’ seche ma watedo chiemo modhiambo. Mago e kinde ma ginyisae weche manie chunygi gadier.”

15. Ang’o ma janyuol ma kend mare okethore onego otang’ kik owach kuom jal ma ne giwerego?

¹⁵ Ka in janyuol ma kend mare okethore, ketho nying’ jal ma ne uwerego ok bi konyo ahinya. Dhawo e kind jonyuol en gima kelo lit ne nyithindo kendo gikone mano nyalo miyo ginyisu achaye. Kuom mano, tang’ kik iti kod weche manyalo hinyo nyithindi kaka wacho ne nyathi ni: “Kiti rach mana ka wuoru! ” Kata bed ni nyawadu ne otimoni gima lit machalo nade, pod en janyuol ne nyathini, kendo nyathini onego oyud hera koda puonj kirieye gi uduto jonyuol ariyo.b

16. Gin chenro mage mag puonjruok Wach Nyasaye monego obed achiel kuom yore mag rieyo nyithindo e ot ma nigi janyuol achiel?

¹⁶ Mana kaka osewachi e sula moko motelogo, rieyo nyithindi oriwo kata tiegogi kendo puonjogi, to ok mana kumogi kende. Inyalo geng’ chandruoge mang’eny ka oket chenro maber mar tiego nyithindo e Wach Nyasaye. (Jo Filipi 3:16) Dhi e chokruoge mag Jokristo ma ok wabare en gima dwarore ahinya. (Jo Hibrania 10:​24, 25) To mano bende dwarore kuom bedo gi puonjruok mar Muma mutimo juma ka juma kaka joot. En adier ni kinde duto ok en gima yot timo kamano kaka dwarore. Miyo moro ma jakinda wacho ni: “Bang’ tiyo godiechieng’, en adier ni idwaro mondo iyue. Kata kamano, atemo iko pacha mondo omi apuonjra gi nyara, kang’eyo ni mano en gima dwarore mondo atim. Kuom adier, nyathino winjo maber ahinya sa puonjruokwa mar joot! ”

17. Wanyalo puonjore ang’o kuom yo maber ma ne opidhgo Timotheo jal ma ne tiyo kanyachiel gi Paulo?

¹⁷ Nenre maler ni Timotheo ma ne en jal matiyo kanyachiel gi jaote Paulo, ne otiegi e puonj mag Muma kokalo kuom min-gi koda dan mare​—⁠to nenre ni ok kokalo kuom wuon mare. To ema podi Timotheo nobiro mobedo Jakristo motegno ndi! (Tich Joote 16:​1, 2; 2 Timotheo 1:5; 3:​14, 15) In bende inyalo bedo gi geno mar neno ber seche mitemo pidho nyithindi ‘kirieyogi kendo puonjogi kuom Ruoth’ ma en Jehova.​—⁠Jo Efeso 6:⁠4.

KAKA INYALO KEDO GI KUYO MAR BEDO KENDI

18, 19. (a) Kuyo nikech bedo ma onge jabute nyalo nenre kuom ng’at ma en janyuol achiel e yo mane? (b) En puonj mane michiwo manyalo konyo e ritruok kuom gombo mag ringruok?

¹⁸ Jal moro ma en janyuol achiel nowacho kama: “Seche ma aduogo e ot mi anwang’o ni an mana kenda, to moloyo bang’ ka nyithindo osedhi nindo, kuyo mar bedo kenda bedo mang’eny ahinya.” Ee, kuyo ma ng’ato yudo nikech bedo kende en chandruok maduong’ ahinya ne jogo ma gin jonyuol achiel e ot. Dwaro mar bedo gi ng’ama jabuti man machiegni kodi ahinya en gima jabedoe. Kata kamano, be ng’ato onego otem loyo chandruogni kotiyo gi yo moro amora ma ok odewo? E ndalo mag jaote Paulo, mond liete moko matindo ne oweyo ‘gombogi mag nindruok ogolgi kuom Kristo.’ (1 Timotheo 5:​11, 12) Weyo gombo mag ringruok obed mang’eny ma umo weche modok korka Nyasaye, nyalo kelo hinyruok.​—⁠1 Timotheo 5:⁠6.

¹⁹ Dichwo moro ma Jakristo nowacho ni: “Gombo mag nindruok bedo gi teko mang’eny, kata kamano podi inyalo kweyogi. Seche ma paro ma kamano bironi, kik iwe gisiki e pachi. Nyaka igolgi. Bende ber kiparo nyithindi.” Wach Nyasaye puonjo ni: ‘Neguru dhano machon gi timbene, kaka bedo gi hera gombo marach.’ (Jo Kolosai 3:⁠5) Kapo ni itemo nego gombo ma in-go mar chiemo, be ibiro somo buge kata gasede manyiso piche mag chiemo moted mamit, kata mako osiep gi joma kinde duto wuoyo kuom chiemo? Ok ibi timo kamano! Mano bende e kaka gombo mag ringruok chalo.

20. (a) En chandruok mane mopondo ne jogo ma timo kisera gi jogo ma ok nigi yie? (b) Jogo ma ok ni e ngima mar kend osekedo nade gi chal margino, obed e kinde mag Jokristo mokwongo kata mana e ndalogi?

²⁰ Jokristo moko osedonjo e timo kisera gi jogo ma ok nigi yie. (1 Jo Korintho 7:39) Be timo kamano osekonyogi? Ooyo. Miyo moro ma Jakristo ma ne kendgi okethore siemo kama: “Nitie gimoro achiel marach ahinya moloyo bedo kendi. En riwo kend gi ng’at ma ok owinjore! ” Onge kiawa ni mond liete ma ne odak e kinde mag Jokristo mokwongo ne jobedo gi kuyo nikech bedo kendgi, to kata kamano jogo ma ne riek kuomgi ne odhi nyime bedo modich e ‘rwako welo, luoko tiende jo maler, kod konyo joma chandore.’ (1 Timotheo 5:10) Jokristo mosebedo kochung’ motegno kuom higini mang’eny ka gimanyo jaot moluoro Nyasaye, bende osebedo modich kamano e ndalogi. Chi liel moro ma Jakristo ma jahigini 68, ne limo mond liete wetege seche ma ne owinjo ka en gi kuyo mar bedo kende. Nowacho niya: “Anwang’o ni timo limbe ma kamago, tiyo tijena mag ot koda medo rito winjruok manie kinda gi Nyasaye, miyo ok awinj ahinya ni an kenda.” To moloyo, puonjo jomoko wach Pinyruodh Nyasaye en tich makonyo ahinya.​—⁠Mathayo 28:​19, 20.

21. Lamo koda osiepe mabeyo nyalo konyo nade e loyo kuyo ma ng’ato nyalo bedogo nikech bedo kende?

²¹ En adier ni onge hono moro manyalo thiedho kuyo mabedoe ka ng’ato ni kende. Kata kamano, ng’ato nyalo nano kokalo kuom teko ma Jehova chiwo. Teko ma kamano bedoe sama ng’at ma Jakristo siko “kolamo kendo sayo Nyasaye odiechieng’ gotieno.” (1 Timotheo 5:⁠5) Sayo en lamo matek mawuok e chuny, kikwayo kony, ma seche moko inyalo kata ywak malit ma pi wang’i chuer. (Pim gi Jo Hibrania 5:⁠7.) Nyiso Jehova weche duto manie chunyi “odiechieng’ gotieno” nyalo konyo kuom adier. E wi mano, bedo gi osiepe mabeyo nyalo konyo ahinya e tieko kuyo manyalo bedoe. Kokalo kuom osiepe mabeyo, ng’ato nyalo yudo ‘twak maber’ ma jiwe mana kaka Ngeche 12:⁠25 nyiso.

22. Gin ang’o monego ipar seche ma iwinjo ka in-gi kuyo ma kinde ka kinde nikech bedo kendi?

²² Ka kinde ka kinde iwinjo ka in gi kuyo nikech bedo kendi, mana kaka kuom adier ibiro bedogo, ng’e ni onge ng’at ma nigi ngima makare chuth. Kuom adier, ‘owete manie piny’ duto bende nwang’o masichego e yore mopogore opogore. (1 Petro 5:⁠9) We parruok mang’eny kuom gik mosekalo. (Eklesiastes 7:10) Tem keto e paro gik mabeyo ma in-go gie sani. To maloyo duto, ng’ad mondo imakri gi Jehova e bwo tem moro amora kendo imi chunye obed mamor.​—⁠Ngeche 27:⁠11.

KAKA JOMOKO NYALO KONYO

23. En ting’ mane ma Jokristo nigo kuom jogo manie kanyakla ma gin jonyuol achiel?

²³ Kony ma Jokristo wetewa chiwo ber mokalo. Jakobo 1:27 wacho ni: “Lemo maler, kendo ma onge mbala e nyim Nyasaye Wuoro, e ma: rito nyithi kiye gi mond liete e chandruokgi.” Ee, Jokristo nigi ting’ mar konyo joot ma nigi janyuol achiel. Gin yore kaka mage ma inyalo tim godo mano?

24. Gin yore kaka mage minyalo kony godo joot ma nigi janyuol achiel?

²⁴ Inyalo konygi gi gige ringruok. Muma wacho ni: “Ng’a man gi mwandu mag pinyni, kendo neno owadgi kochando gimoro, to chunye otho kode, hera mar Nyasaye osiko e iye nadi? ” (1 Johana 3:17) Tiend wach moti godo e dho-Grik ni “neno” ok en mana rango ahucha, to en rango kidwaro nono. Mani nyiso ni Jakristo mang’won biro kwongo ng’iyo chal mar joodno koda dwaro maggi. Po nono gidwaro pesa. Moko nyalo dwaro mondo okonygi uro kata loso kuonde mokethore e dalagi. Kata nyalo bedo ni gima gidwaro en mana mondo ogwelgi e gago kata e romo moro mar osiepe.

25. Jokristo mamoko nyalo nyiso ng’wono nade ne jogo ma gin jonyuol achiel?

²⁵ E wi mago, 1 Petro 3:8 wacho ni: “Beduru gi paro achiel, kukechore, kuhero owete, kubedo gi chuny mang’won.” Miyo moro ma en janyuol achiel e ot kendo nigi nyithindo auchiel wacho kama: “Ok osebedona mayot kendo seche moko awinjo ka aol ahinya. Kata kamano, kinde ka kinde achiel kuom owete kata nyimine jobiro ma wachna ni: ‘Joan, itimo tich maber. Ibiro kayo ber.’ Ng’eyo ang’eya ni jomoko paro kendo ni gidewi en gima konyo sidang’.” To moloyo, mon ma Jokristo ma koro hikgi ogwaro nyalo konyo mon ma pod tindo ma gin jonyuol achiel e ot, ka gibedo moikore winjogi seche ma gidwaro wuoyo kuom chandruoge moko ma korgi tek ma ok ginyal bedo thuolo wacho ne ng’ama dichwo.

26. Chwo ma gin Jokristo motegno nyalo konyo nade nyithindo ma kiye?

²⁶ Chwo ma Jokristo nyalo konyo e yore mamoko. Ayub ng’at makare ne owacho niya: ‘Nagolo nyithindo ma wegegi osetho, ma onge gi ng’at makonyogi’ a e chandruok. (Ayub 29:12) E kindegi bende, chwo moko ma Jokristo keto chunygi kuom konyo nyithindo ma kiye kendo nyisogi “hera ma wuok e chuny maler,” kendo timo mano ka ok gibed gi paro moro ma ok owinjore. (1 Timotheo 1:⁠5) Ok giwe kendo jwang’o joodgi giwegi, ginyalo chano tiyo tij lendo mar Jokristo kanyachiel gi nyithindogo kinde ka kinde, kendo ginyalo gwelogi e puonjruok mar joot kata riwruok kodgi e tuke mag mor ka giyueyo. Nyiso ng’wono e yo ma kamano nyalo konyo e golo nyathi ma kich oa e yo mobam.

27. Jogo ma gin jonyuol achiel nyalo bedo gadier kuom kony mane?

²⁷ Kuom adier, gikone, jogo ma gin jonyuol achiel e ot, ‘nyaka ting’ ting’gi giwegi.’ (Jo Galatia 6:⁠5) Kata kamano, owete gi nyimine ma Jokristo koda Jehova Nyasaye owuon, nyalo nyisogi hera. Muma wacho ni Jehova siro “nyithi kiye gi chi liel.” (Zaburi 146:⁠9) Kokalo kuom kony mochiwo e yor hera, joot ma nigi janyuol achiel nyalo dhi maber adier!