Tiyo gi Penjo e Yo Maber

NIKECH penjo dwaro dwoko—obed ma ng’ato dwoko matek kata gi chunye—penjo miyo joma winji odonj e mbaka. Penjo nyalo konyi chako mbaka kendo miyo igo mbaka mamit gi ji. In kaka jagol-twak kendo japuonj, inyalo tiyo gi penjo mondo imi ng’ato obed gi siso, one kor wach, kata imed jiwogo gimoro. Ka itiyo maber gi penjo, ijiwo jomoko mondo opar matut kar mana chiko itgi ka giwinji. Ket e pachi gima idwaro chopo, kendo penj penjo e yo mabiro konyi chopo gimidwarono.

Mondo Imi Mbaka Odhi Nyime. Sama in e tij lendo, many thuolo minyalo jiwogo jomoko owuo kapo ni giyie timo kamano.

Joneno mang’eny chako mana kuom penjo ng’ato niya, “Be isegapenjorie . . . ?” ma bang’e gibedo gi mbaka mamit. Ka giyiero penjo ma ji mang’eny jopenjore, onge kiawa ni gibiro yudo mor e tij lendo. Kata kapo ni penjono nyien ne ng’at ma giwuoyogo, pod penjono nyalo miyo ng’atno obed gi siso mar dwaro ng’eyo wachno. Inyalo chako mbaka e wi weche mang’eny mopogore opogore kuom penjo kama: “Iparo nade . . . ?,” “Ineno nade wachni . . . ?,” kata ni “Be iyie ni . . . ?”

Kane Filipo jaland injili ochako wuoyo gi ofisa mar od bura ma Ja-Ethiopia ma noyudo somo weche ma janabi Isaya nokoro, Filipo nopenje mana ni: “Iwinjo tiend gi misomo koso?” (Tich 8:30) Penjono noyawo yo mondo Filipo oler adiera kuom Yesu Kristo. Ka gitiyo gi penjo machalo kamano, Joneno mag Jehova e kindegi oseyudo joma kuom adier, dwaro ng’eyo maler adiera mag Muma.

Ka imiyo ji thuolo mar chiwo pachgi, ng’enyne gibiro bedo moikore winjo gima iwachonegi. Bang’ penjo penjo moro, chik iti maber. Nyis ng’wono e yo mirwakogo pach ng’at miwuoyogono kar kidho dwoko mochiwo. Puoye kowuok e chunyi, ka timo kamano nyalore. Kinde moro, bang’ kane jandiko moro “odwoko gi rieko,” Yesu nopuoye niya: “Ok ibor gi pinyruodh Nyasaye.” (Mari. 12:34) Kata kapo ni ok iyie gi paro ma ng’at machielo nigo, inyalo puoye kuom chiwo pache. Gima owacho nyalo konyi ng’eyo kaka oneno wach moro, ma en wach monego iket e paro sama upuonjoru Muma kode.

Mondo Iik Pach Ji ne Puonj Madongo. Sama igolo twak ne ji mang’eny kata iwuoyo gi ng’ato achiel, tem tiyo gi penjo ma iko pachgi ne puonj madongo. Ne ni penjo ma ipenjo gin ma jowinjo dwaro ng’eyo dwokogi gadier. Bende, inyalo tiyo gi penjo mamiyo jawinjo bedo gi gombo mar yudo dwoko nikech dwoko ok nere ayanga. Ka iling’ matin bang’ penjo penjo moro, jowinjo nyalo bedo gi siso mar dwaro ng’eyo gima biro luwo.

Kinde moro, janabi Mika notiyo gi penjo mogwaro. Bang’ penjo gima Nyasaye ne dwaro mondo joma lame otim, janabino nomedo penjo penjo moko ang’wen, ka moro ka moro kuomgi nigi kaka inyalo dwoke. Penjogo duto konyo iko pach joma somogi ne dwoko mopar matut ma janabino tiekogo mbakano. (Mika 6:6-8) Donge in bende inyalo timo kamano sama ipuonjo? Tem ane.

Mondo Ji One Kor Wach. Penjo nyalo konyo ji oluw wach moro sama inyiso gimomiyo en kamano. Kane ochiwo kum moro motegno ne oganda Jo-Israel, Jehova notimo kamano, kaka onyis e bug Malaki 1:2-10. Mokwongo ne owachonegi niya: “Aseherou.” Ok ne girwako herano, omiyo nopenjogi kama: “Esau ne ok en owadgi Jakobo koso?” Kae to Jehova nomiyogi ranyisi mar Edom ma ne osejwang’, nimar Nyasaye ne ok oherogi nikech richogi. Nomedo tiyo gi ranyisi koda penjo moko mondo ojiwgo kaka Israel ok norwako hera ma ne onyisogi. Moko kuom penjogo openj ka gima jodolo ma notamore winjo Nyasaye ema ne penjogi. Penjo moko to gin ma Jehova nopenjo jodolo. Mbakano mulo chuny ahinya kendo mako pachwa; oler wechego e yo malong’o chuth, kendo wi ji ok nyal wil kodgi.

Jogol-twak moko tiyo gi penjo e yo maber kamano. Kata obedo ni jowinjo ok onego odwok matek, gidwoko gi chunygi mana ka gima gigoyo mbaka gi jagol-twak.

Sama wapuonjo ji Muma, watiyo gi yo madwaro ni japuonjre bende owuo. En adier ni ka japuonjre ok nwo mana dwoko mondik kanyo, onwang’o ber moloyo. Kitiyo gi dwol mang’won, ti gi penjo momedore mondo ikony japuonjre one kor wachno. Sama uwuoyo kuom puonj madongo, jiwe mondo oti gi Muma kaka mise mar dwoko mochiwo. Bende inyalo penje ni: “Gik mwawuoyoegi otudore nade gi wach ma ne wasepuonjorecha? Ang’o momiyo onego ikaw wachni mapek? Wachni onego omul ngimawa nade?” Timo kamano konyo ahinya moloyo wachone mana kaka ineno wechego, kata lerone wechego alanda. Timo kamano miyo ikonyo japuonjre mondo oti gi ‘nyalone mar paro’ e lamo Nyasaye.—Rumi 12:1, New World Translation.

Kapo ni japuonjre ok winj tiend gimoro, ter mos. Nyalo bedo ni otemo pimo gik ma iwacho kod gik mosebedo kong’eyo kuom higini mang’eny. Nono wachno e yo mopogore nyalo konyo. Kata kamano, seche moko dwarore mana mondo iler wachno e yo mayot. Ti gi Ndiko e okang’ malach. Ti gi ranyisi. E wi magi duto, ti gi penjo mayot ma jiwo ng’atno onon gimomiyo wechego ni kamano.

Mondo Ing’e Gima Nie Chuny Ng’ato. Sama ji dwoko penjo, kinde duto ok ginyis kaka giwinjo e chunygi gadier. Ginyalo mana chiwo dwoko ma giparo ni idwaro winjo. Dwarore ni iti gi rieko. (Nge. 20:5) Mana kaka Yesu notimo, inyalo penje niya: “Bende iyie wachni koso?”—Joh. 11:26, The Bible in Luo, 1976.

Kane jopuonjre mogwaro ochwanyore ma giweyo Yesu nikech gima nowacho, Yesu nokwayo jootene owachne kaka ne giwinjo e chunygi. Nopenjo kama: “Un bende udwaro a?” Petro nowacho kaka ne giwinjo e chunygi, kuom wacho niya: “Ruoth, wadhi ir ng’a? In gi weche mag ngima mochwere. Kendo wan waseyie, kendo wang’eyo ni in e Jaler mar Nyasaye.” (Joh. 6:67-69) Kinde moro bende Yesu nopenjo jopuonjre mage niya: ‘Ji wacho ni Wuod dhano en ng’a?’ Nochako openjo jopuonjrene penjo moro mondo omi giwach gima ne nie e chunygi. “To un uwacho ni an e ng’a?” Kochiwo dwoko, Petro nowacho niya: “In e Kristo, Wuod Nyasaye mangima.”—Math. 16:13-16.

Sama itayo puonjruok mar Muma, inyalo yudo kaber timo kamano sama unono weche moko. Inyalo penjo kama: “Jo klas weteni (kata jotich weteni) neno nade wachni?” Kae to, inyalo penjo niya: “In to ineno nade wachni?” Kaka japuonj, konyo ng’ato moloyo bedo mayot sama ing’eyo kaka owinjo e chunye.

Mondo Ijiw Wach. Inyalo ti gi penjo bende mondo ojiw godo wach moro. Jaote Paulo notimo kamano, kaka ondik e bug Jo Rumi 8:31, 32: “Ka Nyasaye ni kodwa, ng’ano ma nyalo bet jasikwa? En ne ok oweyo kata Wuode owuon, to nochiwe nikech waduto, ka ok ogeng’one masiche; nowe nadi ma ok ochiwonwa gik moko duto kaachiel kod Wuode?” Ne kaka penjo ka penjo jiwo wach motelone.

Bang’ ndiko kum ma Jehova nochiwo ne ruodh Babulon, janabi Isaya nonyiso ni en gadier motegno kuom medo wacho niya: “Jehova mar ogendini mag lueny oseparo timo gi moro, ng’a ma diloke? luete oseriere, ng’a ma diduoke piny?” (Isa. 14:27) Weche mag penjogo nyiso ni paro ma giting’o ok nyal kwed ngang’. Dwoko ok dwarre.

Mondo Oel Paro Maok Kare. Penjo mopar maber bende nyalo konyo ahinya e elo paro maok kare ma ng’ato nigo. Kane pok ochango ng’at moro, Yesu nopenjo Jo-Farisai kod jo molony gi Chik niya: “En kare chango ji chieng’ Sabato, koso ok en kare?” Bang’ chango ng’atno, nopenjogi penjo moro niya: “Ere ngato kuomu man gi kanyna kata rwath, to kopodho e bugo, ok ogole oko gikanyono chieng’ Sabato?” (Luka 14:1-6) Ne en penjo maok dwar dwoko, kendo onge ng’ama nodwoko. Penjogo noelo paro maok kare ma jogo ne nigo.

Seche moko, kata mana Jokristo madier nyalo donjo e obadho mar bedo gi paro maok kare. Moko kuom Jokristo mokwongo e dala mar Korintho ne tero Jokristo wetegi e ute ng’ado bura mondo oyalgi kuom chandruoge ma ne ginyalo tieko e kindgi giwegi. Jaote Paulo norieyo wachni nade? Nopenjogi penjo moko ma achiel kachiel maluwore mondo orie godo pachgi.—1 Kor. 6:1-8.

Kitiegori, inyalo puonjori tiyo maber gi penjo. Kata kamano, ng’e ni onego inyis ji luor, to ahinya wuon sama iwuoyo gi joma hikgi ng’eny, joma ok ing’eyo maber, koda jogo ma nigi loch. Ti gi penjo mondo ipuonj ji adiera mag Muma e yo maber.