Nonro mag Chenro mar Chokruok mar Ngimawa kod Tijwa

APRIL 13-​19

MWANDU MA YUDORE E WACH NYASAYE | CHAKRUOK 31

“Jakobo gi Laban Timo Singruok mar Kue”

it-1-E 883 ¶1

Galeed

Jakobo gi Laban ne otieko ywaruok ma ne nie kindgi e yor kuwe ka ne gitimo singruok. Mano e momiyo Jakobo noloso siro mar kite kae to onyiso joge ni ochok kite kendo gilosgo pith machal ka mesa mondo gichiem kanyo. Bang’ mano, Laban noluongo kanyo ni “Jegar-sahadutha” ma en dho Aram (Siria) to Jakobo noluonge ni “Galeed,” ma en dho Hibrania. Laban nowacho niya: “Chakre kawuono, kitegi [Hib., gal] biro bedo janeno [Hib., ʽedh] e kinda kodi.” (Cha 31:44-​48) Pith mar kitego (kod siro mar kite) nobedo kaka janeno ne ji duto ma ne kalo kanyo. Ne en mana kaka wes 49 wacho ni, “Ohinga mar Jarito [Hib., mits·pahʹ],” ne nyiso ni jood Jakobo gi jood Laban noloso kuwe e kindgi. (Cha 31:50-​53) Bang’e, ji ne tiyo gi kite kaka mago mondo obednegi joneno.​—Jos 4:​4-7; 24:25-​27.

it-2-E 1172

Ohinga mar Jarito

Jakobo noloso siro mar kite mi ochako kanyo ni “Galeed” (tiende ni “Kite Mobedo ka Joneno.”) kendo ni “Ohinga mar Jarito.” Eka Laban nowacho niya: “Ka wasepogore, to Jehova e ma mondo ong’i timbewa.” (Cha 31:45-​49) Siro mar kitego ne nyiso ni Jehova ne rango ka be Jakobo gi Laban ne dhi rito singruok mar kuwe ma ne gisetimo.

Nono Puonj Manie Wach Nyasaye

it-2-E 1087-​1088

Terafim

Gik mokuny ma ne oyud Mesopotamia kod alwora ma ni machiegni kode ne nyiso ni ng’at ma ne nigi terafim e ma ne dong’ gi mwandu joodgi. Kaluwore gi kidi moro mopa ma ne oyud Nuzi, nitie kinde ma chwor nyako ne nyalo dhi e kot mondo oyiene kawo mwandu mag wuon chiege ma ne osetho. (Ancient Near Eastern Texts, mondik gi J. Pritchard, 1974, ite mar 219, 220, kod weche moler piny namba 51) Samoro mano e paro ma Rahel ne nigo ka ne okawo terafim mag wuon-gi nikech wuon-gino nosebedo ka wuondo Jakobo. (Pim gi Cha 31:14-​16.) Bedo ni ng’at ma ne nigi terafim ne inyalo mi mwandu mag ng’at machielo, konyowa ng’eyo gimomiyo Laban ne dwaro terafimno ahinya, ma ne oyie kata mana kawo owetene mondo okonye lawo Jakobo ma nosedhi mabor kama ne nyalo kawo wuodh ndalo abiriyo. (Cha 31:19-​30) En adier ni Jakobo ne ok ong’eyo gima Rahel notimono (Cha 31:32), kendo onge gima nyiso ni Jakobo notemo tiyo gi terafimno mondo oyudgo mwandu ma yawuot Laban nonego oyud. Jakobo ne ok ti gi nyiseche. Bang’e, nenore gi Jakobo nowito terafimno e kinde ma nokwayo joode duto mondo ogol nyiseche duto ma ne gin-go kae to opandogi e tie yath moro ma ne ni machiegni gi Shekem.​—Cha 35:​1-4.

w13 3/15 21 ¶8

Jehova E Kar Dakwa

⁸ Kane Jakobo ochopo Haran, ner mare ma Laban norwake gi mor kendo bang’e ne omiye mon ariyo, Lea gi Rael. Kata kamano bang’ ndalo, Laban nochako sando Jakobo, koloko nyadi par chudo ma ne onego omiye! (Chak. 31:41, 42) Jakobo to nonano e sandgo duto, kong’eyo ni Jehova pod ne dhi rite​—to adier Jehova notimo kamano! Kane Nyasaye onyiso Jakobo mondo odog Kanaan, noyudo Jakobo nigi “kwedhe madongo mag jamini, kod jotich manyiri gi jotich machwo, kod ngamia gi kenje.” (Chak. 30:43) Kodwoko erokamano maduong’ ne Jehova, Jakobo nolamo kama: ‘Ok awinjora gi gimatin ngang’ mar tim ng’wono, kod adieri duto, misenyiso jatichni; niwira naidho Jordanni mana gi odungana, kendo koro asebedo ogendini ariyo.’​—Chak. 32:10.

APRIL 20-​26

MWANDU MA YUDORE E WACH NYASAYE | CHAKRUOK 32-​33

“Be Ikedo Matek Mondo Iyud Gueth?”

w03-SW 8/15 25 ¶3

Be Imanyo Jehova gi Kinda?

Muma oting’o ranyisi mang’eny mag joma ne omanyo Jehova gi kinda. Achiel kuomgi ne en Jakobo ma ne okedo matek gi malaika mar Nyasaye nyaka piny oru. Mano e momiyo nochak Jakobo ni Israel (Kedo gi Nyasaye) nikech ne “okedo,” ne “onyagore,” kata “nano” gi Nyasaye. Malaikano ne oguedhe nikech ne okedo matek.​—Chakruok 32:24-​30, weche moler piny.

it-2-E 190

Ng’ol, Ng’at Mong’ol

Jakobo Nong’ol. Ka Jakobo nochopo higni 97, nokedo gi malaika mar Nyasaye otieno mangima. Nodino ne malaikano kowacho ni malaikano nyaka guedhe e ka oweye. Sama ne gikedo, malaikano nomulo bam Jakobo mi bamneno nowil. Mano nomiyo Jakobo owuotho ka ling’o. (Cha 32:24-​32; Hos 12:​2-4) Bang’e, mano noparo ne Jakobo ni kata obedo ni ne ‘okedo gi Nyasaye [malaika mar Nyasaye] kaachiel gi ji mi oloyogi’ mana kaka malaikano nonyise, adiera en ni ne ok oloyo malaika mar Nyasaye ma ne nigi teko. Ne en mana dwach Jehova mondo oyie ne Jakobo oked gi malaikano mondo Jakobo onyis gadier ni nogombo ahinya ni Nyasaye oguedhe.

it-1-E 1228

Israel

1. Israel en nying ma Nyasaye ne omiyo Jakobo ka ne en jahigni 97. E otieno ma Jakobo ne ng’ado aora Jabok mondo odhi orom gi Esau e ma ne okedo gi ng’at ma bang’e nofwenyo ni ne en malaika. Nikech Jakobo ne onano sama ne okedo gi malaikano, Nyasaye ne oguedhe kuom loko nyinge ni Israel. Mondo Jakobo opar gima ne otimoreneno, ne oluongo kanyo ni Peniel kata Penuel (Cha 32:22-​31; ne bende JACOB No. 1.) Bang’e ka ne en Bethel, Nyasaye ne onwoyone wachno kendo chakre kindeno nyaka ne otho ne iluongega ni Israel. (Cha 35:10, 15; 50:2; 1We 1:​34) Kata kamano, kuonde mokalo 2,500 motiye gi nying mar Israel, otigo kiwuoyo kuom nyikwa Jakobo kaka oganda.​—Wuo 5:​1, 2.

Nono Puonj Manie Wach Nyasaye

w10 6/15 22 ¶10-​11

Weche Mang’won Jiwo Winjruok Maber

¹⁰ Weche mang’won kod mbaka maber konyo e loso kendo miyo winjruok ma nigi kuwe odhi nyime. En adier ni timo gik mwanyalo mondo wamed jiwo winjruok obed maber e kindwa gi jomoko nyalo miyo wabed gi mbaka maber kodgi. Kawo okang’ mokwongo ka wan gi chuny maler mar timo ne jomoko gik mang’won​—neno yore ma dwakonygo jomoko, chiwo mich moro mowuok e chunywa, gwelo jomoko e miechwa​—nyalo jiwo yor bedo gi mbaka man thuolo. Mano nyalo kata mana “biwo chuk mach maliel” e wi ng’ato, kendo nyalo miyo ochak nyiso kido mabeyo, ka miyo bedo mayot wuoyo kuom wach manie kindu.​—Rumi 12:20, 21, New World Translation.

¹¹ Jakobo jaduong’ machon nong’eyo tiend wachni. Esau, owadgi ma rude, ne nigi mirima kode ahinya mi Jakobo noringo koparo ni Esau ne dhi nege. Bang’ higini mang’eny, Jakobo noduogo. Esau nobiro romone ka en gi ji 400. Jakobo nolemo kokwayo Jehova kony. Kae to nooro ne Esau kweth mang’eny mag jamni kaka mich. Michno notimo kaka Jakobo ne dwaro. Kane giromo, chuny Esau koro noselokore, kendo noringo mokwako Jakobo.—Chak. 27:41-44; 32:6, 11, 13-15; 33:4, 10.

it-1-E 980

Nyasaye ma Nyasach Jo-Israel

Bang’ ka Jakobo nosekedo gi malaika mar Jehova kama iluongo ni Peniel, momiye nying mar Israel, kendo koseloso kuwe e kinde gi Esau owadgi, nodak Sukoth kae to bang’e odhi Shekem. Ka en Shekem, ne onyiewo puodho maduong’ kuom yawuot Hamor mi oguro hembe kanyo. (Cha 32:24-​30; 33:​1-4, 17-​19) “Ne ogero kendo mar misango kanyo mochako kendono ni Nyasaye, tiende ni Nyasach Israel” kata “Nyasaye en Nyasach Israel.” (Cha 33:20) Bedo ni Jakobo noluongo kendo mar misangono kotiyo gi nyinge mar Israel, mano nyiso ni noyie gi nyingno kendo nomor gi kaka Nyasaye notaye moduogo e Piny ma Nosingi. Weche ma ne Jakobo owachogo yudore mana dichiel e Muma.

APRIL 27–​MEI 3

MWANDU MA YUDORE E WACH NYASAYE | CHAKRUOK 34-​35

“Osiepe Maricho Kelo Hinyruok”

w97-SW 2/1 30 ¶4

Shekem​—Taon Manie Hoho

Chwo ma ne nie taon mar Shekem ne nyalo neno nade nyako ma silili ma nohero biro e taondgino ka en kende? Wuod jaduong’ pinyno “ne oneno Dina, mi nokawe monindo kode githuon.” Ang’o momiyo Dina ne odonjo e chandruok kende owuon kong’iyo gi Jo-Kanaan ma timbegi nodwanyore? Dibed ni ne ogombo bedo gi osiepe ma nyiri ma mbesene? Dibed ni wiye ne tek kaka owetene mamoko? Som siganano e bug Chakruok kae to item paro kaka Jakobo gi Lea noyudo lit kod wichkuot nikech tim Dina mar dhi e taon mar Shekem.​—Chakruok 34:​1-​31; 49:​5-7; som bende The Watchtower, Jun 15, 1985, ite mar 31.

lv 103 ¶14

“Weuru Terruok”

¹⁴ Nyalo bedo ni Dina ne onge paro mag nindruok kane oneno Shekem. Kata kamano, Shekem ne otimo gima thoth Jo-Kanaan ne kawo kaka gima owinjore ka ng’ato obedo gi gombo mag nindruok. Gimoro amora ma Dina ne otimo e tamruok ne ok orese, nikech “nokawe” kendo “momiye wichkuot.” Nenore ni bang’e Shekem “nohero” Dina, kata kamano mano ne ok oloko gima ne otimo ne Dina. (Chakruok 34:1-4) Kendo ok Dina kende ema ne ohinyore kuom wachno. Kit osiepe ma ne oyiero ne omiyo gik moko otimore ma ne okelo wichkuot kod ketho nying joodgi duto.​—Chakruok 34:7, 25-31; Jo Galatia 6:7, 8.

w09-SW 9/1 20 ¶6-21 ¶1

Sama Ng’ato Ochwanyi

Kinde mang’eny, joma chuloga kuor timoga kamano mondo gitiekgo lit ma giwinjo nikech gima rach ma ng’ato otimonegi. Kuom ranyisi, Muma nyisowa ni ka ne yawuot Jakobo ma ne en Ja-Hibrania owinjo ni Shekem ma ne en Ja-Kanaan onindo gi Dina githuon, “igi ne owang’ ahinya.” (Chakruok 34:​1-7) Mondo gichul kuor ne gima ne otimne nyamin-gi, yawuot Jakobo ariyo nochano timo marach ne Shekem kod joode. Simeon gi Lawi notimo chenro ma gidhi e piny Jo-Kanaan kendo ne ginego chwo duto man e taondno, moriwo nyaka Shekem.​—Chakruok 34:13-​27.

Be nek ma notimoreno noloso weche? Ka ne Jokobo owinjo gima yawuote notimo, nokwerogi matek niya: ‘Usekelona chandruok maduong’ nimar usemiyo koro ang’we marach ne jo modak e pinyni. Omiyo, ka jopinyni oriwona, to gibiro tieka kaachiel gi jooda duto.’ (Chakruok 34:30) Kar kelo kuwe, gima ne gitimono nomedo mana ketho weche; jood Jakobo koro ne nyaka bed motang’ gi jirendegi ma koro ne ger ka pino. Samoro mano e momiyo Nyasaye nonyiso Jakobo ni odar kanyo gi joode mondo gidhi Bethel.​—Chakruok 35:​1, 5.

Nono Puonj Manie Wach Nyasaye

it-1-E 600 ¶4

Debora

1. Debora ne en japit Rebeka. Ka ne Rebeka owuok e od Bethuel wuon-gi, ne odhi gi Debora Palestina mondo oted ne Isaka. (Cha 24:59) Debora ne otiyo e od Isaka kuom higni mang’eny kae to bang’e ne odhi e od Jakobo, samoro ka koro Rebeka ne osetho. Nenore ni bang’ kend mar Isaka gi Rebeka, Debora ne odak kuom 125 kae to ne otho mi oyike e tie yath moro maduong’ ma ne ni Bethel. Nying ma nochak yadhno (Alon-bakuth, tiende ni “Yath Miywakie.”) nyiso maler kaka Jakobo gi joode nohero Debora.​—Cha 35:8.

w17.12 14

Penjo Moa Kuom Josombwa

E piny Israel machon, be ne ochuno ni Mesia nyaka wuog mana e anyuola mar nyithindo ma kayo kende?

Nitie kinde ma ne wasegawacho ni kamano e kaka ne otimore. Ne wawacho kamano nikech weche manie ndiko mar Jo-Hibrania 12:16. Ndikono wacho ni Esau ne “ok kaw gik mowal e yo mapek kaka dwarore” kendo “ne owito ratirone mar bedo kayo [ne Jakobo] kane owile gi chiemo ma nyadichiel.” Mano ne nyalo nyiso ni ka ne Jakobo oyudo ‘ratiro mar bedo kayo,’ ne oyudo thuolo bende mar bedo kwar Mesia.​—Mat. 1:2, 16; Luka 3:23, 34.

Kata kamano, nono weche moko manie Muma nyiso ni ne ok ochuno ni ng’ato nyaka bed wuoyi ma kayo e ka obed kwar Mesia. Ne ane weche moko ma siro wachno:

Reuben e ma ne en wuod Jakobo (Israel) ma kayo ma nonyuolo gi chiege ma Lea. Higni moko bang’e, wuoyi ma kayo ma Jakobo nonyuolo gi Rahel chiege ma nohero ahinya ne en Josef. Ka ne Reuben otimo tim anjawo, ratiro mar bedo wuoyi ma kayo ne omi Josef. (Cha. 29:31-35; 30:22-25; 35:22-26; 49:22-26; 1 We. 5:1, 2) Kata kamano, Mesia ne ok owuok e anyuola mar Reuben kata Josef. Mesia ne owuok e anyuola mar Juda ma ne en wuoyi mar ang’wen ma Jakobo nonyuolo gi Lea.​—Cha. 49:10.