Nonro mag Chenro mar Chokruok mar Ngimawa kod Tijwa
© 2022 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
MACH 6-12
MWANDU MA YUDORE E WACH NYASAYE | 1 WECHE MAG NDALO 23-26
“Ne Ochan Tije mag Hekalu e Yo Maber”
it-2-E 241
Jo-Lawi
Daudi nochano maber tije ma Jo-Lawi ne timo. Ne oyiero joma ne ochung’ ne tije, jotelo, jong’ad bura, jorit rangeye, joma nochung’ ne kuonde keno, kod jomamoko mathoth ma ne konyo jodolo e tije ma ne itimo e hekalu, e laro, kod kuonde chiemo. Ne gikonyo jodolo e tije motudore gi golo chiwo, misengni, pwodho ji, pimo gik moko, kod tije mamoko mag jorit. Jo-Lawi ma ne wer ne ochan e grube 24 mana kaka ne opog jodolo kendo ne gitimoga migapgi ka giwilore. Ne igoyoga ombulu mondo okonygi ng’eyo migepe ma ne gitimo. Grube mag jorit rangeye bende ne ipogonegi rangeye ma ne gidhi rito ka itiyo gi ombulu.—1We 23, 25, 26; 2We 35:3-5, 10.
it-2-E 686
Jodolo
Jodolo ma ne tiyo e hekalu ne ochan mondo oti e bwo jotelo mopogore opogore. Ne igoyoga ombulu sama ne idwa chiw migepe moko. Moro ka moro kuom grube 24 mag jodolo ne tiyoga e hekalu juma achiel to mano ne miyo grup ka grup tiyo diriyo e higa. Nenore ni grube duto mag jodolo ne tiyoga e hekalu e kinde sewni mopogore opogore nikech e kindego ji ne gologa misengni mathoth ahinya mana kaka ne otimore e kinde ma ne iwalo hekalu. (1We 24:1-18, 31; 2We 5:11; pim gi 2We 29:31-35; 30:23-25; 35:10-19.) Jadolo ne nyalo tiyo e hekalu e kinde moro amora tek mana ni ne ok odonjre e migepe mag jodolo ma ne nie tich ma ne ochannegi. Kaluwore gi chike mag jopuonj mag Jo-Yahudi, ka ne Yesu nie piny, jodolo ne ng’eny ahinya ma ne ochuno ni tije ma ne itimo e hekalu juma ka juma opog e kind anyuola mopogore opogore ma ne loso grup moro kendo anyuola ka anyuola ne tiyo e hekalu odichieng’ achiel kata mokalo kanyo kaluwore gi kwan-gi.
it-2-E 451-452
Thum
Ka ne Daudi chano tije ma ne idhi tim e hekalu mar Jehova, noyiero Jo-Lawi 4,000 mondo oti tij goyo thum. (1We 23:4, 5) E kind jogo, joma ne “otieg ne wer ne Jehova ne gin ji 288 molony chuth.” (1We 25:7) Asaf, Heman, kod Jeduthun (ma bende nenore ni ne iluongo ni Ethan) ma ne gin jower molony e ma ne tayo chenrono. To nikech chwo adekgo ne wuok e anyuola mar yawuot Lawi adek ma gin, Gershom, Kohath, kod Merari, mano nyiso ni anyuola adek madongo e dhood Lawi ne nie migawo mar thum kod wer e hekalu. (1We 6:16, 31-33, 39-44; 25:1-6) Yawuot chwo adekgo duto ne gin ji 24 kendo giduto ne gin e kind ji 288 ma ne olony e weche mag thumka. Ne oyier moro ka moro kuom yawuoyi adekgo ka itiyo gi ombulu mondo ochung’ne grup mar jothum. Moro ka moro kuom yawuoyigo ne nigi chwo 11 molony e thum ma ne oyier e kind yawuote kod e kind Jo-Lawi mamoko.
it-1-E 898
Jarit Rangach
E Hekalu. Ka ne Ruoth Daudi chiegni tho, ne ochano Jo-Lawi kod joma ne tiyo e hekalu moriwo nyaka jorit rangeye ma kwan-gi ne en 4,000. Kaluwore gi kaka ne ochan-gi e grube, grup ka grup ne tiyo odiechienge abiriyo. Ne gitiyo tij rito od Jehova kendo ne gineno ni oyaw dhoudi kendo olorgi e seche mowinjore. (1We 9:23-27; 23:1-6) Mopogore gi tij rito rangeye, moko kuomgi ne rito chiwo ma ji nogolo mondo otigo e hekalu. (2Ru 12:9; 22:4) Higni moko bang’e ka ne Jehoyada jadolo maduong’ owalo Jehoash mondo obed ruoth, ne oket jorit moko makende e dho e hekalu mondo girit Jehoash ma ne pod en rawera mondo Athalia kik maye loch. (2Ru 11:4-8) Ka ne Ruoth Josia ogolo lamo mar miriambo, jorit rangeye ne okonyo e tij golo sende ma joma ne lamo Baal ne tiyogo e hekalu. Bang’e ne owang’gi oko mar dala.—2Ru 23:4.
Puonj Manie Wach Nyasaye
Lamo Madier Biro Miyo Imed Bedo Mamor
10 Walamo Jehova kuom werne. (Zab. 28:7) Jo-Israel ne neno wer kaka yo maduong’ ma ne gilamogo Jehova. Ruoth Daudi noyiero Jo-Lawi 288 mondo obed jower e hekalu. (1 We. 25:1, 6-8) E kindegi bende, wanyiso kaka wahero Jehova sama wawero wende ma dende. Dwol ma wawergo ok e gima duong’ sama wawer. Ne ane ranyisini: Sama wawuoyo, “waduto wachwanyore nyading’eny,” to mano ok monwaga dhi nyime wuoyo sama wan e chokruok kata sama wan e tij lendo. (Jak. 3:2) E yo ma kamano bende, ka dwondwa ok mit e wer, mano ok onego omonwa wero ne Jehova wende mag pak.
MACH 13-19
MWANDU MA YUDORE E WACH NYASAYE| 1 WECHE MAG NDALO 27-29
“Kaka Wuoro Moro Nojiwo Wuode”
w05-SW 2/15 19 ¶9
Rit Gima Miyo Ifwenyi ni In Jakristo
9 Bed gadier gi weche ma ipuonjori e Muma. Gima miyo ifwenyowa ni wan jotich Jehova nyalo lal ka po ni ok wadhi nyime ng’eyo Ndiko e yo matut. (Jo-Filipi 1:9, 10) Jakristo moro amora, bed ni en rawera kata oti, nyaka tim kinda owuon mondo obed gadier ni gik moyiego gin adiera manie Muma. Paulo nojiwo Jokristo wetene niya: “Beduru gadier kuom weche duto; makreuru motegno gi gik mabeyo.” (1 Jo-Thesalonika 5:21) Jokristo ma gin rowere ma jonyuolgi gin Jokristo nyaka ng’e ni yie margi ok nyal tenore kuom yie ma jonyuolgi nigo. Daudi nojiwo wuode ma Solomon niya: “Ng’e Nyasach wuonu kendo itine gi chunyi duto.” (1 Weche mag Ndalo 28:9) Neno kaka Daudi ne nigi yie motegno kuom Jehova kende ne ok oromo konyo Solomon mondo obed gi yie kuom Jehova. En owuon ne nyaka ong’e Jehova e yo maber kendo notimo kamano. Nosayo Nyasaye niya: “Miyae ng’eyo gi rieko mar tayo ogandani.”—2 Weche mag Ndalo 1:10.
Siki gi Chuny Modimbore e Tiyo ne Jehova
13 Puonj mwayudo kanyo nenore ayanga. En gimaber ka wasiko watimo tije mabeyo kendo maduogo chunywa kaka dhi e chokruoge kendo tiyo tij lendo maok wabare. Kata kamano, tiyo ne Jehova gi chuny modimbore oriwo timo mang’eny maloyo mago. (2 Weche 25:1, 2, 27) Kapo ni Jakristo dhi nyime hero gik ‘man chien’—tiende ni yore moko mag ngima mar pinyni, mano biro kete e chal manyalo miyo olal winjruokne maber gi Nyasaye. (Luka 17:32) Mana ka gadier ‘wasin gi gik maricho kendo wapadore gi gik mabeyo’ eka ‘wanawinjre gi pinyruodh Nyasaye.’ (Rumi 12:9; Luka 9:62) Omiyo, dwarore ni waduto wane ni ok wawe gimoro amora manie piny Satan, omonwa tiyo tije mag Pinyruoth gi chunywa duto, kata bed mana ni gigo beyo kata gilombo wang’ machalo nade.—2 Kor. 11:14; som Jo Filipi 3:13, 14.
Bed gi Chir Kendo Itim Tich
20 Ruoth Daudi noparo ne Solomon ni Jehova ne dhi bedo kode nyaka tij gero hekalu orum. (1 We. 28:20) Nikech Solomon ne omako wechego, ne ok oyie mondo bedone rawera ma onge lony omone tiyo tich ma ne omiye. Ne onyiso chir mang’eny mi otimo tijno, kendo Jehova ne okonye motieko gero hekalu malichno kuom higni abiriyo gi nus.
21 Mana kaka Jehova ne okonyo Solomon, wan be onyalo konyowa bedo gi chir, kendo timo migepe ma wan-go e utewa kod e kanyakla. (Isa. 41:10, 13) Ka wabedo gi chir sama watiyo ne Jehova, wanyalo bedo gadier ni obiro guedhowa sani, kod kinde mabiro. Omiyo, bed gi chir kendo itim tich!
Puonj Manie Wach Nyasaye
Bedo Osiep Maber Sama Osiep Chiegni Kethore
Daudi ne nigi osiepe mamoko ma ne okonye ahinya e kinde ma ne en e chandruok. Achiel kuom osiepenego ne en Hushai, ma Muma wacho ni ne en “osiep ruoth” Daudi. (2 Sa. 16:16; 1 We. 27:33) Nyalo bedo ni ne en achiel kuom joma ne tiyo e od ruoth, kendo ne en osiep Daudi ma ngita gi del. Nenore ni nong’eyo weche maling’ling’ mag ruoth.
Ka ne wuod Daudi ma Absalom okawo loch gi thuon, thoth Jo-Israel noriwe lwedo, Hushai to ne ok otimo kamano. Ka ne Daudi ringo nikech Absalom, Hushai nodhi ire. Daudi ne owinjo malit ahinya e chunye ni wuode owuon kod ng’at ma nogeno ahinya noriwore mondhoge. Kata kamano, Hushai to nomakore gi Daudi kendo noketo ngimane kama tek ka noyie timo gima ne dhi ketho tim andhoga mar Absalom. Hushai ne ok otimo kamano mana nikech notiyoga e od ruoth. Notimo kamano nikech ne en osiep madier.—2 Sa. 15:13-17, 32-37; 16:15–17:16.
MACH 20-26
MWANDU MA YUDORE E WACH NYASAYE | 2 WECHE MAG NDALO 1-4
“Ruoth Solomon Notimo Yiero Marach”
it-1-E 174 ¶5
Jolweny
E kinde loch Solomon, ne omedo gige lweny mag Israel. Kata obedo ni loch mare ne nigi kuwe, ne omedo farese kod geche lweny. (som CHARIOT.) Thoth feresego ne ong’iew e piny Misri. Ne nyaka ger mier moko e piny Israel duto mondo oyud kuonde ma ne inyalo ketee gige lweny manyien-go. (1Ru 4:26; 9:19; 10:26, 29; 2We 1:14-17) Kata kamano, Jehova ne ok oguedho gima Solomon ne otimono, kendo ka ne otho mi pinyruoth opogore, kwan mag jolweny e piny Israel ne odok chien. Higini moko bang’e, Isaya nondiko kama: “Yaye, nobed malit ne jo ma dhi mwalo e piny Misri mondo gimany konyruok, jo mogeno farese, jo mogeno geche lweny mang’eny ma gin-go, kendo mogeno joidh farese nikech gin gi teko. To ok gigeno Ng’at Maler mar Israel, kendo ok gimany Jehova.”—Isa 31:1.
it-1-E 427
Gach Lweny
Ka ne Solomon pok ochako locho, geche lweny mag Jo-Israel ne tin. Mano ne luwore gi chik ma Nyasaye nochiwo ni ruoth ne ok onego omed farese, nikech Nyasaye e ma ne ritogi, to ok farese. Chikno ne miyo ok ti gi geche lweny ahinya nikech farese e ma ne ywayo geche lweny-go. (Rap 17:16) Ka ne Samuel siemo Jo-Israel konyisogi ting’ mapek ma ne gidhi yudo ka gibedo gi ruodhi ma dhano, nonyisogi kama: “Obiro kawo yawuotu mondo giidh geche lweny.” (1Sa 8:11) Ka ne Absalom gi Adonija temo kawo loch gi thuon, moro ka moro kuomgi ne nigi gach lweny kod chwo 50 ma ne ringo e nyimgi. (2Sa 15:1; 1Ki 1:5) Ka ne Daudi oloyo ruodh Zoba, ne oweyo farese 100 ma ywayo geche lweny.—2Sa 8:3, 4; 10:18.
Ruoth Solomon ne omedo kwan mag geche lweny mochopo 1,400 mondo oteggo jolweny mag Israel. (1Ru 10:26, 29; 2We 1:14, 17) Mopogore gi Jerusalem, ne nitie mier mamoko ma ne ikanoe geche lweny-go. Miergo ne nigi gik ma ne dwarore e rito gige lweny manyien-go.—1Ru 9:19, 22; 2Ch 8:6, 9; 9:25.
Puonj Manie Wach Nyasaye
w05-SW 12/1 19 ¶6
Puonj Mayudore e Bug Weche mag Ndalo mar Ariyo
1:11, 12. Kwayo mar Solomon nomiyo Jehova ong’eyo ni bedo gi rieko kod ng’eyo e gik ma ne ruoth ogeno. Lamo magwa nyiso gik ma wageno ahinya. En gima ber ka wanono gik ma wakwayo e lamo.
MACH 27–APRIL 2
MWANDU MA YUDORE E WACH NYASAYE | 2 WECHE MAG NDALO 5-7
“Chunya Biro Bedo Kuome Kinde Duto”
w02-SW 11/15 5 ¶1
Kik Uwe Chokoru Kanyachiel
Bang’e, ka ne Daudi ochako locho ka en Jerusalem, nonyiso ni nogombo gero ne Jehova ot mosiko ma biro miyo Jehova duong’. To nikech Daudi ne osekedo e lwenje mang’eny, Jehova nonyise kama: “Ok ibi gero ot ne nyinga.” Kar mano, Jehova noyiero wuod Daudi ma Solomon ema oger hekalu. (1 Weche mag Ndalo 22:6-10) Solomon nowalo hekaluno e higa mar 1026 K.K.P., bang’ gere kuom higni abiriyo gi nus. Jehova noyie gi hekaluno kowacho niya: “Asewalo ot ma igero mondo nyinga osikie, kendo wang’a kod chunya biro bedo kuome kinde duto.” (1 Ruodhi 9:3) Ka Jo-Israel ne nyalo dhi nyime makore gi Jehova, Jehova ne dhi guedho gik ma timore e odno. Kata kamano, ka ne ginyalo yiero weyo luwo chike Jehova, to en bende nodhi jwang’o odno kendo ne odhi ‘kethore ma olwar.’—1 Ruodhi 9:4-9; 2 Weche mag Ndalo 7:16, 19, 20.
it-2-E 1077-1078
Hekalu
Histori. Hekaluni nodhi nyime betie nyaka e higa mar mar 607 K.K.P. ka ne Nebukadneza ruodh Babulon kaachiel gi jolwenje okethe. (2Ru 25:9; 2We 36:19; Jer 52:13) Nikech Jo-Israel ne odonjo e lamo nyiseche manono, Nyasaye ne oyie ne ogendni mamoko mondo osand Jo-Juda kod joma ne odak Jerusalem ka kinde moko gikawo nyaka gik ma nengogi tek ma ne ni e hekalu. Nitie kinde ma ne ojwang’ hekalu. Shishak ruodh Misri ne okawo gik ma nengogi tek e hekalu (993 K.K.P.) e kinde Rehoboam wuod Solomon, mana bang’ higni 33 kende nyaka ne wal hekaluno. (1Ru 14:25, 26; 2We 12:9) Ruoth Asa (977-937 K.K.P.) ne omiyo od Jehova duong’. Kata kamano, nikech ne odwaro rito Jerusalem mondo kik monje, ne otimo fuwo kuom miyo ruodh Siria miluongo ni Ben-hadad I, asoya mar fedha kod dhahabu ma nogolo e kar keno mar hekalu mondo ruodhno oketh singruok ma ne otimo gi Baasha ruodh Israel.—1Ru 15:18, 19; 2We 15:17, 18; 16:2, 3.
Puonj Manie Wach Nyasaye
w10-SW 12/1 11 ¶7
‘Ong’eyo chuny dhano’
Lamo mar Solomon nyalo hoyowa ahinya. Dhano wetewa samoro ok nyal ng’eyo gadier kaka wawinjo e chunywa maiye, tiende ni ‘chandruok kod lit ma wan-go.’ (Ngeche 14:10) Kata kamano, Jehova to ong’eyo chunywa kendo odewowa gadier. Sama wanyise gik manie chunywa e lamo, mano nyalo konyowa mondo wanyagre gi chandruoge ma wan-go. Muma wacho ni ‘waket parruokwa duto kuome, nikech odewowa.’—1 Petro 5:7.
APRIL 10-16
MWANDU MA YUDORE E WACH NYASAYE | 2 WECHE MAG NDALO 8-9
“Nokawo Mapek Rieko Mowuok Kuom Nyasaye”
w99-SW 11/1 20 ¶4
Bedo Jochiwo e Okang’ Malach
En adier ni ruoth madhako ma Sheba bende nochiwore e okang’ malach mondo obi olim Solomon. Nenore ni Sheba ne yudore e alwora mar piny ma sani iluogo ni Yemen; mano nyiso ni ruoth madhakono kaachiel gi joge ma ne giidhogo ngamia ne owuotho kilomita 1,600 mondo e ka gichop Jerusalem. Yesu nowacho ni ruodhno “nowuok e tung’ piny.” Ang’o momiyo ruoth madhako ma Sheba notimo kinda ma kamano? Gima duong’ ma nomiyo odhi kuno ne en mondo “owinj rieko mar Solomon.”—Luka 11:31.
w99-SW 7/1 30 ¶4-5
Limbe ma Nokelo Gueth Mathoth
Nenore ni ruoth madhakono nochopo Jerusalem “gi oganda maduong’ ahinya, ka en gi ngamia modhuro moting’o mor balsam, gi dhahabu mogundho, kod kite mabeyo ma nengogi tek.” (1 Ruodhi 10:2a) Jomoko wacho ni “oganda maduong’” noriwo nyaka jolweny momanore gi gige lweny. Mano ne en gima owinjore nikech ruodhno ne en ng’at ma nigi teko ahinya kendo noting’o mwandu ma nengogi tek ahinya.
Kata kamano, par ni ruoth madhakono ne owinjo humb Solomon “nikech nying Jehova.” Omiyo, ne ok odhi mana timo ohala. Nenore maler ni ruodhno nobiro mondo owinj rieko ma Solomon ne nigo, kendo samoro nodwaro puonjore gimoro e wi Jehova Nyasach Solomon. To nikech nyalo bedo ni nowuok e anyuola mar Shem kata Ham ma ne gin jotich Jehova, samoro nodwaro ng’eyo matut e wi din mar kwerene.
w99-SW 7/1 30-31
Limbe ma Nokelo Gueth Mathoth
Ka ne ruoth madhako ma Sheba oneno rieko kod mwandu ma Solomon ne nigo, “nodhier nono mi dhoge nomoko.” (1 Ruodhi 10:4, 5) Ruodhno nowuoro ahinya gik ma noneno kendo winjo. Nowacho ni jotij Solomon ne gin joma mor nikech ne ginyalo winjo rieko mar Solomon kendo ruodhno nopako Jehova kuom keto Solomon ruoth. Nomiyo ruoth Solomon mich ma nengogi tek ahinya ka dhahabu kende ne romo dola milion 40 ($40,000,000) ma ndalogi. Solomon bende “nomiye gimoro amora ma ne ogombo kendo ma nokwaye.”—1 Ruodhi 10:6-13.
it-2-E 990-991
Solomon
Ka ne ruoth m dhako ma Sheba oneno hekalu ma jaber ma Solomon nogero kod ot ma nodakie, chiemo ma ne nie mesane kod gi ma nomadho, joter chiemo e mesa kod kit rwakruokgi, kod misengni ma ne owang’o pile e hekalu, “ruodhno nodhier nono mi dhoge nomoko.” E ka nowacho ne ruoth niya: “Kare ne ok onyisa kata mana nusgi. Riekoni kod mwanduni okalo mabor weche ma nonyisa.” Kae to ne odhi nyime wacho kaka joma ne tiyo ne ruoth ma kamano ne gin joma oguedhi. Gigo duto ne omiyo opako Jehova Nyasaye ma ne osenyiso ni ohero Jo-Israel kuom yiero Solomon mondo obed ruodhgi ka ong’adonegi bura e yo makare.—1Ru 10:4-9; 2We 9:3-8.
Puonj Manie Wach Nyasaye
it-2-E 1097
Kom-Loch
Kom loch mar ruodh Israel ma iwuoyoe ahinya en ma Solomon noloso. (1Ru 10:18-20; 2We 9:17-19) Nenore ni ne oket komno e “Od Kom-Loch,” ma ne en achiel kuom ute ma noger e wi Got Moria e dala mar Jerusalem. (1Ru 7:7) Ne en kom-loch maduong’ ma noloso gi lak liech momwon gi dhahabu lilo, ne en gi tado moro matin molworore e wiye, kendo ne en gi bedene. Kata bed ni lak liech e ma ne nenore ahinya e komno, yo ma ne ilosogo gik moko e hekalu nyiso ni nolose gi bao kae to omwone gi dhahabu to gikone oduse gi gik mabeyo beyo molos gi lak liech. Ng’at ma ne neno komno ne nyalo paro ni nolose mana gi lak liech kod dhahabu lilo. Bang’ ka Muma osewuoyo e wi raidhi ma nigi kuonde auchiel minyono kiidhe, Muma medo wacho kama: “Sibuor achiel nochung’ e bath bade konchiel, to sibuor machielo e bathe machielo. Sibuoche 12 nochung’ moro ka moro e bath kuonde auchiel minyono e raidhi koni gi koni.” (2We 9:17-19) Sibuoche ma nolosgo ne nyiso teko ma ruoth ne nigo mar locho kendo tiyo kodgi nowinjore ahinya. (Cha 49:9, 10; Fwe 5:5) Nenore ni sibuoche 12 nochung’ ne dhoudi 12 mag Israel, kendo nyalo bedo ni mano ne nyiso kaka dhoudigo ne dhi bolore kendo riwo lwedo ruoth ma ne dhi bedo e kom-lojno.
APRIL 17-23
MWANDU MA YUDORE E WACH NYASAYE | 2 WECHE MAG NDALO 10-12
“Ti gi Rieko Mabeyo ma Jomoko Ong’adoni”
Nyasaye Di ne Oyie Kode
Nyalo bedo ni Rehoboam ne neno ni en e akerekeke. Ka nonyalo timo kaka ji ne dwaro, mano nyiso ni en, joode, kaachiel gi jomamoko ma ne ni e dalane ne nyaka tuonre ber moko mondo kik gitur ji gi ting’ mapek. To ka nonyalo tamore timo kaka ji ne dwaro, ji ne dhi ng’anjone. Nodhi timo nang’o? Nokwongo odhi ir jodongo ma nosebedo ka ng’ado ne Solomon rieko mondo gikonye gi paro. Kata kamano, bang’e nodhi ir mbesene moko mondo gin bende gikonyee gi paro. Mbesenego ne onyise ni osand ji. Rehoboam noluwo pach mbesene mi onyiso joma nodhi ireka niya: “Wuora noketonu lodi mapek, to an anamednu: wuora nochwadou gi del, to an anachwadu gi thomoni.”—2 We. 10:6-14.
w01-SW 9/1 28-29
Ere Kaka Inyalo Timo Yiero Mabeyo?
Jehova omiyowa Jokristo motegno e kanyakla ma nyalo konyowa timo yiero mabeyo. (Jo-Efeso 4:11, 12) Kata kamano, sama wawuoyo gi jomoko e wi yiero ma wadwaro timo, ok onego wadhi ir ji mopogore opogore ka wamanyo ng’at ma biro wachonwa mana gik ma morowa kae to watimo gima onyisowano. Bende onego wapar gima notimore ne Rehoboam. Ka ne onego otim yiero moro, jodongo ma ne osetiyo gi wuon-gi nong’adone rieko maber. Kata kamano, kar tiyo gi paro ma jodongogo nong’adone, nodhi manyo paro kuom mbesene. Paro ma mbesene nong’adone nomiyo otimo yiero marach kendo mano nomiyo ji mang’eny ong’anyo ne lochne.—1 Ruodhi 12:1-17.
Sama imanyo paro kuom jomoko, dhi ir Jokristo motegno mong’eyo Ndiko e yo maber kendo ma tiyo gi puonj mag Muma e ngimagi. (Ngeche 1:5; 11:14; 13:20) Ka nyalore, kawo thuolo mondo ipar matut kuom puonj mag Muma ma nyalo konyi timo yiero kaachiel gi paro ma jomoko oseng’adoni. Kaka imedo nono paro ma Jehova nigo ka itiyo gi Muma e kaka timo yiero maber biro bedo mayot.—Jo-Filipi 4:6, 7.
it-2-E 768 ¶1
Rehoboam
Wich teko kod achaya ma Rehoboam nobedogo nomiyo thoth oganda opogore moweye. Dhoudi ma ne odhi nyime riwo od Daudi lwedo ne gin Juda gi Benjamin, kaachiel gi jodolo kod Jo-Lawi ma ne nie pinjeruodhi ariyogo kod jomoko achiel achiel ma ne wuok e dhoudi apar mamoko.—1Ru 12:16, 17; 2We 10:16, 17; 11:13, 14, 16.
Puonj Manie Wach Nyasaye
it-1-E 966-967
Jochiende Manie Kido mag Diek
Weche ma Joshua nowacho e Joshua 24:14 nyiso ni Jo-Israel nosechako donjo e lamo mar miriambo ka ne gin Misri, Ezekiel to nyiso ni ne gidhi nyime gi lamo mar miriambono kuom higni mang’eny bang’e. (Eze 23:8, 21) Jotim nonro moko wacho ni chik ma ne omi Jo-Israel e thim ni kik gichiw “misengni ne jochiende” (Law 17:1-7) kendo ni Jeroboam noketo jodolo mondo “oti kuonde moting’ore kendo mondo giti ne jochiende manie kido mag diek kod nyiroye ma noloso” (2We 11:15) nyiso ni Jo-Israel ne lamo diek ma en kit lamo ma ne onya ahinya e piny Misri.
APRIL 24-30
MWANDU MA YUDORE E WACH NYASAYE | 2 WECHE MAG NDALO 13-16
“Gin Kinde Mage Monego Igen Jehova?”
Owete ma Pod Tindo—Ang’o Munyalo Timo Mondo Jomamoko Ogenu?
12 Kinde ma ne Ruoth Asa ne rawera, nobolore kendo nojachir. Kuom ranyisi, ka nokawo loch bang’ Abija wuon-gi, notimo kampen ma ratipo mar golo nyiseche ma nono e piny Juda. Bende “nonyiso Jo-Juda mondo omany Jehova Nyasach kweregi kendo mondo giluw chikene.” (2 We. 14:1-7) Kendo ka ne Zera Ja-Ethiopia omonjo Juda ka en gi jolweny 1,000,000, Asa nokwayo Jehova mondo okonye kowacho kama: “A Jehova, inyalo konyo ji bed ni ging’eny kata gionge teko. A Jehova Nyasachwa, konywa nikech in e ma wageno kuomi.” Wechego nyiso kaka Asa ne ni gadier ni Jehova ne nigi nyalo mar rese kaachiel gi joge. Ee, Asa nogeno Wuon-gi ma ni e polo, kendo ‘Jehova noloyo Jo-Ethiopiago.’—2 We. 14:8-12.
Owete ma Pod Tindo—Ang’o Munyalo Timo Mondo Jomamoko Ogenu?
13 Onge kiawa ni kedo gi jolweny 1,000,000 ne ok en gima yot. To nikech Asa nogeno kuom Jehova, noloyo jolwenygo. Gima lit en ni bang’e ka Asa nochako oromo gi chandruok moro ma ne ok duong’ ahinya kopim gi mar Jo-Ethiopia, Asa ne ok okwayo Jehova mondo onyise gima nonego otim. Ka ne Baasha, ruodh Israel dwa monje, nokwayo ruodh Siria mondo e ma okonye. Yiero marachno nokelo masira. Kokalo kuom janabi Hanani, Jehova nonyise kama: “Nikech ne iketo genoni kuom ruodh Siria kendo ne ok igeno Jehova Nyasachi, oganda lweny mar ruodh Siria osebwodho e lweti.” Chakre kanyo ka dhi nyime, Asa nosiko mana ka kedo e lweny. (2 We. 16:7, 9; 1 Ru. 15:32) Wachno puonjowa ang’o?
Owete ma Pod Tindo—Ang’o Munyalo Timo Mondo Jomamoko Ogenu?
14 Sik kibolori kendo idhi nyime geno kuom Jehova. Ka ne obatisi, ninyiso ni in gi yie motegno kuom Jehova kendo nigeno kuome. Nikech Jehova nogeni, nomiyi thuolo mar bedo e kind joge ma lame. Gima koro onego itim en dhi nyime geno kuom Jehova. Nyalo bedoni mayot geno kuom Jehova sama idwa timo yiero moko madongo. To nade yiero mamoko? Dwarore ahinya ni idhi nyime geno kuom Jehova sama itimo yiero moro amora, gibed yiero motudore gi weche mag manyo mor, tich mibiro timo, kod kaka ibiro tiyo gi ngimani. Kik igen kuom riekoni iwuon. Kar mano, many puonj mag Muma motudore gi yiero midwa timo kae to iti gi puonjgo. (Nge. 3:5, 6) Kitimo kamano, to ibiro miyo Jehova obed mamor kodi kendo jomamoko e kanyakla bende biro geni.—Som 1 Timotheo 4:12.
Puonj Manie Wach Nyasaye
Ti ne Jehova gi Chunyi Duto!
7 Ng’ato ka ng’ato kuomwa onego ononre mondo one kabe ochiwore ne Nyasaye gi chunye duto. Penjri ane kama: ‘Be aikora gi chunya duto mar moro Jehova, siro lamo madier, kendo timo duto ma anyalo mondo kanyakla osik ka ler? Par ane kaka Asa ne nyaka bed gi chir mar golo da mare ma Maaka e loch! Samoro ok ing’eyo ng’at ma nigi timbe kaka mag Maaka, kata kamano, pod inyalo luwo ranyisi mar Asa e chal mopogore. Kuom ranyisi, nade ka achiel kuom joodu kata osiepni moro migeno otimo richo to otamore lokore, kendo chuno ni nyaka gole e kanyakla? Be ibiro kawo okang’ maber mar weyo tudori kode? Chunyi biro chwali mondo itim ang’o?