Nonro mag Chenro mar Chokruok mar Ngimawa kod Tijwa
© 2023 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
JULAI 3-9
MWANDU MA YUDORE E WACH NYASAYE | EZRA 4-6
“Kik Uchoch Tij Gero Od Nyasaye”
Be Ineno Gima Zekaria Noneno?
13 Kata obedo ni nochung tij gero hekalu, chwo ma ne tayo Jo-Yahudi, ma ne gin Jadolo Maduong’ ma ne iluongo ni Jeshua (ma bende iluongo ni Joshua) kod Gavana Zerubabel “nochako gero od Nyasaye” kendo. (Ezra 5:1, 2) Nitie Jo-Yahudi ma noneno mano kaka paro marach. Tij gedo ne dhi timore ayanga, kendo ne ging’eyo ni jowasikgi ne dhi nenogi to mano ne dhi miyo gichak chandogi. Ne dwarore ni Joshua kod Zerubabel obed gadier ni Jehova ne ni kodgi. To mano e gima notimore. E yo mane?
w86-E 2/1 29, sanduku ¶2-3
Wang’ Jehova “Ne ni Kuom Jodongo”
Ka Jo-Yahudi nosedok thurgi ka giwuok Babulon, higni 16 duto nokadho ka ok gitim gimoro amora ma notudore gi od Jehova. Janabi Hagai kod Zekaria nojiwo Jo-Yahudigo ma gichako gero hekalu mar Jehova kendo. Kata kamano, mapiyo nono, jotend Persia nochako kwedo tijno. Ne gipenjo Jo-Yahudi kama: “Ng’a momiyou thuolo mar gero odni?”—Ezra 5:1-3.
Dwoko mar penjono ne dwaro tang’. Ka po ni jodongo ne nyalo yie mondo jogo obwoggi, tij gero hekalu ne dhi chung’ apoya. Bende, ka po n jodongogo ne nyalo dwoko jo akwedego marach, mano ne nyalo miyo ogo tijno marfuk. Omiyo jodongogo (kitayogi gi Gavana Zerubabel kod Joshua ma ne en Jadolo Maduong’) nochiwo dwoko e yo mariek kendo mano ne omiyo tich odhi nyime. Ne giparo ne jotelogo chik ma Kuros nochiwo ma nomiyo Jo-Yahudi thuolo mar tiyo tijno. Nikech ne ging’eyo ni chik ma Jo-Persia oseketo ok lokga, jotelogo noweyo kwedo chik ma ruoth noketono. Kuom mano, tijno nodhi nyime nyaka e kinde ma Ruoth Darius nowachoe achiel kachiel ni tijno odhi nyime!—Ezra 5:11-17; 6:6-12.
Be Ineno Gima Zekaria Noneno?
7 Nitie lokruok moro ma notimore ma nokonyo joma ne gero hekalugo. Mano ne en lokruok mane? E higa mar 520 K.K.P., ruoth manyien ma ne iluongo ni Dario I nochako locho Persia. E higa mar ariyo mar lochne, nofwenyo ni chik ma nochungo tij gero hekalu ne ok ni kare. Dario nogolo chik mondo tijno odhi nyime. (Ezra 6:1-3) Wachno nomako dho ji duto. Kata kamano, ruodhno notimo gik mamoko momedore. Nogolo chik ne ogendni ma nolworo Jo-Yahudi, ni giwe thago jogedogo kendo gimigi pesa kod gik gedo duto! (Ezra 6:7-12) Kuom mano, Jo-Yahudi notieko gero hekalu e higa mar 515 K.K.P. mana bang’ higni ang’wen kama.—Ezra 6:15.
Be Ineno Gima Zekaria Noneno?
16 Yo machielo ma Jehova tayowago en kokalo kuom “jatich mogen kendo mariek.” (Mat. 24:45) Nitie sama jatich mogen nyalo nyisowa ni watim gimoro ma ok wawinj tiende maber. Kuom ranyisi, inyalo nyiswa ni watim ikruok ne masira moro ma samoro waparo ni ok nyal timore e alworawa. Kata, wanyalo paro ni jatich mogen odwa bedo motang’ ahinya sama tuo moro marach landore. En ang’o monego watim ka wachako paro ni chik moro momiwa ok konywa? Wanyalo paro ber ma Jo-Israel noyudo ka ne giluwo kaka Joshua gi Zerubabel ne tayogi. Bende, wanyalo paro weche manie Muma motudore gi wachno. Nitie kinde ma nonyis jotich Nyasaye ni otim gimoro ma e wang’ dhano ne nenore ka gima ok dhi konyo, kata kamano, joma notimo gino noreso ngimagi.—Bura 7:7; 8:10.
Puonj Manie Wach Nyasaye
w93-SW 6/15 32 ¶3-5
Be Inyalo Geno Muma?
Pesa ma minglino nolos Tarso, ma en taon ma sani yudore e piny Turkey. Pesano nolos e kinde ma gavana miluongo ni Mazaeus ne locho e piny Persia e higni mag 300 K.K.P. Onyiso ni en gavana mar provins ma yudore “Loka Aora,” tiende ni Aora Yufrate.
Kata kamano, ang’o momiyo wechego morowa? En nikech wechego yudore e Muma. Ezra 5:6–6:13 oting’o barua ma Darius ruodh Persia nondiko kodwokogo barup gavana miluongo ni Tatenai. Gima nokelo wach ne en hekalu ma Jo-Yahudi ne gero kendo Jerusalem. Nikech Ezra ne en jandiko ma nolony e Chik Nyasaye, nyaka bed ni ne odimbo weche kaka ne gin adier. E ndiko mar Ezra 5:6 kod 6:13 iluongo Tatenai ni “gavana mar alwora man Loka Aora.”
Ezra nondiko wechego gimoro higa mar 460 K.K.P., ma en higni 100 ka pok olos pesano. Jomoko nyalo wacho ni bedo ni Muma onyiso migawo ma jatelo moro machon ne nigo ok en gima lich ahinya. Kata kamano, ka inyalo gen jondik Muma e weche matindo tindo kama mago, donge mano onego omi wamed geno nyaka weche mamoko ma ne gindiko?
JULAI 10-16
MWANDU MA YUDORE E WACH NYASAYE | EZRA 7-8
“Timbe Ezra Mabeyo Nomiyo Jehova Duong’”
w00-SW 10/1 14 ¶8
Puonjruok Nyalo Konyi Kendo Bedoni Mamit
8 En adier ni onego waher Wach Nyasaye kowuok e chunywa. Wach Nyasaye nyalo mulo chunywa ka wakawo thuolo mar paro matut e wi ndiko ma wasomo. Onego waket pachwa duto sama wapuonjore weche matut mag Nyasaye kendo wawe mondo gidonj e chunywa. Mano dwaro ni waling’ mos ka waparo matut kendo walem. Mana kaka Ezra, onego waik chunywa ne somo kendo puonjruok Wach Nyasaye. Muma wacho kama kuome: “Ezra noseiko chunye mondo onon Chik Jehova kendo otim mana kaka chik dwaro, mondo opuonj Jo-Israel chike Nyasaye kod buchene.” (Ezra 7:10) Ne ane gik moko adek ma Ezra noiko chunye mondo otim: noiko chunye mondo opuonjre, oti gi wechego e ngimane, kendo mondo opuonj ji. Onego waluw ranyisine.
si-SW 75 ¶5
Bug Muma Namba 13—1 Weche mag Ndalo
5 Onge ng’ato ang’ata ma ne nyalo chano kendo ndiko histori mar Jo-Israel e yo makare moloyo Ezra. Muma wacho niya: “Ezra noseiko chunye mondo onon Chik Jehova kendo otim mana kaka chik dwaro, mondo opuonj Jo-Israel chike Nyasaye kod buchene.” (Ezra 7:10) Jehova nokonye gi rohone maler. Ruodh Persia ma ne locho e wi piny ngima e kindeno, nofwenyo ni Ezra nigi rieko mowuok kuom Nyasaye mi omiye loch mar sirkal e wi alwora mar Juda. (Ezra 7:12-26) Omiyo nikech Ezra ne nigi teko mowuok kuom Nyasaye kod teko mar sirkal, nonyalo ndiko wechegi kotiyo gi buge nonro mabeyo mogik ma ne yudore e kindene.
it-1-E 1158 ¶4
Bolruok
Otayowa e Yo Maber. Ng’at ma obolore e nyim Nyasaye, nyalo geno ni Nyasaye biro taye. Ezra ne nigi migawo mapek mar tayo chwo mohewo 1,500 kowuok Babulon nyaka Jerusalem ma ok okwan jodolo, Jo-Nethinim, kod mon gi nyithindo. E wi mano, ne giting’o dhahabu kod fedha mogundho ma ne gidhi dusogo hekalu ma ne ni Jerusalem. Nonego gibed gi arita maber e wuodhgino, kata kamano, Ezra ne ok dwar kwayo ruodh Persia mondo omigi jolweny ma kowogi nikech mano ne dhi nyiso ni gigeno teko mar dhano. Bende, noyudo osenyiso ruoth niya: “Lwedo maber mar Nyasachwa ni kuom jogo duto ma dware.” Omiyo, ne ogolo chik mondo oganda otue kendo obolre e nyim Jehova. Ne gikwayo Nyasaye kendo nowinjogi mi wasigu ne ok omonjogi e yo kendo ne gitieko wuoth matekno ma onge gima ohinyogi. (Ezr 8:1-14, 21-32) Nyasaye nohero janabi Daniel ma bende ne nitie e tuech Babulon kendo noorone malaika mondo omiye fweny moro nikech Daniel nobolore e nyim Nyasaye mokwaye mondo otaye kendo okonye winjo tiend weche.—Da 10:12.
Puonj Manie Wach Nyasaye
w06-SW 1/15 19 ¶10
Puonj Mayudore e Bug Ezra
7:28–8:20—Ang’o momiyo Jo-Yahudi mathoth ma ne ni Babulon ne digni dok Jerusalem gi Ezra? Kata obedo ni higni 60 ne osekalo nyaka ne grup mokwongo mar Jo-Yahudi dok thurgi, ji manok kende e ma nodak Jerusalem. Dok Jerusalem ne nyiso ni joma odokgo ne dhi chako ngima manyien ma ne ok en gima yot ahinya nikech alworano ne onge arita maber. Jo-Yahudi ma ne nigi mwandu mangeny e piny Babulon ne dhi dak e ngima ma opogore ahinya ka gidok Jerusalem. Ne gi dhi wuotho wuoth ma rabora kendo romo gi pek mopogore opogore. Kuom mano, ne nyaka gibed gi yie motegno kuom Jehova, kinda ne lamo madier, kod chir. Ezra noyudo teko nikech Jehova ne ni kode. Ne ojiwo joudi 1,500 ma kwan-gi ne nyalo romo ji 6,000 mi ne giyie dhi kode. Bang’e ka Ezra nokawo okenge momedore, Jo-Lawi 38 kod Jo-Nethinim 220 bende noyie dhi kode.
JULAI 17-23
MWANDU MA YUDORE E WACH NYASAYE | EZRA 9-10
“Rach ma Wayudo Sama Waketho Chike Jehova”
w06-SW 1/15 20 ¶1
Puonj Mayudore e Bug Ezra
9:1, 2—Ere kaka donjo e kend gi ogendni mamoko ne nyalo duwo lamo madier? Jo-Yahudi ma ne odok Jerusalem ne nyaka rit lamo maler nyaka chop mesia bi. Donjo e kend gi ogendni mamoko ne nyalo duwo lamo maler. Nikech jomoko ne osekendo mon ma ne lamo sanamu, mano ne nyalo rwako ogandano duto e lamo mar miriambo. Lamo madier ne nyalo rumo chuth e piny. Ka dipo ni mano ne nyalo timore, to kare mesia ne dhi wuok kanye? Mano e momiyo Ezra ne obwok ka ne oneno gik ma ne otimore!
w09-SW 10/1 10 ¶6
Jehova Dwaro ni Watim Ang’o?
Mako chike Jehova kelonwa gueth. Musa ne ondiko niya: “Umak chike . . . ma amiyou kawuononi mondo ngimau odhi maber.” (matindo 13) Ee, chike duto mag Jehova, tiende ni gimoro amora ma Jehova nyisowa ni watim, kelonwa ber wawegi. Mano e adiera makende. Muma wacho ni “Nyasaye en hera.” (1 Johana 4:8) Kuom adier, omiyowa chikene mondo okonywa yudo ber nyaka chieng’. (Isaya 48:17) Ka waluwo kaka Jehova chikowa, mano biro konyowa mondo kik wabed gi lit mang’eny e kindegi kendo yudo gueth mang’eny e kinde mabiro e bwo pinyruodhe.
Puonj Manie Wach Nyasaye
w06-SW 1/15 20 ¶2
Puonj Mayudore e Bug Ezra
10:3, 44—Ang’o momiyo ne oriemb nyaka nyithindo sama ne iriembo mon ma ne wuok e pinje mamoko? Ka dine nyithindo odong’, nenore ni mon-go ne nyaloga duogo kinde ka kinde nikech nyithindo matindo dwaroga arita mar minegi.
JULAI 24-30
MWANDU MA YUDORE E WACH NYASAYE | NEHEMIA 1-2
“Ne Alamo Nyasach Polo”
Ket Jehova e Nyimi Ndalo Duto
5 Seche moko, nyalo dwarore mondo wakwa Nyasaye omiwa kony piyo. Kinde moro, Artashashta Ruodh Persia nofwenyo ni Nehemia jal ma ne losone divai, nokuyo. Ruoth ne openje niya: “Ikwayo wach ang’o?” Gie sano, ‘Nehemia nolamo Nyasach polo.’ Ne ok onyal wacho weche mang’eny e lamo maling’ling’no. Kata kamano, Nyasaye ne odwoke, nimar ruoth nomiyo Nehemia kony mar gero ohinga mag Jerusalem. (Som Nehemia 2:1-8.) Ee, kata mana lamo machuok, miwacho maling’ling’ e chuny nyalo konyo.
Wuoyo Maok Ing’i Ahinya Weche Mondiki
Sama openji wach moro ma ne ok iikorine motelo, ang’o manyalo konyi chiwo dwoko maber? Luw ranyisi mar Nehemia ma nolemo kapok odwoko penjo mar Ruoth Artashashta. (Neh. 2:4) Bang’ mano, chan mapiyo piyo e pachi weche machuok matayi. Weche ma jadwarore pile, nyalo luwore kama: (1) Yier paro achiel kata ariyo monego ilergo wachno (inyalo yiero tiyo gi paro mayudore e bug Kutoa Sababu kwa Kutumia Maandiko). (2) Yier ni ndiko mage ma ibiro tiyogo e siro parogo. (3) Chan yo mariek mibiro chako lerogo wechego mabiro miyo jawinjo obed gi siso mar winjo. Koro chak wuoyo.
Puonj Manie Wach Nyasaye
w86-SW 2/15 25
Lamo Madier Medo Dhi Nyime
Chal marach mar Jerusalem nomiyo Nehemia olemo ahinya “odiechieng’ gotieno” kuom kinde. (1:4, 6) Ka ne Nehemia oyudo thuolo mar wuoyo gi Ruoth Artashasta e wi gombo ma ne en-go mar gero ohinga mag Jerusalem, nolemo kendo, ma en gima ne osebedo kotimo kinde duto. Jehova ne odwoko lamono to mano ne omiyo Ruoth omiye thuolo mar dhi gero ohinga mag dalano.
Puonj ma Wayudo: Nehemia ne omanyo kony kuom Jehova. Ka wadwaro timo yiero moro mapek, wan bende onego “walem ma ok wawe” kendo timo ka luwore gi kaka Jehova tayowa.—Jo-Rumi 12:12.
JULAI 31–AGOST 6
MWANDU MA YUDORE E WACH NYASAYE | NEHEMIA 3-4
“Be Ineno ni Ok Iwinjori Timo Tije Man Piny?”
w06-SW 2/1 10 ¶1
Puonj Mayudore e Bug Nehemia
3:5, 27. Ok onego wane ni wan ok wawinjore timo tije man piny misirogo lamo madier mana kaka Jo-Tekoa “ma rahuma” notimo. Kar mano onego waluw ranyisi mar Jo-Tekoa mamoko ma nochiwore gi chunygi duto e timo tij Nyasaye.
Ang’o ma Jehova Biro Konyi Mondo Itim?
11 Higni mang’eny bang’e, Jehova notiyo gi nyi Shallum e siro tij gero ohinga mag Jerusalem ma nosekethore. (Neh. 2:20; 3:12) Kata obedo ni wuon-gi ne en jaduong’ gweng’, nyirigo ne oikore timo tich ma tekno ma ne nyalo kata miyo oneggi. (Neh. 4:15-18) Ne ok gichal gi Jo-Tekoa moko ma ne otamore bolore mondo gitim tich. (Neh. 3:5) Parie apara mor ma nyi Shallumgo ne obedogo ka ne gineno ka tij gero ohinga orumo bang’ ndalo 52 kende! (Neh. 6:15) E kindewagi bende, nyiminewa mang’eny chiworega mondo gitim tij gero ute milamoe Jehova, kendo loso kuonde mokethore e utego. Lony ma gin-go, ilo ma ginyiso, kod yo ma gimakorego gi Jehova miyo tijego dhi maber.
w04-SW 8/1 18 ¶16
Ne Bedo gi Duong’ Kaka Kristo Neno
16 Jokristo duto bed ni gitindo kata giti, onego obed gi paro ma Kristo ne nigo e wi bedo gi duong’. Nitiere tije mangeny’ monego otim e kanyakla. Kik icha tije ma nenore ni ni piny ma inyalo miyi. (1 Samuel 25:41; 2 Ruodhi 3:11) Jonyuol, be ujiwo nyithindu kod rowere mondo otim tich momigi ka gimor bed ni en e od romo kata e chokruoge madongo? Be gineniga ka itimo tije man pinygo? Owadwa moro ma sani tiyo e ofis maduong’ mar Joneno mag Jehova, paro maler ranyisi ma jonyuolne ne oketone. Ne owacho niya: “Kaka ne giluokoga od Romo kod kuonde ma ne itimoe chokruoge madongo ne nyiso kaka ne gikawo tijno gi pek. Ne gichiworega timo tije ma ne konyo kanyakla kata owete bed ni ne ginenore ni gin tije man piny. Chuny ma ne gin-gono osekonya mondo atim tich moro amora momiya e Bethel kae.”
Puonj Manie Wach Nyasaye
w06-SW 2/1 9 ¶1
Puonj Mayudore e Bug Nehemia
4:17, 18—Ere kaka ng’ato ne nyalo gedo gi lwete achiel? Timo gima kamano ne ok nyal bedo matek ne joma ne ting’oga osike. Ka ne oseketnegi osigo e wigi kata e gokgi, ne ginyalo make gi lwedo achiel “to lwetgi machielo ne giting’ogo gir lweny.” To jogedo ma ne dwarore ni oti gi lwetegi ariyo “notweyo ligangla e nungogi ka gigedo.” Mano nyiso ni ne giikore kedo ka jowasigu omonjogi.
AGOST 7-13
MWANDU MA YUDORE E WACH NYASAYE | NEHEMIAH 5-7
“Nehemia ne Tiyo ne Ji, ne Ok Tine”
w02-SW 11/1 27 ¶3
Joma ne Osiro Lamo Madier e Kinde Machon kod Kindegi
Nehemia nochiwo gik mathoth ahinya mopogore gi thuolone kod lony ma ne en-go. Notiyo gi mwandune e siro lamo madier. Notiyo gi pesane owuon e golo Jo-Yahudi wetene e tuech. Ne oolo ji pesa to idwokone maonge ohala. Ne ok oketo ne Jo-Yahudi wetene “ting’ mapek” kochunogi mondo gichule pesa mang’eny kaka gavana, kata obedo ni ne en gi ratiro mar timo kamano. Kar mano, ne ogero ot moro ma ‘Jo-Yahudi 150 kod jotelo makonyo ne chiemee kaachiel gi jomamoko ma ne owuok e pinje mamoko.’ Pile ka pile ne oyang’o ne welo “ruath achiel, rombe auchiel machwe, kod winy.” E wi mano, bang’ ndalo apar ka ndalo apar, ne omiyogi “divai mogundho mopogore opogore” kotiyo gi pesane owuon.—Nehemia 5:8, 10, 14-18.
‘Kik Lueti Nyosre’
16 Jehova nokonyo Nehemia kod joge mondo giti tij gedo. Ne gigero ohinga mag Jerusalem mana kuom ndalo 52 kende! (Neh. 2:18; 6:15, 16) Nehemia ne ok ng’i mana kaka ji tiyo. En bende nogedo gi jowetene. (Neh. 5:16) E yo machalo kamano, jodongo mang’eny bende oseluwo ranyisi mar Nehemia kuom konyo e tije mag gedo kata lwoko kendo rito Ute mag Romo. Sama gin e tij lendo kata sama gitimo limbe mag kwath, gijiwo jogo ma chunygi onyosore kendo ma nigi parruok.—Som Isaya 35:3, 4.
w00-SW 2/1 32
Jehova Biro Pari Nade?
Kinde duto, ka Muma wacho ni Nyasaye paro ng’ato, mano tiende ni okawo okang’ mar konye. Kuom ranyisi, ka ne ataro osebet e piny kuom ndalo 150, “Nyasaye ne oparo Noa . . . , mi Nyasaye ne otugo yamo kendo yamono ne okutho e piny mi pi nochako duono.” (Chakruok 8:1) Higni moko bange, ka ne jo-Filistia oloko Samson muofu ma gitueye gi nyororo, Samson ne olemo niya: “A Jehova, Wuon Loch Duto, asayi, para kendo miya teko mana dichielni kende.” Jehova ne oparo Samson kuom miye teko moloyo mapile mi ne ochulo kuor ne jowasik Nyasaye. (Jong’ad Bura 16:28-30) Bende, Jehova noguedho kinda duto ma Nehemia ne otimo kendo ne odwoko lamo madier Jerusalem.
Puonj Manie Wach Nyasaye
w07-SW 7/1 30 ¶15
“Sik Kiloyo Gima Rach Kuom Timo Gima Ber”
15 Mar adek, jowasik Nehemia notiyo gi Ja-Israel miluongo ni Shemaya mondo owuond Nehemia oketh chik Nyasaye. Shemaya nonyiso Nehemia niya: “Wadhi e od Nyasaye madier, mondo wadonj e hekalu kendo walorre e iye kuno, nimar jogo biro mondo ginegi.” Shemaya nonyiso Nehemia ni idwa nege to nonyalo mana tony ka opondo e hekalu. Kata kamano, Nehemia ne ok en jadolo. Pondo e od Nyasaye ne dhi bedo richo maduong’ ahinya kuome. Be ne odhi yie ketho chik Nyasaye kotemo reso ngimane? Nehemia nodwoke kama: “Be dadonj e hekalu mondo ares ngimana? Ok abi dhi!” Ang’o momiyo Nehemia ne ok odonjo e obadho ma ne oketne? Nikech nong’eyo ni kata obedo ni Shemaya ne en Ja-Israel wadgi, “Nyasaye ne ok oore.” Janabi madier ne ok nyal jiwe mondo oketh chik Nyasaye. E kindeno bende, Nehemia ne ok oyie mondo jowasike oloye. Mapiyo bang’ ka wechego nosetimore, nowacho kama: “Kuom mano, notiek gero ohinga tarik 25 e dwe mar Elul. Tijno ne okawo ndalo 52.”—Nehemia 6:10-15; Kwan 1:51; 18:7.
AGOST 14-20
MWANDU MA YUDORE E WACH NYASAYE | NEHEMIA 8-9
“Mor mar Jehova e Tekou”
Lamo ma ne Oik Maber Puonjowa Ang’o?
2 Kodong’ dwe achiel to itimo chokruogno, noyudo Jo-Yahudi osetieko gero ohinga mag Jerusalem. (Neh. 6:15) Ne gigero ohingago duto mana kuom odiechienge 52 kae to bang’ mano e odiechieng’ mokwongo e dwe mar Tishri, ne gichokore kanyachiel mondo Ezra kod Jo-Lawi mamoko osom kendo olernegi Chike mag Nyasaye. (Picha 1) “Ji duto ma ne nigi rieko mar winjo,” nochung’ kendo nochiko itgi “nyaka a ru piny nyaka odiechieng’ tir.” Jo-Israelgo noketonwa ranyisi maber ahinya. Kata obedo ni samoro wachokore e Ute Romo molos mabeyo, seche moko pachwa nyalo galore ka wan e chokruok ma wachak paro gik mamoko maok otudore gi lamo. Kapo ni gima kamano jatimoreni, ber mondo inon ranyisi mar Jo-Israel ma ne ochiko itgi malong’o, morwako weche ma ne giwinjo kendo ywak bang’ fwenyo ni ne ok giluw Chike Nyasaye.—Neh. 8:1-9.
w07-SW 7/15 22 ¶9-10
Be Ibiro ‘Dhi Nyime Wuotho Ka Roho Chiki’?
9 Jehova en “Nyasaye mamor.” (1 Timotheo 1:11; Zaburi 104:31) Wuoyi mor gi timo dwach Wuon-gi. (Zaburi 40:8; Jo-Hibrania 10:7-9) To wan bende ‘mor mar Jehova e tekowa.’—Nehemia 8:10.
10 Mor ma Nyasaye miyowa miyo wabedo gi chuny mokuwe sama watimo dwache kata mana e kinde ma waromo gi pek moko, kuyo, kata sand. “Rieko ming’eyogo Nyasaye” miyowa mor mogundho! (Ngeche 2:1-5) Wan gi winjruok maber gi Jehova nikech wang’eye maber, wan gi yie kuome, kendo wan gi yie kuom misango mar Yesu. (1 Johana 2:1, 2) Bedo e riwruok mar owete e piny mangima bende en gima miyowa mor. (Zefania 3:9; Hagai 2:7) Geno ma wan-go mar Pinyruoth kod thuolo makende ma wan-go mar lando wach maber miyo wabedo ma mor. (Mathayo 6:9, 10; 24:14) Geno mar yudo ngima mochwere bende morowa. (Johana 17:3) Nikech wan gi geno maber kamano, onego wabed “mamor chuth.”—Rapar mar Chik 16:15.
Puonj Manie Wach Nyasaye
it-1-E 145 ¶2
Dho-Aram
Higni moko bang’e ka Jo-Yahudi nosewuok e tuech e piny Babulon, Ezra ma ne en jadolo nosomo ne Jo-Yahudi ma nochokore Jerusalem bug Chik kendo Jo-Lawi moko nolero ne ji tiend wechego. Nehemia 8:8 wacho kama: “Ne gidhi nyime somo bugno gi dwol maduong’, ne gisomo Chik Nyasaye madier, ka gilero tiende maber. Omiyo, ne gikonyo ji winjo tiend gima isomo.” Lero tiend weche noriwo loko weche ma ne isomo e Dho-Hibraniago e Dho-Aram ma ne en dhok ma nyaka bed ni ji nopuonjore ka ne gin Babulon. Lero tiend weche bende noriwo konyo Jo-Yahudi winjo tiend gik ma ne isomo e yo matut.
AGOST 21-27
MWANDU MA YUDORE E WACH NYASAYE | NEHEMIA 10-11
“Ne Giyie Weyo Mwandugi Nikech Jehova”
w98-SW 10/15 22 ¶13
Jerusalem Nobedo Kaka ne En Chon
13 Singruok ma ne ondik piny moketie muhuri e kinde Nehemia nokonyo jo Nyasaye machon e odiechieng’ ma ne giwaloe ohinga mag Jerusalem. Kata kamano pod ne nitie wach moro ma ne onego olos mapiyo. Nikech koro ne ositiek chiel Jerusalem moketne rangeye 12, ne dwarore ni ji mang’eny koro odag e iye. Kata obedo ni Jo-Israel moko nodak kanyo, ‘dalano ne duong’ kendo lach, to ji ne tin e iye.’ (Nehemia 7:4) Mondo mi ne tiek chandruogno, ji “ne ogoyo ombulu mondo kuom udi apar apar okel ot achiel mondo obi odag Jerusalem dala maler.” Chuny maber ma ji norwakogo wachno nomiyo oganda oguedho “ji duto ma ne ochiwore mondo odhi odag Jerusalem.” (Nehemia 11:1, 2) Mano doko ranyisi maber ne Jokristo e kindegi ma chal margi nyalo yienegi mondo gidar gidhi kuonde ma jolendo dwaroree ahinya!
w86-SW 2/15 26
Lamo Madier Medo Dhi Nyime
Ng’at ma noyie weyo dalane kod lope mondo odhi odag Jerusalem ne dhi romo gi pek moko kendo ne odhi tiyo gi pesa mang’eny. Joma nodak Jerusalem bende ne nyalo romo gi gik ma ne nyalo hinyogi. Omiyo, jomamoko nopwoyo ahinya joma nochiwore dhi dak Jerusalem e chal ma kamago kendo ne gilamo Jehova mondo oguedhgi.
Luwo Chike Nyasaye Miyo Oyie Kodwa
15 Kane wachiwo ngimawa ne Jehova, ne wasingore ni wabiro timo dwache gi chunywa duto. Ne wang’eyo bende ni dak kaluwore gi singono ne dhi dwaro ni wachiwre chuth. Kata kamano, wanyalo romo gi tem ma dwaro ni wanyis ka be waikore luwo chik Nyasaye sama onyiswa ni watim gima ok nwaheroga chakre chon. Sama watuonore gik mwahero mondo wati ne Nyasaye, mano nyiso ni wamakore kode chuth. Kata obedo ni weyo gigo nyalo miyo wawinj malit, gikone gueth ma wayudo ng’eny kopim gi gik mwaweyogo. (Mal. 3:10) To nade nyar Jeftha?
Puonj Manie Wach Nyasaye
w06-SW 2/1 11 ¶1
Puonj Mayudore e Bug Nehemia
10:34—Ang’o momiyo ne onyis ji ni mondo giter yien e od Nyasaye? Chik Musa ne ok owacho ni ji ogol yien kaka chiwo. Chikno noduogo oket bang’e kaluwore gi chal ma ne nitie. Yien mathoth ne dwarore ahinya mondo owang’go misengni. Nenore ni Jo-Nethinim ma ne ok gin Jo-Israel to ne tiyo e hekalu kaka wasumbini ne tin. Omiyo ne ogo ombulu mondo joma ne tero yien omed yudore mang’eny.
AGOST 28–SEPTEMBA 3
MWANDU MA YUDORE E WACH NYASAYE | NEHEMIA 12-13
“Makri gi Jehova Sama Iyiero Osiepe”
it-1-E 95 ¶5
Jo-Amon
Bang’ ka noseriemb Tobia e hekalu, Chik Nyasaye ma yudore e Rapar mar Chik 23:3-6 ma ne wacho ni Jo-Amon kod Jo-Moab kik donj e kanyakla mar Jehova ne osom ne ji kendo ne gichako tiyo gi chikno. (Neh 13:1-3) Chik ma noket higni 1,000 moteloni nikech Jo-Amon gi Jo-Moab notamore konyo Jo-Israel ka ne gichiegni donjo e Piny Manosingi, nyiso ni jogo ne ok nyal bedo gi ratiro duto mag bedo Jo-Israel kata yudo ber ma joma ne nie oganda mar Jo-Israel ne yudo. Mano ok nyis ni ji achiel achiel e oganda mag Jo-Amon gi Jo-Moab ne ok nyal tudore gi Jo-Israel kata dak e kindgi kendo nwang’o gueth ma jo Nyasaye ne yudo. Mano ne onenore maler ka ne Daudi oyiero Zelek ma ne owuo kuome motelo mondo obed achiel kuom jolweny mathuondi ma ne en-go, kaachiel gi ranyisi mar Ruth ma ne en Nya-Moab.—Rut 1:4, 16-18.
Osepwodhu Mondo Ubed Joma Ler
5 Som Nehemia 13:4-9. Wadak e kind joma ok ler, omiyo ok en gima yot siko ka waler. Par ane ranyisi mar Eliashib kod Tobia. Eliashib ne en jadolo maduong’, to Tobia ne en ofisa ma Ja-Amon ma ne tiyo ne ruodh Persia e piny Judea. Tobia kod osiepene nokwedo ahinya kinda ma Nehemia ne timo mondo oger ohinga mag Jerusalem. (Neh. 2:10) Chik ne ok oyie mondo Jo-Amon onyon laru mag hekalu. (Rapar 23:3) Kare ang’o momiyo Eliashab jadolo maduong’ noyiene Tobia mondo odag ei hekalu
6 Noyudo Tobia osemako osiep gi Eliashib. Tobia gi wuode miluongo ni Jehohanan nokendo nyi Jo-Yahudi, kendo Jo-Yahudi mang’eny ne wuoyo maber e wi Tobia. (Neh. 6:17-19) Achiel kuom nyikwa Eliashib nokendo nyar Sanballat ma ne oket kaka jatend Jo-Samaria kendo ne en osiep Tobia ahinya. (Neh. 13:28) Tudruok machalo kamano, nyiso gimomiyo Eliashib Jadolo Maduong’ noyie mondo jal maok lam Jehova kendo makwedo lamo madier odag ei hekalu. Kata kamano, Nehemia to nonyiso ni omakore gi Jehova kane owito gige Tobia oko kogologi e hekalu.
w96-SW 3/15 16 ¶6
Gima Nyalo Konyowa Mondo Wamakre gi Nyasaye
6 Ka wamakore gi Jehova Nyasaye, ok wabi mako osiep gi jowasike. Mano e momiyo Jakobo nondiko niya: “Un jo ma terore, donge ung’eyo ni bedo osiep piny kelo sigu gi Nyasaye? Kuom mano, ng’at ma dwaro bedo osiep piny bedo jasik Nyasaye.” (Jakobo 4:4) Wadwaro makore gi Nyasaye mana kaka Ruoth Daudi notimo. Nowacho niya: “A Jehova, donge asin gi jo ma osin kodi? Donge ok ariwra gi jo ma piem kodi, koso? Asin kodgi chuth; gisebedo wasika adier.” (Zaburi 139:21, 22) Ok dwaher mako osiep gi joma timo richo goyiem nikech onge gimoro amora ma nyalo riwowa kodgi. Makruok gi Jehova onego ochwalwa mondo kik wamak osiep gi jowasike, bed ni watudore kodgi aching’ kata wanenogi e TV.
Puonj Manie Wach Nyasaye
it-2-E 452 ¶9
Thum
Wer e hekalu ne en gima ji nokawo mapek ahinya. Mano en adier nikech Ndiko mathoth wuoyo e wi jower kendo “ne ok omedgi tich moro amora” ma Jo-Lawi mamoko ne timo mondo giket chunygi duto e tij wer. (1We 9:33) Gima nyiso ni Jo-Lawi ma jowergo nodhi nyime timo migawo makendeno en ni ka ne Jo-Yahudi owuok Babulon ne okwan-gi yorgi. (Ezr 2:40, 41) Kata mana ruodh Persia miluongo ni Artashasta (Longimanus) nogolo chik mondo Jo-Lawigo kod jomamoko ma bende ne timo tije makende kik ‘gol osuru, chiwo, kata chudo moro amora.’ (Ezr 7:24) Bang’e, ruoth nogolo chik mondo “omi jower kony pile ka pile kaka owinjore.” Kata bed ni ji wacho ni Artashasta e ma nogolo chikno, nyalo bedo ni Ezra e ma nogolo chikno kotiyo gi teko ma Artashasta nomiye. (Neh 11:23; Ezr 7:18-26) Omiyo, kata obedo ni jower bende ne gin Jo-Lawi, Muma wuoyo kuomgi kaka grup makende sama owuoyo kuom ‘jower kod Jo-Lawi.’—Neh 7:1; 13:10.