Bug Muma Namba 62​—1 Johana

Jandiko: Jaote Johana

Ne Ondike: Efeso, kata machiegni

Ne Otiek Ndike: Chiegni 98 E.N.

JOHANA, jaote mogen mar Yesu Kristo, nohero tim makare ahinya. Mano nokonye ng’eyo pach Yesu e yo matut. Omiyo ok wawuor ni owuoyo ahinya kuom hera e weche mondiko. Kata kamano, ok ne en ng’at manyiso anyisa hera e yo maok oti gi pache, nimar Yesu nokwane kaka achiel kuom “Yawuot Mor Polo [Boanerges].” (Mari. 3:17) Ka kuom adier, nondiko barupene adek kochung’ motegno e siro adiera kod tim makare, nimar tim ng’anjo koa e yie ma jaote Paulo nokoro, ne osenenore. Kuom adier, barupe adek mag Johana ne owinjore ndi, nikech ne gikonyo ahinya e jiwo Jokristo mokwongo mondo okedi gi “Ng’a Marachno,” ma ne donjore kodgi.​​—⁠⁠2 Thes. 2:3, 4; 1 Joha. 2:13, 14; 5:18, 19.

² Kaluwore gi weche ma giting’o, nenore ni barupegi ne ondiki bang’ Injili mar Mathayo kod Mariko​​—⁠⁠kendo bang’ barupe mag Petro gi Paulo ma ne gin jomisonari. Kinde noselokore. Onge kama barupenegi muloe din mar Jo-Yahudi, ma ema en din ma Jokristo ne onego otang’ godo ahinya e kinde ma ne kanyakla chakore; kendo nenre ka gima onge kama onwoyoe weche manie Ndiko mag Dho-Hibrania achiel kachiel. To mopogore gi mano, Johana wuoyo kuom “sa giko,” kendo kuom biro mar joma kwedo Kristo, tiendeni “Antikristo mathoth.” (1 Joha. 2:18) Oluongo josombe ni “nyithindo,” to oluongore owuon ni “an jaduong’.” (1 Joha. 2:1, 12, 13, 18, 28; 3:7, 18; 4:4; 5:21; 2 Joha. 1; 3 Joha. 1) Magi duto nyiso ni barupene adekgi ne ondiki bang’e. Bende, nenre ni 1 Johana 1:3, 4 nyiso ni Injili mar Johana ne ondiki e kindeno. Wachore ni barupe Johana adekgi, notiek ndiko chiegni 98 E Ndalowa, ka jaoteno chiegni tho, kendo wachore ni nondikgi machiegni gi Efeso.

³ Gima nyiso ni kuom adier jaote Johana ema nondiko Johana Mokwongo nenore king’iyo kaka baruani chalo gi Injili mar ang’wen, ma onge kiawa ni en ema nondiko. Kuom ranyisi, ochako barupe koluongore ni janeno moseneno “Wach mar ngima . . . , ngimano mochwere, ma ne ni kod Wuoro, kendo ma nofwenyorenwa,” kendo wechegi chal ahinya gi ma Injili mar Johana bende chakogo. Oboke mag Muratorian Fragment koda mag jondiko machon ma nodak e kind higini mag 100-200 E Ndalowa, kaka Irenaeus, Polycarp, kod Papias duto yie ni baruani en adier.a Kaluwore gi Eusebius (chiegni 260-342 E Ndalowa), ne onge kiawa ni Johana Mokwongo en buk madier.b Kata kamano, onego ong’e ni loko moko machon mag Muma osemedo weche maluwogi e giko mar kwan 7 kod e chak kwan mar 8 e sula mar 5: “Nitie joneno adek e polo, Wuoro, Wach kod Roho Maler: to adekgi duto gin achiel. Kendo nitie adek ma gin joneno e piny.” (King James Version) Kata kamano, wechego ok yudore e oboke moro amora ma ne ondik e dho-Grik, kendo nenre maler ni gin weche momedi mondo ojiwgo puonj mar Didek. Thoth loko mag Muma ma ndalogi, mindiko gi Jo-Katholik kaachiel gi Jo-Protestant ok ti gi wechegi ei sulano wuon.​​—⁠⁠1 Joha. 1:1, 2.c

⁴ Johana ndiko mondo okony e rito ‘joherane’ kendo ‘nyithinde,’ kuom puonj ma ok kare mag “Antikristo mathoth” ma ne osea e igi, kendo ma ne temo wuondogi gia e adiera. (2:7, 18) Nyalo bedo ni jokwed Kristogi, ma gin joma noseweyo yie, nowuondi gi puonj Jo-Grik ma gin mag dhano, moriwo nyaka puonj Jo-Gnos, ma jolupge ne wacho ni gin gi ng’eyo makende ma giyudo e yor hono mowuok kuom Nyasaye.d Kochung’ motegno e kwedo jogo ma ne weyo yie, Johana twak ahinya kuom gik moko adek, richo, hera koda tim kwedo Kristo. Weche mowacho e wi richo, kendo kuom riwo lwedo misango mar Yesu ma umo richo, nyiso ni joma ne kwedo Kristogi ne kawore giwegi kaka joma kare ka giwacho ni gionge richo, kendo ni misango Yesu kaka rawar ne onge teko kuomgi. Kawruokgi ni ‘ging’eyo,’ nomiyo gibedo joguondo moherore kendgi, ma en gima Johana yango e lela seche momedo jiwo hera madier mar Jokristo. E wi mano, nenre ni Johana kedo gi puonjgi ma ok adier, seche molero ni Yesu e Kristo, kendo ni nokwongo dak e polo kapok obiro e piny, kendo ni Yesu nobiro e ringruok kaka Wuod Nyasaye mondo ochiw warruok ne joma oyie. (1:7-10; 2:1, 2; 4:16-21; 2:22; 1:1, 2; 4:2, 3, 14, 15) Johana luongo ratiro jopuonj mag miriambogi ni, “Antikristo,” kendo ochiwo yore mogwaro manyalo konyo e pogo nyithind Nyasaye kod nyithind Jachien.​​—⁠⁠2:18, 22; 4:⁠3.

⁵ To nikech onge kanyakla mondikne baruani, nenre ni baruani nondiki ne riwruok duto mar owete ma Jokristo. Bedo ni onge mos mochakgo kata mitiekogo bende nyalo siro wachni. Jomoko to osewacho ni mani en ndiko malero weche adimba to ok en aena barua. Bedo ni kinde duto otiyo gi “un” e yo manyiso ni owuoyo kuom ji mokalo achiel nyiso ni jandiko ne wacho wechego ne oganda ji, to ok ne ng’at achiel.

GIMOMIYO BUGNI KONYO

¹¹ Mana kaka e higinigo ma Johana ne odakie, e ndalogi bende nitie “Antikristo mathoth,” ma Jokristo madier onego omi siem kuomgi. Jokristo madiergi nyaka mak motegno ‘wach ma ne gisewinjo nyaka a chakruok, ni giherre ng’ato gi ng’ato,’ kendo gisiki e winjruok gi Nyasaye, koda e puonj madier, ka gitimo tim makare ka gin thuolo. (2:18; 3:11; 2:27-29) To moloyo duto bende, en siem mochiwo kuom “gombo mar ringruok, gi gombo mar wang’, gi sunga mar ngima,” ma gin gombo mag mwandu kaachiel gi richo mag piny mosechando ahinya jogo mawacho ni gin Jokristo. Jokristo madier onego okwed piny kaachiel gi gombone, ka ging’eyo ni “ng’a ma timo gi ma Nyasaye dwaro osiko nyaka chieng’.” Mano kaka puonjruok dwaro mar Nyasaye kokalo kuom Ndiko mowuok kuom muche, kendo timo dwarono en gima ber ahinya e piny masani mopong’ gi gombo, ywaruok e kind ji, koda sigu!​​—⁠⁠2:15-17.

¹² Johana Mokwongo konyowa nikech onyiso pogruok e kind ler mawuok kuom Wuoro kod mudho mawuok kuom ng’a marachno ma ketho adiera. Okonyowa ng’eyo pogruok e kind puonj machiwo ngima moa kuom Nyasaye kod wuond mariek moa kuom joma kwedo Kristo. Bende okonyowa ng’eyo pogruok e kind hera ma nenore ayanga kuom jogo duto manie kanyakla manie winjruok gi Wuoro kaachiel gi Wuowi, kod sigu makelo nek kaka mar Kain manie kind jogo ‘ma noa kuomwa mondo gifwenyore ni ok gin jowa.’ (2:19; 1:5-7; 2:8-11, 22-25; 3:23, 24, 11, 12) Ka wanyiso erokamano e yo machalo kamano, onego wabed gi gombo ahinya mar “loyo piny.” To ere kaka dwatim kamano? Kuom bedo gi yie motegno kendo “hero Nyasaye,” matiende en, mako chikene.​​—⁠⁠5:3, 4.

¹³ Mano kaka kido mar “hero Nyasaye” ijiwo ahinya e baruani duto! E sula mar 2, wayudo pogruok maduong’ e kind hero piny kod hero Wuoro. Bang’e iparonwa ni “Nyasaye en hera.” (4:8, 16) To mano kaka herano en hera madier! Ing’eye kuom gima Wuoro notimo ka nooro Wuode “mondo odok Jawar mar piny.” (4:14) Mani onego omi chunywa oduok erokamano, kwanyiso hera ma onge luoro, mana kaka weche jaote nyisowa ni: “Wahere nikech en ema noherowa mokwongo.” (4:19) Herawa onego obed machalo gi mano ma Wuoro koda Wuowi nyiso ​​—⁠⁠tiende ni hera madier, kendo manyiso chiwruok. Mana kaka Yesu nochiwo ngimane nikech wan, “wan bende onego wawe ngimawa nikech owete,” ee, wayaw dhood kech gi ng’wono mondo omi waher owetewa, ok mana gi wach, “to gi tich, kendo gi adiera.” (3:16-18) Mana kaka barup Johana nyiso maler, herani koriwore gi ng’eyo Nyasaye e yo makare, ema tudo jogo ma dhi nyime wuotho gi Nyasaye mondo omi gibed gi winjruok ma ok nyal kethore e kindgi gi Wuoro koda Wuowi. (2:5, 6) Omiyo Johana wacho ne jocham gikeni mar Pinyruoth manie tudruok mogwedhi mar hera kama: “Kendo wan e i Jal madier, e i Wuode Yesu Kristo. Ma e Nyasaye madier kendo ma e ngima ma nyaka chieng’.”​​—⁠⁠5:⁠20.

[Weche moler piny]