Naketo Jehova Mokwongo e Yiero Duto ma Natimo

Nonyuola Mei 19, 1940 e taon mar Amioûn e piny Lebanon. Bang’ higni moko matin, joodwa nodar modhi odak e taon mar Tripoli. Ne gin joma ong’eyo Jehova, kendo ne gihere gi chunygi duto. Mano nomiyo wadak gi mor kod kuwe. Ne wan nyithindo abich​—nyiri adek kod yawuoyi ariyo. An e ma ne an chogo. Jonyuolwa ne ok oketo manyo gige ringruok mondo e mobed gima duong’ e ngimagi. Kar mano, gima ne duong’ e ngimagi ne en puonjruok Muma, dhi e chokruoge, kod konyo jomamoko mondo ong’e Nyasaye.

Kanyaklawa ne nitie Jokristo mang’eny mowal. Achiel kuomgi ne en Owadwa Michel Aboud ma ne tayoga Puonjruok mar Buk. Nopuonjore adiera e taon mar New York, kae to bang’ mano nodhi e piny Lebanon, kendo en e ma nochako lando wach maber e pinyno e higa mar 1921. Wiya ok nyal wil gi kaka nokonyo nyimine moko ariyo ma ne gin joot achiel ma niluongo ni Anne Beavor kod Gwen Beavor ma e ka noa e Skul mar Gilead. Nyiminego nobedo osiepewa ahinya. Higni moko mang’eny bang’e, namor romo gi Anne ka koro ne en e piny Amerka. Bang’ kinde moko matin, naromo gi Gwen ma notedo ne Wilfred Gooch ma ne tiyo Bethel ma London e piny England.

LENDO E PINY LEBANON

E kinde ma ne pod an rawera, ne nitie Joneno manok e piny Lebanon. Ne wamor ahinya lando ne jomamoko gik ma ne wang’eyo e Muma, kendo ne watimo kamano gi kinda, kata obedo ni jotend dinde ne kwedowa. Nitie gik moko ma notimorena kindeno ma pod anyalo paro.

Chieng’ moro ne walendo gi Sana nyaminwa e gorofa moro. Jadolo moro nobiro kama ne wawuoye gi ji. Nenore ni ng’ato e ma noluonge. Jadolono nochako yanyo nyaminwa. Nobedo mager ahinya, kendo nodhiro Sana molwar e stairs mohinyore. Ng’ato nogocho ne polis, kendo polisno noneno ni othiedh Sana. Ne gimako jadolono mi gitere e stesen mar polis. Polise nofwenyo ni nomanore gi bunde. Jatend polise ma ne ni kanyo nopenje niya: “To kare in ng’a? In jatend din, koso in jatend jo mahundu?”

Nitie chieng’ moro machielo ma aparo maber ka ne jo kanyaklawa okodesa bas moro mondo wadhi walend e gweng’ moro mosokore iye ahinya. Lendo ne mit ndi. Kae to jadolo moro e gweng’no nowinjo humbwa. Nochoko jomoko mondo obi omonjwa. Ne giduwore kodwa ka gibawa gi kite, kendo babawa nohinyore marach. Anyalo paro ka lela wang’ babawa notho remo. Babawa nodok e bas gi mamawa, kendo waduto ne waluwogi ka chunywa parore. Kata kamano, wiya ok nyal wil gi kaka mamawa ne yweyo ne babawa wang’e kowacho kama: “Jehova, wenegi. Ok ging’eyo gima gitimo.”

Nitie chieng’ moro bende ma ne wadhi limo wedewa dala. Ne wanwang’o bisop moro e dala kwarwa. Bisobno nong’eyo ni jonyuolna ne gin Joneno mag Jehova. An e ma nochomo wang’e kuoma tir. Kata obedo ni ne an jahigni auchiel kende, nopenja kama: “Omera, ang’o momiyo pok obatisi?” Nadwoke ni, “Pok obatisa nikech pod an nyathi, kendo dwarore ni apuonjra Muma mondo abed gi yie motegno kuom Nyasaye.” Ne ok ohero dwoko ma namiyeno, kendo nonyiso kwarwa ni an nyathi mochayo ji.

Kata kamano, weche kaka mago ne timorega mana dichiel ka dichiel. Chutho-chutho, Jo-Lebanon gin joma ohero ji, kendo mohero rwako welo. Kuom mano, ne wajabedo gi mbaka ma jaber gi ji mang’eny, kendo ne wan gi jopuonjre mogwaro mabeyo.

JOODWA NONG’ADO MAR DAR DHI E PINY MACHIELO

Kinde ma ne pod asomo, Janeno moro nolimowa Lebanon koa Venezuela. Nobiroga e chokruoge e kanyaklawa, kendo Wafa nyaminwa nomako wang’e. Bang’ kinde, ne gikendore, kendo ne gidar ma gidhi Venezuela. E barupe ma ne Wafa jandiko ne baba, nojiwega mondo odar kodwa wadhi Venezuela. Nojiwe kamano nikech nogomboga nenowa ahinya. Gikone, ne wadar ma wadhi Venezuela!

Ne wachopo Venezuela e higa mar 1953, kendo ne wadhi ma wadak e taon miluongo ni Caracas, machiegni gi kama president nodakie. Nikech pod natin, namorga neno ka president kalo koting’e e gache. Ne ok yot ne jonyuolna ng’iyo gi pinyno, dhoggi, kitgi, chiembgi, kaachiel gi chal mar kor lwasi. Kata kamano, ka ne gichako ng’iyo gi alwora manyienno, gimoro marach notimore.

MASIRA MA NOYUDOWA

Babawa nochako bedo matuo. Mano ne en wach miwuoro, nikech wuonwa ne en ng’at motegno, kendo ma ngimane ne ber abera. Ne ok wanyal kata paro chieng’ ma nosegabedoe matuo. Noyude gi kansa mar tako (pancreatic cancer), kendo notimne yeng’o. Kata kamano, gima lit en ni juma achiel bang’ yeng’ono, notho.

Ok yot lero kaka ne wawinjo e kindeno. Ne an mana jahigni 13 kende. Ne wabwok ahinya, kendo thoneno notiekowa ahinya. Nokawo kinde mondo minwa oyie ni koro nodong’ chi liel. Ne waduogo wafwenyo ni ngima ne nyaka dhi mana nyime, kendo Jehova nokonyowa nyagore gi pekgo. Natieko skul mar sekondari ka wan Caracas. Ne an jahigni 16, kendo nagombo ahinya konyo joodwa.

Kindeno, Rubén Araujo ma noyudo oa e Skul mar Gilead kendo oduogo Venezuela nokendo Sana. Ne gidar ma gidhi dak New York. Joodwa nong’ado ni adhi e yunivasiti, kendo nadar ma adhi New York kuma nyaminwa gi jaode ne nitie mondo adhi adag kodgi. Nyaminwano gi jaode nokonya ahinya tego winjruokna gi Jehova kinde ma nadak kodgi. E wi mano, ne nitie owete motegno e kanyakla ma Brooklyn Spanish. Owete ariyo kanyo ma nageno kendo ma nokonya ne gin Milton Henschel kod Frederick Franz ma ne tiyo e Bethel ma Brooklyn.

Ka nachiegni tieko hika mokwongo e yunivasiti ma New York, nachako parora kaka nadhi tiyo gi ngimana. Nasebet ka asomo ahinya sula moko ma yudore e Watchtower ma wuoyo e wi Jokristo ma noketo chenro mar tiyo ne Jehova e ngimagi. Naneno kaka jopainia kod jo Bethel ma ne ni e kanyaklawa ne mor, kendo nagombo bedo kaka gin, kata kamano, ne pok obatisa. Nafwenyo gimomiyo ne dwarore ni mondo achiw ngimana ne Jehova. Natimo kamano, kendo bang’e nobatisa Mach 30, 1957.

TIMO YIERO MOKO MADONGO

Bang’ kawo okang’ maduong’ mar batiso, naparo matut e wi okang’ machielo, ma ne en tiyo ne Nyasaye gi thuolona duto. Kaka namedo paro wachno matut, e kaka wachno nomedo mora ahinya, en mana ni nodhi bedo yiero matek ahinya timo. Nawuoro kaka nanyalo bedo painia ka konchiel bende ne asomo e yunivasiti. Ne ajandiko ne joodwa barupe ka aleronegi ni nadwa weyo yunivasiti mondo adog Venezuela abed painia. Gin be ne gindikonaga e wi wachno.

Nadok Caracas Jun 1957. Kata kamano, naduogo afwenyo ni nitie kaka joodwa ne ok dhi maber. Ne dwarore ni ng’ato oti mondo okonygi e yor pesa. Ere kaka nanyalo konyogi? Nayudo tich e bank moro, kata kamano, e chunya ma iye to nagombo bedo painia, to mano be e gima duong’ ma nomiyo adok Venezuela. Nang’ado mar timogi giduto. Kuom higni mogwaro, natiyo e bank ka konchiel bende an painia. Mago e kinde ma nadichie kendo ma namorie moloyo!

Nitie gima chielo ma nomora. Naromo gi Nya-Germany moro ma nyinge Sylvia ma nodar gi jonyuolne ma gibiro Venezuela. Nohero Jehova, kendo nakende. Bang’ kinde, ne wayudo nyithindo ariyo​—wuoyi gi nyako ma ne wachako Michel (Mike) gi Samira. Bende, nakawo ting’ mar rito minwa. Nodar mobiro dak kodwa. Nochopo kama koro ne nyaka awe bedo painia mondo arit joodwa, kata kamano, chunya to ne ok owuok e tij painia, omiyo, nadhi nyime lendo gi kinda. An gi Sylvia ne watemoga ahinya mondo wabed jopainia makonyo e kinde ma ne wan e rusa.

YIERO MACHIELO MADUONG’

Weche ma nachakogo mbakani notimore e kinde ma nyithinda ne pod somo. Kiwacho awacha adier, ne wadak maber, kendo joma ne watiyogo e bank nomiya luor. Kata kamano, gik ma nobiro e pacha chieng’no nomiyo achako paro gima nanyalo timo mondo ji ong’eya kaka jatich Nyasaye, to ok mana ng’ama tiyo e bank. Kuom mano, ne wabet piny gi jaoda mondo wawuo e wi yutowa. Paro moro nobironwa ni ka nanyalo weyo tich e bank, nidhi kowa gi pesa mabup. Nikech ne waonge gowi moro amora, ne waneno ni ka waketo ngimawa obedo mayot, to pesano ne nyalo romowa dak kuom kinde malach.

Timo yiero ma kamano ne ok yot. Minwa gi jaoda ma nageno noriwa lwedo e wachno gi chunygi duto. Mano nyiso ni nadhi bedo painia kendo. Wachno ne mora matek! Weche ne nenore ni beyo, kata kamano, mana bang’ kinde matin, ne waromo gi wach moro ma nopoyowa.

WENDO MORO MA NOPOYOWA!

Chieng’ moro, laktar marwa nonyisowa ni Sylvia ne nigi ich. Wachno nopoyowa, kata kamano, ne wamor, en mana ni nawuoro ni to koro ne dhi bet nade gi paro ma naseng’ado mar bedo painia. Be pod nadhi bedo painia? Mapiyo, ne wachako iko chunywa gi pachwa ne rwako wendono. Kata kamano, pod nasiko ka apenjora ka be nadhi nyalo bedo painia.

Bang’ nono wachno e yo matut, ne wang’ado ni ne wadhi dhi nyime makore gi chenro ma ne waseketo. Ne wanyuolo Gabriel wuodwa e dwe mar April 1985. Naweyo tich ma abedo painia mapile chakre dwe mar Jun 1985. Bang’ kinde, nayudo thuolo mar bedo e Komiti mar Bad Ofis. Kata kamano, ofis ne ok ni Caracas. Ne en kuma bor ma dirom kilomita 80 kia Caracas, to pod ne nyaka adhi kuno diriyo kata didek juma ka juma.

NE WADAR KENDO

Ofis ne ni machiegni gi taon mar La Victoria, omiyo, ne wang’ado kaka joot mondo wadar wadhi wadag La Victoria. Mano ne en yiero maduong’ ahinya ne waduto. Kiwacho awacha adier, amor ahinya gi jooda, kendo agonegi erokamano maduong’. Chuny ma ne gijanyiso ne konyo ahinya. Baha nyaminwa noyie rito mamawa. Mike noyudo osekendo, to Samira kod Gabriel to ne pod wadakgo. Mano nyiso ni ka ne wadar wadhi La Victoria, ne gidhi weyo osiepegi ma ne gin-go Caracas. Sylvia jaoda be ne nyaka ng’i gi dak e taon matin, kendo waduto ne nyaka wang’i gi dak e ot matin. Adier, yiero mar wuok Caracas kendo dhi La Victoria ne ok yot!

Kata kamano, ngimawa nochako olokore kendo. Gabriel nokendo, kendo Samira koro nodhi odak kende. Kae to e higa mar 2007, noyiena gi Sylvia dhi dak Bethel, kendo pod wan kanyo nyaka sani. Mike wuodwa maduong’ sani en jaduong’-kanyakla, kendo en kaachiel gi Monica jaode gin jopainia. Gabriel bende en jaduong’-kanyakla, kendo en kaachiel gi Ambra jaode gitiyo ne Jehova ka gin Italy. Samira en painia, kendo ojakonyo tije mag Bethel ka en pacho.

OK AYWAG ANG’E KATA MATIN!

En adier ni asebet gi kinde ma jaber ahinya e yiero duto ma natimo e ngimana, kendo ok aywag ang’e kata matin! Amor ahinya gi migepe ma aseyudo mag tiyo ne Jehova e thuolo makende. Kuom hignigo duto te, aseneno ni en gima duong’ ahinya siko ka wan gi winjruok motegno gi Jehova. Bed ni yiero ma wadwaro timo gin madongo kata matindo, Jehova biro miyowa kuwe “ma loyo ng’eyo duto.” (Fil. 4:6, 7) An kaachiel gi Sylvia wamor ahinya tiyo Bethel, kendo wamor ni Jehova oseguedho yiero ma ne watimo nikech ne wakete mokwongo e yierogo.