Ṭhen 9
“Ni Hnuhnûngah” Kan Awm Tih Kan Hriat Dân
1, 2. Ni hnuhnûngah kan awm leh awm loh engtin nge kan hriat theih?
PATHIAN Ramin tûn laia he mihring rorêlna kalhmang hi a do hun tûrah kan awm mêk a ni tih engtin nge kan chian theih ang? Pathianin sualna leh tuarna zawng zawng a tihtâwp hun tûr kan hnaih êm êm tawh tih engtin nge kan hriat theih ang?
2 Isua Krista zirtîrte pawhin chûng thil chu hriat an lo duh a. Ram thuneihna a chang tih leh “khawvêl tâwpna” “chhinchhiahna” tûr eng nge ni ang tih an zâwt a ni. (Matthaia 24:3) Isua chuan khawvêl nghawrnghîng khawpa thil thlengte leh dinhmun, mihringten “tâwpna hun,” he khawvêl tâna “ni hnuhnûng” an lût ta a ni tih entîr tûrte chipchiar taka sawiin an zawhna chu a chhâng a ni. (Daniela 11:40; 2 Timothea 3:1) Tûn kum zabiah hian chûng chhinchhiahna chi hrang hrangte chu kan lo hmu em? Tam tâwk tak kan hmu a ni!
Khawvêl Indopuite
3, 4. Tûn kum zabi-a indonate hian Isua hrilhlâwkna engtin nge a mil?
3 Isua chuan ‘hnam hrang leh hnam hrang an indo vang a, ram hrang leh ram hrang an indo vang,’ tiin a lo sawi lâwk a. (Matthaia 24:7) 1914-ah chuan khawvêl chu a hma lama indona rêng rêng aia danglam, indona lo awm tawh rêng rêng ang lo hnamte leh ramten râldo tûra an sipaite an puahchah mup mupna indonaah a tel ta a ni. Chu thu dik pawmpui chuan, a hun laia hmân lai chanchin ziaktute chuan Indona Ropui tiin an vuah a ni. Hmân lai chanchin rêng rêngah hetiang chi indona awm hmasa ber a ni, khawvêl indopui hmasa ber chu. A hmaa indona awm tawh rêng rênga thi aia tam fê zâwk, sipai leh mipui 2,00,00,000 laiin an nunna an chân a ni.
4 Khawvêl Indopui I chu ni hnuhnûng rawn inṭan chhinchhiahna a ni ta a ni. Isua khân he thil leh thil thleng dangte chu “nau vei ṭan tirhna a ni” ang tih a lo sawi a. (Matthaia 24:8) Chu chu a dik ta chiah a ni, Khawvêl Indopui II-ah chuan thihna a nasa lehzual a, sipai leh mipui 5,00,00,000 laiin an nunna an hloh avângin. Tûn kum zabi 20-naah hian, mihring 10,00,00,000 aia tam mah indonaah an thi a, a hma kum 400 kal taa indonaa thite zawng zawng belhkhâwm lêt li aia tam mah a nih chu! Mihring rorêlna thiamloh chantîrna nasa tak chu a va ni êm!
Finfiahna Dangte
5-7. Ni hnuhnûngah kan awm tih fiahna dang ṭhenkhatte kha engte nge?
5 Isua chuan ni hnuhnûnga lo awm tûr thil dang a sawi tel a: “Lîr nasa takin a nghîng a nghîng ang a, hmun hrang hrangah ṭâmte a tla ang a, hrite a lêng [tlâng hri lêng] bawk ang,” tiin. (Luka 21:11) Chu chuan 1914 aṭanga tûn thlenga thil thlengte a mil chho hle zêl a ni, chutiang chhiatna râpthlâk tak tak aṭanga mangannate nasa taka a pun tâk avângin.
6 Lîrnghîng nasa tak tak pawh a awm fo ṭhîn a, nunna tam tak a la ṭhîn a. Khawvêl Indopui 1-na rawn zuiin Spanish hritlâng ringawt pawh khan mi 2,00,00,000 vêl a tihlum a—ṭhenkhat chuan 3,00,00,000 emaw a aia tam emaw niin an chhût bawk. AIDS hian mi nuai tam tak nunna a la tawhin kan hma lawkah nuai tam tak dang a la la thei bawk ang a. Kumtinin mi nuai tam takte chu lung natna, cancer leh natna dang dang vângtein an thi a. Nuai tam tak dangte erawh chu rilṭâmna avângin zawi muangin an thi thung. Rinhlelh rual lohvin ‘Thupuana sakawr chung chuangte’ khân an indona, ṭâm, leh hrilêngtein mihring chhûngkua tam takte chu 1914 aṭang khân a la tikiam ta char char a ni.—Thu Puan 6:3-8.
7 Isua chuan ram zawng zawngin an hriat ṭheuh, dân bawhchhiatna pun tûr a sawilâwk bawk: “Sual a la pun dâwn avângin mi tam zâwk hmangaihna chu a la dai ang,” tiin a sawi a ni.—Matthaia 24:12.
8. 2 Timothea bung 3-a hrilhlâwkna hian keini hun lai hi engtin nge a mil?
8 Chu bâkah, Bible-a zâwlnei hrilhlâwkna chuan tûn lai khawvêla langsâr êm êm nunphung tlachhia hi a lo sawilâwk bawk a: “Ni hnuhnûngahte chuan hun khirh takte a lo awm ang. Mi, mahni inhmangaihtu te, tangka ngainatu te, intivei te, chapo te, Pathian sawichhetu te, nu leh pa thu âwih lo te, lâwm nachâng hre lo te, thianghlim lo te, hmangaihna pianpui nei lo te, huaikawmbâwl te, hêktu te, insûm thei lo te, mi kawlhsen te, ṭha duh hauh lo te, vervêk te, thuhnudâwn lo te, inngaihlu te, Pathian hmangaih aia mahni lâwmna mai hmangaih zâwktu te an ni dâwn si; Pathian ngaihsak anna an nei ang a, nimahsela a thiltihtheihna chu an âwih lo vang . . . Mi sual leh tihdertute erawh chu an sual zual deuh deuh ang,” tiin. (2 Timothea 3:1-13) Chûng zawng zawng chu kan mithmuh ngeiah hian a lo thleng dik a ni.
Thawktu Dang
9. Lei chunga ni hnuhnûng inṭanna nêna inrual chiahin vânah eng thil nge thleng?
9 Tûn kum zabi-a tuarna nasa taka a lo punnaah hian mawhphurtu thil dang a la awm a. 1914-a ni hnuhnûng rawn inṭan rual chiahin, mihringte dinhmun hlauhawm lehzual zâwka dah tûr thil eng emaw a thleng a ni. Chumi hunah chuan, Bible-a bu tâwp bera hrilhlâwknain a sawi ang hian: “Vânah chuan indona a lo awm a; Mikaela [vân thuneihna neitu Krista] leh a vântirhkohte chuan drakon [Setana] chu an do va; drakon leh a tirhkohte [ramhuaiho] pawh chuan an do ve a; nimahsela an hneh ta lo va, an hmun chu vânah a awm ta bawk hek lo. Tin, drakon lianpui, rûlpui tar Diabola leh Setana an tih, khawvêl zawng zawng bumtu chu an paih thla ta a; leiah an paih a, a tirhkohte pawh an paih thla tel ve a.”—Thu Puan 12:7-9.
10, 11. Setana leh a ramhuaihote leia paihthlâk an nih khân mihringte engtiangin nge a nghawng?
10 Mihring chhûngkaw tâna a sawhkhâwkte chu engte nge ni? Hrilhlâwkna chuan: “Lei leh tuifinriat chung a pik e! Diabola chuan hun tlêmtê chauh a nei tih a inhriat avânga thinur êm êma in hnêna a lo chhuk tâk avângin,” tiin a sawi zawm a. Ni e, Setana chuan a khawvêlin a tâwpna tûr a hnaih tawh tih a hria a, chuvângin amah leh a khawvêlte lâkbo an nih hmain mihringte chu Pathian dodâltîr tumin theihtâwp a chhuah mêk a ni. (Thu Puan 12:12; 20:1-3) Zalên taka an duhthlan theihna an hman dik loh avângin chûng thlarau mite chu an va hniam tak êm! 1914 aṭang bîkin, an thununna hnuaia leia thil awmdân hi a va râpthlâk êm!
11 Isuan kan tûn lai hun: “Leiah hnam tin hrehawmna leh manganna a thleng ang . . . thlabâr avâng leh khawvêla thil lo thleng tûr ngaihtuah avângin mite an thidang ang,” tia a lo sawilâwk pawh hi a mak lo ve.—Luka 21:25, 26.
Mihring Leh Ramhuai Rorêlna Tâwpna A Hnai
12. He khawvêl tâwp hmaa hrilhlâwkna thleng famkim tûr la awm hnuhnûng berte zînga pakhat kha eng nge ni?
12 Pathianin he khawvêl tûna awm mêk hi a tihchhiat hmain Bible hrilhlâwkna thleng famkim tûr engzât nge la awm le? Tlêm tawh lutuk! A hnuhnûng ber pakhat chu 1 Thessalonika 5:3 ami: “Muanna leh himna tia an sawi lai takin chawp leh chilha boralna an chungah a thleng ang,” a tih hi a ni. (The New English Bible) Hei hian he khawvêl tâwpna chu “an sawi lai takin” a inṭan dâwn tih a entîr a ni. Khawvêl hriatlâwk lohvin, mihringten an lo beisei muanna leh himna an ngaihven lai takin, an rin loh lai berin chhiat buaihna chu a lo thleng dâwn a ni.
13, 14. Isuan eng ang hun harsa nge a lo sawilâwk a, engtiangin nge a tâwp ang?
13 Setana thununna hnuaia awm he khawvêl tân hian hun a ral mêk zêl a. Nakin lawkah Isua lo sawi harsatna lo awm hunah chuan a tâwpna a lo thleng dâwn a ni. “Chumi hunah chuan hrehawm nasa tak a awm dâwn si a; chutianga nasa rêng rêng chu leilung pian tirh ata tûn thlengin a la awm ngai lo va, awm pawh engtikah mah a lo awm leh tawh hek lo vang.”—Matthaia 24:21.
14 Chu “hrehawmna nasa tak” vâwrtâwp chu Pathian indona Armageddon hi a ni dâwn a ni. Chu hun chu a ni zâwlnei Daniala lo sawi Pathianin “hêng ram zawng zawngte a tihkehsawma a tihral” hun tûr chu. Hei hian Pathian aṭanga inla hranga mihringte rorêlna tûna awm zawng zawngte tâwpna tûr a kâwk dâwn a ni. Vân aṭanga A Ram rorêlna chuan mihringte thiltih zawng zawng thununna pumhlûm a chang ve tawh dâwn a ni. Daniala chuan lalna chu “mi dangte tân” hnutchhiah a ni ngai tawh dâwn lo tih a lo sawilâwk a ni.—Daniela 2:44; Thu Puan 16:14-16.
15. Setana leh a ramhuaihote thununna chungah eng thil nge lo thleng ang?
15 Chumi hunah chuan ramhuai thil leh ramhuaiho thununna zawng zawng a tâwp vek bawk dâwn a ni. Chûng thlarau mi helhote chu ‘hnam tin an bum’ theih tawh lohna tûrin dah bo an ni dâwn a ni. (Thu Puan 12:9; 20:1-3) Thi tûra an chungthu rêl thlûk an ni tawh a, an chhiatna tûr an la nghâk rih a ni. Mihringte tân chuan an thununna bawlhhlawh tak tak lak aṭanga zalên chu a va thawventhlâk dâwn êm!
Tute Nge Dam Khawchhuak Ang? Tute Nge Dam Khawchhuak Lo Vang?
16-18. He khawvêl tâwpnaah hian tute nge dam khawchhuak ang a, tute nge dam khawchhuak lo vang?
16 He khawvêl chunga Pathian rorêlna hlen a nih hun chuan tute nge dam khawchhuak ang? Tute nge dam khawchhuak lo vang? Bible chuan Pathian rorêlna duh mite chu humhim an ni ang a, an dam khawchhuak dâwn a ni tih a târlang. Pathian rorêlna duh lotute erawh chu humhim an ni ve lo vang a, Setana khawvêl ruala tihboral an ni dâwn a ni.
17 Thufingte 2:21, 22 chuan: “Mi tluangte [Pathian rorêlnaa intulûtte] chu leilungah hian an chêng ang a, ṭha famkimte chu chutah chuan an awm reng a. Mi suaksualte erawh chu leilung ata tihboral an ni ang a, vervêk taka titute chu tihboral phiar an ni ang,” a ti.
18 Sam 37:10, 11 chuan: “Rei lo tê achinah mi suaksual chu a awm tawh dâwn si lo . . . Thuhnuairawlhte erawh chuan lei hi an luah ang a, remna chênin an hmuingîl ang,” tiin a sawi bawk a. Châng 29-ah chuan: “Mi felte chuan lei hi an luah ang a, a chhûngah hian kumkhuain an awm ang,” tiin a sawi belh leh a ni.
19. Eng thurâwn nge pawm tûr kan nih?
19 Sam 37:34-in thu min râwn hi kan pawm tûr a ni: “Jehova chu nghâk la, a kawng chu zawh rawh, tichuan lei hi luah tûrin a chawimawi ang che. Mi suaksualte tihborala an awm lai chu i la hmu ang,” tih hi. Châng 37 leh 38 ah chuan: “Mi sawisêlbo chhinchhiah la, mi dik tak chu en rawh, chutiang mi tâwpna tûr chu thlamuanna a ni dâwn si a. Bawhchhetute erawh chu aruala tihchhiatin an awm hlawm ang a, mi suaksualte tâwpna chu boralna a ni ang,” a ti.
20. Engvângin nge tûn lai hun hi dam chhûng thilah hun nuam tak a ni kan tih theih?
20 Pathianin min ngaihsak tak taka sualna leh tuarna zawng zawngte hi a titâwp thuai dâwn a ni tih hriat chu a va thlamuanthlâkin, aw, a va phûrawm tak êm! Chûng hrilhlâwkna ropui takte thlen famkimna tûr chu hun tlêmtê chauhin a dang tawh tih han hriat chhuah chuan rilru a va khawih tehrêng êm!
[Phêk 20-naa milem]
Bible chuan ni hnuhnûng a ni tih “chhinchhiahna” thil thleng tûrte a sawilâwk
[Phêk 22-naa milem]
Rei lo tê-ah, Armageddon-ah, Pathian rorêlnaa intulût lote chu tihboral vek an ni ang a. Intulûtte erawh chu felna khawvêl tharah an dam khawchhuak ang