“Tehkhin Thu Lovin An Hnênah Engmah A Sawi Lo”
”Isuan tehkhin thuin mipuite hnênah a sawi a, tehkhin thu lovin an hnênah engmah a sawi lo.”—MATTHAIA 13:34.
1, 2. (a) Engvângin nge tehkhin thu ṭha tak takte chu theihnghilh mai a har? (b) Eng ang chi tehkhin thu nge Isua’n a hman a, a tehkhin thu hman dân chungchângah eng zawhnate nge lo chhuak? (Footnote en bawk rawh.)
KUM tam tak kaltaa vântlâng thusawi emawa i hriat tehkhin thu chu i hre chhuak thei em? Tehkhin thu ṭha tak takte chu theihnghilh nghâl mai theih a ni lo. Lehkha ziaktu pakhat chuan tehkhin thu chuan “beng chu mitah a chantîr a, thu ngaithlatute chu rilru mitthlaa hmu chunga a ngaihtuahtîr” thu a sawi. Rilru mitthla hi thil hre thiam tûra min ṭanpuitu ṭha ber a nih ṭhin avângin, tehkhin thu chuan hriatthiam a tiawlsam sawt thei a ni. Tehkhin thu chuan thu chu min hriatthiamtîr a, zir tûrte chu kan hriatrengnaah a tuh nghet tlat a ni.
2 He khawvêla zirtîrtu zîngah hian Isua Krista aia tehkhin thu hmang thiam an awm lo rêng rêng a. Isua tehkhin thu sawi tam takte chu a sawi aṭanga kum sâng hnih dâwn lai a liam hnuah pawh, awlsam taka hriat chhuah theih a la ni.a Engvângin nge Isua chu he zirtîr dânah hian a bîk taka a innghah tlat le? Engin nge a tehkhin thute chu hlawhtling tak nihtîr?
Isua’n Tehkhin Thu Hmanga A Zirtîr Chhan
3. (a) Matthaia 13:34, 35-in a sawi dânin, Isua’n tehkhin thu a hman chhan kawng khat chu eng nge ni? (b) Engin nge he zirtîr dân hi Jehova’n a ngaihlu ngei dâwn tih lantîr?
3 Bible chuan Isua’n tehkhin thu a hman chhan chhinchhiah tlâk tak pahnih min hrilh a. Pakhatnaah chuan chutianga a tihna chuan hrilh lâwk thu a tithleng famkim a. Tirhkoh Matthaia chuan heti hian a ziak: “Isuan tehkhin thuin mipuite hnênah a sawi a, tehkhin thu lovin an hnênah engmah a sawi lo: zâwlneiin, ‘Tehkhin thuin ka kâ ka âng ang . . . ’ tia a sawi kha a lo thlen theihna tûrin,” tiin. (Matthaia 13:34, 35) Matthaia thu lâk chhuahna ‘zâwlnei’ hi Sâm 78:2 phuahtu a ni. Chu fakna hla phuahtu chuan Isua pian hma kum zabi engemaw zâtah Pathian thlarau thâwk khumna hnuaiah thu a lo ziak a. Jehova chuan a Fapain tehkhin thu hmangin a zirtîr dâwn tih kum za engemaw zâta hmaa a lo ruahman lâwk diam chu a chhinchhiah tlâk hle lâwm ni? Jehova chuan hetiang zirtîr dân hi a ngaihlu ngei dâwn zawng a nih hi!
4. Engtin nge Isua’n tehkhin thu a hman chhan a hrilhfiah?
4 A pahnihnaah chuan, amah Isua ngeiin thinlunga dawngsawng duh lote hlîr nân tehkhin thu a hmang tih a sawifiah a ni. Buh chi thehtu tehkhin thu “mipui tam takte” a hrilh hnuah, a zirtîrte chuan: “Engati nge an hnênah tehkhin thuin i sawi?” an ti a. Isua chuan: “Vân ram thurûk chu nangni hriat zawng phal a ni a, anni hriat erawh chu phal a ni lo. Chutih avâng chuan tehkhin thuin an hnênah ka sawi a ni; hmu mah sela an hmuh ṭhin loh va, bengin hre mah sela an hriat ṭhin loh va, a ngaihna pawh an hriat ṭhin loh avângin. Tin, Isaia thu sawi lâwk kha an chungah a lo thleng a nih hi: ‘Beng zawngin in hre na ang a, a ngaihna erawh chu in hre tawp lo vang; hmuh zawng in hmu na ang a, hriat erawh chu in hre tawp lo vang; he chite thinlung hi a lo chawlawl ta’” tiin, a chhâng a ni.—Matthaia 13:2, 10, 11, 13-15; Isaia 6:9, 10.
5. Engtin nge Isua tehkhin thu chuan mi chapote leh mi inngaitlâwmte a hlîr?
5 Mite hlîrtu Isua tehkhin thu chungchâng eng nge sawi theih awm? A châng chuan a thu ngaithlatute chuan a thusawi awmzia an hriat famkim nân ngun taka an chhui a ngai ṭhîn a. Chutih hunah chuan mi inngaitlâwmte chu an hriatbelh nâna zâwt tûrin a chêttîr a ni. (Matthaia 13:36; Marka 4:34) Chutichuan, Isua tehkhin thute chuan thutaka rilṭâmte hnênah thutak chu a hailang a; chutih rual chuan, mi chapote hmuh theih loh tûrin a thup bo bawk a ni. Isua chu zirtîrtu ropui a va ni êm! Tûnah chuan, a tehkhin thute hlawhtling tak nihtîrtu thil ṭhenkhat lo en ta ila.
Thu Chipchiar A Hmang Fîmkhur
6-8. (a) Kum zabi pakhatnaa Isua thusawi ngaithlatute khân, eng thil remchâng nge an la neih loh? (b) Isua’n thu chipchiar a hman fîmkhurzia engin nge lantîr?
6 Isua zirtîrna beng ngeia hretu kum zabi pakhatnaa zirtîrte tân eng ang nge a nih dâwn tih i ngaihtuah ngai em? Isua ṭawngka ngei ngaihthlâk theihna chanvo nei hlawm mah se, a thu sawite hriatnawntîrtu atâna râwn tûr ziaka chhinchhiah an la nei lo va. Isua thusawite chu an rilru leh thinlunga an vawn reng a ngai a ni. Tehkhin thu thiam taka hmangin, Isua chuan a thu zirtîrte chu a ngaithlatute tâna hriat reng awlsam tak a nihtîr ṭhîn. Eng kawngin nge?
7 Isua chuan thu chipchiar a hmang fîmkhur a. Thu chipchiar neuh neuh sawi chu a thawnthu sawi lai atân a pawimawh emaw, sawi uar nân a ṭûl emaw a nih chuan, chutianga thu chipchiar chu telh ngei a tum ṭhîn. Chuvângin, berâm neituin berâm bo dang a zawn laia a kalsante zât chiah te, grêp huana hna thawktute dârkâr thawh zât chiah te, leh talent kawltîr zât chiah te chu a sawi lang a ni.—Matthaia 18:12-14; 20:1-16; 25:14-30.
8 Chutih rual chuan, a tehkhin thu awmzia tibo thei tûr, thil chipchiar pawimawh lêm lote chu a sawi lang lo thung. Entîr nân, bâwih zahngai lo chungchâng tehkhin thuah khân, chu bâwih chuan lei talent sîngkhat a bât chhoh dân chu engmah a sawi lo. Isua chuan ngaihdamna a pawimawhzia a sawi uar a ni. A pawimawh zâwk chu bâwihin leiba a neih dân lam ni lovin, a ba ngaihdam a nih dân leh, ani’n a ba nêna khaikhina tlêm zâwk tak a pawisa batu a bâwihpui a cheibâwl leh si zia chu a ni zâwk. (Matthaia 18:23-35) Chutiang bawkin, fapa tlân bo chungchâng tehkhin thuah pawh, Isua chuan fapa naupang zâwkin a rochan a dîl thut chhan leh a khawhral vek chhan a sawifiah chuang lo. Mahse, Isua chuan a pain a fapa inlamlêta ina a rawn kîr leh huna a lo tih dân leh a chhân lêt dân chu chipchiar takin a sawifiah thung a ni. Chutianga a pa chhân lêt dân chungchâng chipchiar taka sawi chu Isua thusawi tum ber—Jehova chuan “a ngaidam nasa” ṭhîn tih—sawi uar nân a ṭûl tlat a ni.—Isaia 55:7; Luka 15:11-32.
9, 10. (a) Isua’n tehkhin thua a changtute a târ lannaah eng thil nge a thlûrbing? (b) Engtin nge Isua chuan a thu ngaithlatute leh mi dangte tân a tehkhin thu chu hriat chhuah leh a tihawlsam?
9 Isua chu a tehkhin thua a changtute a sawifiahna kawngah a fîmkhur bawk a. A changtute lan dân chipchiar taka sawi aiin, an thiltih emaw, a sawi lai mêk thil thleng an chhân lêt dân emaw chu a sawi zâwk a ni. Chuvângin, Samari mi ṭha pawh a hmêl lan dân lam sawifiah aiin, chu aia pawimawh zâwk, kawnga let reng Juda mi hliam tuar chu lainat taka a ṭanpui dân a sawi zâwk a. Isua chuan kan chipui emaw, hnampui emaw chauh ni lova vêngte hmangaihna neih a pawimawhzia min zirtîr nâna mamawh thute chu chipchiar takin a hrilhfiah zâwk a ni.—Luka 10:29, 33-37.
10 Isua’n thu chipchiar a hman fîmkhur avângin, a tehkhin thu sawite chu tawi fel tak leh felfai tak a ni hlawm a. Hetiang hian kum zabi pakhatnaa a thu ngaithlatute—leh chu mi hnua thâwk khuma ziak Chanchin Ṭha chhiartu mi tam takte—tâna a tehkhin thute leh a zirtîr zirlai hlu takte hriat chhuah leh chu a tiawlsam sawt a ni.
Nî Tin Nun Nêna Inkungkaih Tehkhin Thu
11. Isua tehkhin thute chu Galili rama a ṭhanlen laia a thil hmuhte a nih ngeizia entîrna pe rawh.
11 Isua chu mite nun nêna inkungkaih tehkhin thu hman a thiam hle a. A tehkhin thu tam takte chu Galili rama a ṭhanlen laia a thil hmuhte a nih ngei a rinawm. A naupan lai nun kha han ngaihtuah lawk la. A nuin chhang a siam hmasak ṭuma chhangphut tihthawh tawh them a dah ṭhat chu dâwidim atâna hmanga chhang dawidim telh a siam lai chu eng anga zingin nge a hmuh? (Matthaia 13:33) Sangha mantute’n Galili Tuipui dumpaw kûk maia an lênte an dêng lai chu vawi engzât fakau nge a hmuh? (Matthaia 13:47) Dâwr hmuna naupang infiam vawi eng zât nge a hmuh? (Matthaia 11:16) Isua chuan thil pângngai dang lâr deuh deuhte pawh chhinchhiahin, tehkhin thu atân a hmang zêl a ni—buh chi theh te, inneih ruai hlimawm tak te, ni sa hnuaia buh hmin te chu.—Matthaia 13:3-8; 25:1-12; Marka 4:26-29.
12, 13. Engtin nge buh leh buh lem chungchâng Isua tehkhin thu chuan tualchhûng dinhmun a hriatchianzia a târ lan?
12 Chuvângin, Isua sawi tehkhin thu tam takte zîngah nî tin nuna dinhmunte nêna inkungkaih tehkhin thu a inrawlh tel zêl pawh hi a mak lo. He zirtîr dân phung a hman thiamzia hre thiam lehzual tûr chuan, ngaithlatu Juda mite tâna a thusawiin awmzia a neih dân ngaihtuah chu a ṭangkai hle dâwn a ni. Entîrna pahnih lo en ta ila.
13 A hmasa berin, buh leh buh lem tehkhin thu-ah, Isua chuan a lova buh chi ṭha thehtu mi pakhat chanchin a sawi a; mahse, “hmêlma” chu lo kalin, buh lem a rawn theh ta chiam mai a. Engvângin nge Isua chuan chutiang inhuatna thiltih kher kher chu a thlan? Aw le, chu tehkhin thu chu Galili Tuipui bula a sawi a ni a, Galili mite eizawnna ber chu lo neih hi a ni tih hre reng la. Lo neitu tân chuan a rûk têa hmêlma a lova lût a, buh lem va thehtu aia chhiatna nasa zâwk eng nge awm thei? Chutianga beihna chu a thleng tak tak a ni tih chutih laia sawrkâr dân ding chuan a târ lang a ni. Isua chuan a ngaithlatute hriatthiam tûr dinhmun chu tehkhin thu atân a hmang tih a chiang viau lâwm ni?—Matthaia 13:1, 2, 24-30.
14. Samari mi ṭha tehkhin thuah khân, engvângin nge Isua’n a thusawi tihchian nâna ‘Jerusalem khua aṭanga Jeriko’ panna kawng kher a hmang chu a chhinchhiah tlâk?
14 A pahnihnaah chuan Samari mi ṭha tehkhin thu kha ngaihtuah lêt ta la. Isua chuan: “Tu emaw Jerusalem khua aṭangin Jeriko khuaah a zuk kal dâwn a, suamhmangte a tâwk hlauh va, chu mite chuan a silhfên an hlihsak vek a, an vaw nek a, thi lek lekin an kalsan ta a,” tiin a sawi ṭan a ni. (Luka 10:30) Awmze nei tak maiin, Isua chuan a thusawi tihfiah nân ‘Jerusalem khua aṭanga Jeriko’ khaw panna kawng a hmang a ni. He tehkhin thu a sawi lai hian ani chu Jerusalem aṭanga hla lotê Judai ramah a awm a; chuvângin, a thu ngaithlatute chuan tehkhin thua a kawng hman chu an hre ṭhang hle a ni. Chu kawng chu a hlauhawm hle a, a bîk takin mahnia zin mi tân a hlauhawm lehzual a ni. Chu kawng chu a kîkawi nuk mai a, suamhmangho tân bihrûk a remchâng êm êm bawk a ni.
15. Engvângin nge Samari mi ṭha chungchâng tehkhin thua puithiam leh Levia mi ngaihsak lohna kha tuma thiam chantîr theih a nih loh?
15 Isua’n ‘Jerusalem khua aṭanga Jeriko khua zuk kalna’ kawng a hman chhan dang chhinchhiah tlâk tak a awm bawk a. Tehkhin thua a sawi angin, a hmasain puithiam, chutah Levia mi chu chu kawngah chuan an kal a—na tuar ṭanpui tûrin an ding lo ve ve a ni. (Luka 10:31, 32) Puithiamte chuan Jerusalem biak inah rawng an bâwl a, Levia mite chuan an ṭanpui ṭhîn kha a ni a. Jeriko chu Jerusalem aṭang chuan kilometer 23 chauh a nih avângin puithiamte leh Levia mi tam takte chu biak ina rawng an bâwl loh lai chuan Jeriko-ah an chêng a ni. Chuvângin, chu kawngah chuan an kal ṭhîn ngei ang. Chu bâkah, puithiam leh Levia mi chu “Jerusalem khua aṭangin” chu kawngah chuan biak in hnuchhawn zâwngin an kal a ni tih chhinchhiah bawk la.b Chuvângin, he mite’n an ngaihsak loh chhan chu, ‘Hliam tuar pa chu thi ang dêrin a lang a, mitthi an khawih chuan biak ina rawng bâwl tûrin engemawti chhûng chu an tling dâwn si lo va, chuvângin an pumpelh a ni,’ tia tu tân mah thiam chantîr theih a ni lo. (Leviticus 21:1; 9:11, 16) Isua tehkhin thute chuan a thu ngaithlatute hriat chian zâwng thil a sawi tih a lang chiang hle lo maw?
Thil Siam Aṭanga Tehkhin Thu
16. Engvângin nge Isua’n thil siamte a hre chiang hle chu a mak loh?
16 Isua tehkhin thu tam takte chuan thlai te, rannung te, leh sik leh sate a hriatchianzia a târ lang a ni. (Matthaia 6:26, 28-30; 16:2, 3) Khawi aṭangin nge chutiang hriatna chu a neih? Galili rama a ṭhan len lai khân, Jehova thil siamte bih chian theihna hun remchâng tam tâwk a nei ngei ang a. Chu bâkah, Isua chu “thil siam zawng zawnga piang hmasa ber,” leh thil zawng zawng siam nâna Jehova mi hman, “mi themthiam” a ni bawk. (Kolossa 1:15, 16; Thufingte 8:30, 31) Chuvângin, Isua’n thil siamte a hre chiang êm êm chu thil mak a ni dâwn em ni? Chu mi a hriatna chu a zirtîrnaa thiam taka a hman dân i lo en ang u.
17, 18. (a) Engtin nge Isua thusawi Johana bung 10-a ziak hian berâmte zia a hriat chianzia a târ lan? (b) Berâm leh berâm vêngtute inkâra inzawmna chungchângah khân Bible ram tlawhtute khân eng nge an hmuh?
17 Isua tehkhin thu dam ber berte zînga pakhat chu Johana bung 10-a ziak, a hnungzuitute nêna a inlaichînna leh berâm vêngtu leh berâm inlaichînna a tehkhinna hi a ni a. Isua thute chuan ina vulh berâmte pianken zia a hriatchianzia a târ lang a ni. Berâmte chuan kaihhruaina an duh a, rinawm takin an pu an zui ṭhîn tih a târ lang. (Johana 10:2-4) Berâm vêngtu leh berâmte inkâra inzawmna nghet tak chu Bible ram tlawhtute chuan an hmu a. Kum zabi 19-naah khân, thilnung chanchin zir mi H. B. Tristram-a chuan: “Ṭumkhat chu berâm vêngtu hi a berâm nêna an infiam lai ka va hmu a. A pu chuan tlân chhiatsan a han tum der a; berâmte chuan an ûm a, an tlân hual a. . . . A tâwpah chuan berâm rual zawng zawng chu an pu din hual pah chuan an tualchai a,” tiin a ziak a ni.
18 Engvângin nge berâmte hian an pu an zui? Isua chuan ‘a aw an hriat’ vâng a ni a ti. (Johana 10:4) Berâmte hian an pu aw an hre tak tak em? Mit ngeia hmutu, George A. Smith-a chuan a lehkhabu, The Historical Geography of the Holy Land, tihah chuan heti hian a ziak: “A châng chuan berâm vêngtu pathum li vêl an berâm rualte nêna an lo kal ṭhinna hmun, Judai ram tuichhunchhuahte zînga pakhat kiangah chuan kan chhûn chawlh kan hmang ṭhîn a. Berâmte chu an lo kal khâwm nuai nuai a, berâm puin mahni berâmte an hlîr dân tûr chu kan lo ngaihtuah ṭhîn. Mahse, berâmte’n tui in leh infiam an zawh hnu chuan, berâm vêngtute chu a hrang ṭheuhvin an kal chhuak a, an berâmte chu an koh ṭhin dân dangdai takin an han ko ṭheuh va; berâmte chu a rual zîng ata kal chuakin, an pu lam ṭheuhvah an kal ta sang sang a, an rawn kal lam ang bawk khân an kal chhuak leh dial ṭhîn,” tiin. Isua chuan a thusawi tum tehkhin nân hei aia ṭha zâwk tehkhin tûr a hmu lêm lo vang. A zirtîrnate kan hriat a, kan zawm a, a hruaina kan zui bawk chuan, hmangaih tak leh dam taka “berâm vêngtu ṭha” enkawlna hnuaiah kan lo awm thei a ni.—Johana 10:11.
A Thu Ngaithlatute Hriat Zâwng Thil Thlengte Aṭanga Tehkhin Thu
19. Rin dân dik lo hnâwl nân, engtin nge Isua’n tual chhûnga chhiatna thleng chu hlawhtling taka a hman?
19 Tehkhin thu ṭha takah chuan zir tûr lâk chhuah theihna thiltawn emaw, entîrna emaw a tel thei a. Ṭum khat pawh, Isua chuan chhiatna hi a phûte chunga thleng ṭhîn anga ngaih dân dik lo tak hnâwl nân, thil thleng thar pakhat a hmang a ni. Hetiangin a sawi a: “Siloam in sângin mi sâwm leh pariat a delhhlumte pawh kha, Jerusalem khuaa awmte zawng zawng aiin mi sual bîk niin in ring em ni?” tiin. (Luka 13:4) Isua chuan ruat lâwkna ngaih dân chu thiam takin a hnial a ni. Chûng mi 18-te chu Pathian lâwm loh zâwng thil sual engemaw an tih avânga thi an ni lo. A nihna takah chuan, chu lungchhiatthlâk taka thihna chu hun leh khawrêl an chunga a thlen vâng mai a ni. (Thuhriltu 9:11) Chutiang chuan, a thu ngaithlatute hriat lâr tak thil thleng hmangin zirtîrna dik lo chu a târ lang a ni.
20, 21. (a) Engvângin nge Pharisaite’n Isua zirtîrte an dem? (b) Jehova’n a Sabbath dân chu a hlei a hluaka kenkawh a tum lohzia tih lan nân Isua’n eng Pathian Lehkha Thua thuziak nge a hman? (c) A dawt leha thuziakah eng nge kan sawiho dâwn?
20 Isua chuan a zirtîrnaah Pathian Lehkha Thua entîrnate a hmang bawk a. A zirtîrte’n Sabbath nîa buh vui an thliah a, an ei avânga Pharisaite’n thiam loh an chantîr lai kha han ngaihtuah kîr leh la. A nihna takah chuan, zirtîrte chuan Pathian Dân ni lovin, Pharisaite dân siam khirh tak, Sabbath nîa hna thawh thiang lo an tih chi te chu an bawhchhia a ni zâwk a. Pathian chuan a Sabbath dân chu a hlei a hluaka kenkawh a tum lohzia hrilhfiah nân Isua chuan 1 Samuela 21:3-6-a thil thleng chhinchhiah chu a târ lang a. Davida leh a tlangvâlte an ril a ṭâm khân, biak inah an lût a, chuta LALPA hmaa chhang dah, a thara thlâk tawh chu an ei a ni. Chhang hlui chu puithiamte ei tûra zuah a ni ṭhîn a. Mahse, an dinhmun ngaihtuahin, Davida leh a tlangvâlte’n an ei avângin thiam loh chantîr an ni chuang lo. Chhinchhiah tlâk tak maiin, chu chu puithiam ni lovina chhang hlui an ei chungchâng chhinchhiahna awmchhun a ni. Isua chuan thuziak hman tûr dik tak a hria a, a thu ngaithlatu Judate pawhin chu mi thu chu an hre chiang hle a ni.—Matthaia 12:1-8.
21 Ni e, Isua chu Zirtîrtu Ropui a ni ngei mai! Thutak pawimawh tak chu a thu ngaithlatute hriat theih tûr zâwnga a sawi thiamzia tehkhin rual loh chu mak kan ti lo thei lo a ni. Nimahsela, engtin nge mi dangte kan zirtîrnaah amah chu kan entawn theih ang? Hei hi a dawta thuziakah sawikhâwm leh a ni ang. (w02 9/1)
[Footnote-te]
a Isua tehkhin thute chu kawng chi hrang hranga sawi a ni a, entîrna te, khaikhinna te, leh tehkhinna te pawh a hmang tel a ni. Ani chu tehkhin thu hmanna kawngah hriat hlawh tak a ni a, chu tehkhin thu chu “nungchang lam thutak emaw, sakhaw lam thutak emaw lâk chhuahna thusawi tawi tak, a tlângpui thuin thu phuahchawp sawi” tia hrilhfiah a ni.
b Jerusalem chu Jeriko aiin a awmna a sâng zâwk a. Chuvângin, tehkhin thua sawi anga, ‘Jerusalem khua aṭanga Jeriko’ khuaa zintu chu, “a zuk kal” a ni dâwn a ni.
I La Hre Reng Em?
• Engvângin nge Isua’n tehkhin thu hmanga a zirtîr?
• Isua chuan kum zabi pakhatnaa a thu ngaithlatute hriat chian ngei tûr tehkhin thu a hmang tih eng entîrnate hian nge târ lang?
• Engtin nge Isua’n thil siam chanchin a hriatna chu tehkhin thu atân thiam taka a hman?
• Eng kawngin nge Isua’n a thu ngaithlatute hriat lâr tak thil thlengte a hman ṭangkai?
[Phêk 15-naa milemte]
Isua chuan a lei tlêm te bâ pawh ngaidam duh lo bâwih pakhat chungchâng leh pa pakhatin a ro chan zawng zawng tlakraltu a fapa a ngaihdam chungchâng a sawi
[Phêk 17-naa milem]
Berâmte hian an pu aw an hre tak zet em?