Nun leh Rawngbâwlna Inzirna Lehkhabu Atâna Thu Lâk Chhuahnate
JANUARY 6-12
PATHIAN THU AṬANGA RO HLUTE | GENESIS 1-2
“Jehova Chuan Leiah Nunna Nei Thilte A Siam”
(Genesis 1:3, 4) Tin, Pathianin, “Eng lo awm rawh se,” a ti a; tichuan, êng a lo awm ta mai a. 4 Tin, Pathianin êng chu a en a, ṭha a ti hle a; tichuan, Pathianin êng leh thim chu a ṭhen ta a.
(Genesis 1:6) Tin, Pathianin, “Tui leh tui kârah chuan boruak zau tak awm sela, chu chuan tui leh tuite chu ṭhen rawh se,” a ti a.
(Genesis 1:9) Tin, Pathianin, “Vân hnuaia tuite chu hmun khatah awm khâwm sela, khawmual chu lang rawh se,” a ti a; tichuan, chutiang chu a lo ni ta a.
(Genesis 1:11) Tin, Pathianin, “Leiin hnim te, thlai chi nei te, thei kûng, leia anmahni chi awm dân tûr anga rah, a rah chhûnga a chi awmte chu chhuah rawh se,” a ti a; tichuan, chutiang chu a lo ni ta a.
it-1-E 527-528
Thil Siam
A Ni Khatnaah, Pathianin, “Eng lo awm rawh se,” tia a sawi khân, chu êng lo chhuahna ber chu leilung aṭangin hriat chian theih ni lo mah se, êng ṭai darh chuan chhûmte chu a tâwn tlang tih a chiang a. Ṭawng letlingtu J. W. Watts-a’n: “Tichuan, zawi zawiin êng chu a lo awm ta a ni,” tia a sawi angin, chu chu zawi zawia thleng niin a lang. (Gen. 1:3, A Distinctive Translation of Genesis) Pathianin êng leh thim chu a ṭhen hrang a, êng chu Chhûn a vuah a, thim chu Zân a vuah a. Hei hian chhak lam leh thlang lamin êng leh thim an hmuh theih nân lei hian ni khi a hêl reng tih a târ lang a ni.—Gen. 1:3, 4.
A Ni Hnihnaah chuan Pathianin “tui leh tuite chu ṭhen” hrangin, boruak zau tak a awmtîr a. Tui ṭhenkhat chu leiah a awm reng a; mahse, tui tam zâwk erawh chu lei chung sâng takah a chho va, chu tui pahnih inkâr chu boruak zau tak a lo ni ta a ni. Pathianin boruak zau tak chu Vân a vuah a; mahse, boruak zau tak chunga awm tuite chuan arsite emaw, hmuh theih vâna thil siam dangte chu a hual tia sawi a nih loh avângin, chu chu leilung nên inkûngkaihna neia sawi a ni.—Gen. 1:6-8; EXPANSE pawh en rawh.
A Ni Thumnaah chuan Pathian thiltihtheihna chuan leia tuite chu a awm khâwmtîr a; tichuan, khawmual a lo lang a, Pathianin chu chu Lei a vuah a ni. Chumi nîah vêk chuan Pathianin chanchhâwnna ni lovin, thil hmuh theih leh khawih theiha awm atom-te chungah nunna awmtîrin, hnim te, thlai chi te, leh thei kûngte chu a lo awm ta a. Chûng thil pathumte chuan anmahni “chi” awm dân tûr ang ṭheuhvin chi a chhuah thei a ni.—Gen. 1:9-13.
(Genesis 1:14) Tin, Pathianin, “Chhûn leh zân ṭhenna tûrin vân boruak zau takah chuan êntute awm sela, chûngte chu chhinchhiahna te, hun bi te, nî te, kum te hriatna tûr ni rawh se;
(Genesis 1:20) Tin, Pathianin, “Tuite chuan thil siam che thei nunna neite tam tak chhuah ṭeuh sela, savate pawh vân boruak zau tak zâwl duaiah, lei chungah chuan thlâwk rawh se,” a ti a.
(Genesis 1:24) Tin, Pathianin, “Lei chuan thil nung anmahni chi awm dân tûr ang ṭheuhvin ran te, rannung te, ram sa te anmahni chi awm dân tûr ang ṭheuhvin chhuah rawh se,” a ti a; tichuan, chutiang chu a lo ni ta a.
(Genesis 1:27) Tichuan, Pathianin ama anpuiin mihring a siam a, Pathian anpui ngeiin a ni a siam ni; mipaah leh hmeichhiaah a siam a ni.
it-1-E 528 ¶5-8
Thil Siam
Genesis 1:16-ah “siam” (create) tih awmze nei Hebrai ṭawnga thiltih sawina ba·raʼʹ, tih thu mal a hmang lo hi chhinchhiah tlâk tak a ni bawk. Chu aiin, “siam” (make) tih awmze nei Hebrai ṭawnga thiltih sawina ʽa·sahʹ, tih thu mal chu a hmang zâwk a ni. Genesis 1:1-a târ lan “vân” tih ṭawngkamah hian nî leh thla leh arsite a tel avângin, chûngte chu a Ni Lina hma daih aṭang tawha siam an ni. A ni linaah, Pathianin chûng vân lam thil siamte chu leilung leh boruak zau tak nêna inzawmna thar nei tûrin a “siam” (make) a ni. ‘Pathianin chûngte chu lei chung ên tûrin vân boruak zau takah khian a dah ta a,’ tia a sawi hian, chûngte chu vân boruak zau taka awm mah ni se, lei aṭanga hriat chian theih a ni tawh tih a târ lanna a ni ngei ang. Chu bâkah, chûng êntute chu “chhinchhiahna te, hun bi te, nî te, kum te hriatna tûr” an ni a; chuvângin, a hnuah mihring tân kawng tam takin kaihhruaina an pe a ni.—Gen. 1:14.
A Ni Nganaah chuan lei chunga mihring ni lo, thil nung awm hmasa berte siam an ni a. Pathian thiltum chu thil siam pakhat chauh aṭanga thil siam dangte tihchhuah ni lovin, a thiltihtheihna hmanga thil nung tam tak tihchhuah hi a ni. “Pathianin Tuipuia sa lian pui puite chu a siam a, thil nung che thei tinrêng, tuiin a chhuah ṭeuhte chu, anmahni chi awm dân tûr ang ṭheuhvin a siam bawk a, sava thla nei tinrêng pawh anmahni chi awm dân tûr ang ṭheuhvin a siam bawk a,” tiin kan chhiar a ni. Pathianin a thil siam chu ṭha a ti êm êm a, mal a sâwm a, dik tak chuan, “lo pung” tûrin a hrilh a, chûng thil siam chi hrang hrangte chuan ‘anmahni chi awm dân tûr ang ṭheuhva’ inthlah chhawn theihna an neih avângin, chutiang chuan an lo pung ta a ni.—Gen. 1:20-23.
A Ni Ruknaah chuan, “Pathianin ram sa anmahni chi awm dân tûr ang ṭheuhvin, rante anmahni chi awm dân tûr ang ṭheuhvin, leia thil bawkvâka kal zawng zawngte anmahni chi awm dân tûr ang ṭheuhvin a siam a,” he a thil siam pawh hi Pathian thil siam hmasa zawng zawngte ang bawkin a ṭha a ni.—Gen. 1:24, 25.
Thil siam a ni rukna tâwp lamah chuan, Pathianin vântirhkohte aiin hnuaihnung zâwk ni mah se, ramsate aia chungnung zâwk thil thar hlak dang a siam a. Chu chu Pathianin amah ang tak, ama anpui ngeia a siam mihring a ni. Genesis 1:27-nain mihringte chungchângah “mipaah leh hmeichhiaah a [Pathian] siam,” tia tâwi têa a sawi laiin, chanchin thuhmun ziakna Genesis 2:7-9-na chuan Pathian Jehova’n leia vaivutin mihring a siam a, a hnârah chuan nunna thaw chu a thaw lût a; tichuan, mihring chu mi nung a lo ni ta a, a hnênah an chênna tûr paradis in leh ei tûrte a pe tih a sawi. Chutiang chuan, Jehova chuan a thil siamnaah leia thil awmte a hmang a; tichuan, mihring a siam a, Adama nâk ruh pakhat hmangin hmeichhia a siam a ni. (Gen. 2:18-25) Hmeichhia siam a nih chuan mihring chu ama “chi awm dân tûr” angin a famkim ta a ni.—Gen. 5:1, 2.
Thlarau Lam Lunghlute Laih Chhuahna
(Genesis 1:1) Atîrin Pathianin lei leh vân a siam a.
Science-in I Nun A Nghawng Dân
Lei leh vân boruak zau tak upat lam
Scientist-te chuan leilung hi kum tlûklehdingâwn 4 vêla upa niin, vân boruak zau tak chu kum tlûklehdingâwn 13 aṭanga 14 vêl kaltaa awm ṭan niin an chhût a. Bible chuan vân boruak zau tak siam hun chiah chu a sawi lang lo va. Mahse, leilung hi kum sâng engemaw zât leka upa niin a sawi hek lo. Bible châng hmasa berah chuan: “Atîrin Pathianin lei leh vân a siam a,” tiin kan chhiar a. (Genesis 1:1) Chu thusawi huap zau tak avângin scientist-te chuan science lam thilte ṭanchhanin leilung upat zâwng chhût theihna remchâng an nei a ni.
(Genesis 1:26) Tin, Pathianin, “Kan anpuiin, keimahni ang takin mihring siam ila; anni chu tuifinriata sangha chungah te, rannung leia bawkvâka kal zawng zawng chungah te thu i neihtîr ang u,” a ti a.
it-2-E 52
Isua Krista
Pathian anga siamtu a ni lo. A Pa thil siamnaa Fapa tel vena chuan ani chu Pathian anga siamtu a nihtîr lo. Pathianin thil siam nâna a hman thiltihtheihna chu a thlarau thianghlim, a nih loh leh a chakna chevêl reng aṭanga lo chhuak a ni a. (Gen. 1:2; Sâm 33:6) Jehova chu nunna zawng zawng Hnâr a nih avângin, thil nung zawng zawng, hmuh theihte leh hmuh theih lohte chu amah avânga lo awm a ni. (Sâm 36:9) Chuvângin, Fapa chu Pathian anga siamtu ni lovin, Siamtu Jehova’n a hnathawhnaa a hman aiawhtu, a nih loh leh hmanrua a ni. Pathian Lehkha Thu zawng zawngin a sawi angin, Isua ngei pawhin Pathian chu a thil siamte avângin a chawimawi a ni.—Mt. 19:4-6; CREATION tih chu en rawh.
Bible Chhiar
(Genesis 1:1-19) Atîrin Pathianin lei leh vân a siam a. 2 Tin, lei hi a chhia a, a ruak ngawt a ni a; tui thûk tak chung chu a thim mup a, Pathian thlarau chuan tui chungte chu a awp reng a. 3 Tin, Pathianin, “Eng lo awm rawh se,” a ti a; tichuan, êng a lo awm ta mai a. 4 Tin, Pathianin êng chu a en a, ṭha a ti hle a; tichuan, Pathianin êng leh thim chu a ṭhen ta a. 5 Tin, Pathianin êng chu ‘chhûn’ a vuah a, thim chu ‘zân’ a vuah a. Tichuan, tlai lam a awm a, zîng lam a awm bawk a, a ni khatna chu. 6 Tin, Pathianin, “Tui leh tui kârah chuan boruak zau tak awm sela, chu chuan tui leh tuite chu ṭhen rawh se,” a ti a. 7 Tichuan, Pathianin boruak zau tak chu a siam a, boruak zau tak hnuaia tui awmte leh boruak zau tak chunga tui awmte chu a ṭhen ta a; chutiang chu a lo ni ta a. 8 Tin, Pathianin boruak zau tak chu ‘Vân’ a vuah a. Tichuan, tlai lam a awm a, zîng lam a awm bawk a, a ni hnihna chu. 9 Tin, Pathianin, “Vân hnuaia tuite chu hmun khatah awm khâwm sela, khawmual chu lang rawh se,” a ti a; tichuan, chutiang chu a lo ni ta a. 10 Tin, Pathianin khawmual chu ‘Le’ a vuah a; tui awm khâwmte chu ‘tuifinriarte’ a vuah a. Tin, Pathianin chu chu a en a, ṭha a ti hle a. 11 Tin, Pathianin, “Leiin hnim te, thlai chi nei te, thei kûng, leia anmahni chi awm dân tûr anga rah, a rah chhûnga a chi awmte chu chhuah rawh se,” a ti a; tichuan, chutiang chu a lo ni ta a. 12 Tichuan, lei chuan hnim te, thlai anmahni chi awm dân tûr anga chi nei te, thing anmahni chi awm dân tûr anga rah, a rah chhûnga a chi awmte chu a chhuah ta a. Tin, Pathianin a en a, ṭha a ti hle a. 13 Tichuan, tlai lam a awm a, zîng lam a awm bawk a, a ni thumna chu. 14 Tin, Pathianin, “Chhûn leh zân ṭhenna tûrin vân boruak zau takah chuan êntute awm sela, chûngte chu chhinchhiahna te, hun bi te, nî te, kum te hriatna tûr ni rawh se; 15 lei chung ên tûrin vân boruak zau takah chuan êntuahte awm bawk rawh se,” a ti a; tichuan, chutiang chu a lo ni ta a. 16 Tichuan, Pathianin êntu ropui zâwk chu chhûn rorêl tûrin, êntu ropui lo zâwk chu zân rorêl tûrin a siam a; arsite pawh khi a siam bawk a. 17 Tin, Pathianin chûngte chu lei chung ên tûr leh, 18 Chhûn chungah leh zân chunga rorêl tûr leh, êng leh thim ṭhen tûrin vân boruak zau takah khian a dah ta a. Tichuan, Pathianin chu chu a en a, ṭha a ti hle a. 19 Tichuan, tlai lam a awm, zîng lam a awm bawk a, a ni lina chu.
JANUARY 13-19
PATHIAN THU AṬANGA RO HLUTE | GENESIS 3-5
“Dâwt Hmasa Berin A Thlen Thil Pawi Takte”
(Genesis 3:1-5) Tin, LALPA Pathianin ram sa a siam zawng zawngah chuan rûl a fing vervêk ber a. Tichuan, ani chuan hmeichhe hnênah chuan, “Pathianin, ‘Huana thing rah rêng rêng hi in ei tûr a ni lo,’ a ti elo maw?” a ti a. 2 Tin, hmeichhia chuan rûl hnênah chuan, “Ti lo ve, huana thing rahte hi kan ei thei asin; 3 huan lai taka thing awm rah erawh chu Pathianin, ‘In ei tûr a ni lo, tawh pawh in tawk tûr a ni lo, chuti lo chuan, in thi ang,’ a ti a ni” a ti a. 4 Tin, rûl chuan hmeichhe hnênah chuan, “Thi teh suh e; 5 in ei nî apang chuan in mit a lo vâr ang a, a chhia leh a ṭha hriain Pathian ang in lo ni dâwn tih Pathianin a hre reng a nih chu,” a ti a.
Jehova Thiltum A Thleng Famkim Dâwn!
9 Diabol Setana chuan rûl hmangin Evi chu a Pa, Jehova thu âwih lo tûrin a bum a. (Genesis 3:1-5 chhiar rawh; Thu Puan 12:9) Pathian fa mihringte tân “huana thing rah rêng rêng” ei phal a ni lo tiin Setana’n thubuai a siam a ni. Hetianga sawi ang hi a ni: ‘I thil tih duh i ti thei lo tihna em ni?’ A hnuah, hmeichhe hnênah: “Thi teh suh e,” tiin a hrilh a. Chu chu dâwt a ni. Evi chu Pathian thu a ngaihthlâk a ngai lo tih rintîr a tum tlat a. Setana chuan: “In ei nî apang chuan in mit a lo vâr ang . . . tih Pathianin a hre reng a nih chu,” tiin a sawi a ni. Setana chuan, chu theiin hriatna engemaw bîk tak a neihtîr theih avângin Jehova’n eitîr a phal lo niin a sawi a. A tâwpah chuan: “A chhia leh a ṭha hriain Pathian ang in lo ni dâwn,” tih thutiam dik lo tak hi a pe a ni.
(Genesis 3:6) Tichuan, hmeichhia chuan thing rah chu ei mi a ni tih leh, mit la tak a ni tih leh, mi tifing tûrin thing rah îtawm tak a ni tih a hriat chuan a rah ṭhenkhat chu a lo va, a ei ta a; tin, a pasal a pe ve a, ani pawhin a ei ve ta a.
w00-E 11/15 25-26
Mihring Nupa Tuak Hmasa Ber Hnên Aṭangin Kan Zir Thei
Evi thil sual tih chu pumpelh theih loh a ni em? Ni lo ve! A dinhmunah han inchan chhin teh. Rûl chuan Adama leh Pathian sawite chu a sawi danglam daih a ni. I mi hriat ngai lohvin i hmangaih tak leh i rin tak tuemaw chu dik lo taka thil ti niin puh ta se, engtin nge i awm ang? Evi chuan a ngeizia leh a thinrimzia lantîra ngaithla duh lovin, kawng danga chhâng lêt âwm tak a ni a. Engpawh chu ni se, Pathian felna leh Adama thusawite rinhlelna nei tûrin rûl chu tu nge maw a nih le? Lû nihna thu bul chu zahna lantîrin, Evi chuan thu tlûkna engpawh a siam hmaiin kaihhruaina a zawng tûr a ni. Chuvângin, keini pawhin Pathian pêk kaihhruainate nêna inkalh hriattîrna thute kan dawng a nih chuan, Pathian kaihhruaina kan zawng tûr a ni. Mahse, Evi chuan Thlêmtu thusawi chu ringin, a chhia leh a ṭha chungchângah mahnia thu tlûkna siam a duh ta a. Chu chu a ngaihtuah ngun poh leh, a tân a duhawm telh telh a. Chu châkna ṭha lo chu a rilru aṭangin a paih bo nghâl vat lo, a nih loh leh thil awm dânte chu chhûngkaw lû ber sawipui lo va, a ngaihtuah chhunzâwm zêl chu a va ti sual tak êm!—1 Korinth 11:3; Jakoba 1:14, 15.
Adama’n A Nupui Thusawi A Ngaithla
Evi chuan Adama chu a thil sual tihnaa tel ve tûrin a thlêm nghâl a. A nupui thu a zâwm nghâl mai chu engtin nge kan hrilhfiah ang? (Genesis 3:6, 17) Adama chuan rinawmna chungchângah harsatna a hmachhawn a. A hmangaih tak a nupui Evi pawh tiamin, a mamawh engkim petu, Siamtu thu chu a âwih ang em? Adama’n tûna a tih tûr chungchângah Pathian kaihhruaina a zawng ang em? Nge ni a, a chhia leh a ṭhaah pawh a nupui lamah a ṭang bur zâwk dâwn? Adama chuan Evi’n ei phal loh thei rah a eina aṭanga neih a beisei chu bumna mai a ni tih chiang takin a hria a. Tirhkoh Paula chu he thu hi ziak tûra thlarauva thâwk khum a ni: “Adama chu bumin a awm lo va, hmeichhia erawh chu bumin a awm a, bawhchhiatnaah a tlu ta a,” tih hi. (1 Timothea 2:14) Chuvângin, Adama chuan duh rêng vângin Jehova chu a hnâwl a. A nupui laka lâk hran a hlauhna chu Pathianin dinhmunte a siam ṭha leh thei tih a rinna aiin a nasa zâwk tih a chiang a ni.
(Genesis 3:15-19) Tin, nang leh hmeichhia hi ka indotîr ang che u a, i thlahte leh a thlahte pawh ka la indotîr bawk ang; chu mi chuan i lû a la tithitling ang a, nangin a ke artui i la tithitling ang,” a ti a. 16 Hmeichhe hnênah chuan, “I hrehawmna leh i nau paina chu nasa takin ka tipung ang a; hrehawm takin fa i hring ṭhîn ang a; nimahsela, i duh zâwng chu i pasal lam a ni ang a, ani chuan i chungah thu a nei fo vang,” a ti a. 17 Tin, Adama hnênah chuan, “I nupui thu i zawma, thing pakhat, ‘A rah i ei tûr a ni lo’ tia thu ka pêk che kha, a rah i ei avângin lei hi nangmah avângin ânchhe dawngin a awm ta a ni; i dam chhûng zawngin rim taka thawkin a rah chu i ei tawh ang. 18 Hlîng leh buarte pawh a chhuaksak ang che; tin, leia thlai chu i ei tawh ang. 19 Tin, leia i kîr leh hma loh chuan i hmaia thlantui luang zawih zawihin chaw i ei tawh ang; lei aṭanga lâk chhuah i ni si a; vaivut i ni a, vaivutah i kîr leh tûr a ni,” a ti a.
Hmeichhiate Pathianin A Ngaihsak Tak Zet Em?
Pathianin Hmeichhiate hi ânchhia a lawh em?
Lawh lo ve. Pathian chuan hmeichhia ni lovin, ‘rûlpui tar Diabola an tih’ chu ‘ânchhia’ a lawh zâwk a ni. (Thu Puan 12:9; Genesis 3:14) Adama’n a nupui “chungah thu a nei fo vang” a tih khân, mipain hmeichhia a thu hnuaia a dah a pawmpui tihna a ni lo. (Genesis 3:16) Sualnain nupa tuak hmasa berte chunga nghawng ṭha lo tak a neih tûrte chu a sawi lâwk mai a ni.
Genesis Bu Aṭanga Thu Pawimawh Hrilhfiahna—I
3:17—Eng kawngin nge lei hian ânchhia a dawn a, eng chen nge a dawn? Lei hian ânchhia a dawng tih awmzia chu thlai chîn a harsa hle dâwn tihna a ni a. Lei hian ânchhia a dawn avângin, leia ṭo hlîng leh buarte chuan Adama thlah, Nova pa, Lameka chu a nghawng nasa hle a, ani chuan ‘Lalpa ânchhe lawh lei avânga kan hna thawhna leh kuta kan thawh rimna’ chungchâng a sawi a ni. (Genesis 5:29) Tuilêt hnu chuan, Jehova chuan Nova leh a fapate chu mal sâwmin, lei luahkhat tûra A thiltum chu a sawi leh a ni. (Genesis 9:1) Pathianin lei ânchhia a lawh chu a tâwp ta ni berin a lang a ni.—Genesis 13:10.
it-2-E 186
Nauvei Na
Hei hi fa hrin laia hrehawm tawrhna a ni a. Pathianin hmeichhe hmasa ber Evi’n sual a tih hnuah, fa hrinnain sawhkhâwk a neih tûrte chu a sawi a. ‘LALPA malsâwmna chuan a tihausa ṭhîn a, lungngaihna a belhchhah ṭhin loh’ avângin, Evi’n thu lo âwih ta se la chuan, Pathian malsâwmna a dawng zawm zêl ang a, fa hrinna chuan hlimna dik tak a thlen ang. (Thuf. 10:22) Mahse, tûnah chuan, a tlângpui thuin, ṭha famkim lo taksa hnathawh dân chuan natna a thlen ta a ni. Chuvângin, Pathian chuan (thilthlengte awm a phal chu ama tih anga sawi a nih ṭhin angin): “I hrehawmna leh i nau paina chu nasa takin ka tipung ang a; hrehawm takin fa i hring ṭhîn ang,” tiin a sawi a ni.—Gen. 3:16.
Thlarau Lam Lunghlute Laih Chhuahna
(Genesis 4:23, 24) Tin, Lameka chuan a nupuite hnênah chuan: “Adai leh Zillai-te u, ka aw hria ula; Lameka nupui te u, ka thusawi hi ngaithla rawh u.Mi tihhliam avângin mi ka that a, mi vuak thitlin avângin tlangvâl ka that a ni. 24 Kaina phuba mah a leh sariha an lâk dâwn chuan, Lameka phuba chu a leh sawmsarih leh pasarihin an la ngei ngei ang,” a ti a.
it-2-E 192 ¶5
Lameka
A nupuite tâna Lameka phuah hla thu chuan (Gen. 4:23, 24) chumi nia tharum thawhna rilru put hmang chu a târ lang a ni. Lameka hla thu chu hetiang hian a ni: “Adai leh Zillai-te u, ka aw hria ula; Lameka nupui te u, ka thusawi hi ngaithla rawh u. Mi tihhliam avângin mi ka that a, mi vuak thitlin avângin tlangvâl ka that a ni. Kaina phuba mah a leh sariha an lâk dâwn chuan Lameka phuba chu a leh sawmsarih leh pasarihin an la ngei ngei ang,” tiin. Lameka chuan a thiltih chu duh rêng vânga tual thattu Kaina thiltih ang a ni lo tih târ langin, mahni invênhimna a nih thu a sawi a. Ani chuan mahni a invênna lamah amah vua a, tinatu chu a that tih a sawi. Chuvângin, a hla thu chu amah beitu a thah avânga, a chunga phuba la duhtuten an beih lêt loh nâna a ngenna anga târ lan a ni.
(Genesis 4:26) Tin, Setha chuan amah ngei pawh chuan fapa a nei ta a; a hmingah chuan Enosa a sa a. Chumi lai chuan miten LALPA hming chu an lo lam ṭan ta a.
it-1-E 338 ¶2
Pathian Sawichhiatna
Tûn hma aṭang tawha Abela’n Pathian hminga A hnêna a lo inhlan tawh avângin, Tuilêt hma, Enosa hun aṭanga ‘LALPA hming an lam’ ṭanna chu dik tak leh inâwm taka hman a ni lo ngei ang. (Gen. 4:26; Heb. 11:4) Mi thiam ṭhenkhat sawi angin, chutianga Pathian hming an lamna chu a dik lo zâwnga hman a nih a, Jehova hming chu mihringte emaw, thil siam milemte emaw koh nâna inâwm lo taka hman a nih chuan, chu chu Pathian sawichhiatna thiltih inṭanna a ni ngei bawk ang.—ENOSH, ENOS tih en rawh.
Bible Chhiar
(Genesis 4:17–5:8) Tin, Kaina chuan a nupui a pâwl a; tichuan, a rai a, Enoka a hring a. Tin, khua a siam a, a khaw hmingah chuan a fapa hming chawiin Enok a ti a. 18 Tin, Enoka chuan fapa Irada a nei a, Irada chuan fapa Mehujaela a nei a, Mehujaela chuan fapa Methusaela a nei a, Methusaela chuan fapa Lameka a nei a. 19 Tin, Lameka chuan nupui pahnih a nei a: pakhat hming chu Adai a ni a, pakhat hming chu Zillai a ni. 20 Tin, Adai chuan Jabala a hring a; ani chu puan ina awm ran vulhtuho thlahtu a ni. 21 A nau hming chu Jubala a ni a; ani chu ṭingṭang leh phênglâwng tumtuho zawng zawng thlahtu a ni. 22 Tin, Zillai pawh chuan Tubal-Kaina, dâr leh thîr hriamhrei tinrêng chhertu a hring a. Tin, Tubal-Kaina farnu chu Naami a ni. 23 Tin, Lameka chuan a nupuite hnênah chuan: “Adai leh Zillai te u, ka aw hria ula; Lameka nupui te u, ka thusawi hi ngaithla rawh u. Mi tihhliam avângin mi ka that a, mi vuak thitlin avângin tlangvâl ka that a ni. 24 Kaina phuba mah a leh sariha an lâk dâwn chuan, Lameka phuba chu a leh sawmsarih leh pasarihin an la ngei ngei ang,” a ti a. 25 Tin, Adama chuan a nupui chu a pâwl leh a; tichuan, ani chuan fapa a hring leh a, a hmingah chuan Setha a sa a; “Pathianin Abela aiah chi thlah dang mi ruatsak ta; Kaina chuan amah a that ta si a,” a ti a. 26 Tin, Setha chuan amah ngei pawh chuan fapa a nei ta a; a hmingah chuan Enosa a sa a. Chumi lai chuan miten LALPA hming chu an lo lam ṭan ta a.
5 Hei hi Adama thlahte chuanna lehkhabu chu a ni. Pathianin thu ngawta mihring a siam nî khân Pathian anpuiin amah chu a siam a. 2 Thu ngawtin mipa leh hmeichhiaah anmahni chu a siam a ni; thu ngawta siama an awm nî khân mal a sâwm a, an hmingah chuan “Mihring” a vuah a. 3 Tin, Adama chuan kum 130 a nihin, amah ang tak, ama anpui ngei fapa a nei a; a hmingah chuan Setha a sa a. 4 Tin, Setha a neih hnu chuan Adama chu kum 800 a la dam a; fanu leh fapate a nei leh hlawm a. 5 Tichuan Adama dam chhûng zawng zawng chu kum 930 a ni a; tin, a thi ta a. 6 Tin, Setha chuan kum 105 a nihin fapa Enosa a nei a. 7 Tin, Enosa a neih hnu chuan Setha chu kum 807 a la dam a, fanu leh fapate a nei leh hlawm a. 8 Tichuan, Setha dam chhûng zawng zawng chu kum 912 a ni a; tin, a thi ta a.
JANUARY 20-26
PATHIAN THU AṬANGA RO HLUTE | GENESIS 6-8
“Chutiang . . . Ngei Chuan A Ti Ta A”
(Genesis 6:9) Hêng hi Nova thlahte chu an ni. Nova chu mi fel tak a ni a, a dam rualpuite zîngah chuan sawisêlbo a ni. Nova chu Pathian nên an lêng dûn ṭhîn a.
(Genesis 6:13) Tin, Pathianin Nova hnênah, “Tisa zawng zawng tâwpna chu ka hmaah a lo thleng ta a ni; anmahni avângin lei hi inpâwngnêknain a khat zo ta si a; tichuan, ngai teh, a lei chawpin ka tiboral dâwn e.
Nova, Daniela, leh Jobate Rinna leh Thuâwihna Chu Entawn Rawh
4 Nova tawh harsatna ṭhenkhat chu eng nge ni? Mite chu Nova pu Enoka hun lai aṭang tawhin an sual hle tawh a. Jehova chungchângah “thu khauh tak” an sawi a ni. (Juda 14, 15) Chutih hun laia khawvêlah chuan tharum thawhna a pung tawlh tawlh a. Nova hun a thlen chuan, “lei hi inpâwngnêknain a khat zo ta,” a ni. Vântirhkoh sualte chu mihring taksa puin leiah an rawn chhuk a, mihring fanute chu nupuiah an nei a. An fapate chu nunrâwng tak leh tharum thawh chîngte an ni. (Gen. 6:2-4, 11, 12) Mahse, mi zawng zawngin Nova chu danglam tak a ni tih an hria a. “Nova erawh chuan LALPA mit a tlung a,” tiin Bible chuan a sawi. Ani chuan a chhehvêla mite ang lo takin thil dik a ti a. “Nova chu Pathian nên an lêng dûn ṭhîn,” a ni.—Gen. 6:8, 9.
(Genesis 6:14-16) I tân fâr thingin lawng siam rawh; lawngah chuan pindante i siam tûr a ni a, a chhûng lam leh a pâwn lam chu fâr hnai i hnawih vek bawk tûr a ni. 15 Tin, hei hi i siam dân tûr chu a ni: lawng dung lam chu tawng zathum ni sela, a vâng lam chu tawng sawmnga ni sela, a sân lam chu tawng sawmthum ni rawh se. 16 Lawngah chuan tukverh i siam tûr a ni a, a chung lam tawng khat chinah chuan i zo tûr a ni; tin, lawng kawngka chu a pangah i siam tûr a ni a: chhâwng hnuaihnung leh chhâwng hnihna leh chhâwng thumna neiin i siam tûr a ni.
Ani Chu “Pathian Nên An Lêng Dûn Ṭhîn”
Lawng tuk nân kum sâwmbi têl a ngai a, kum 40 emaw, kum 50 emaw chhûng a tuk a ni. Thing kih te, thing luang hnuh te, hreipuia phel te, tihmâma zawmte a ngai a. Lawng chu chhâwng thum tûr a ni a, pindan tam tak neiin a pangah kawngkhâr a awm bawk tûr a ni. Lawng bang chung, a chungkhuh hnaih lamahte chuan tukverhte a awm tlar pût a, a chungkhuh chu tui luan thlâk theih tûrin a laiah a pawng sâng deuh niin a lang bawk.—Genesis 6:14-16.
(Genesis 6:22) Chutian chuan Novan a ti a; Pathianin a hnêna thu a pêk zawng zawng ang ngei chuan a ti ta a.
Intlansiaknaah Chhel Takin Tlan Rawh
13 Jehova chhiahhlawh chûng mite chu an intlânsiaknaa chhel tûr leh hlawhtling tûrin engin nge ṭanpui? Nova chungchâng Paula ziah hi han chhinchhiah teh. (Hebrai 11:7 chhiar rawh.) ‘Tisa zawng zawng tiboral tûra leia tui tihlêt’ chu Nova tân “thil lo la lang lote” a ni. (Gen. 6:17) Chu chu a hmaa thil la thleng ngai miah lo a ni a. Chuti chung chuan, Nova chuan thil âwihawm lo leh thil ni thei lo angin a ngai mai lo. Engvângin nge? Ani chuan Jehova’n a sawi apiang chu a ti ngei ang tih a rin vâng a ni. Nova chuan a thiltih tûr chu harsa lutuk angin a ngai lo va. Chu ai mah chuan, Pathian thupêk “ang ngei chuan a ti ta a.” (Gen. 6:22) Nova thiltih tûr zawng zawng—lawng tuk te, nungcha hruai khâwm te, lawng chhûnga mihring leh ran chaw tûr chhêk khâwl te, vaukhânna thu hrilh te, leh a chhûngkaw thlarau lam tihchak te—ngaihtuah chuan Pathian thupêk ‘ang ngeia’ tih chu thil awlsam a ni lo. Mahse, Nova rinna leh chhelna chuan amah leh a chhûngte tân nunna leh malsâwmna a rah chhuak a ni.
Thlarau Lam Lunghlute Laih Chhuahna
(Genesis 7:2, 3) Sa thiang tinrêng zînga mi, a pa leh a kawppuinu nên ṭheuh tuak sarih zêlin; sa thiang lo zînga mi, a pa leh a kawppuinu nên ṭheuh tuak khat zêlin; chunglêng sava zînga mi pawh, a nu leh a pa ṭheuh tuak sarih zêlin, lei chung zawng zawngah chi thlah tûra tihnun tûrin i hnênah i hruai tûr a ni.
Genesis Bu Aṭanga Thu Pawimawh Hrilhfiahna—I
7:2, 3—Eng ṭanchhanin nge sa thiang leh thiang lo thliar a nih? A ṭanchhan ber chu ei tlâk leh tlâk loh lam ni lovin, inthâwi nâna hman tlâk leh tlâk lovah niin a lang. Tuilêt hma khân, mihringte’n sa an ei ngai lo va. Sa ei “thiang” leh “thiang lo” thliarna chu Mosia Dân aṭang chauhvin a lo awm ṭan a, chu dân chu tihbo a nih khân chûng khapnate pawh chu a tâwp ve nghâl a ni. (Tirhkohte 10:9-16; Ephesi 2:15) Nova chuan Jehova biaknaa hman tlâk tûr chu a hria niin a lang a. Lawng ata a chhuah veleh, “Lalpa tân maichâm a siam a; tin, sa thiang tinrêng zînga mi leh sava thiang tinrêng zînga mi a la a, maichâmah chuan hâlral thilhlante a hlân ta a.”—Genesis 8:20.
(Genesis 7:11) Nova chu kum 600 a nih kum, a thla hnihna ni sâwm leh ni sarih niah, chumi nî ngei chuan tui thûk zau tak hna zawng zawngte chu a lo sah ta vek a, vân tukverhte pawh a lo inhawng ta bawk a.
Genesis Bu Aṭanga Thu Pawimawh Hrilhfiahna—I
7:11—Khawia tui hian nge khawvêl pum huapa Tuilêt thlentîr? Thil siam hun hnihna emaw, “nî” hnihna emaw chhûnga “boruak zau tak” siam a nih khân, ‘boruak zau tak hnuaiah’ leh ‘boruak zau tak chungah’ tui a lo awm a. (Genesis 1:6, 7) A “hnuaia” tui awmte chu leia tui awmte a ni a. A “chunga” tuite chu lei chunga lêng tui hu tam tak, “tui thûk zau tak” siamtu hi a ni. Chûng tuite chu Nova hun laiin leiah a rawn tla thla a ni.
Bible Chhiar
(Genesis 6:1-16) Tin, heti hi a ni a, lei chungah mihring an lo puna fanute an lo neih hlawm chuan, 2 Pathian fapate chuan mihring fanute chu hmêl ṭha takin an hmu a; tichuan, an duh zâwng apiang chu nupuiah an nei ta ṭhîn a. 3 Tichuan, LALPA chuan, “Ka thlarau chuan mihring chu kumkhuain a bei reng lo vang, anni chu tisa an ni si a; nimahsela, kum za leh kum sawmhnih chu an la dam ang,” a ti a. 4 Chûng lai chuan Milianho chu leiah hian an awm a; chumi hnuah pawh Pathian fapaten mihring fanute chu an pâwl a, an laka fate an neih ṭhin lai khân an awm bawk a. Chûngte chu hmasânga mi chak, mi hmingthangte kha an ni. 5 Tin, LALPA chuan leiah hian mihring sualzia chu nasa tak a ni tih leh, an rilru suangtuahzia rêng rêng chu sual hlîr a ni fo mai tih a lo hria a. 6 Tichuan, leiah hian mihring a lo siam tâk avângin LALPA chu a inchhîr a, rilru nat nân a hman phah ta a. 7 Tichuan, LALPA chuan, “Ka mihring siam hi lei chung ata ka tiboral teh mai ang; mihring te, sa te, rannung te, chunglêng sava te nên lam hian; ka siam tâk avângin ka inchhîr a ni,” a ti a. 8 Nova erawh chuan LALPA mit a tlung a. 9 Hêng hi Nova thlahte chu an ni.Nova chu mi fel tak a ni a, a dam rualpuite zîngah chuan sawisêlbo a ni. Nova chu Pathian nên an lêng dûn ṭhîn a. 10 Tin, Nova chuan fapa pathum: Sema te, Hama te, Japhetha te a nei a. 11 Tin, lei hi Pathian mithmuhin a chhe zo tawh a, lei hi inpâwngnêknain a khat zo ta bawk a. 12 Tin, Pathianin lei hi a en a, tin, ngai teh, a chhe zo tawh a; tisa zawng zawngin leiah hian an awm dân an tichhe zo tawh si a. 13 Tin, Pathianin Nova hnênah, “Tisa zawng zawng tâwpna chu ka hmaah a lo thleng ta a ni, anmahni avângin lei hi inpâwngnêknain a khat zo ta si a; tichuan, ngai teh, a lei chawpin ka tiboral dâwn e. 14 I tân fâr thingin lawng siam rawh; lawngah chuan pindante i siam tûr a ni a, a chhûng lam leh a pâwn lam chu fâr hnai i hnawih vek bawk tûr a ni. 15 Tin, hei hi i siam dân tûr chu a ni: lawng dung lam chu tawng zathum ni sela, a vâng lam chu tawng sawmnga ni sela, a sân lam chu tawng sawmthum ni rawh se. 16 Lawngah chuan tukverh i siam tûr a ni a, a chung lam tawng khat chinah chuan i zo tûr a ni; tin, lawng kawngka chu a pangah i siam tûr a ni a. Chhâwng hnuaihnung leh chhâwng hnihna leh chhâwng thumna neiin i siam tûr a ni.
JANUARY 27–FEBRUARY 2
PATHIAN THU AṬANGA RO HLUTE | GENESIS 9-11
“Leia Mi Zawng Zawng Chu Ṭawng Hmun Khat . . . An Ni Vek”
(Genesis 11:1-4) Tin, leia mi zawng zawng chu ṭawng hmun khat leh thu sawi dân hmun khat an ni vek a. 2 Tin, heti hi a ni a, khaw chhak lama an insawn zêl lai chuan Sinar ramah phaizâwl an hmu a; chutah chuan, awm hmun an khuar ta a. 3 Tin, “Hawh u, leirawhchan siam ila, ṭha takin i rawh ang u,” an ti hlawm a. Tichuan, lung aiah leirawhchan an hmang a, a châr nân alkatra an hmang. 4 Tin, “Hawh u, khawpui siam ila, in sâng a chhîpina vân tawng tûrin sa bawk ila, kan hming i tithang ang u; chuti lo chuan lei chung zawng zawngah hian tihdarhin kan awm dah ang e,” an ti a.
it-1-E 239
Babulon Khaw Ropui
Hmân Lai Babulon Miziate. Sinar phaizâwla awm Babulon khawpui chu Babel In Sâng sak ruala din a ni a. (Gen. 11:2-9) Chu in sâng sak leh khawpui din a nih chhan chu Pathian hming an chawimawi duh vâng ni lovin, a satute leh a dintute’n an ‘hming an tihthan’ duh vâng a ni. Ziggurat in sângte chu hmân lai Babulon chhe tawhah mai ni lovin, Mesopotamia rama hmuh chhuah a nihna chuan, in sâng sak dân leh a lan dân chu engpawh ni se, chûng in sângte chuan sakhuanaah hmun pawimawh tak a luah reng tih a nemnghet a ni. Biak in sak tichhe tûra Pathian Jehova hma lâkna chuan, sakhaw dik lo aṭanga lo chhuak a nih vânga a duh lohzia chiang takin a târ lang a. Chu khawpui chu “Tihhransak,” tih awmze nei Babel tia Hebrai hming pêk a nih laiin, Sumeria hming (Ka-dingir-ra) leh Akkadian hming (Bab-ilu) chuan “Pathian Kawngkhâr,” tih awmzia a nei thung. Chuvângin, chu khawpuia la awmte chuan a hming hmasa awmzia khuh bo nân thlâk mah se, chu hming thar emaw, an thlâkna hming emaw chuan khawpui chu sakhuana nên a la thlunzawm reng tih a târ lang a ni.
it-2-E 202 ¶2
Ṭawng
Genesis bu chuan Tuilêt hnuah mihringte chu Nova leh a fapate hnêna târ lan, Pathian duh zâwng kalha thiltih ṭhenkhatah an inpumkhat tih a târ lang a. (Gen. 9:1) Anni chuan darh zau zêl a, ‘leilung luah khah’ aiin, hmun pakhata ro in rêl a, a hnua Mesopotamia ram Sinar phaizâwl tia hriatah chuan awm hmun khuar an tum tlat a. Hei pawh hi sakhaw hmunpui lo la ni tûr, biakna in sâng awmna a ni tih a chiang hle.—Gen. 11:2-4.
(Genesis 11:6-8) Tin, LALPA chuan, “Ngai teh u, mite hi pum khat an ni a, an zain ṭawng hmun khat an nei si a; hei thil an ti ṭan a nih hi; tûnah zawng an thiltih tum rêng rêngte pawh khapsak rual a ni tawh lo vang. 7 Hawh u, i zuk kal ang u khai, ṭawng an inhriat tawn theih loh nân khutah khuan an ṭawng i zuk tihhransak ang u,” a ti a. 8 Chutichuan, LALPAN anniho chu chuta ṭang chuan lei zawng zawngah chuan tidarh a; tichuan, an khaw siam chu an bânsan ta a.
it-2-E 202 ¶3
Ṭawng
Pathian Engkimtitheia chuan an inlungrualna tichhiain, chapo taka an thiltih chu a dang a, chu chu an ṭawng tihhransakna hmangin a thlentîr a ni. Chu chuan an thiltihnaa lungrual taka hna thawkho thei lo tûr leh khawvêl hmun hrang hranga awm darh tûrin a siam a. Chu bâkah, an ṭawng tihhransakna chuan mite chu an finna leh an chakna thawh khâwma hna a thawhtîr theih loh avâng leh ṭawng hrang hrang a lo awm tâk avânga an hriatna—Pathian hnên aṭang ni lovin, mihringte thiltawn leh zir bingna aṭanga an neih hriatna—chu hman a tihharsat avângin, kawng dik lo leh Pathian huat zâwng kawnga an ṭhan chhohna tûr chu a dang emaw, a timuang emaw bawk ang. (Thur. 7:29 nên khaikhin rawh; Deut. 32:5.) Chuvângin, ṭawng tihhranna chuan mihringte chu nasa takin tidarh mah se, dik tak chuan, thiltum hlauhawm tak leh ṭha lo tak tihhlawhtlin tumna chu a dan avângin, chu chu mihringte tân thil ṭha tak zâwk a ni. (Gen. 11:5-9; Is. 8:9, 10 khaikhin rawh.) Chuvângin, tûn lai khawvêl finna aṭanga lo chhuak hmasâwnna ṭhenkhat leh chûng chu mihringte’n a ṭha lo zâwnga an hman dân, miin a ngaihtuah mai pawhin, Babel-a thilthleng chu khap ni lo ta se, chumiin a rah chhuah zêl tûrte chu Pathianin a lo hmu lâwk tih a hre thiam ngei ang.
(Genesis 11:9) Chuvângin, a hming chu Babel an ti a, LALPAN chutah chuan leia mi zawng zawng ṭawng chu a tihhran tâk avângin; chuta ṭang chuan LALPAN anniho chu lei chung zawng zawngah chuan a tidarh ta bawk a.
it-2-E 472
Hnamte
Inbiak pawh theih a nih tâk lohvah chuan kan awm hrang ta a, hnam tinte chuan mahni hnam dân te, themthiamna te, chîn dân te, mizia te, leh sakhaw thiltih dânte an nei hrang ṭheuh va. (Lev. 18:3) Pathian laka inmihran tawh mi chi hrang hrangte chuan an thawnthua târ lan milem pathiante lim tam tak chu an siam a ni.—Deut. 12:30; 2 Lal. 17:29, 33.
Thlarau Lam Lunghlute Laih Chhuahna
(Genesis 9:20-22) Tin, Nova chu lo neituah a awm ṭan a, grêp huan a siam a. 21 Uain chu a in a, a rui a; tichuan, a puan inah chuan a mu sual ta a. 22 Tin, Hama, Kanaana pa chuan a pa mu sual chu a hmu a, pâwna a unaute pahnih chu a hrilh a.
(Genesis 9:24, 25) Tin, Nova chu a uain rui chu a lo harh a, a fapa naupang berin a chunga a tihzia chu a lo hre ta a. 25 Tichuan, “Kanaana chu ânchhe dawngin awm rawh se; A unaute chhiahhlawhte chhiahlawh a ni ang,” a ti a.
it-1-E 1023 ¶4
Hama
Chu thilthlengah chuan Kanaana ngei pawh a tel a ni thei a, chumi chungchângah chuan a pa Hama’n a ṭûl angin a zilh lo a ni. A nih loh leh, Nova chuan thlarauva thâwk khuma sawi lâwkin, Hama thil sual tih duhna chu a fapa Kanaana chungah lang chhuakin, chu chu Kanaana thlahte’n an rochun zêl tih a hmu lâwk pawh a ni thei bawk. Kanaan mite thununna hnuaia Sema thlah Israel mite an awm khân, anchhia chu a ṭhen a zâr a thleng famkim a. Tihborala awm lote (entîr nân, Gibeon mite [Jos 9]) chu Israel mite salah an awm a. Kum zabi tam tak hnuah, Hama fapa Kanaana thlahte chu Medo-Persia, Grik, leh Rom rama Japhetic khawvêl thuneihna hnuaia an awm khân, chu anchhia chu a thleng famkim lehzual a ni.
(Genesis 10:9, 10) LALPA hmaah chuan sa pêl mi chak tak a ni a: chuvângin a ni, “Lalpa hmaa sa pêl chak tak Nimroda ang a ni,” an tih ṭhin ni. 10 Tin, a lal ṭanna chu Sinar rama Babel khua te, Erek khua te, Akkad khua te, Kalne khua te a ni a.
it-2-E 503
Nimroda
Nimroda lalram din tirh lam chuan Sinar rama Babel khua te, Erek khua te, Akkad khua te, Kalne khua te a tel a. (Gen. 10:10) Chuvângin, Babel khua leh Babel in sâng chu a kaihhruaina hnuaia sak a nih a rinawm. Chutianga thu tâwp siam chu Judate thlîr dân nên pawh a inmil a ni. Josephus-a chuan: “[Nimroda] chuan mite chu Pathian ṭihna nei lo tûra a tih theih kawng awm chhun chu ama thiltihtheihna rinchhantîr zêlna hi a ni tih a rin tlat avângin, a ram chu zawi zawiin râwng taka rorêlna ramah a chantîr a. Ani chuan Pathian chu vauvin, leiah tui a lêttîr leh a nih chuan phuba a lâk tûr thu a sawi a; tui chîm phâk theih loh khawpa sângin in a sa ang a, an thlahtute tihboralna phuba chu a la dâwn a ni. Mite chuan [Nimroda] thurâwn pêk zui chu Pathian hnêna intukluhna anga ngaiin, zui an châk hle a; tichuan, in sâng chu an sa ta a, . . . an beisei aia nasain an thawk chak a ni,” tiin a sawi.—Jewish Antiquities, I, 114, 115 (iv, 2, 3).
Bible Chhiar
(Genesis 10:6-32) Tin, Hama fapate chu Kusa te, Mizraima te, Puta te, Kanaana te an ni a. 7 Tin, Kusa fapate chu Seba te, Havila te, Sabta te, Raama te, Sabteka te an ni a; tin, Raama fapate chu Seba leh Dedana an ni a. 8 Tin, Kusa chuan fapa Nimroda chu a nei a; ani chu leia mi chak tak a lo ni ṭan ta a. 9 LALPA hmaah chuan sa pêl mi chak tak a ni a; chuvângin a ni, “Lalpa hmaa sa pêl chak tak Nimroda ang a ni,” an tih ṭhin ni. 10 Tin, a lal ṭanna chu Sinar rama Babel khua te, Erek khua te, Akkad khua te, Kalne khua te a ni a. 11 Chumi ram aṭang chuan a chhuak a, Assuri ramah a lût a, Ninevi khua te, Rehoboth-Ir khua te, Kala khua te, 12 Ninevi leh Kala inkârah Resen khua te a siam a (chumi Resen khua chu khaw ropui tak a ni) 13 Tin, Mizraima chuan Lud-ho te, Anam-ho te, Lehad-ho te, Naphtu-ho te, 14 Pathrus-ho te, Kasluh-ho (Philistin-ho chhuahna) te, Kaphtor-ho te chu a thlah a. 15 Tin, Kanaana chuan a fa tîrah Zidona a nei a, Hetha pawh a nei bawk a; 16 Jebus-ho te, Amor-ho te, Girgas-ho te leh, 17 Hiv-ho te, Arka-ho te, Sin-ho te leh, 18 Arvat-ho te, Zemar-ho te, Hamath-ho te a thlah a. Chu mi hnuah chuan Kanaan-ho hnamte chu an darh zau ta a. 19 Tin, Kanaan-ho ramri chu Zidon khua aṭangin Gerar pan zâwngin, Gaza khaw thlengin; Sodom leh Gomorra leh Adma leh Zeboiim pan zâwngin, Lasa khaw thlengin a ni. 20 Chûnghote chu Hama thlahte chu an ni, anmahni hnamte ang zêl leh anmahni ṭawngte ang zêlin, anmahni ram ramahte leh anmahni chi zîngahte chuan. 21 Tin, Sema, Ebera fa zawng zawngtethlahtu, Japhetha u pawh chuan fate a nei a. 22 Sema fapate chu Elama te, Assura te, Arpaksada te, Luda te, Arama te an ni a. 23 Tin, Arama fapate chu Uza te, Hula te, Gethera te, Masa te an ni a. 24 Tin, Arpaksada chuan fapa Sela a nei a; tin, Sela chuan fapa Ebera a nei a. 25 Tin, Ebera chuan fapa pahnih a nei a: pakhat hming chu Pelega a ni a, a dam lai chuan lei hi ṭhenin a awm ta si a; a nau hming chu Joktana a ni a. 26 Tin, Joktana chuan fapa Almodada te, Selepha te, Hazarmavetha te, Jera te leh, 27 Hadorama te, Uzala te, Dikla te leh, 28 Obala te, Abimaela te, Seba te leh, 29 Ophira te, Havila te, Jobaba te a nei a. Chûng zawng zawng chu Joktana fapate an ni. 30 Tin, an awmna chu Mesa aṭangin khaw chhak tlâng Sephar lam pan zâwngin a ni. 31 Chûnghote chu Sema thlahte chu an ni, anmahni hnamte ang zêl leh anmahni ṭawngte ang zêlin, anmahni ram ramahte, anmahni chite ang zêl chuan. 32 Chûnghote chu Nova thlahho hnamte an ni a, an thlahte ang zêlin, an chite zîngah chuan; tui lêt hnuah chûngho aṭang chuan a ni, leiah hian chi tin an darh tâk ni.