XI NGISA TÍNCHJA̱NI REBISTA JEBI | JE BIBLIA: LIKUI TÍCHANGI NINGA TSE KJOA TÍFAʼATOJIN
Je Biblia alikui kichangi ninga chitson je xi kichjitʼa
XI TSAKʼETʼALE. Je xi kiski Biblia kʼoa kao xi kiski copiale kui kiskitʼa je xi papiro ʼmi kʼoa kao xi pergamino ʼmi (2 Timoteo 4:13).a Jókoanni kinjengi je Biblia nga kui xo̱n jebi kichjitʼa.
Je papiro maxkoa̱ní, bitjoní kʼoa tochoatse male. Je chjota xi Richard Parkinson ʼmi kʼoa kao xi Stephen Quirke ʼmi kui kotʼayason jokoanchon ngasʼa ya naxinandá Egipto, kʼoa itso: “Nga jefi nichxin, je xo̱n chan fe, to nʼólesa satío kʼoa to chao ma. Kʼianga sʼeyotjao, je rollo tjoxaa kʼoa fiʼndo. Kʼoa kʼianga satíoñe choo kjine, jolani je ni̱ʼyo chxoa”. Kʼianga jekoansjai xo̱n papiro tjín xi nʼio tsʼakaole ndoá kʼoa tjín xi ya kisʼeyo ya jñani nyʼán chon kʼoa kuinga ngisa ngotjo chitsonni.
Je xi pergamino ʼmi ngisaa taja tikʼoajinni papiro. Tonga kʼoati bitson tsa tsín nda koa̱nkuinda, tsa tse ndoá skoe̱ kʼoa tsa nʼio nyʼán chon jña sʼe̱yo.b Kʼoa kʼoati síkje cho̱. Tsa kʼoalani koan je Biblia jejin kichangi én xi nroatʼa.
JÓKOANNI KINJENGI BIBLIA. Je kjoatéxoma xi tsakʼaile chjota israelita kʼoatso nga ngatsʼi je xi rey ma ya naxinandá Israel katakji jngo copia xi tsʼe kjoatéxoma. Aon librole Biblia xi kiski (Deuteronomio 17:18). Kʼoa je chjota xi kui xá kisʼin nga copiale Biblia kiski nʼio nkjín copia kiski, kʼoa kʼianga jetífikjetʼa siglo 1 tojo tjínsa copiale Biblia ya ndʼia sinagogale naxinandá Israel kʼoa saʼnda ya naxinandá Macedonia (Lucas 4:16, 17; Hechos 17:11). Jókjimani tínjengi kʼa je xo̱njchá jebi saʼnda nichxin xi tiyoaa ndʼaibi.
Je rollo xi koansjai ya jña mar Muerto ʼmi nkjín siento nó nga tiiniʼnde kisatioya ya ngijao xi tjín jña ʼndekixí chon
Je chjota xi Philip Comfort ʼmi, xi tʼatsʼe Nuevo Testamento kotʼayason, itso: “Je chjota judío tiiniʼnde tsakatíoya je xo̱n Escritura nga tsakatíotjao”. Kʼoa je chjotale Cristo kʼoati kisʼin. Je xo̱njchá xi kjimasjai xi tsʼe Biblia tii tjíoya, yaa kjimasjai ya cuarto jñani njioʼya chon, jñani tjío ngijao kʼoa kao ya ʼnde jña nʼio kixí chon.
JÓSʼIN TÍBICHÓTSJOÁ. Nkjín jmi chxʼoále xo̱njchá xi tsʼe Biblia tjíosa saʼnda nichxin xi tiyoaa ndʼaibi, tjínkʼa xi tsʼato jao jmi nó tjínle. Nijngojinla xo̱njchá xi kʼoasikji tjíosa nichxin xi tiyoaa ndʼaibi kʼoa xi kʼoasikji kjoatsele.
a Je papiro kui mandani je xka̱ xi papiro ʼmi xi ya mantjejin nandá. Kʼoa je xi pergamino ʼmi xjoa̱le choo mandani.
b Tobʼelañá, je acta original de la Declaración de Independencia de los Estados Unidos, pergamino kichjitʼa. Kje jao siento basenjinle nó kʼoa je letrale tsín tinanda matsenni.