KJOAʼMIYA XI CHOTʼAYA 23
Xi xijchá mao, tinyakao je ʼndíxtino nga tsjoake katama Jeobá
“Katamatsjoachai Naili Nináli. Katamatsjoachani ngayije ni̱ma̱li, kao ngayije kjoatsjoali, kʼoa kao ngayije kjoafaʼaitsjenli” (MAT. 22:37).
KJOAJNDA 134 Je xti jngoo kjoatjao xi tsʼe Niná
XI TÍNCHJA̱NIa
1, 2. Ánni sakʼoa ngisa nʼio mandosinniná jmeni xi tso je Biblia.
KʼIANGA bixan jngo ndsʼee kao jngo tichjaa nda fayo kʼoa nʼio nda binyáño jmeni xi tso je ndsʼee xi tsjoále discurso, ninga jenʼio nda be jotso je kjoafaʼaitsjen xi tíbʼaile. Tonga jmeni xi ʼmile nga kʼia ngisaa nʼio síndosin, nga̱ kui xi tjínnele sitjoson nga jao.
2 Kʼoati ma kʼianga ʼndíxti nijchá. Tsakui nichxin jenkjín discurso nrʼoé xi jechixan tʼatsʼe josʼin nijchá ʼndíxti, tonga jekjaʼaí ma kʼianga je xi ʼndíxti sʼele. Jengisa nʼio mandosinle je kjoafaʼaitsjen xi tsjoá Niná tʼatsʼe josʼin nijchá je ʼndíxti. Tsee xá kjinele xi xijchá ma. Kʼianga jebʼantjaiya josʼin biyoaa kʼoati jengisa chjí ʼyatokoán jotso je Énle Niná. Kuinga nyaon nyaon bʼexkiañá je Biblia ñá xi choʼndale Jeobá maa, tojo tjínnele kisʼin je xi rey sʼin tsakatio ya naxinandá Israel nichxin kjoatse, kʼoa nikjaʼaitsjenjinñá jmeni xi tso Biblia (Deut. 17:19).
3. Jmé xi chótʼayajiaan i̱ kjoaʼmiya jebi.
3 Xi xijchá mao nʼio tse kjoanda tjínno kʼianga kuinyakao je ʼndíxtino nga kʼuínyalao xi tʼatsʼe Jeobá. Tonga ali tsa tokuijin xi machjén nga koakoyalao, kuinga kuinyakao nga ni̱ma̱le katanroajinni nga tsjoake katama Jeobá. I̱ kjoaʼmiya jebi ño koya kjoafaʼaitsjen xi faʼaitʼa Biblia chótʼayajiaan xi kuinyakaono (2 Tim. 3:16). Kʼoati kui jchaa nga ndasʼin bichómani nga fitjenngi je xi xijchá ma jmeni xi tso je Biblia.
ÑO KOYA KJOAFAʼAITSJEN XI KUINYAKAO XI XIJCHÁ MA
Jósʼin kuichomani tsa je Jeobá sijéle kjoafaʼaitsjen ngantsjai je xi xijchá ma kʼoa tsa nda choa̱ koatiole je ʼndíxtile (Chótsenlai párrafo 4, 8)
4. Jmé kjoafaʼaitsjen xi faʼaitʼa ya Biblia kuinyakao je xi xijchá ma nga kuitsoyale ʼndíxtile nga tsjoake katama Jeobá (Santiago 1:5).
4 Xi títjon: je Jeobá tijélao nganʼio nga katabándiaano. Machjén nga je Jeobá si̱jélao kjoafaʼaitsjen nga kuinyakao ʼndíxtino nga tsjoake katama Jeobá (tʼexkiai Santiago 1:5).b Jé Jeobá xi ngisasa nda kjoafaʼaitsjen tsjoáná. Ánni. Nkjín koya anni. Tobʼelañá, jé xi Nʼainá mani kʼoa jésa xi ngisasa nʼio tse kjoafaʼaitsjen tjínle (Sal. 36:9). Kʼoa xi ijngosani, nʼio binyakaoná ngantsjai je kjoafaʼaitsjen xi tsjoáná (Is. 48:17).
5. 1) Jósʼin binyakao naxinandále Niná je xi xijchá ma. 2) Jméni xi kamajinno tʼatsʼe josʼin nijchá je ʼndíxti tojo tso je ndsʼee kao tichjaa Amorim.
5 Je Jeobá kui je Biblia kao naxinandále síchjén kʼianga bakóyano nga kuinyakao ʼndíxtino nga tsjoake katama je Jeobá (Mat. 24:45). Tobʼelañá, nkjín koya kjoafaʼaitsjen faʼaitʼa jñani “Ayuda para las familias” tso. Nkjín nó nga ya revista ¡Despertad! jaʼaitʼa, tonga ndʼaibi yaa jw.org faʼaitʼa. Xi tiyani, kʼoati nkjín video kao jmeni xi tso kʼa xíngiaa faʼaitʼa kao xi faʼachoya xi kuinyakaono josʼin koanngíntjenngio je kjoafaʼaitsjen xi tsjoá Jeobá nga kʼuínyalao ʼndíxtino (Prov. 2:4-6).c
6. Jótso jngo xi nʼai ma tʼatsʼe josʼin tjíobinyakao je kao chjoónle jmeni xi bʼasje naxinandále Niná.
6 Nkjín xi xijchá ma xi tsjoále kjoanda je Jeobá nga kʼoasʼin binyakao je naxinandále. Jngo xi nʼai ma xi Joseph ʼmi, itso: “Alikui choa ñʼai koanna nga kʼoasʼin kisijchá nga jan ʼndíxtina josʼin mele Jeobá. Je chjoónna kao an ngantsjai nga je Jeobá nijélaijin nganʼio. Kʼoa kʼiakjoán nga machjénnajin bitjo jngo artículo kʼoa tsa jngo video. Nʼio tíbinyakaonajin nga je Jeobá nijélaijin nganʼio”. Je Joseph kao chjoónle tjíobe nga kui artículo kao video jebi tjíobinyakao je ʼndíxtile nga miyole Jeobá kjima.
7. Ánni machjénsíni nga kʼoenele yaole je xi xijchá ma nga nda choa̱ koatio (Romanos 2:21).
7 Xi majaoni: nda choa̱ tatio. Je ʼndíxtino kuenta sʼín jonʼiao kʼoa kʼoasʼin kjenngino. Niʼyajin xi chjotatsje (Rom. 3:23). Tonga je xijchá xi nkjín kon bʼénele yaole nga nda choa̱ batío (tʼexkiai Romanos 2:21).d Kʼianga tʼatsʼe ʼndíxti kinchja̱ni jngo xi nʼai ma, i kitso: “Je ʼndíxti yaa mangóson joni tsa tsa̱nga̱, ʼbingale jmeni xi nʼia”. I kitsosa: “Kʼoatsoná kʼianga be tsa tsínni kʼoatinʼia jmeni xi ʼmiyalee”. Kuinga nʼio tjínnile kjoandosin nga katabe je ʼndíxtiná jokji tsjoachaa je Jeobá tsa mená nga kʼoati tsjoake katama tsanda je.
8, 9. Jmé xi bakóyali jotso je Andrew kao Emma.
8 Nkjín koya jmeni xi koa̱n sʼin je xi xijchá ma nga kuitsoyale je ʼndíxtile nga tsjoake katama Jeobá. Kataʼyala jotso je Andrew, jngo ti xi jekisʼenngindá xi 17 nóle, itso: “Kui kitsoyana ngantsjai je xijchána nga nʼio tjínle kjoandosin nga bʼetsʼoaa. Je pana ntsjaintsjai bʼétsʼoantjaina kʼianga to jekoajnafe ningalani jekabʼetsʼoa nga toʼan. Je pana kao mana i kitsonajin ngantsjai: koaan kʼoétsʼoalao Jeobá tojotjín kʼa meno. Kuinga nʼio tsjoanile kjoandosin nga bʼetsʼoa. Nda sʼe tokoan nga bʼetsʼoale je Jeobá, nga̱ nʼio tsjoakena kʼoa jo Nʼaina sʼin ʼbekoan”. Xi xijchá mao, kuenta tʼiaon nga nʼio kuinyakao je ʼndíxtino kʼiatsa tsjoachao je Jeobá.
9 Kataʼyala ndʼaibi jmeni xi tso je Emma. Kʼianga kitsjionkon je pale nʼio tse tao̱n kitsjentʼain je male. Je Emma itso: “Nkjín kʼa nga tsín koansonnile tao̱n je mana. Tonga kʼoakitsonajin ngantsjai nga je Jeobá síkuinda choʼndale kʼoa tsjoále jmeni xi machjénle. Kʼoa jmeni xi sʼín kʼoasʼin tsaʼbeña nga ñaki kʼoatjín kjoaixi kon. Kao kui tsakakóyanina je mana jmeni xi kisʼin”. Jméni xi bakóyaná jebi. Ningalani kjoa kjoaʼatojin xi xijchá ma, koaan nda choa̱ koatiole je ʼndíxtile (Gál. 6:9).
10. Kʼiáni koan tsakjákaonajmí je ʼndíxtile chjota israelita (Deuteronomio 6:6, 7).
10 Xi majanni: ntsjaintsjai chja̱kaonajmío je ʼndíxtino. Je Jeobá kʼoakitsole je xi xijchá koan ya naxinandá Israel nga nyaon nyaon katafákaonajmíni ʼndíxtile xi tʼatsʼe Niná (tʼexkiai Deuteronomio 6:6, 7).e Nga bʼajnda nichxin koan nkjín koya jme xi tsakjákaonajmíni je ʼndíxtile nga tsjoake katama Jeobá. Tobʼelañá, je xi xtixʼin nkjín hora nga ya kisixákao nʼaile nga tsakántje kʼoa tsa kʼiaje̱ nga tsakʼéxkó tsojmintje. Kʼoa je xi xtiyánchjín kʼoati nkjín hora tsakinyakao je na̱le jme xá xi tjín ya yaniʼya, jolani tsa najño kiskonya. Kʼianga ñatjen kisixá kao ʼndíxtile kʼoati koan tsakjákaonajmíni xi nʼio tjínle kjoandosin. Tobʼelañá, koanjin kisikjaʼaitsjenjin jokji kjoanda bakóle Jeobá kʼoa josʼin kisikuinda.
11. Kʼiáni nga koa̱n kjoakaonajmí je ʼndíxtile xi xijchá ma.
11 Kjaʼaí chon nichxin xi tiyoaa ndʼaibi. Nkjín naxinandá jñani tsín nanda maʼale xi xijchá ma nga fákaonajmí je ʼndíxtile, tsakui nga síxá xi xijchá ma kʼoa tsakuije̱ nga skuela fi je ʼndíxtile. Kuinga machjénsíni nga kʼoasjeʼa nichxin je xi xijchá ma nga ya koatiokao je ʼndíxtile kʼoa nga kjoakaonajmí (Efes. 5:15, 16; Filip. 1:10). Koaan kʼia kjoakaonajmí je ʼndíxtile kʼianga kotʼayajtín je Énle Niná. Jngo ti xi Alexander ʼmi itso: “Nʼio ndasʼin bʼéndajin je pana nga chotʼayajtínjin. Ningalani sakʼoa sʼele xá xi kjaʼaínile, tonga tsínkui bʼéchjoanajin nga chotʼayajtínjin. Kʼoa kʼianga jechotʼayaijin kʼiaa chobanajmíjin”.
12. Jméni xi kuenta sʼin je xi jko̱ tíjnale yaniʼya kʼianga skótʼayajtín.
12 Jméni xi koa̱n sʼin je xi jko̱ tjíole yaniʼya nga tsjoa sa̱tío kon je ʼndíxtile nga skótʼayajtín. Jngo koya xi koa̱n sʼin kuinga kui skótʼaya je libro chjotse xi Koaan nda kuiyoaa ʼmi. Tsa ñatjen skótʼaya libro jebi, nkjín koya jmeni xi koa̱n kjaoyani. Nga kui xi meno nga kʼoeyanajmíno je ʼndíxtino jotjío kon kʼoa jme xi makjáojinle, alikʼiajin binyandonao én kʼoa alikʼiajin bixkankao nga chotʼayajtíon. Kʼoa tsakui kʼoakuitso jmeni xi tsín kixi tíjna ali yaonojin nijtilao, tosa tʼailao kjoanda nga kʼoatsono jotjío kon ánni nga ngisa choa ñʼai koa̱nnile nga kʼoeyanajmíno. Tsa kʼoakuitsono jotjío kon je ʼndíxtino, ngisaa choa ñʼai koa̱nno josʼin kuinyakao.
Nga kui kuenta sʼin jmeni xi kisinda Niná, jósʼin je xi xijchá ma nga kuitsoyale ʼndíxtile tʼatsʼe jokjoan Jeobá (Chótsenlai párrafo 13)
13. Kʼiásani nga koa̱n kuinyakao ʼndíxtile je xi xijchá ma nga sichriantʼale je Jeobá.
13 Chʼa̱sjeʼao nichxin nga nyaon nyaon nga kʼuínyalao je ʼndíxtino nga koa̱nchriantʼale je Jeobá. Alikui kui xi tsonile nga ñaki Biblia si̱chjaon nga koakoyalao xi tʼatsʼe Niná. Je Lisa xi na̱ ma, itso: “Kao kui xi koannda tsakʼinyanilaijin je ʼndíxtinajin nga tsabesa xi tʼatsʼe Jeobá. Tobʼelañá, kʼianga bijnoke ʼndíxtinajin jmeni xi sʼín je nianajin, kʼoaʼmilaijin nga nʼio tsjoa tjín kon je Jeobá kʼoa nga nʼio chjí be je kjoabijnachon josʼin chjí ʼyatokoán tsanda ñá”.
Xi xijchá mao, a ʼyaxkonño je miyole ʼndíxtino (Chótsenlai párrafo 14)h
14. Ánni nga nʼio chjínile nga katabinyakao ʼndíxtile xi xijchá ma nga je katasímiyo xi nda sʼín (Proverbios 13:20).
14 Xi mañoni: tinyakao je ʼndíxtino nga je katasímiyo xi nda sʼín. Kʼoatso je Énle Niná nga binyakaoná je miyo xi nda sʼín, tonga kʼoati koa̱nle sikitsónná je miyo xi tsín nda sʼín (tʼexkiai Proverbios 13:20).f Xi xijchá mao, a ʼyaño ʼyáni xi miyole ma je ʼndíxtino. A ʼyaxkonño kʼoa a sa jekichjakaonajmío. Jméni xi sʼiaon nga kuinyakao ʼndíxtino nga je katasímiyo je xi tsjoake Jeobá (1 Cor. 15:33). Kʼianga jme xi sʼiaon nga jngo familia maño, kʼoatʼinlao je ndsʼee xi bakó nga tsjoake Jeobá nga katabichókonno (Sal. 119:63).
15. Jméni xi sʼin je xi xijchá ma nga je simiyo ʼndíxtile chjota xi nda sʼín.
15 Jngola choa̱ kataʼyaa. Je Tony kʼoatso josʼín kao chjoónle nga nda sʼín miyo xi sʼele je ʼndíxtile, itso: “Jekjoatse kʼianga nokjoalaijin ya ndʼianajin je ndsʼee kao tichjaa xi kjaʼaí kjaʼaí tjín nóle kʼoa xi xinxin tsʼe. Ñatjen bichiníjin kʼoa ñatjen chotʼayajtínníjin. Nga kʼoanʼia kʼoasʼin ʼyaxkonñá je chjota xi tsjoake Jeobá kʼoa xi tsjoa tjío kon nga tjíosíxále. Kʼoa sakʼoa ya bationi ndʼianajin je superintendente xi tsʼe circuito, misionero kao xi kjaʼaísa ndsʼee. Nʼio tjíobinyakao je ʼndíxtinajin jmeni xi bʼéyanajmí ndsʼee jebi josʼin tjíosíxále Jeobá kʼoa nga tsjoa tjío kon, kʼoa ngisaa kjimachriantʼale je Jeobá”. Xi xijchá mao, tinyakao je ʼndíxtino nga je katasímiyo chjota xi nda sʼín.
ALI NIKINROAJENJION TOKON
16. Jméni xi kuenta sʼin je xi xijchá ma tsa jngo tile xi sikjinle Jeobá.
16 Kʼoa ninga nda tiʼmiyalao ʼndíxtino, tonga tsa jngo xi kʼoakuitso nga tsín timenile nga je Jeobá sixále, ali kʼoajinsʼin nikjaʼaitsjaon nga jon tjínno jée. Ngatsʼiñá, jolani je ʼndíxtino, nga tsjoáʼndená Jeobá nga ñá chjoejiaan jmeni xi sʼiaan, tsa je si̱xálee kʼoa tsa mai. Kʼiatsa jngo tino xi sikjinle Jeobá ali kʼoajinsʼin nikjaʼaitsjaon nga tsín tikʼia kjoaʼaíjinni naxinandále Niná. Tikjaʼaitsjaon je choa̱ xi kinchja̱ni Jesús tʼatsʼe ti xi ki (Luc. 15:11-19, 22-24). Ti jebi alikui ndatjín jmeni xi kisʼin tonga xijekoanni kisindayani yaole. Tonga tsakui nichxin i̱ kuixoán: “Totsakʼéyanajmíjin je Jesús, alikuijin ñaki kʼoakoa̱n”. Jokoan jngo ti xi Elie ʼmi yaa bakó nga kʼoama kjoaixi.
17. Jósʼin basenkaoli jokoan je Elie.
17 Kʼianga tʼatsʼe xijchále nchja̱ni, je Elie itso: “Nʼio tsakʼénele yaole je xijchána nga tsakakóyana nga tsjoake̱ katama je Niná kao Énle. Tonga kʼiala 15 nóna nga nʼio xíjin koan”. Je Elie toʼma kʼoakisʼin je xi tsín ndatjín tonga tsín tsakʼaʼénle xijchále ninga tsakinyakao nga sichriantʼa ijngokʼale Jeobá. Tsín tiya ndʼiale tsakʼejnani kʼoa tsín tikisitjosonni kjoatéxomale Jeobá. Ninga kʼoalani, sakʼoa tsakjákaonajmíni jngo miyole xi tʼatsʼe Biblia. Je Elie itso: “Kʼianga kʼoasʼin tsakjakaonajmía je miyona xi tʼatsʼe Niná, kʼoati kisikjaʼaitsjenjian tsanda an xi tʼatsʼe Jeobá. Kʼiaa kisikjaʼaitsjenjian jotso je Énle Niná xi tjínjinkoan josʼin kitsoyana je xijchána”. Nga jeki nichxin je Elie jaʼaijin ijngokʼani naxinandále Niná.g Nʼiojin tsjoa kisatio kon je xijchále nga kitsoyale xi tʼatsʼe Jeobá saʼnda nga sʼa ʼndí kji (2 Tim. 3:14, 15).
18. Jósʼin nikjaʼaitsjain tʼatsʼe xi xijchá ma xi nʼio tjíobʼénele yaole nga tjíotsoyale je ʼndíxtile nga tsjoake katama Jeobá.
18 Xi xijchá mao kui kjoanda títsjoáno Jeobá nga kʼoasʼin si̱jcháo ʼndíxtino nga choʼndale katama (Sal. 78:4-6). Alikui choa ñʼai tíjna nga kʼoasʼin nijchá je ʼndíxti, nʼio nda tinʼiao ninga tse kjoama̱ tísʼengino. Tosi tonda tinyakao je ʼndíxtino nga tsjoake katama Jeobá kʼoa kʼoasʼin tijcháo jotso kjoafaʼaitsjen xi tsjoáná (Efes. 6:4). Tsa kʼoasʼiaon, nʼio tsjoa sʼe̱ kon Jeobá xi tʼatsaon.
KJOAJNDA 135 Je Jeobá itsoli: “Chjine katamai, ʼndítá”
a Je chjotale Cristo xi xijchá ma nʼio tsjoake je ʼndíxtile. Bajngiʼa kʼoa binyakao nga nda satío kon. Tonga xi ngisa tsjoále kjoandosin kuinga tsoyale ʼndíxtile nga tsjoake katama Jeobá. I̱ kjoaʼmiya jebi ño koya kjoafaʼaitsjen xi faʼaitʼa Biblia chótʼayajiaan xi kuinyakao xi xijchá ma nga kuitsoyale ʼndíxtile.
b Santiago 1:5: “Tsa jngo xi jon xi chale kjoaʼisentakon, katasíjéle Niná, je xi kjaínga tse tsjoákjoatjaole ngatsʼi, kʼoa likui taon be. Kʼoasʼin kʼoaile”.
c Chótsenlai ya jw.org je video Jé Jeobá kitsoyanajin josʼin kinijcháijin je ʼndíxtinajin.
d Romanos 2:21: “Jiʼni xi bakoyalai xi kjaʼaí, a tsín ʼmiyalai yaoli. Ji xi nokjoayai nga tsín tsa koa̱n nga si̱ché, a nichéní”.
e Deuteronomio 6:6, 7: “Je én xi kʼoasʼin tibʼenele ndʼaibi tjínneli ya kʼoéjnajin ni̱ma̱li, 7 kʼoa tjínneli nga ngotjo ngosa kʼoakʼuínnilai je xtili kʼoa nga kui cho̱bayaño kʼianga tijnai niʼyali, kʼianga ndiaa titomjeyai, kʼianga sójnai kʼoa kʼianga kuisótjain”.
f Proverbios 13:20: “Je xi chjotachjine bʼamjekao chjinee koa̱n, tonga je xi chjotachini bájta kjoa ska̱jin”.
g Chótʼai je revista La Atalaya xi tsʼe 1 de abril de 2012 jñani “La Biblia les cambió la vida” tso.
h XI TÍNCHJA̱NI SÉN XI FAʼAITʼA: Jngo xi nʼai ma básquetbol tjíosíská kao tile kao jngo miyole tile, nga̱ mele skoe̱xkon ʼyáni xi símiyo je tile.