BIBLIOTECA Watchtower
BIBLIOTECA
Watchtower
Énná
a̱
  • a̱
  • e̱
  • i̱
  • o̱
  • ñ
  • ʼ
  • BIBLIA
  • XO̱N XI TJÍO
  • KJOAJTÍN
  • Jesús kisitsjee je yo̱ngo̱
    Xi bakóyana je Biblia
    • Jesús jngoo nʼó kisichjén nga tsakʼaonsje je cho̱ ya yo̱ngo̱, kʼoa kiskanitítsjá yámixa̱le je xi tao̱n síkʼantjai

      KJOAʼMIYA 76

      Jesús kisitsjee je yo̱ngo̱

      Kʼianga sá abril nó 30 Jesús ki ya Jerusalén. Nʼio nkjín chjota ki sʼuí Paxko. Kʼianga tsakʼasje je sʼuí, choo kitsjoatʼale Niná ya yo̱ngo̱. Tjínkʼa chjota xi jeyʼa cho̱ xi kitsjoatʼa kʼoa tjínkʼa xi ya Jerusalén tsakatse.

      Kʼianga kicho Jesús ya yo̱ngo̱, tsabee chjota xi cho̱ tjíobaténa. Negosio tjíosʼín ya ndʼia jña ʼyaxkón je Jeobá. Jmé xi kisʼin Jesús. Jngo nʼó kisinda xi tsakʼaonsjeni je barré kao nra̱ja̱ ya yo̱ngo̱. Tsakʼétsao je yámixa̱le xi tao̱n síkʼantjai kʼoa je tao̱n kitsaobaa. Kʼoa Jesús i kitsole xi nisechxoa tjíobaténa: “Chja̱ʼaxion ngayeje jebi, ali ndi̱tsi̱njin nikao je ndʼiale Nʼaina”.

      Je chjota xi tjío ya yo̱ngo̱ ñaki tokoanxkónle jme xi kisʼin Jesús. Kʼiaa jaʼaitsjenle je chjotatjenngile jme xi tso én xi tongini kinokjoa xi tʼatsʼe Mesías: “Nʼio tsjoake̱ koa̱n je ndʼiale Jeobá”.

      Nga jeki nichxin kʼianga nó 33, kʼiaa kisitsje ijngokʼa Jesús je yo̱ngo̱. Ngantsjai kui xi koanmele nga ñaki kataʼyaxkón je ndʼiale Nʼaile.

      “Likui koa̱n si̱xálao nga jao, Niná kao kjoanyiná” (Lucas 16:13).

      Xi kjonangi: Jmé xi kisʼin je Jesús nga tsabe je chjota xi cho̱ tjíobaténa ya yo̱ngo̱. Ánni kʼoakisʼinni.

      Mateo 21:12, 13; Marcos 11:15-17; Lucas 19:45, 46; Juan 2:13-17; Salmo 69:9

  • Chjoón xi kicho ya xjáonandá
    Xi bakóyana je Biblia
    • Je Jesús jngo chjoón samaritana tífákaonajmí ya xjáonandá xi tsʼe Jacob

      KJOAʼMIYA 77

      Chjoón xi kicho ya xjáonandá

      Kʼianga jaʼato nichxin nga kisʼejna sʼuí Paxko, je Jesús kao chjotale kini ya Galilea. Yaa Samaria jaʼato kʼoa yaa naxinandá Sicar kisikjáya, jñani tíjna je xjáonandá xi tsʼe Jacob. Je Jesús yaa kisikjáyala ngotjo kʼianga kikatse tsojmi je chjotale ya naxinandá.

      Jngo chjoón kichokʼasje nandá kʼoa je Jesús i kitsole: “Tʼainái nandá”. Je chjoón kitso: “Ánni nga an chjakaoninái nga̱ chjoón samaritanaña. Je chjota judío alikui chjota samaritano fákao”. Tonga je Jesús kitsole: “Tsa ʼyalani ʼyani jian, si̱jéjinnái nandá kʼoa an kuijin tsjoale nandá xi tsjoá kjoabijnachon”. Je chjoón kitso: “Tonga tsínngóli xi chʼa̱sjeni nandá”. Je Jesús kitsole: “Je xi skʼuí nandá xi tsjoa alikui tikʼia koa̱nfatinile”. Kʼoa je chjoón kitso: “Tʼainái nandá xi tiʼmilai, ji Nai”.

      Xijekoan, je Jesús i kitsole: “Kʼoatʼinlai xʼinli nga katanroa”. Kʼoa je chjoón kitso: “Tsínna xʼin”. Je Jesús kitso: “Kjoaixi xi tisi, jekjoan aon xʼin sʼeli, tonga je xi tijnakoai ndʼai kjesa bixankaojin”. Kʼoa je chjoón kitso: “Profetalai. Je naxinandána kʼoasʼin makjainle nga i̱ nindo jebi jña koa̱n sʼe̱tsʼoale Niná, tonga je chjota judío kʼoatso nga toya Jerusalén jña koa̱n sʼe̱tsʼoale. Kʼianga kjoaʼaí je Mesías kʼiajin kʼoakuitsonajin jósʼin kʼoétsʼoalaijin Niná”. Kʼoa je Jesús kʼiaa kʼoakitsole jmeni xi kjesa ʼya xi tjínjinjinle, kitsole: “Anña je Mesías”.

      Jesús chjota samaritano tífákao

      Je chjoón kjitʼanangi ki ya naxinandále kʼoa i kitsole chjota samaritano: “Jekamasjaina je Mesías, ñaki be ngayeje jme xi kisʼian. Tjinnrʼoe ánni nga kataʼyasíño”. Kʼoa ki ya jña tíjna xjáonandá kʼoa kinrʼoé jme xi kitsoya Jesús.

      Je chjota samaritano kʼoakitsole Jesús nga yala katabʼejnakao. Jao nichxin tsakʼejna Jesús kʼoa nʼio tse xi kitsoyale. Nʼio nkjín chjota samaritano xi koankjainle tʼatsʼe Jesús kʼoa i kitsole chjoón: “Nga jekanoʼyalaijin chjota jebi, ñaki makjainnajin nga je xi kʼoasjentjai chjotasonʼnde”.

      “Nroai. Kʼoa je xi fatile, katanroa. Kʼoa je xi mele, kataʼbi nandá xi tsjoá kjoabijnachon, xi tokjoatjao” (Apocalipsis 22:17).

      Xi kjonangi: Ánni nga tokʼoakoannile chjoón samaritana nga tsakjákaonajmí je Jesús. Jmé xi kitsole Jesús je chjoón samaritana.

      Juan 4:1-42

  • Je Jesús kitsoyason tʼatsʼe Chjotaxále Niná
    Xi bakóyana je Biblia
    • Jesús títsoyason kao jngo chjotatjenngile

      KJOAʼMIYA 78

      Je Jesús kitsoyason tʼatsʼe Chjotaxále Niná

      Kʼianga jaʼato choatse nga kisʼenngindá je Jesús kitsoyason kʼoa i kitso: “Je Chjotaxále Niná jetíjnachrian”. Je Jesús kao chjotale ki ngakjijnda Galilea kao Judea. Kʼianga kicho ijngokʼa Jesús ya Nazaret, ki ya ndʼia sinagoga, kiskojndáyaa je xo̱n xi kiski Isaías kʼoa tsakʼéxkiaa, kitso: “Je Jeobá kitsjoana nganʼiotsjele nga xínyasoan je énnda chjotse”. Ánni kʼoakitsosíni. Je chjota tokui tjíokoyale nga kui kʼoakatasʼín Jesús jmeni xi tokʼoamaná. Tonga ali tokuijin xá tsakʼainile nganʼiotsje nga kʼoasʼin sichjén. Je xi ngisa chjíle kuinga kitsoyason je énnda chjotse xi tʼatsʼe Chjotaxále Niná. Xijekoan, i kitsole je chjota xi tjíonrʼoé: “Sʼaa kabitjoson én jebi”.

      Xijekoan, je Jesús yaa ki ya ndáchikon Galilea. Kʼoa ño chjota tsabe xi jti̱ bʼasjengindá xi chjotale koan nga koanskanni kʼoa kitsole: “Nroatjenngináo kʼoa chjotaa kʼoéxkó”. Nga ño chjota jebi, jéní Pedro, Andrés, Santiago kao Juan. Kjitʼanangi kisikatío xá xi tjíosʼín kʼoa kitjenngile. Ki ngakjijnda Galilea nga kitsoyason tʼatsʼe Chjotaxále Jeobá. Kitsoyason ya yo̱ngo̱, ndi̱tsi̱n kao yandiaa. Nʼio nkjín chjota kitjenngile tojñani nga ki. Kison én ngakjijnda xi tʼatsʼe Jesús, saʼnda ya ʼnde xi nʼio kjintʼa joni Siria.

      Nga jeki nichxin, je Jesús kʼoati kitsjoa kʼale chjotale nganʼio nga koan kisindaya xi chʼin tjínle kʼoa nga koan tsakʼasjejin je na̱i xi tjíojin kʼa yaole chjota. Kʼoati kikao je chjotale nga xinxin naxinandá kitsoyason. Kʼoati ki je xi yánchjín, jolani María Magdalena, Juana, Susana kao xi kjaʼaísa xi kitsjoale jme xi koanchjénle je Jesús kao chjotale.

      Kʼianga jekisikatíonda je chjotale, je Jesús kʼoakitsole nga katafitsoyason. Kʼianga ki ya Galilea, nʼio nkjín xi chjotale Jesús koan kʼoa kisʼenngindá. Nʼio nkjín chjota xi koanmele kitjenngile, kʼoa je Jesús kui kisingósonkao jngo jñá jñani jekoa̱n sʼe̱xkó tsojmi xi jekamajchá. I kitso: “Tʼetsʼoalao Jeobá nga katasíkasénsa choʼnda xi kʼoexkó je tsojmintje”. Nga koanskanni, 70 chjotale kiskoejin kʼoa jao jao kisikasén ngakjijnda Judea nga kitsoyason. Je chjotale Jesús kitsoyale toʼya chjotani tʼatsʼe Chjotaxále Niná. Kʼianga jaʼaini, kʼoakitsole Jesús jme xi kisʼin. Alikui kʼoakoanle je Na̱i nga tsakʼéchjoale chjotale Jesús nga kitsoyason.

      Je Jesús kisikatíondaa chjotale ánni nga je kʼoakisʼinsíni xá jebi nga jekini Jesús ya ngʼajmi. Je Jesús i kitsole: “Tʼinyason énnda chjotse ngakjijnda Sonʼnde. Tʼinyalao chjota je Énle Niná kʼoa cha̱nisʼenngindáo”.

      “Kʼoati xi xinsa naxinandá machjén nga kuinchjaya je énnda xi tʼatsʼe kjoatéxomale Niná nga̱ kui xá jinroaña” (Lucas 4:43).

      Xi kjonangi: Jmé xá xi kitsjoale Jesús je chjotale. A kisasenle chjotale Jesús je xá xi tsakʼaile.

      Mateo 4:17-25; 9:35-38; 28:19, 20, TNM; Marcos 1:14-20; Lucas 4:14-21; 8:1-3; 10:1-22

  • Je Jesús nʼio nkjín choa̱ tsakakó
    Xi bakóyana je Biblia
    • Je chjota xi tjíomʼe yaa kikonle Jesús nga katasíndaya

      KJOAʼMIYA 79

      Je Jesús nʼio nkjín choa̱ tsakakó

      Je Jesús kui xá jaʼaini i̱ Sonʼnde nga kitsoyason tʼatsʼe Chjotaxále Niná. Je Niná kitsjoale nganʼiotsjele nga kʼoakisʼin jmeni xi tomaxkónná. Jmeni xi kisʼin kui tsakakó jme xi sʼin kʼianga jekoatexoma. Tobʼelañá, je Jesús koanle kisindaya tojme chʼin xi kisʼele chjota. Tojñani nga ki, je chjota xi chʼin tjínle kʼoakitsole nga katasíndaya kʼoa kisindayaa ngatsʼi. Je xi xka̱ koantsennile, je xi tsín nrʼoé koan kinrʼoéni kʼoa je xi tsín ma fi koan kini. Kʼoa ninga to tjonnajñole kisikao koanndayani. Je Jesús kʼoati tsakʼasjejin na̱i xi tjíojin yaole chjota. Je chjota kitjenngile ngakjijnda jña ki kʼoa Jesús tsakjákao ninga jekijtale.

      Ñandia kʼianga jngo xi tsín ma fi jaʼaikao chjota ya ndʼia jña tíjna Jesús. Tonga nʼio nkjín chjota tjín kʼoa tsín koan jaʼasʼen. Kuinga kiskoxʼákjásíni ya sonndʼia kʼoa yaa kiskanijenne je chjota xi tsín ma fi. Kʼoa Jesús kitsole: “Tisótjain kʼoa titómjai”. Ñaki tokʼoakoanle ngatsʼi nga tsakʼamje je chjota.

      Jngo nichxin kʼianga tosʼa tíbichó Jesús ya jngo naxinandá, te chjota xi tjíofiʼndojon yaole kiskiʼndáxále kʼoa i kitsole: “Jesús, tisenkaonáijin”. Nga kui nichxin, je chjota xi tjíofiʼndojon yaole alikui ma ya síchrianle je chjota. Je kjoatéxomale Jeobá kʼoatso nga tjínnele ya koai yo̱ngo̱ kʼianga jekamandani. Je Jesús kʼoakitsole nga katafi ya yo̱ngo̱. Kʼianga tjíofi koanndayaa. Kʼianga tsabe nga koanndaya, jngo xi kinroa ijngokʼani kʼoa kitsjoale kjoanda je Jesús kʼoa tsakʼasjengʼaa Niná. Xi te mani xi koanndaya, tojngo xi kitsjoa kjoanda.

      Jngo chjoón xi jetejao nó nga tímʼe, jekichobele kʼoa mele nga koanndaya. Kuinga jaʼasʼenjinsínile chjota kʼoa kʼianga kicho jto̱n yátsʼi̱n Jesús kisikao je tjonnajñole. Tikʼiakjoán koanndayani. Kʼoa je Jesús i kitso: “ʼYáni xi kasíkaona”. Ñaki kitsokjon je chjoón tonga kisichrianle Jesús kʼoa tsakʼéyanajmíle ngayeje. Je Jesús i kitsole: “ʼNdínaa, tʼinlanandai”.

      Jngo chjotatítjon xi Jairo ʼmi i kitsole Jesús: “Nroai ndʼiana. Nʼio tímʼe je tsotiʼndína”. Tonga nga kjesa bichójin je Jesús ya ndʼiale Jairo, je tsotiʼndí kʼieen. Kʼianga kicho Jesús, nʼio nkjín chjota xi tjíokjiʼndá. Je Jesús kitsole: “Ali chjiʼndájion, tokijnafení je tsotiʼndí”. Kiskoé ntsja tsotiʼndí kʼoa kitsole: “Tsotiʼndí, tisótjain”. Kjitʼanangi tsakisótjen kʼoa je Jesús kʼoakitsole xijchále nga katatsjoále xi ski̱ne. Tikjaʼaitsjenlai jokji tsjoa kisatio kon je xijchále tsotiʼndí jebi.

      Jesús kisikjaʼáyale tsotiʼndíle Jairo

      “Je Niná kitsjoale Espíritu Santo kao nganʼio. Je Jesús tsakʼamje, to kjoanda kisʼin, kʼoa kisinda ngatsʼi xi je na̱i kisikjaʼá kjoañʼai, nga̱ Niná tíjnakao Jesús” (Hechos 10:38).

      Xi kjonangi: Ánni nga koansínile Jesús nga kisindaya tojme chʼin xi kisʼele chjota. Jmé xi koanle je tsotiʼndíle Jairo.

      Mateo 9:18-26; 14:36; Marcos 2:1-12; 5:21-43; 6:55, 56; Lucas 6:19; 8:41-56; 17:11-19

  • Je Jesús kiskoejin xi 12 pastrole
    Xi bakóyana je Biblia
    • Jesús kao xi 12 pastrole

      KJOAʼMIYA 80

      Je Jesús kiskoejin xi 12 pastrole

      Kʼianga jeme jngo nó basen títsoya Jesús tjín xi kisʼin xi nʼio tjínle kjoandosin. Jé kiskoejin ʼyani xi ya sixákao kʼoa xi koandiaale je jtínle. Kʼianga kje kjoejinjin, je Jesús títjon kjoanla je Jeobá kisijéle nga katabasenkao. Kuinga toje kini ya jngo nindo kʼoa tsakʼétsʼoale Jeobá tsʼajnda nitje̱n. Xi koannyaonni kisikatíoxkó kʼa je chjotale kʼoa kiskoejin xi 12 pastrole. A faʼaitsjenli jaʼaínle, jéní Pedro, Andrés, Santiago, Juan, Felipe, Bartolomé, Tomás, Mateo, Santiago tile Alfeo, Tadeo, Simón kao Judas Iscariote.

      Andrés, Pedro, Felipe, Santiago

      Andrés, Pedro, Felipe, Santiago

      Je xi 12 pastrole yaa tsakʼamjekao Jesús jñani ki. Tsakakóyale josʼin tjínnele kuitsoya. Xijekoan, kʼiaa tsakʼéte nga katafitsoya. Je Jeobá saʼnda kitsjoale nganʼio nga koan tsakʼasjejin je na̱i xi tjíojin yaole chjota, kʼoa nga koan kisindaya je xi tjíomʼe.

      Juan, Mateo, Bartolomé, Tomás

      Juan, Mateo, Bartolomé, Tomás

      Miyole koan Jesús je xi 12 pastrole kʼoa nʼiotʼaa koan. Je chjota Fariseo kʼoakitso nga tsín jme xo̱n male pastrole Jesús kʼoa nga toxkia chjota. Tonga je Jesús nʼio nda kisikatíonda nga koan kitjosonle je xá xi tsakánele. Kʼoa yaa tsakatiokao nga kjoa jaʼatojin. Tobʼelañá yaa tsakatiokao nga kjesa nikʼienjin kʼoa nga jejaʼáyale. Me ngatsʼi nga kʼoati ya tsʼe Galilea jñani tsʼe Jesús. Kʼoa tjínkʼa xi jechixan.

      Santiago tile Alfeo, Judas Iscariote, Tadeo, Simón

      Santiago tile Alfeo, Judas Iscariote, Tadeo, Simón

      Je pastrole Jesús chjotajée koan, kuinga sakʼoa likui nda kisʼinni. Sakʼoaa toxkia kinchja̱ kʼoa likui nda kisikjaʼaitsjen jme xi kisʼin. Tjín nichxin nga likui tsejta koan. Saʼnda tsakjáotiyani ʼyáni xi ngisa ngʼa tíjna. Ninga kʼoalani kisʼin, nda chjota koan kʼoa tsjoake koan Jeobá. Jé tsakinyakao je jtín kʼianga tsín tiʼi̱ tíjnani Jesús i̱ Sonʼnde.

      “Tonga miyona kixinno, nga̱ kʼoasʼin kixinyano ngayije kjoa xi kinrʼoele Nʼaina” (Juan 15:15).

      Xi kjonangi: ʼYáni xi kiskoejin Jesús xi pastrole koan. Jmé xá xi tsakánele nga sʼin.

      Mateo 10:1-10; Marcos 3:13-19; 10:35-40; Lucas 6:12-16; Juan 15:15; 20:24, 25; Hechos 2:7; 4:13; 1 Corintios 9:5; Efesios 2:20-22

  • Én xi kinchja̱ ya sonnindo
    Xi bakóyana je Biblia
    • Nʼio nkjín chjota kitsoyale Jesús kʼianga kinchja̱ ya sonnindo

      KJOAʼMIYA 81

      Én xi kinchja̱ ya sonnindo

      Kʼianga jekiskoejin xi 12 pastrole, je Jesús kitjojen ya nindo kʼoa yaa ki jñani nkjín chjota tjío. Chjota jebi yaa jaʼaini ya Galilea, Judea, Tiro, Sidón, Siria kʼoa ya xingoatʼa xo̱ngá Jordán. Jaʼaikaoní je chjota xi tjíomʼe kʼoa xi kjoañʼai tjíosíkjaʼá ánkjele na̱i, kʼoa je Jesús kisindayaa ngatsʼi. Xijekoan, yaa tsakʼejna jña tje̱njenjon nindo nga tsakakóya. Kui kitsoya jme xi tjínnele sʼiaan tsa mená nga miyole Niná koaan. Nga machjénná xi tʼatsʼe Jeobá kʼoa nga tsjoacha katamaa. Likui koa̱n tsjoacha koaan je Niná tsa tsín tsjoachaa je xíngiaa. Machjénní nga nda chjota katamaa kʼoa nga kixi katamaa saʼnda kao chjota kontraná.

      Jesús i kitso: “Li tsa tokuijin xi machjén nga tsjoacha koai̱n je miyoli, kʼoati machjén nga tsjoacha koai̱n chjota kontrali kʼoa nga si̱chatʼalai. Kʼoa tsa ʼya xi koa̱njtile xi kao ji, kjitʼanangi tʼin kʼoa kʼoatʼinlai nga katasíchatʼali. Josʼin meli nga sikaoli je chjota kʼoati sʼin tikoai tsanda ji”.

      Nʼio nkjín chjota kitsoyale Jesús kʼianga kinchja̱ ya sonnindo

      Jesús kʼoati kitsjoa kjoafaʼaitsjen tʼatsʼe tsojmi xi tjínná. I kitso: “Ngisaa nda nga miyole Jeobá koai̱n tikʼoajinni nga tse tao̱n sʼe̱li. Nga̱ je ché koaan siché je tao̱nli, tonga je kjoamiyo xi tjínli kao je Jeobá liʼya xi koa̱n siché. Alikuijin nikjáojin jme xi chi̱nai, jme xi sʼui̱ kʼoa jme xi chʼa̱kjái. Chótsenlai je nise. Je Niná síkuindaa nga likʼia chale xi kjine. Ninga kui nʼio si̱kjáojin likui tse kuijnai. Tikjaʼaitsjain, je Jeobá bení jme xi machjénli”.

      Je chjota kjesa ʼya xi nrʼoéjinle xi kʼoasʼin nchja̱ joni je Jesús. Je naʼmi likʼia kui kitsoyale je chjota. Ánni nga nda koannile kitsoya je Jesús. Kuiní nga tʼatsʼe Jeobá jaʼaini ngayeje xi kitsoya.

      “Chjóao yugo xi tsʼan, chótʼayao tʼatsʼan, nga̱ ndʼéña kʼoa nangitokonña. Kʼoa nyʼán sʼe̱ ni̱ma̱no” (Mateo 11:29).

      Xi kjonangi: Jmé xi tjínnená sʼiaan nga miyole Jeobá koaan. Jméni xi tsoná Jeobá nga si̱koaa je xi ngikʼa.

      Mateo 4:24–5:48; 6:19-34; 7:28, 29; Lucas 6:17-31

  • Jesús kitsoyale chjotale josʼin kʼoetsʼoa
    Xi bakóyana je Biblia
    • Jngo chjota fariseo xi ya tíbʼétsʼoa jñani nkjín chjota tjín, kʼoa xi ya tjíofaʼa binyaa kʼoa kotsenle

      KJOAʼMIYA 82

      Jesús kitsoyale chjotale josʼin kʼoetsʼoa

      Ngayeje jmeni xi kisʼin je chjota fariseo tokui kʼoakisʼinni nga nda katabʼaxki̱. Yaa tsakʼétsʼoa ya jñani nkjín chjota tjío tojoni nga katabe ngatsʼi. To jko tsakʼéya jme xi kitso nga tsakʼétsʼoa kʼoa tikui tima én kisichjénni ya yo̱ngo̱ kao ya yandiaa nga katanrʼoéle chjota. Tokʼoakoanle ngatsʼi nga i̱ kitso Jesús: “Li kʼoajinsʼin bʼetsʼoai josʼín chjota fariseo. Kʼoasʼin síkjaʼaitsjen nga nda koatio ngixko̱n Niná tsa nʼio nkjín én sichjén nga kʼoetsʼoa, tonga likui kʼoatjín. Kʼianga bʼetsʼoai tojiní kao Jeobá. Kʼoa ali tikui timajin én nichjénni nga bʼetsʼoai. Je Jeobá kui xi mele nga kui kʼoakʼuínlai jotjín tokuin”.

      Jngo ti xi sénxkónyʼin nga tíbʼétsʼoa

      Isʼin tʼetsʼoao kitso je Jesús: “Nʼainajin xi tijnai ya ngʼajmi, katabitjongʼa jaʼaínli. Katanroa kjoatéxomali, kʼoakatama josʼin meli i̱ tʼanangi joni ya ngʼajmi”. Xijekoan, kʼoakitsole nga kʼoati tjínnele sijé jme xi ski̱ne nga nyaon nyaon kʼoa nga katanichatʼale jéele, kʼoa jmesani xi kjaʼaí.

      Kʼoa i kitso: “Alikʼiajin fajñálai nga bʼetsʼoai. Tosi tonda tijélai Nʼaili Jeobá xi ndatjín. Je xi xijchá ma kui tsjoále xtile je xi ndatjín. Tsa nioxtila sijéli ʼndíli, a la̱jao̱ kʼoailai, tsa jti̱ sijéli a yee kʼoailai”.

      Je Jesús kʼoakitso josʼin tsoyanile én xi kinchja̱, kitso: “Tsa ji xi xijchá mai ndakjoan tsojmi xi bʼailai je ʼndíxtili, a tsí ngisa koa̱nle je Nʼaili Jeobá nga tsjoáli nganʼiotsje. Tokui xi machjén nga si̱jélai”. A kʼoanʼiai jokitso Jesús. Jméni xi nijélai Jeobá nga bʼetsʼoai.

      “Tijáo, kʼoa kʼoaino. Tijnyísjao kʼoa koa̱nsjaino. Tikjanetʼao xo̱ntjoa, kʼoa tjóʼaino” (Mateo 7:7).

      Xi kjonangi: Jmé xi kitso Jesús nga tsakakóyale je chjotatjenngile josʼin tjínnele kʼoetsʼoa. Kʼianga bʼetsʼoalai Jeobá a kui kʼoaʼmilai jmeni xi ngisa mandosinli.

      Mateo 6:2-18; 7:7-11; Lucas 11:13

  • Jesús jmi chjota kisikjen
    Xi bakóyana je Biblia
    • Je pastrole Jesús nioxtila tjíotsjoále je chjotankjín

      KJOAʼMIYA 83

      Jesús jmi chjota kisikjen

      Nga kjesa sʼejnajin je sʼuí Paxko nga nó 32 kʼianga jaʼaini je chjotatjenngile Jesús nga kitsoyason, jenʼio kijtale. Kʼoa je Jesús kao chjotale chitso kikao jñani Betsaida ʼmi nga sikjáya. Tonga kʼianga jekicho ya ndainandá, je Jesús tsabee nga nʼio nkjín chjota kitjenngile. Kui xi mele tsakai nga toje koatio kao chjotatjenngile. Ninga kʼoalani nda kiskoeya je chjota. Kisindayaa je xi tjíomʼe kʼoa nʼio nkjín koya xi kitsoyale. Tsʼajnda nichxin kui tsakjákaoni tʼatsʼe Chjotaxále Niná. Kʼianga jekoanxon, je chjotatjenngile i kitsole: “Jejin koanbaole je chjota. Kʼoatʼinlai nga katafi kʼoa katabásjai jme xi ski̱ne”.

      Jngo tiʼndí xi jngo ni̱si̱nyá yʼa xi nioxtila kao jti̱ nya kʼoa jé Jesús títsjoále

      Tonga je Jesús i kitsole: “Likui machjén nga koai je chjota. Jon tʼailao xi ski̱ne”. Kʼoa chjotatjenngile i kitso: “A meli nga jin koanngínkindáijin nioxtila xi koakjen”. Je Felipe i kitso: “Ningalani nʼio tse tao̱n tjínná likuijin koa̱nsonniná nga kʼoasikji nioxtila kuindálee ngatsʼi je chjota”.

      Je Jesús i kitsole: Jótjín mani tsojmi xi ma chine tjíoná. Je Andrés i kitso: “Aon mani je nioxtila kʼoa to jao mani je jti̱. Tonga likuijin koa̱nsonni ngatsʼi”. Kʼiaa i̱ kitso Jesús: “Nroakao je nioxtila kao je jti̱”. Xijekoan Jesús kʼoakitsole je chjota nga ya katabatio jinjñá kʼoa nga xki̱ 50 kʼoa xki̱ 100 katabationi. Kʼiaa kiskoé je nioxtila kao je jti̱, kiskotsen ngʼá kʼoa tsakʼétsʼoaa. Kitsjoale je chjotatjenngile nga katasíkʼabíle ngatsʼi chjota. Je xi 5,000 mani chjotaxʼin xi ya tjío, kao yánchjín kʼoa kao je xtiʼndí tsakjenní josaʼnda nga koanski. Xijekoan je chjotatjenngile Jesús tsakʼéxkó xi kinjengi nga tsín katabitson. Tejao ni̱si̱nyá kisitse. A tsí tokʼoamaná jme xi kisʼin.

      Ñaki tokʼoakoanle je chjota jme xi kisʼin je Jesús kʼoa saʼnda koanmele nga rey kisikao. Tonga Jeobá kje mejinle nga rey sikao Jesús. Kuinga tsakʼéteni je chjota kʼoa kʼoakitsole je chjotatjenngile nga ya katafi ya xingoatʼa ndáchikon Galilea. Yaa kiya je chitso, tonga je Jesús yaa nindo kimi toje nga kikʼétsʼoale je Nʼaile. Ningalani likuikʼia koanʼale je Jesús tsakʼasjeʼaní je nichxin nga tsakʼétsʼoa.

      “Ali kuijin nixántjao xi bichaa xi fitson, kui tixántjao xi bichaa xi tíjnantsjai xi tsjoá kjoabijnachon ngantsjai, xi je ʼndíle Niná tsjoáno” (Juan 6:27).

      Xi kjonangi: Jósʼin tsakakó je Jesús nga koanndosinle je chjota. Jmé xi bakóyaná xi tʼatsʼe Jeobá.

      Mateo 14:14-22; Marcos 6:30-44; Lucas 9:10-17; Juan 6:1-15

  • Jesús tsakʼamjeson ndáchikon
    Xi bakóyana je Biblia
    • Je Jesús yaa tsoʼbason nandá kʼoa kʼoatítsole je Pedro nga katafinrʼoe

      KJOAʼMIYA 84

      Jesús tsakʼamjeson ndáchikon

      Je Jesús koanle kisindaya xi chʼin tjínle kʼoa kisikjaʼáyale kʼien. Kʼoa saʼnda koanle kisikʼéjyo je ntjao̱nʼio kao jtsínʼio. Kʼianga ya tíjna sonnindo je Jesús kʼoa nga jetsakʼétsʼoa yaa ndáchikon Galilea kiskotsen kʼoa tsabee nga jngo jtsínʼio tífaʼajin. Kʼoa je pastrole yaa tjíoya chitso kʼoa ñaki tjíobʼasjee nganʼio nga tjíofikao je chitso nga̱ je ntjao̱ kjaʼaísʼin tífaʼa. Kʼoa kʼiaa kinrʼoe Jesús, tsakʼamjeson ndáchikon saʼnda nga kicho jña tíjna chitso. Kʼianga tsabe je pastro nga tjín xi tsoʼbason nandá nʼio kitsokjon. Tonga Jesús i kitsole: “Ali nokjonjion, anña”.

      Je Jesús yaa tsoʼbason nandá kʼoa kʼoatítsole je Pedro nga katafinrʼoe

      Pedro i kitso: “Ji Nai, tsa ji kjoaixi, kʼoatʼinnái nga kjuíkonle”. Jesús i kitsole: “Nroai”. Kʼoa Pedro kitjojen chitso kʼoa tsakʼamjeson nandá nga kinrʼoe Jesús, yaa kijin jtsínʼio. Tonga kʼianga jeme bichónrʼoe Jesús, je Pedro kiskotsenle jtsínʼio kʼoa kitsokjon, nga kʼoakisʼin kiskasʼenngindá. Kʼiaa kinchja̱le Jesús, kitsole: “Chʼa̱sjentjainái Nai”. Je Jesús kiskoé ntsja kʼoa kitsole: “Ánni nga jao kasʼenili, a tsínli kjoamakjain”.

      Kʼianga kikin je chitso Jesús kao Pedro, kjitʼanangi tsakʼejnajyo ntjao̱. Tonga jóxótse kisatio kon pastro nga kʼoakoan. I kitso: “Ji kjoaixiní ʼNdíle Niná”.

      Ali tsa tokʼiajin nga koanle kisikʼéjyo jtsínʼio je Jesús. Ñandia kʼianga ya tjíoyale chitso Jesús kao pastrole jngo jtsínʼio jaʼai kʼoa je xóle nandá kitjomingʼaa, ngaʼi̱ ngaján kisikao chitso kʼoa sasa kitsendáni. Tonga Jesús kijnafe nga kʼia, kʼoa je pastro kisikjaʼále, i kitsole: “Maestro tisenkaonáijin nga tsa mai i̱jin kuiyáijin”. Kʼiaa tsakisótjen Jesús kʼoa i kitsole jtsínʼio: “Jyó tijnai”. Kʼoa sasa tsakʼejnajyoni je ntjao̱ kao ndáchikon. Je Jesús i kitsole je pastrole: “A tsínno kjoamakjain”. Kʼoa i kitsongañále xínkjín: “Saʼnda bʼaʼénle je ntjao̱ kao ndáchikon”. Je pastrole tsabee nga tsín jme xi tjínnele tsokjonle tsa je Jesús sinʼiotʼa yaole.

      “Jñáni tijna ndʼai tsa tsínlani kisʼena kjoamakjain nga skoe kjoandale Jeobá i̱ tʼanangi jñani tjíokon chjota” (Salmo 27:13).

      Xi kjonangi: Ánni nga kiskasʼenngindáni Pedro. Jméni xi koanjinle je pastro.

      Mateo 8:23-27; 14:23-34; Marcos 4:35-41; 6:45-52; Lucas 8:22-25; Juan 6:16-21

  • Jesús kisindayaa chjota nga xoto
    Xi bakóyana je Biblia
    • Tjín xi tjíokjonangile chjota fariseo jngo chjota xi xka̱ tsakai

      KJOAʼMIYA 85

      Jesús kisindayaa chjota nga xoto

      Je chjota fariseo jtike koan Jesús kuinga tsakásjainile josʼin tsoa̱. Kʼoakitso nga tsín koa̱n chjota sindaya Jesús kʼianga xoto. Ñandia nga xoto, je Jesús jngo chjota xi tsín matsenle tsabe, xi tao̱n tísíjé yandiaa. Kʼoa i kitsole je chjotale: “Chótsaon josʼin koasenkao nganʼiole Niná chjota jebi”. Je Jesús kisindá ndási kao ndáʼale. Xijekoan, kisikangi xko̱n je chjota xi tsín matsenle kʼoa i kitsole: “Tʼin kʼoa tanejonngi xkuin ya jña tíjna xjáonandá ya Siloam”. Je chjota jebi kʼoakisʼin kʼoa koantsennile.

      Je chjota ñaki tokʼoakoanle kʼoa kitso: “A tsí je chjota xokji xi tao̱nná síjé axo kjaʼaíní”. Kʼoa je chjota xi xka̱ tsakaini i kitso: “Anña, xi tsínná matsenna nga kitsian”. Je chjota kitsole: “Jókoanni koanndayai”. Kʼoa tsakʼéyanajmíle jokoanni. Xijekoan, yaa kikaotʼale je chjota fariseo nga katafákao.

      Chjota jebi i kitsole chjota fariseo: “Je Jesús ndási kisikangi je xkoan kʼoa kʼoakitsona nga koanejonngia. Kʼoakisʼian kʼoa ndʼai jematsennina”. Je chjota fariseo i kitso: “Tsa síndaya chjota nga xoto je Jesús, alikuijin tʼatsʼe Niná nroani je nganʼiole”. Kʼoa tjínkʼa xi i̱ kitso: “Tonga ánni nga ma síndasíni chjota tsa tsín kao nganʼiole Niná kʼoasʼínni”.

      Je chjota fariseo kinchjaale je xijchále chjota xi xka̱ tsakai kʼoa kitsole: “Ánni nga matsensínile je tino”. Je xijchále chjota jebi kitsokjón nga̱ je chjota fariseo kʼoakitso nga kʼaonsje ya sinagoga toʼya chjotani xi koa̱nkjainle tʼatsʼe Jesús. Kʼoa kuinga tosa i̱ kitsoni: “Likui ʼyaijin, tosa je chjónangilao”. Je chjota fariseo tikiskonangingánile chjota xi xka̱ tsakai, kʼoa je i kitsole: “Jekʼoakaxinno jokoanni. Ánni nga tosi tonda chjonangiño”. Je chjota fariseo koanjtile kʼoa tsakʼaonsjee.

      Xijekoan, je Jesús kikonle chjota xi xka̱ tsakaini kʼoa kitsole: “A makjainli tʼatsʼe Mesías”. Kʼoa je i kitso: “Tsa ʼbelaña ʼyáni je Mesías, koa̱nkjainjinna”. Je Jesús kitsole: “Anña je Mesías”. Nda chjota koan je Jesús nga kisindaya je chjota xi xka̱ kʼoa nga tsakasenkao nga kisʼele kjoamakjain, a tsí jaon.

      “Maskáyano, nga̱ tsín ʼyao jotso xo̱n Escritura ni nganʼiole Niná” (Mateo 22:29).

      Xi kjonangi: Jósʼin tsakasenkao Jesús je chjota xi xka̱. Ánni nga jtike koansíni chjota fariseo je Jesús.

      Juan 9:1-41

  • Jesús kisikjaʼáyale Lázaro
    Xi bakóyana je Biblia
    • Yaa tjíokao María kao Marta je Lázaro kʼianga jejaʼáyanile

      KJOAʼMIYA 86

      Jesús kisikjaʼáyale Lázaro

      Jan koanni miyole je Jesús xi ya Betania tsʼe. Jéní Lázaro kao ndichja xi María kʼoa Marta tsakʼin. Ñandia kʼianga ya tíjna Jesús xingoatʼa xo̱ngá Jordán, je María kao Marta kisikasén énle kʼoa i kitsole: “Je Lázaro nʼio tímʼe, kjitʼanangi nroai”. Tonga je Jesús likui ki xi tiʼa kʼiani. Jao nichxin kiskoya kʼoa kʼiaa ki. I kitsole je chjotatjenngile: “Tjían ya Betania. Je Lázaro kijnafení, kʼoa an tifisikjaʼále”. Chjotatjenngile i kitso: “Tsa totíkijnafe je Lázaro, koa̱nndayajinni”. Je Jesús kʼiaa i̱ kitsole: “Lázaro kijnakʼienní”.

      Kʼianga jekicho Jesús ya Betania jeñole nichxin nga kijnakʼien je Lázaro. Nkjín koanni chjota xi kichokonle je María kao Marta nga kitsjoanganʼiole. Kʼianga jekisʼejinle Marta nga kicho Jesús kitokanrʼoe kʼoa i kitsole: “Alikuijin kʼien je ndsʼe tsa i̱lani tijnai”. Kʼoa Jesús kitso: “Kʼoéjnakon ijngokʼani. A makjainli Marta”. Kʼoa Marta i kitso: “ʼBeña nga kuisótjenni nga kjoaʼáyale xi jekʼien”. Kʼoa kʼiaa i̱ kitsole Jesús: “Anña je kjoafaʼáya kao kjoabijnachon”.

      Je Marta kikonle María kʼoa i kitsole: “Jeʼi̱ tíjna Jesús”. Kʼoa María kitokanrʼoe je Jesús kʼoa kitjenngile je chjota xi ya tjíokao. Nga jekichonrʼoe, kiskangi ndso̱ko̱ kʼoa kiskiʼndá. I kitso: “Ji Nai tíjnakonjin je ndsʼe tsa i̱lani tijnai”. Nga tsabe Jesús nga nʼio bale je María kʼoati kiskiʼndá tsanda je. Je chjota xi ya tjío tsabee nga kiskiʼndá je Jesús kʼoa i kitso: “Nʼio tsjoake koan je Lázaro”. Tonga tjínkʼa xi i̱ kitso: “Ánni nga tsín tsakʼasjentjaisíni”. Jmé xi kisʼin Jesús nga koanskanni.

      Je Jesús ki jña kisʼeñe je Lázaro, ya jngo ngijao jñani nga jngo la̱jao̱ sénjchxo kʼoa i kitso: “Chja̱ʼaxion je la̱jao̱”. Marta i kitso: “Jejin chʼao nje̱ nga̱ jeño nichxin tjínle nga kʼien”. Tonga tsakjaʼáxin je la̱jao̱ kʼoa Jesús i kitso nga tsakʼétsʼoa: “Tsjoale kjoanda Nʼai nga noʼyanái. ʼBeña nga noʼyantsjainái, tonga kuinga nʼio nchjaña nga katabe je chjota nga ji kinikasénnái”. Xijekoan, nʼio kinchja̱ kʼoa i kitso: “Lázaro titjui”. Kʼoa je Lázaro kitjoo ya ngijao kʼoa tojo kjijtéjonsa najño. Jesús i kitso: “Chja̱ʼaxinlao je najño xi kjijtéjon kʼoa tʼaiʼndelao nga katafi”.

      Nkjín mani xi tsabe nga kʼoakoan kʼoa koankjainle xi tʼatsʼe Jesús, tonga tjínkʼa xi kikʼéyanajmíle je chjota fariseo. Saʼnda nga kʼia, je chjota fariseo koanmele kisikʼien je Jesús kao Lázaro. Kʼoa je Judas Iscariote toché kikonle je chjota fariseo kʼoa i kitsole: “Jótjín kʼoéchjínáo tsa kʼoaxínno jña tíjna Jesús”. Kʼoatsakʼinle nga 30 tao̱nchxoa kʼoaile, je Judas koanjyole kʼoa tsakásjaile josʼin tsjoátʼa Jesús.

      “Je Niná xi ñaki kixi bʼasjentjainá; je Jeobá bʼasjentjainá xi tʼatsʼe kjoabiya” (Salmo 68:20).

      Xi kjonangi: Tʼeyanajmí jósʼin kisikjaʼáyale Jesús je Lázaro. Jméni xi koanmele kisʼin je chjota fariseo nga kisʼejinle nga jaʼáyale Lázaro.

      Mateo 26:14-16; Juan 11:1-53; 12:10

  • Kʼianga tsakjenkao xi tofetʼani je chjotale Jesús
    Xi bakóyana je Biblia
    • Kʼianga tosʼa tsakʼéjna títjon Cenale Nainá je Jesús kao xi 11 pastrole xi kixi kitʼale

      KJOAʼMIYA 87

      Kʼianga tsakjenkao xi tofetʼani je chjotale Jesús

      Je chjota judío xki̱ nó tsakʼéjna je sʼuí Paxko kʼianga 14 sá nisán. Kui kisikjaʼaitsjenle nga je Jeobá kisikatíondaí nga tjíonʼio ya Egipto kʼoa nga ya kikao ʼNde xi kitso nga tsjoále. Kʼianga nó 33, je Jesús kao pastrole yaa tsakʼéjna sʼuí Paxko ya jngo kuarto xi tíjna sonngʼa. Nga jejetʼale nga tsakjen kao pastrole i kitsole: “Jngo xi ngatsʼio xi koangina”. Tokʼoakoanle je pastrole kʼoa i kitsole Jesús: “ʼYáni xosʼin”. Jesús i kitsole: “Jéní xi tsjoale nioxtila jebi”. Kʼoa jé Judas Iscariote kitsjoale. Xijekoan je Judas tsakisótjeen kʼoa ki.

      Xijekoan, kʼiaa tsakʼétsʼoa je Jesús, kisixkoaa jngo nioxtila kʼoa kisikʼabíle je pastrole xi ya tjíokao. Kʼoa i kitsole: “Ticho nioxtila jebi, kui yaona tsoyanile xi tsjoa tʼatsaon”. Kʼoati tsakʼétsʼoa nga kisikʼabíle je bino, kʼoa i kitsole: “Tʼio bino jebi, njínna tsoyanile xi tsjoa nga katachatʼa jéeno”. Kʼoaxinno nga ya koatexomakaonáo ya ngʼajmi. Xki̱ nó kʼoatʼiaon ánni nga nda kʼoéjintokonsínináo. Je chjotatjenngile Jesús xki̱ nó batiojtín kʼianga jemanjio. Kui bʼéjna xi Kjoabichile Nainá ʼmi.

      Kʼianga jetsakjen, je pastrole Jesús kui tsakjáotiyani ʼyáni xi ngisa ngʼa tíjna. Tonga je Jesús i kitsole: “Je xi ngisa ngʼa tíjnano, joxi ngisa nangi tíjna katasʼín”.

      Jesús i kitsosale: “Miyona mao, kuinga kʼoaxinnino ngayeje xi mele Nʼaina nga xínno. Jeme kjuía ya ngʼajmi jña tíjna je Nʼaina. I kuiyo jon, tsa tsjoachao xíngio je chjota skoee nga chjotatjenngina mao. Kʼoasʼin tsjoacha katamao xíngio josʼin tsjoake̱no an”.

      Xijekoanni, Jesús tsakʼétsʼoale je Jeobá nga katasíkuinda je chjotatjenngile kʼoa nga katabasenkao nga jtín kʼoa nga nyʼán katasíxá. Kʼoati tsakʼétsʼoa nga katabitjotsje je jaʼaínle Jeobá. Je Jesús kao pastrole kisele je Jeobá kʼoa xijekoan kʼiaa ki. Nga kʼia, tojeme kuindoa̱ Jesús.

      “Ali jkonjion, jon xi tochoa mani xi tiyojtíon, nga̱ je Nʼainá kjaínga koantsjoale nga tsjoáno kjoatéxomale” (Lucas 12:32).

      Xi kjonangi: Jmé xi kitsole Jesús je pastrole. Kʼianga tsakjenkao xi tofetʼani je chjotale Jesús, jmé xi nʼio chjíle tsakakóyale.

      Mateo 26:20-30; Lucas 22:14-26; Juan 13:1, 2, 26, 30, 34, 35; 15:12-19; 17:3-26

  • Kindoaa je Jesús
    Xi bakóyana je Biblia
    • Judas yaa kichokaotʼale chjotakontrale Jesús ya Getsemaní

      KJOAʼMIYA 88

      Kindoaa je Jesús

      Kʼianga ki Jesús kao pastrole ya nindo xi Olivos ʼmi yaa jaʼato ya konga xi tsʼe Cedrón. Jetsʼato basen nitje̱n kʼoa ndásá chon. Kʼianga jekicho ya Getsemaní, je Jesús i kitsole chjotale: “Tiyo ibi kʼoa ali soyofejion”. Xijekoan, tʼaxin ki kʼoa tsakasenxkónyʼin. Nʼio tísíkjáojin kʼoa i kitsole Jeobá: “Kʼoakatama josʼin meli”. Je Jeobá jngo ánkje kisikasén nga kitsjoanganʼiole Jesús. Kʼoa kʼianga kicho jña tjío xi jan pastrole kjiofení. Kʼoa i kitsole: “Tisótjaon ali tosoyofejinlao. Jekichoka choa̱le nga tsoa̱na chjotakontrana”.

      Judas tao̱n tíbʼaile

      Kʼiaa kicho je Judas kʼoa tjenkao chjota xi yá yʼa kao ki̱cha̱. Jebe nga ya koa̱nsjaile Jesús nga̱ jekjoan nkjín kʼa nga ya fikao chjotale. Je Judas tongini kʼoakitsole sondado nga je koakole ʼyani Jesús. Kinrʼoe ndiaandiaa Jesús kʼoa i kitsole: “ʼNdali Maestro”, kʼoa tsakʼéndsoʼa. Je Jesús kitso: “Judas, a kuinga tibʼendsoʼaninái nga kʼoaitʼanái”.

      Jesús kisichrianle chjota xi kicho kʼoa kitsole: “ʼYáni xi tifasjao”. Je chjota kitso: “Jé Jesús xi Nazaret tsʼe”. Jesús kitso: “Anña”. Kʼoa kini yátsʼi̱n chjota jebi kʼoa kitsaojinʼnde. Kʼiaa tikiskonangingáni Jesús: “ʼYáni xi tifasjao”. Kʼoa i tikitsongáni chjota: “Jé Jesús xi Nazaret tsʼe”. Jesús i kitso: “Jekʼoakaxinno nga an. Tʼaiʼndelao chjota xokjoanbi nga katafi”.

      Kʼianga tsabe Pedro jme xi kjima tsakʼasjee ki̱cha̱ espadale kʼoa tsakatetʼaa xo̱ño je Malco, je choʼndale naʼmitítjon. Tonga Jesús kisikao je xo̱ño kʼoa kisindayani. Kʼoa i kitsole Pedro: “Tikájnatjoai ki̱cha̱ espadali. Nga̱ tsakui si̱chjain kui kuiyáni”. Je sondado kitsoaa kʼoa tsakánʼio ntsja Jesús, tonga je pastro kitokaa. Je chjota yaa kikaotʼale Jesús je naʼmitítjon xi Anás ʼmi. Naʼmi jebi kisijtsoʼaa Jesús kʼoa yaa kiskanitʼale je naʼmi xi Caifás ʼmi. Tonga jókoanni je chjotatjenngile.

      “I̱ sonʼndebi kjoañʼai chja̱ʼao, tonga katamanʼiotakon. An jekisikinjele sonʼnde” (Juan 16:33).

      Xi kjonangi: Jméni xi koan ya Getsemaní. Jméni xi bakóyaná jme xi kisʼin Jesús nitje̱n nga kindoa.

      Mateo 26:36-57; Marcos 14:32-50; Lucas 22:39-54; Juan 18:1-14, 19-24

Xo̱n xi énná faʼaitʼa (2002-2025)
Tʼechjoalai cuentali
Titjásʼain cuentali
  • Énná
  • Tikasénlai tsa ʼyani
  • Josʼin meli nga katamatsen
  • Copyright © 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
  • Josʼin koa̱n koa̱nchjén
  • Josʼin sʼejnatjao én xi faʼainajin
  • Josʼin machjén jme xi betʼai
  • JW.ORG
  • Titjásʼain cuentali
Tikasénlai tsa ʼyani