BIBLIOTECA Watchtower
BIBLIOTECA
Watchtower
Énná
a̱
  • a̱
  • e̱
  • i̱
  • o̱
  • ñ
  • ʼ
  • BIBLIA
  • XO̱N XI TJÍO
  • KJOAJTÍN
  • Xi tsakasentítjon kao jao yánchjín xi nʼiojin koan
    Xi bakóyana je Biblia
    • Barac kʼoatítsole je Débora nga katafikao

      KJOAʼMIYA 32

      Xi tsakasentítjon kao jao yánchjín xi nʼiojin koan

      Je Josué nʼio nkjín nó tsakándiaale naxinandále Jeobá kʼoa 110 nóle nga kʼien. Jé Jeobá tsakʼétsʼoale chjota israelita kʼianga tíjnakon Josué. Tonga nga jekʼien, niná ndiso tsakʼétsʼoale tojo sʼín chjota cananeo. Nga tsín tije Jeobá tsakʼétsʼoanile, je Jeobá kitsjoaʼnde nga kjoa kichokaone Jabín, reyle Canaán. Kʼoa je naxinandá kisijéle nganʼio je Jeobá nga katabasenkao. Je Jeobá jngo chjota tsakaséntítjon xi Barac tsakʼin kʼoa jé tsakasenkao nga ijngokʼa je Jeobá tsakʼétsʼoanile.

      Je Débora, chjoón xi profeta koan, kinchjaale Barac nga tsakʼéyanajmíle jme xi kitsole Jeobá, kitsole: “Tʼin ya xo̱ngá Cisón kʼoa 10,000 chjota tʼinkoai nga katakján kao je chjotakjoajchánle Jabín. Yaa si̱kinjelai Sísara, xi séntítjonle chjotakjoajchán”. Je Barac i kitsole Débora: “Kjuíña, tonga kʼiaa tsa kʼuínkaonái”. Débora kitso: “Kjuíkaole, tonga likui ji si̱kʼain Sísara. Je Jeobá kʼoakitso nga jngo chjoón sikʼien”.

      Je Débora kimi ya nindo Tabor kao Barac kʼoa kao chjotakjoajchánle kʼianga tsakationda nga skaan. Nga kisʼejinle Sísara, kisikatíondaa karretale xi tsʼe kjoajchán kao chjotakjoajchánle ya konga. Je Débora kitsole Barac: “Ndʼaibi ji kuinje̱li nga̱ jé Jeobá koasenkaoli”. Je Barac kao chjotale xi 10,000 mani kitjojeen ya nindo nga skaan kao chjotakjoajchánle Sísara.

      Xijekoan, jé Jeobá xokisʼin nga kitsendá xo̱ngá Cisón, kʼoa jotjín karreta tjenkao Sísara yaa kisatiojinnʼio ndási. Je Sísara kitjojeen karretale kʼoa kitokaa. Je Barac kao sondadole kisikinjele chjotakjoajchánle Sísara. Tonga je Sísara kitjoʼale yaole kʼoa yaa kikʼejnaʼma ya ndʼianajñole jngo chjoón xi Jael tsakʼin. Je Jael, ndáchiki kitsjoa choale kʼoa jngo najño kisikájtsa. Je Sísara tsakajnafe nga̱ nʼio kijtale. Je Jael chéché jaʼasʼennrʼoe, jngo yá tsakasénsʼen jko̱ kʼoa kisikʼieen.

      Barac kao Débora tjíosele je Jeobá nga tjíobʼasjengʼa

      Xijekoanni, je Barac jaʼaikásjai Sísara. Je Jael kitjoo ndʼianajñole kʼoa kitsole: “Tjásʼain, i kijna ibi chjota xi tifasjai”. Nga jejaʼasʼen Barac tsabee nga kijnakʼien Sísara. Je Barac kao Débora kisele Jeobá kʼianga tsakʼasjengʼa nga kʼoasʼin kisikinjele chjotakontrale. Je chjota israelita 40 nó nga nyʼán sʼin tsakatio.

      “Je yánchjín xi nchja̱ni je énnda chjotse ñaki jo chjotakjoajchán chon” (Salmo 68:11).

      Xi kjonangi: Jósʼin tsakasenkao Débora je chjota israelita. Jósʼin tsakakó je Jael nga nʼiojin koan.

      Jueces 4:1–5:31

  • Rut kao Noemí
    Xi bakóyana je Biblia
    • Noemí kʼoatítsole je Rut nga katafini ʼndele

      KJOAʼMIYA 33

      Rut kao Noemí

      Ñandia kʼianga kjinrá kisʼe ya Israel. Kuinga je Noemí, jngo chjoón israelita, kao xʼinle kʼoa nga jao xtile ya kikatiosíni ya naxinandá Moab. Xijekoan, kʼieen xʼinle Noemí. Nga jao xtile, yánchjín moabita chixankao. Je xi Rut kʼoa Orpá tsakʼin. Nga jeki nichxin, kʼoati kʼien nga jao xtile Noemí.

      Kʼianga kisʼejinle Noemí nga jetsín kjinrá ya Israel, ijngokʼa koanmenile ki. Je Rut kao Orpá kikao. Tonga nga tjenya yandiaa je Noemí kitsole: “Nʼio ndasʼin tsakiyokao je xtina, kʼoati nda tsakiyokaonáo an. Kui xi mena nga kuixan ijngokʼao. Tangínño ya niʼyano ya Moab”. Je yánchjín kitso: “Nʼio tsjoachalaijin, alikui menajin toji si̱kʼéjnalaijin”. Nkjín kʼa kʼoakitsole Noemí nga katafini ʼndele. Xijekoan, je Orpá ki, tonga je Rut tsakʼejna. Je Noemí kitsole Rut: “Je Orpá jekafini ya ʼndele kʼoa ijngokʼa kʼoetsʼoanile ninále. Tʼinkoai. Tʼinni ndʼiale mali”. Tonga je Rut kitso: “Alikui sikʼéjnale. Naxinandáli naxinandána koa̱n, je Nináli Ninána koa̱n”. Jóxótse koanle je Noemí nga kʼoatsakʼinle, jósingái ji.

      Je Rut kao Noemí kʼiaa kicho ya Israel nga tísʼexkó cebada. Nga kui nichxin, je Rut kikʼéxkó je tsojmintje xi kinjengi ya nangile Boaz, tile Rahab. Je Boaz tokʼoa jetjínjinle nga chjoón moabita kitjenni Rut kʼoa nga tsín kitsjionkon Noemí. Kʼoakitsole choʼndale nga tsesa ʼnde katasíkʼéjna jña kʼoexkó tsojmintje je Rut.

      Je Rut kui tíbʼéxkó tsojmintje xi kinjengi ya nangile Boaz

      Kʼianga jekoannjio, je Noemí kitsole Rut: “ʼYá tsʼe nangi jñani kanixái ndʼaibi”. Je Rut kitso: “Yaa nangile Boaz”. Noemí kitso: “Je Boaz tjen xínkjínni xʼinna. Tosi tonda ya tixái ya nangile kao xtiyánchjín xi ngikʼa. Aliʼya xi jokuitsoli”.

      Noemí kao Boaz, Rut kao Obed

      Je Rut tosi tonda ya kisixá ya nangile Boaz saʼnda nga kisʼexkó je tsojmintje. Je Boaz tsabee nga nʼio nda sʼín Rut kʼoa nga nʼio síxá. Nga kui nichxin, kʼiatsa kuiyá je xi xʼin ma kʼoa tsín kasʼele xti, ma nga tije xínkjín xʼinle bixankaoni je chjoónkʼan. Kuinga Boaz je chixankaosíni Rut. Jngo ʼndí kisʼele kʼoa Obed kitsole. Xijekoan, je Obed pajchále koanni je rey David. Je miyole Noemí nʼio tsjoa koanle. Kitsole: “Jé Jeobá kitsjoali Rut nga̱ nʼio tjao beli. Kʼoa ndʼaibi jngo tindai tíjnali. Chʼa̱sjengʼaa Jeobá”.

      “Tíjna jngo miyo xi ngisa tsjentʼalee tikʼoajinni jngo xi ñaki ndsʼee mani” (Proverbios 18:24).

      Xi kjonangi: Jósʼin tsakakó je Rut nga nʼio tsjoake koan Noemí. Jméni xi kisʼin Jeobá nga kisikuinda je Rut kao Noemí.

      Rut 1:1–4:22; Mateo 1:5

  • Je Gedeón kisikinjele chjota madianita
    Xi bakóyana je Biblia
    • Gedeón kʼoa kao chjotale ninda tjíosíkjane, tjíosíxkoaa je tii, tjíosíkjaan je yá xi lʼí tjíojkole kʼoa tjíokjiʼndáxá

      KJOAʼMIYA 34

      Je Gedeón kisikinjele chjota madianita

      Kʼianga jeki nichxin, je chjota israelita alikui tije Jeobá kitʼanile, ijngokʼa niná ndiso tsakʼétsʼoale. Ñato nó kʼianga je chjota madianita kichosíchéle cho̱le kʼoa kisikjeson tsojmintjele. Kʼianga kisikuinda yaole chjota israelita, yaa ngijao kikatioʼma kao ya nindo. Xijekoanni, je naxinandá kʼoakitsole Jeobá nga katabʼasjentjai. Kuinga jngo ánkje kisikasénsíni Jeobá nga i̱ kitsole jngo ti xi Gedeón tsakʼin: “Ji tíkjoejinli Jeobá nga chʼa̱sjentjai Israel”. Je Gedeón kitso: “Jósʼin kʼoasjentjaiña Israel nga tsín ngʼa tijna”.

      Jméni xi kisʼin Gedeón nga tsabe nga ñaki je Jeobá kiskoejin. Kisikájnajinʼnde choa ntsja̱le barré kʼoa i kitsole Jeobá: “Kʼiatsa nyaon tanjio je xoñojtsí kasíkaʼnyi̱ je ntsja̱le barré, tonga kixí chon tʼanangi, skoeña nga an kichjoéjinnái nga kʼoasjentje Israel”. Kʼianga koannyaonni, je ntsja̱le barré nʼio ʼnyi̱ kji kʼoa kixí chon tʼanangi. Xijekoan, je Gedeón kʼoakitsole Jeobá nga kixí katasʼe ntsja̱le barré nga koa̱nnyaonni kʼoa ʼnyi̱ katamachon tʼanangi. Jmeni xi kitso Gedeón tikitjosonngáni. Kʼoasʼin tsakʼéjngoni kon nga je Jeobá kiskoejin. Kisikatíoxkó sondadole kʼianga koaikján kao chjota madianita.

      Je Jeobá kitsole Gedeón: “Koasenkaoña chjota israelita nga katanjele. Tonga nga nkjín mani je sondado, kʼoajinsʼin sikjaʼaitsjen nga totsʼe nganʼio kuinje̱nile kjoajchán. Tosa kʼoatʼinlai nga katafini niʼyale je xi tsokjón”. Kʼoa 22,000 sondado ki, to 10,000 tsakatio. Xijekoan, je Jeobá kitso: “Tojo nʼio nkjín mani. Tʼinkoai ya xo̱ngá kʼoa kʼoatʼinlai nga kataʼbi nandá. Toje tikatúi je xi tjíosíkuinda yaole xi tʼatsʼe chjotakontrale ninga nandá tjíoʼbi”. To 300 chjota xi kisikuinda yaole kʼianga tjíoʼbi nandá. Je Jeobá kʼoakitsole nga ninga tochoa mani nga sikinjele chjotakjoajchán madianita xi 135,000 masonni.

      Kʼianga kui nitje̱n je Jeobá kitsole Gedeón: “Jekoa̱n kʼoétʼalao chjota madianita”. Je Gedeón kitsjoale chjotale, ninda kao tii xi jngo yá xi lʼí tjíjko tíjnaya kʼoa kitsole: “Chótsennáo kʼoa kʼoatʼiaon jme xi sʼian”. Je Gedeón kisikjane nindale, kisixkoaa tiile kʼoa ngaʼi̱ ngaján kisikjanle je yá xi yʼa xi lʼí tjíjko kʼoa kitso: “Je ki̱cha̱ espadale Jeobá kao tsʼe Gedeón”. Kʼoati kisʼin chjota xi 300 mani. Je chjota madianita nʼio kitsokjon kʼoa tsín titsabeni jñani kitoka. Nga kʼoakisʼin, tije kisikʼienni xínkjín. Jé Jeobá tsakasenkao je chjota israelita nga kisikinjele chjotakontrale.

      Tjíotsokjón chjotakjoajchán madianita

      “Je nganʼio xi nʼio tse tsʼe Ninání, ali tsainjinjin” (2 Corintios 4:7).

      Xi kjonangi: Jósʼin tsakakóle Jeobá je Gedeón kʼianga je kiskoejin. Ánni nga to 300 koansíni chjotakjoajchánle Gedeón.

      Jueces 6:1-16; 6:36–7:25; 8:28

  • Je Ana jngo ʼndí kisijéle Jeobá
    Xi bakóyana je Biblia
    • Ana yaa tífikao je Samuel jña tíjna je Elí ya ndʼianajñole Jeobá

      KJOAʼMIYA 35

      Je Ana jngo ʼndí kisijéle Jeobá

      Je Elcaná, chjota israelita koan, jao yánchjín kisʼele. Jé xi Ana kʼoa Peniná tsakʼin. Tonga je xi ngisa nʼio tsjoake koan jéní Ana. Je Peniná nkjín xti kisʼele kʼoa je Ana nijngojin. Kuinga je Peniná tsabesinsíni Ana. Je Elcaná xki̱ nó kikao familiale ya Siló nga kikʼétsʼoale Jeobá jña kijna ndʼianajño. Ñandia kʼianga ya tjío, je Elcaná tsabee nga nʼio ba tjínle Ana. Kuinga i̱ kitsosínile: “Ali chjiʼndájin Ana. Kui xá tijnaña an, nʼio tsjoake̱le”.

      Xijekoan, toje ki Ana nga kikʼétsʼoale Jeobá. Alikui tijyó tsakʼejnani nga kiskiʼndá, kʼoakitsole Jeobá nga katabasenkao, kitsole: “Ji Jeobá, tsa jngo ʼndí kʼoainái, ji tsjoale nga toji katasíxáli jokji tse kʼoéjna”.

      Je Elí tíbee nga tíkjiʼndá Ana kʼianga tíbʼétsʼoale je Niná

      Je naʼmitítjon Elí tsabee nga tíkjiʼndá Ana nga to tsʼoa tísíkjan kʼoa kʼoakitsole nga chʼi̱. Je Ana kitso: “Majain ji nai, ali tsa chʼi̱jian. Nʼio tse kjoa tjínna kʼoa jé Jeobá tifakoa”. Je Elí tsabee nga tsín nda kitso kʼoa kuinga i̱ kitsosíni: “Je Jeobá katatsjoáli jme xi kanijélai”. Je Ana nda kisʼe kon kʼoa ki. Saʼnda tsín jngo nó kichomani nga jngo ʼndí kisʼele kʼoa Samuel kitsole. A majinli jokji tsjoa kisʼele Ana.

      Je Ana alikui kichajinle jme xi kitsole Jeobá. Kʼianga jekitsjion chiki je Samuel kjoan yaa kikao ya ndʼianajño nga je Niná sixále. Je Ana i kitsole Elí: “Jé Jeobá tsakʼetsʼoale nga kitsjoana ʼndí jebi, kʼoa jé tsjoale nga je katasíxále jokji tse kʼoéjna”. Je Elcaná kao Ana xki̱ nó kikonle Samuel kʼoa jngo najño chjotse xi kotoxja kji bʼale. Nga jeki nichxin, je Jeobá tsakakóle kjoanda Ana nga ngi jan xtixʼin kʼoa ngi jao xtiyánchjín kisʼele.

      “Tijáo kʼoa kʼoaino. Tijnyísjao kʼoa koa̱nsjaino” (Mateo 7:7).

      Xi kjonangi: Ánni nga ba koansínile Ana. Jósʼin kisichikontʼain Jeobá je Ana.

      1 Samuel 1:1–2:11, 18-21

  • Én xi kitso Jefté
    Xi bakóyana je Biblia
    • Je Jefté basénjndajon najñole kʼianga be nga nroanrʼoe je tsotile

      KJOAʼMIYA 36

      Én xi kitso Jefté

      Je chjota israelita tikisichajin ijngokʼangáni Jeobá kʼoa kjaʼaí niná tsakʼétsʼoale. Tonga niná jebi alikui tsakinyakao nga kichokʼétʼale chjota ammonita. Nʼio nkjín nó nga kjoañʼai tsakjaʼá je naxinandá. Xijekoan i kitsole Jeobá: “Tsakijnyijéeníjin. Tʼiain kjoanda, chʼa̱sjentjaináijin tʼatsʼe chjotakontranajin”. Je chjota israelita tsakjaʼáxin xkósonle kʼoa jé Jeobá titsakʼétsʼoa ijngokʼangánile. Koanmake Jeobá nga kʼoasʼin kjoañʼai tjíofaʼá.

      Kuinga jngo sondado xi Jefté tsakʼin kiskoejinsíni chjota israelita. Jé tsakasentítjonle nga kiskan kao chjota ammonita. Je Jefté i kitsole Jeobá: “Kʼiatsa kuisenkaonáijin nga kuinje̱najin kjoajchán jebi, jé tsjoale je xi títjon kuitjo niʼyana kʼianga kjoaʼaiña”. Je Jeobá kinrʼoé kjoabʼetsʼoale Jefté kʼoa tsakasenkao nga kinjele kjoajchán.

      Kʼianga kichoni Jefté ya niʼyale, je chjota xi títjon kiskoeya jé tsotile. Kʼoa tojngo kjoan mani. Títe nga kitjo kʼoa tísíkjanee pandereta. Jméni xi kisʼin Jefté. Kisikjaʼaitsjen jme xi kitsole Jeobá kʼoa kitsole tsotile: “Jókoa̱nninda, ʼndínaa. Ñaki aon tibʼai ni̱ma̱na. Jekitsjoale énna Jeobá kʼoa nga sitjosoan énna tjínnele ya sikasénle jña tíjna ndʼianajño ya Siló kʼoa yaa si̱xái”. Je tsotile kitsole: “Pa, kʼiatsa jekʼoatsakʼinlai Jeobá, tjínneli si̱tjosuin énli. Tokui xi mena nga tʼaiʼndenái nga jao sá kjuíkoa xtiyánchjín miyona ya nindo. Xijekoa̱n, kʼia kjuía ya jña tíjna ndʼianajñole Jeobá”. Je tsotile Jefté kixi koan kʼoa yaa kisixá ya ndʼianajño jokji tse tsakʼejna. Kʼoa xtiyánchjín miyole xki̱ nó kichokonle ya Siló.

      Je xtiyánchjín miyole tsotile Jefté bichókotsenle ya ndʼianajñole Jeobá

      “Je xi ngisa tsjoake nʼaile kao na̱le tikʼoajinni an, likui bakinle nga tsʼan koa̱n” (Mateo 10:37).

      Xi kjonangi: Jmé én xi kitso Jefté. Jméni xi kitso tsotile Jefté kʼianga kisʼejinle jme xi kitso je nʼaile.

      Jueces 10:6–11:11; 11:29-40; 1 Samuel 12:10, 11

  • Je Jeobá tsakjákao Samuel
    Xi bakóyana je Biblia
    • Samuel tíkjoʼai je xo̱ntjoale ndʼianajño

      KJOAʼMIYA 37

      Je Jeobá tsakjákao Samuel

      Je naʼmitítjon Elí jao xti kisʼele. Je xi Hofní kʼoa Finehás tsakʼin. Naʼmi koan tsanda je kʼoa yaa kisixá ya ndʼianajño. Tonga alikui kisitjoson kjoatéxomale Jeobá kʼoa totaon tsabe je chjota. Kʼianga kichotsjoátʼa cho̱ je chjota israelita, jé kiskoé je yao xi ngisa nʼio nda kjoan. Je Elí be nga chʼao tjíosʼín je xtile tonga alikui tsakatekjáyale. Jmé xótseni xi kisʼin je Jeobá, jósingái ji.

      Ninga ngisa maʼndí je Samuel, alikui kui kʼoakisʼin xi chʼaotjín jotjíosʼín Hofní kao Finehás. Kuinga kisasensínile Jeobá jokisʼin Samuel. Ñandia kʼianga nitje̱n, je Samuel kijnafe kʼoa jngo jta̱ kinrʼoéle je xi kinchja̱le. Tsakisótjeen, kitokanrʼoe je Elí kʼoa kitsole: “I tijna ibi”. Tonga je Elí kitso: “Ali an kanchjale. Tʼinsojnani”. Je Samuel kikajnafe ijngokʼa. Tikinrʼoéngánile jta̱ xi koanjaoni kʼa. Nga koanjanni kʼa nga kinrʼoéle jta̱ je Samuel, je Elí koanjinle nga je Jeobá xi tínchja̱le Samuel. Je Elí kʼoakitsole kʼiatsa tikjuinrʼoéngáni je jta̱ kʼianga i̱ katatso: “Kʼoatʼinnái Jeobá. Je choʼndali tínrʼoéli”.

      Je Samuel kʼoatítsole je Elí jme xi tsakʼéyanajmíle je Jeobá

      Je Samuel ki ya sonnachanle kʼoa itso jta̱ xi kinrʼoéle: “Samuel, Samuel”. Je Samuel kitso: “Kʼoatʼinnái Jeobá. Je choʼndali tínrʼoéli”. Je Jeobá kitso: “Kʼoatʼinlai je Elí nga kjoañʼai tsjoale, je kʼoa kao familiale. Je Elí bení nga chʼao tjíosʼín je xtile ya ndʼianajñona kʼoa alikui batekjáyale”. Kʼianga koannyaonni, je Samuel kiskoʼai xo̱ntjoale je ndʼianajño tojo sʼín ngantsjai. Kitsokjon jokuitsole je naʼmitítjon kʼianga kuitsoyale jme xi kitso Jeobá. Tonga je Elí kinchjaale kʼoa kitsole: “ʼNdítá, jméni xi kitsoli Jeobá”. Je Samuel kʼoakitsoyejele jokitso Jeobá.

      Je Samuel koanjchíngaa kʼoa tosi tonda miyole Jeobá koan. Ngatsʼi je chjota israelita xi ya tjío ya naxinandá tsabee kʼianga je Jeobá kiskoejin Samuel kʼianga profeta kʼoa jues koa̱n.

      “Tikjaʼaitsjain nga sʼa xtisai, je xi kisindali” (Eclesiastés 12:1).

      Xi kjonangi: Ánni nga tsín koanngósonsíni Samuel je Hofní kao Finehás. Jméni xi kitsole Jeobá je Samuel.

      1 Samuel 2:12-17, 22-26; 3:1-21; 7:6

  • Jé Jeobá kitsjoale nganʼio je Sansón
    Xi bakóyana je Biblia
    • Je Sansón títsjotsjá je xjáo xi nyangi je yo̱ngo̱le Dagón kʼoa tíbixojen

      KJOAʼMIYA 38

      Jé Jeobá kitsjoale nganʼio je Sansón

      Nʼio nkjín chjota israelita xi niná ndiso titsakʼétsʼoangánile. Kuinga kitsjoaʼndesíni Jeobá kʼianga je chjota filisteo tsakánentsja naxinandá Israel. Tonga tsakatio kʼa chjota israelita xi tsjoake koan Jeobá, jolani Manóah. Je Manóah kao chjoónle tsínle xti. Ñandia kʼianga jngo ánkje kisikasén Jeobá nga i̱ kitsole chjoónle Manóah: “Jngo ʼndí sʼe̱li xi kʼoasjentjai chjota israelita xi tʼatsʼe chjota filisteo kʼoa nazareo koa̱n”. A ʼyaní ji, ʼyáni xi nazareo tsakʼin. Je xi kʼoatsakʼin ñaki toxá kitjoejinni josʼin kisixále Niná kʼoa alikui kitjoʼndele nga tsakate ntsja̱jko̱.

      Xi jeki nichxin, kʼiaa kitsin je ʼndíle Manóah kʼoa Sansón kitsole. Kʼianga jekoanjchínga, nʼio tse nganʼio kitsjoale Jeobá. Saʼnda to ntsja kisikʼienni jngo xa. Ñandia kʼianga 30 chjota filisteo kisikʼien. Kuinga nʼio jtike koansíni chjota filisteo kʼoa tsakásjaile josʼin sikʼien. Nga nitje̱n, nga kijnafe Sansón ya Gaza, je chjotakontrale yaa ki jña bitjasʼeen naxinandá jebi kʼoa yaa kiskoyale kʼianga sikʼien nga tanjio. Tonga kʼianga nitje̱n, je Sansón tsakisótjeen, ki ya jña bitjasʼeen naxinandá kʼoa tsakʼasjetʼaa xo̱ntjoale xjáo xi kjindai naxinandá. Xijekoan, tsakangʼaa saʼnda nga kichokao ya jko̱nindo xi tíjna ya chrian Hebrón.

      Xijekoanni, je chjota filisteo kikjákao je Dalila, chjoón xi tsakjákao Sansón kʼoa kitsole: “Nkjín jmi tao̱nchxoa kʼoailaijin kʼiatsa jchai ánni nga kʼoasikji nganʼio tjínnile Sansón. Menajin kuindoaijin kʼoa cha̱nijin ndoyá”. Je Dalila koanmele je tao̱n kʼoa koanjyole jme xi tsakʼinle. Nga títjon, je Sansón tsín kʼoakitsole Dalila jñani tínroani nganʼiole. Tonga nʼio si kisikao kʼoa chan kʼoakitsole jñani tínroani nganʼiole, kitsole: “Nisañandiajin bicha ntsja̱jkoa nga̱ nazareoña. Kʼiatsa kuichá je ntsja̱jkoa, alikui tisʼenina nganʼio”. Nʼio chʼao kisʼin je Sansón kʼianga kʼoasʼin tsakʼéyanajmíle Dalila, a tsí jaon.

      Je Dalila, kjitʼanangi i̱ kitsole chjota filisteo: “Jeʼbe jñani tínroani nganʼiole”. Yaa sonxkóle Dalila kisikájnafeson Sansón kʼoa tjín xi kinchja̱le nga katabate ntsja̱jko̱. Je Dalila i kitso: “Sansón, je chjota filisteo i tjío ibi”. Jaʼále Sansón kʼoa tsabee nga jetsínle nganʼio. Kitsoaa chjota filisteo, kisixkaa kʼoa ndoyá kiskani.

      Ñandia nga jmi chjota filisteo tsakatioxkó jña kijna yo̱ngo̱le niná xi Dagón tsakʼin. Tsakʼéjtaa kʼoa i kitso: “Je nináná jekitsjoaná Sansón. Kuichonsjee nga kʼoétsaojin ngotjoá”. Yaa kisikasén jñani jao xjáo nya kʼoa tsabesin. Je Sansón nʼio kinchja̱, kitso: “Ji Jeobá, sijéle kjoanda, ijngokʼa tʼainái nganʼio”. Jekoanndo ijngokʼani ntsja̱jko̱, kitsotsjá kao ngayeje nganʼiole nga jao xjáo xi nyangi yo̱ngo̱. Je niʼya chixojeen kʼoa kisikʼieen ngatsʼi xi ya tjío. Kʼoati kʼien Sansón tsanda je.

      “Kʼoakoa̱nna tojmeni nga̱ tjínna nganʼio xi totʼatsʼe je xi kʼoasʼin tsjoána nganʼio” (Filipenses 4:13, TNM).

      Xi kjonangi: Ánni nga nʼio tse nganʼio kisʼenile Sansón. Jméni xi koanle Sansón kʼianga tsakʼéyanajmíle Dalila jña tínroani nganʼiole.

      Jueces 13:1–16:31

  • Je xi títjon rey koan ya Israel
    Xi bakóyana je Biblia
    • Je rey Saúl kui títsoa je najñole Samuel kʼoa chaan basénjnda

      KJOAʼMIYA 39

      Je xi títjon rey koan ya Israel

      Je Jeobá, jues tsakinyánda kʼianga tsakándiaale chjota israelita tonga je naxinandá jngo rey kisijé, i kitsole Samuel: “Ngatsʼi naxinandá xi ngikʼa rey tjínle, kʼoati jngo rey menajin tsandajinjin”. Je Samuel alikui kisasenle. Kʼiaa tsakʼétsʼoale Jeobá, kʼoa je Jeobá kitso: “Ali tsa jijin xi tíbʼasjengili je naxinandá, an xi tíbʼasjengina. Kʼoatʼinlai nga koa̱n sʼe̱le jngo rey, tonga rey jebi nʼio tse jme xi sijéle”. Ninga kʼoatsakʼinle, je chjota kitso: “Alijme xi koa̱nle. Menajin nga jngo rey sʼe̱najin”.

      Je Jeobá kʼoakitsole Samuel nga je xi títjon rey koa̱n jéní xi Saúl ʼmi. Kʼianga kichonrʼoe Saúl je Samuel ya Ramá, je Samuel siti̱ tsakʼéjtenson jko̱ nga kiskoejin kʼoa nga jchale nga je xi rey koa̱n.

      Xijekoan, je Samuel kisikatíoxkó chjota israelita nga katabe je xi rey sʼin tíjna. Tonga alijña koansjaile je Saúl. A ʼyaní ánni. Kuinga ya tsakʼejnaʼma jñani nya je chʼá. Kʼianga jekoansjaile yaa ngabasenle naxinandá kisikasénjna. Ngisaa nʼio ngʼa kisʼe tikʼoajinni xi ngikʼa kʼoa nʼio naskánakisʼe. Je Samuel kitso: “Chótsenlao je xi kiskoejin Jeobá”. Je chjota tsakʼéjtaa kʼoa kitso: “Katabitjongʼa je rey”.

      Nga títjon, je rey Saúl tsakʼaʼénle je Samuel kʼoa kisitjosonle Jeobá. Tonga xijekoan kisikʼantjaiya yaole. Ñandia kʼianga kʼoakitso Samuel nga katakoyalale Saúl nga koaka cho̱. Je Saúl tsínle ʼnde nga je kʼoasʼin. Tonga je Samuel tsʼachxinle kʼoa kuinga tojé Saúl kitsjoatʼasíni je cho̱. Jméni xi kisʼin Samuel. I kitsole: “Tjínneli nga kinitjosonlai Jeobá tonga likui kʼoakinʼiai”. A kisitjoson Saúl nga jekoanni.

      Xijekoan, je Saúl kikján kao chjota amalequita kʼoa je Samuel kʼoakitsole nga katasíkʼien ngatsʼi. Tonga je Saúl alikui kisikʼien je rey Agag. Kʼoa je Jeobá i kitsole Samuel: “Je Saúl jekisikʼéjnana, alikui tisítjosonnina”. Nʼio ba kisʼele je Samuel kʼoa i kitsole je Saúl: “Kjaʼaí rey skoéjin je Jeobá nga̱ tsín tinitjosonnilai ji”. Kʼianga jetífini Samuel, je Saúl kiskenʼndó je najñole kʼoa tsakʼéjndaa. Je Samuel kitsole Saúl: “Kʼoakjoan sikaoli Jeobá nga kjoaʼali xáli”. Kui xi kitsonile Samuel nga je tsjoále xá Jeobá jngo chjota xi tsjoake kʼoa xi sitjosonle.

      “Nga nitjosoán ngisaa nda tikʼoajinni nga cho̱ bʼaitʼaa” (1 Samuel 15:22).

      Xi kjonangi: Jméni xi kisijé chjota israelita. Ánni nga koankaisínile Jeobá nga tosi tonda rey koa̱n je Saúl.

      1 Samuel 8:1-22; 9:1, 2, 15-17; 10:8, 20-24; 13:1-14; 15:1-35

  • David kao Goliat
    Xi bakóyana je Biblia
    • Jngo la̱jao̱ tíbasénle David je Goliat

      KJOAʼMIYA 40

      David kao Goliat

      Je Jeobá kitsole Samuel: “Tʼin ya ndʼiale Jesé. Jngo tile xi rey sʼin kʼoéjnale Israel”. Kʼoa je Samuel ki ya niʼyale Jesé kʼoa nga tsabe je tile xi majchínga isʼin kisikjaʼaitsjen: “Jéjin ti jebi xi kitjoejin”. Tonga je Jeobá kʼoakitsole Samuel kʼianga tsín je kiskoejin. Kitsole: “An, ʼbeña jotjío ni̱ma̱le chjota, ali to sonngʼalejin kotsenle”.

      Samuel jé David tíkjoejin

      Je Jesé ngi jaon xtile jaʼaikaole Samuel. Tonga Samuel kitso: “Je Jeobá alikui je tjíokjoejin. A tjíosali xti”. Je Jesé kitso: “Tojesa xi maʼndí xi cha, David ʼmi, barré tísíkuinda”. Kʼianga kicho David, je Jeobá kitsole Samuel: “Jéní xi tikjoejian”. Kʼoa je Samuel tsakʼéjtenson siti̱ jko̱ David. Kʼoasʼin kiskoejinni nga je xi rey koa̱n ya Israel.

      Goliat

      Kʼianga jeki nichxin, je chjota israelita kjoajchán tsakʼéjna kao chjota filisteo. Je chjota filisteo jngo chjotakjoajchán xi síxkón kji ngʼa tíjnale je xi Goliat tsakʼin. Nyaon nyaon tsabesin Goliat je chjota israelita, kitsole: “Jngo chjota tikasáon kao xi kuixkainjin. Tsa sikinjena, choʼndano koai̱njin. Tonga tsa an kuinje̱na, jon koaon choʼndanajin”.

      Je David yaa ki jñani tjío je chjotakjoajchán israelita nga kikaole tsojmi xi ski̱ne je ndsʼe̱ nga̱ sondado koan. Yaa kinrʼoéle je Goliat nga tíkjiʼndáxá, kʼoa David kitso: “Kao an kuixkainjin”. Je rey Saúl kitsole: “Tonga sʼa tijin”. Je David kitso: “Jé Jeobá koasenkaona”.

      Je Saúl kisikinyale David najño kjoajchánle, tonga David kitso: “Ñʼaijin koa̱nna tsakui kʼoakjá”. Je David kiskoé xjoa̱xín xi basénni la̱jao̱ kʼoa ki ya xo̱ngá, aon la̱jao̱ xi xjaʼai kjoan kiskoé kʼoa yaa tsakinyá najño xijtsale. Kʼoa kitokanrʼoe Goliat. Je Goliat kitso: “Ti, tichrianlanái kʼoa jchalaxóni. Je sikjine yaoli je nise kao cho̱jñá”. Je David alikui kitsokjon, kitso: “Jngo ki̱cha̱ espada kʼoa jngo ki̱cha̱ lanza kichʼai ji, tonga an kao jaʼaínle Jeobá tifinrʼoenile. Ali kaojin jin tibixkain kao je Niná. Ngatsʼi je xi tjío ibi skoe̱ní nga je Jeobá ngisa tse nganʼio tjínle tikʼoajinni jngo ki̱cha̱ espada kʼoa jngo ki̱cha̱ lanza. Kʼoa jé Niná koasenkaonajin nga si̱kinjelaijin”.

      Xijekoan, je David jngo la̱jao̱ tsakʼéjnaya xjoa̱xín xi yʼa kʼoa kao jotjín nganʼiole tsakasénle Goliat. Jé nganʼiole Jeobá xokisikao nga ya jaʼasʼenkjá totjen Goliat je la̱jao̱ kʼoa kʼieen. Kʼoa je chjota filisteo kitokaa nga tsín katanikʼien. A kʼoati je Jeobá ninʼiotʼai tsanda ji jokisʼin je David.

      “Chjota likui koa̱nle, tonga Niná koaanle. Ngayije kjoa koaanle Niná” (Marcos 10:27).

      Xi kjonangi: ʼYáni xi kiskoejin Jeobá je xi rey sʼin tsakʼejna nga jekoanni. Jósʼin kisikinjele David je Goliat.

      1 Samuel 16:1-13; 17:1-54

  • David kao Saúl
    Xi bakóyana je Biblia
    • David tíbʼésonxá nga katanoʼyale jña tíjna Saúl kao chjotakjoajchánle

      KJOAʼMIYA 41

      David kao Saúl

      Kʼianga jekisikʼien David je Goliat, je rey Saúl jé David kitsjoale xá nga tsakasentítjonle chjotakjoajchánle. Je David nkjín kjoajchán kinjele kʼoa nʼio tsʼaxki̱. Kʼianga jebichóni kjoajchán, je yánchjín te kʼoa see, itso: “Je Saúl jmi chjotakontrale kisikinjele, tonga je David tsʼato te jmi kisikinjele”. Je Saúl nʼio koanxinkonke je David kʼoa koanmele kisikʼien.

      Je David nʼio nda kisikjane je arpa. Ñandia kʼianga tísíkjanele je rey Saúl, ki̱cha̱ lanza tsakasénle David. Tonga je David kjitʼanangi tsakasenxin kʼoa toyaa tʼaxjáo kichosasénsʼen je ki̱cha̱ lanza. Xijekoan, je Saúl nkjín kʼa koanmesale kisikʼien David. Tonga David yaa ʼndekixí kitoka nga kikʼejnaʼma.

      David kui lanzale Saúl tíkjoé kʼianga sʼa kijnafe

      Je Saúl 3,000 chjotakjoajchán kikao nga kitjenngile David. Kʼoakjoán tiya kicho ya ngijao jñani tjíoʼma David kao chjotale. Je chjotale David chéché i̱ kitsole: “Ndʼaibi koaan si̱kʼain Saúl”. Je David chéché kinrʼoe Saúl kʼoa tsakatetʼaa i̱natjín najñole. Nga jekʼoakisʼin chʼao kisʼe kon nga̱ tsín tsabexkón je rey xi kiskoejin Jeobá. Alikui kitsjoaʼndele chjotale nga je Saúl jokatasíkao. Nga jekitjo Saúl, je David i kitsole: “Kama kasikʼienle tonga likui kʼoakasʼian”. A ngisaa nda tsabekon Saúl je David nga tsín kisikʼien.

      Majain. Tosi tonda kitjenngike. Ñandia kʼianga nitje̱n, je David kao Abisái, je tikjaʼmele, chéché ki jñani tjío je Saúl. Saʼnda je Abner, xi síkuinda Saúl, kijnafe. Abisái kitsole David: “Totiʼndená ndʼai nga si̱kʼieen Saúl. Tʼaiʼndenái nga sikʼien”. Je David kitso: “Jé Jeobá xi be josikao. Tosa tokui chjóai ki̱cha̱ lanzale kao tii xi bʼéya nandá kʼoa tjían”.

      Xijekoan, je David yaa ki jngo nindo xi ya tíjnachrian. Yaa tjen kiskotsenni jñani tjío Saúl, tsakʼésonxá kʼoa i kitso: “Abner. Ánni nga tsín tinikuindasíni je reyli. Jñáni tíjna tii xi bʼéya nandá kao ki̱cha̱ lanzale”. Je Saúl kinrʼoé nga je David xi tínchja̱ kʼoa kitsole: “Kama kanikʼiennái tonga likui kʼoakanʼiai. Jeʼbe ndʼaibi nga ji xi rey kuijnai ya Israel”. Je Saúl kini jñani tíbatéxoma. Tonga tsakatio kʼa familiale Saúl xi tsjoake koan David.

      “Jokji kʼoakoa̱nno nyʼán tiyokao ngatsʼi chjota. Jon xi tsjoake̱no, ali nijndajinnio, tonga tʼaiʼndelao Niná kao kjoajtile” (Romanos 12:18, 19).

      Xi kjonangi: Ánni koanmesínile Saúl nga kisikʼien David. Ánni nga tsín kisikʼiensíni David je Saúl.

      1 Samuel 16:14-23; 18:5-16; 19:9-12; 23:19-29; 24:1-15; 26:1-25

  • Nʼiojin koan kʼoa kixi koan Jonatán
    Xi bakóyana je Biblia
    • Jonatán kao chjota xi yʼa escudole

      KJOAʼMIYA 42

      Nʼiojin koan kʼoa kixi koan Jonatán

      Je tile Saúl xi majchínga, Jonatán tsakʼin, nʼiojin koan kʼoa sondado koan. Je David kʼoakitso nga je Jonatán ngisa nʼio xátíya tikʼoajinni jngo ja̱ kʼoa ngisa nʼio taja tikʼoajinni jngo xa. Ñandia kʼianga 20 chjotakjoajchán filisteo tsabe je Jonatán ya nindo. Kʼoa kuinga i̱ kitsosínile je xi bʼa ki̱cha̱ kjoajchánle: “Tokʼiaa kjuinrʼoé tsa jngo choa̱ koakoná Jeobá. Tsa kʼoakuitsoná chjota filisteo nga kjuinmiaa, yaa jchañá nga kjuinkixkan”. Je chjota filisteo i kitso: “Nroamio ibi kʼoa kuixkan”. Nga jao chjota jebi kimi ya nindo kʼoa kisikinjele chjotakjoajchán filisteo.

      Je Jonatán títsjoákjoatjao kʼale tsojmile je David

      Nga ʼndítjonle mani Saúl je Jonatán, jé tjínnele rey koa̱n nga jekuiyá je nʼaile. Tonga Jonatán be kʼianga je David kiskoejin Jeobá nga rey koa̱n kʼoa alikui koanxinkonke. Tosaa nʼio miyo koanle xínkjín. Kʼoakitsole nga sikuinda kʼoa nga sitoánntjai xínkjín. Kʼoa je Jonatán kitsjoale David je najño xi bʼakjásonngʼa, ki̱cha̱ espadale, xi basénni flecha kao xjoa̱xínle nga tsakakóle nga nʼio miyo tsakjáo.

      Kʼianga kitokachjingale Saúl je David, je Jonatán kikonle kʼoa kitsole: “Nʼiojin katamai kʼoa tajajin katamai. Jé Jeobá kiskoejinli nga rey koai̱n. Kʼoa kʼoati be je nʼaina”. A meli nga kʼoati sʼe̱ jngoli miyo xi kʼoasʼín joni tsa Jonatán.

      Nkjín kʼa nga tsín yaole kini Jonatán ninga si̱kʼien nga tsakʼasjentjai je miyole. Bení nga je nʼaile mele sikʼien je David, kuinga i̱ kitsosínile nʼaile: “Tsa David si̱kʼain, jée kuijnyí. Ali jme xi tísíkaoli”. Je Saúl koanjtile kao Jonatán. Xi jeki nó, je Saúl kao Jonatán jngo kjoajchán kʼienjin.

      Nga jekʼien Jonatán, je David tsakásjai Mefibóset je xi tile koanni Jonatán. Kʼianga koansjaile, kitsole: “An sikuindale jokji tse kuijnai nga̱ je nʼaili nʼio miyona koanni. Yaa kuijnai ya niʼyana kʼoa yaa kuichitʼai yámixa̱na”. Je David nikʼiajinla kisichajin Jonatán je miyole.

      “Katamatsjoachao xíngio josʼin tsjoake̱no an. Liʼyasa xi ngisa tsjoake joni jngo xi tsjoántjai yaole xi tʼatsʼe miyole” (Juan 15:12, 13).

      Xi kjonangi: Jósʼin tsakakó Jonatán nga nʼiojin koan. Jósʼin tsakakó Jonatán nga kixi koan.

      1 Samuel 14:1-23; 18:1-4; 19:1-6; 20:32-42; 23:16-18; 31:1-7; 2 Samuel 1:23; 9:1-13

  • Jée xi tsakajngi rey David
    Xi bakóyana je Biblia
    • Je profeta Natán tíbatekjáyale je rey David

      KJOAʼMIYA 43

      Jée xi tsakajngi rey David

      Kʼianga jekʼien Saúl, jé David tsakʼejnangajaonile nga rey koan kʼoa kʼiaa 30 nóle. Xi jeki nó, ñandia nga njio nga jngo chjoón xi naskánakji tsabe ya tjen sonndʼiale. Je David kisʼejinle nga Bat-seba ʼmi chjoón jebi kʼoa nga je chixankao jngo sondado xi Urías ʼmi. Kʼoa kʼoakitso David nga katafichʼale Bat-seba. Xijekoan tsakajnakao kʼoa ʼndí kisikʼa. Je David koanmele kisikʼéjnaʼma jme xi kisʼin. Kʼoakitsole je xi séntítjonle kjoajchán nga je Urías katasíkasén títjon jinkjoajchán kʼoa nga katabanga kʼoa toje katasíkʼéjna. Je Urías yaa kʼienjin kjoajchán. Xijekoan, David je chixankao Bat-seba.

      Rey David jé Niná tíbʼétsʼoale nga tísíjéle kjoanichatʼa

      Tonga je Jeobá tsabee nga chʼaotjín jmeni xi kisʼin David. Jméni xi kisʼin Jeobá. Jé profeta Natán kisikasén nga tsakjákao David. I kitsole: “Jngo chjotanyiná tsakʼejna xi nʼio nkjín barré kisʼele, kʼoati jngo chjota xi ma̱ tíjna tsakʼejna xi jngo mani ʼndíbarréle xi nʼio tsjoake. Je chjotanyiná tsakjáʼale ʼndíbarréle je xi ma̱ tíjna”. Je David nʼio koanjtile kʼoa kitso: “Chjotanyiná jebi tjínnele ni̱kʼien”. Je Natán kitso: “Ji mangósuin chjotanyiná jebi”. Je David nʼio ba koanle kʼoa i kitsole Natán: “Tsakajngijéeña xi kao Jeobá”. Je jée xi tsakajngi David tse kjoa kichokaone, je kʼoa kao familiale. Je Jeobá kjoañʼai kitsjoale tonga kitsjoaʼndele nga tsakʼejnakon nga̱ kʼoakoannile jme xi kisʼin kʼoa nga̱ nangitokon koan.

      Je David mele nga jngo yo̱ngo̱ kʼoendale Jeobá. Tonga Jeobá jé Salomón, tile David, kiskoejin nga je kʼoenda yo̱ngo̱. Je David tsakatíondale jme xi koa̱nchjénle Salomón kʼoa kitso: “Je yo̱ngo̱le Jeobá nʼio naskákatasʼe. Je Salomón sʼa ti, tonga an koasenkoa nga sa̱tíonda ngayeje xi koa̱nchjén”. Je David nʼio tse tao̱n kitsjoa xi kisʼendani yo̱ngo̱. Tsakásjai chjota xi male síxá, tsakʼéxkó tao̱nsine kao tao̱nchxoa, kʼoa jaʼaikao yákon xi tjín ya Tiro kao Sidón. Kʼianga tojeme kuiyá David, jé Salomón kitsjoale choa̱ josʼin sʼe̱ je yo̱ngo̱ kʼoa i kitsole: “Jé Jeobá xokitsona xi tʼatsʼe jebi kʼianga skia kʼoa nga tsjoale. Jé koasenkaoli. Ali nokjonjin. Tajajin katamai kʼoa kʼoatʼiain xá jebi”.

      David kui tífákaoni je Salomón tʼatsʼe josiká je yo̱ngo̱

      “Je xi bʼéʼma jéele alikui nda kʼoéjna, tonga je xi bʼéjnatsen kʼoa síkʼéjna jéele sa̱kóle kjoamatokon” (Proverbios 28:13).

      Xi kjonangi: Jmé jée xi tsakajngi David. Jmé xi kisʼin David nga tsakasenkao Salomón.

      2 Samuel 5:3, 4, 10; 7:1-16; 8:1-14; 11:1–12:14; 1 Crónicas 22:1-19; 28:11-21; Salmo 51:1-19

  • Yo̱ngo̱ xi kisʼendale Jeobá
    Xi bakóyana je Biblia
    • Jngo lʼí kisikasén je Jeobá nga katatí je cho̱ xi tíbʼaitʼale

      KJOAʼMIYA 44

      Yo̱ngo̱ xi kisʼendale Jeobá

      Jngo kjoabʼetsʼoa tíbʼéjna je Salomón

      Kʼianga jetsakatéxoma Salomón ya Israel, je Jeobá i kitsole: “Jméni xi meli nga tsjoale”. Je Salomón kitso: “Sʼa xtia kʼoa kje nanda jme xi mana sʼian. Tʼainái kjoachjine josʼin sikuinda naxinandáli”. Je Jeobá kitso: “Nga kjoachjine kanijénái. Jiní xi ngisa chjine koai̱n ngakjijnda Sonʼnde. Kʼoati tsjoale kjoanyiná. Kʼoa tsa si̱tjosonnái tse kuijnai”.

      Je Salomón tsakʼéndaa je yo̱ngo̱. Kisichjén tao̱nsine, tao̱nchxoa, yá kao la̱jao̱ xi nʼio chjíle. Jmi mani xi nʼio nda síxá tsakʼénda je yo̱ngo̱, xi xʼin kao xi yánchjín. Ñato nó koanjngoni, kʼoa kʼiaa tsakʼaitʼale Jeobá. Jngo sonxta kisʼejnale kʼoa yaa kisakale cho̱ je Niná. Je Salomón tsakasén xkóle jña tíjna je sonxta kʼoa i kitso: “Ji Jeobá, jngo yo̱ngo̱ xi ngisa nʼioje kji kʼoa xi ngisa naskánakji machjénli tikʼoajinni yo̱ngo̱ jebi. Tonga katasasénli josʼin tiʼyaxkónlaijin kʼoa tinóʼyai kjoabʼetsʼoanajin”. A kisasenle Jeobá yo̱ngo̱ xi tsakʼéndale Salomón kʼoa a kinrʼoé kjoabʼetsʼoale. Kʼianga jetsakʼétsʼoa, jngo lʼí jaʼaijenni ngʼajmi kʼoa tsakaká je xi tjíoson sonxta. Kʼoasʼin tsakakóni Jeobá nga kisasenle je yo̱ngo̱. Kʼianga tsabe jebi je chjota israelita nʼio tsjoa koanle.

      Jngo lʼí kisikasén je Jeobá nga katatí je cho̱ xi tíbʼaitʼale

      Je rey Salomón nʼio tsʼaxki̱ ngakjijnda Israel kʼoa ninga ya ʼnde jñani nʼio kjin nga̱ nʼio chjine koan. Je chjota kichonrʼoe nga katabʼéndajinle je kjoale. Saʼnda kichokonle je xi reina sʼin tíjna ya Seba kʼoa nʼio ñʼai tjín xi kiskonangile. Kʼianga jekinrʼoéle Salomón, kitso: “Alikui koankjainna jmeni xi kitsona chjota xi tʼatsi, tonga tiʼbeña ndʼaibi nga ngisani nʼio chjinai jonga tsakʼinna. Je Jeobá Nináli, jé tísíchikontʼainli”. Ya naxinandá Israel nʼio ndasʼin tsakatio chjota kʼoa tsjoa kisatio kon. Tonga toʼikoan tsʼantjaiya jokoanchon.

      “I tíjna ibi jngo xi ngisasa ngʼa tíjna tikʼoajinni Salomón” (Mateo 12:42).

      Xi kjonangi: Ánni nga nʼio tse kjoachjine kitsjoasínile Jeobá je Salomón. Jósʼin tsakakóni Jeobá nga kisasenle je yo̱ngo̱.

      1 Reyes 2:12; 3:4-28; 4:29–5:18; 6:37, 38; 7:15–8:66; 10:1-13; 2 Crónicas 7:1; 9:22

  • Koanjaoya je naxinandá Israel
    Xi bakóyana je Biblia
    • Je Ahíya 12 ya sʼín je najñole ya ngixko̱n Jeroboán

      KJOAʼMIYA 45

      Koanjaoya je naxinandá Israel

      Jokji tse tsabexkón Jeobá je Salomón, kisʼe kjoanyʼán ya Israel. Tonga nkjín yánchjín chixankao xi xin naxinandále kʼoa xkóson bʼétsʼoale. Tobijbi tsʼantjaiya Salomón kʼoa kʼoati xkóson tsakʼétsʼoale. Je Jeobá nʼio koanjtile kʼoa kitsole Salomón: “Alikui tije familiali koatexomanile Israel, jaoya sʼian. Ngisaa tse ʼnde tsjoale jngo choʼndali kʼoa je familiali to choasa ʼnde koatexomale”.

      Je Jeobá tjín xi kisʼin nga katamachoyale chjota jmeni xi kitso. Je choʼndale Salomón xi Jeroboán tsakʼin tjín jña tífi kʼoa yaa kiskajin yandiaa je profeta Ahíya. Jngo najño yʼa je Ahíya kʼoa tejaoya kisʼin kʼoa i kitsole Jeroboán: “Je Jeobá alikui titsjoáʼndenile familiale Salomón nga je koatexoma ya Israel, jaoya sʼin. Teya chjóai najño jebi, nga̱ te ntje̱ xi ji koatexomalai”. Kʼianga kisʼejinle Salomón tʼatsʼe jebi, koanmele kisikʼien Jeroboán. Kuinga ya kitokasíni Jeroboán ya Egipto. Nga jekʼien Salomón, jé Rehoboam tsakatéxoma, tile koanni. Kʼoa je Jeroboán kʼoasʼin kisikjaʼaitsjen nga tsín tiʼya xi josikaoni kʼoa kini ya Israel.

      Nʼio nkjín chjota israelita xi tjín xi tjíotsjoátʼale je nra̱ja̱ʼndí xi tao̱n sine xi kisinda je Jeroboán

      Je xi chjotajchínga sʼin tjío ya Israel i kitsole Rehoboam: “Tsa nda si̱koai naxinandá, kixi koaitʼali”. Tonga je xtimiyole Rehoboam kitso: “Nʼio tijnalai je naxinandá. Tsesa xá tʼailai”. Je Rehoboam kisitjosonle xtimiyole kʼoa totaon tsabe je chjota. Kuinga xíjin koanni chjota kʼoa jé kitsjoale xá Jeroboán nga katabatéxomale xi te ntje̱. Je xi te ntje̱, Israel tsakʼinle. Kʼoa je xi jao ntje̱, Judá tsakʼinle kʼoa kixi kitʼale Rehoboam. Kʼoasʼin koanjaoya nga 12 ntje̱le Israel.

      Je Jeroboán koankaile nga ya koaikʼétsʼoa je naxinandá ya Jerusalén, jñani tsakatéxoma Rehoboam. A ʼyaní anni. Kuinga tsín koanmele nga ya koaitʼa ijngokʼanile Rehoboam je naxinandá. Kuinga jao nra̱ja̱ʼndí xi tao̱nsine kisindani kʼoa i kitsole naxinandá: “Nʼio kjin ya Jerusalén, tosa i̱ tʼetsʼoalao nra̱ja̱ʼndí jebi”. Je naxinandá kisitjoson kʼoa tikisichajin ijngokʼangáni Jeobá.

      “Ali tojngojin biyo kao xi tsín makjainle. Jmé kjoamiyo xi tjínle je xi kixi kao je xi tsín kixi, axo jmé xi mangóson jngo xi makjainle kao je xi tsín makjainle” (2 Corintios 6:14, 15).

      Xi kjonangi: Ánni koanjaoyasíni je naxinandá Israel. Jmé xi chʼaotjín kisʼin je rey Rehoboam. Jmé xi chʼaotjín kisʼin je rey Jeroboán.

      1 Reyes 11:1-13, 26-43; 12:1-33

  • Je choa̱ xi kisʼejna ya nindo Carmelo
    Xi bakóyana je Biblia
    • Je Jeobá jngo lʼí kisíkasénni ya ngʼajmi nga katatí je xi títsjoátʼa Elías

      KJOAʼMIYA 46

      Je choa̱ xi kisʼejna ya nindo Carmelo

      Nʼio tsʼen rey xi tsakatéxomale je xi te ntje̱le Israel, tonga je xi ngisa nʼio chʼao kisʼin jé Acab. Jé chixankao jngo chjoón tsʼen xi Jezabel tsakʼin xi je niná ndiso xi Baal ʼmi tsakʼétsʼoale. Je Acab kao Jezabel kʼoakitsole chjota nga je Baal katabʼétsʼoale. Kʼoa nʼio nkjín profetale Jeobá kisikʼien. Jmé xi kisʼin Jeobá. Jé profeta Elías kisikasén nga jngo én tsakájnale Acab.

      Je Elías kʼoakitsole Acab nga tsín tikʼoani jtsí ya Israel nga̱ nʼio chʼao tísʼín. Tsʼato jan nó nga tsín tijme xi koanjcháni kʼoa kjinrá kisʼe. Xijekoan, je Jeobá kisikasén ijngokʼangáni Elías nga tsakjákao Acab. Je Acab i kitsole Elías: “Ñaki to kjoa fasjai. Totʼatsiní jmeni xi kjima”. Je Elías kitso: “Ali anjin tjínna jée nga tsín kjibʼa jtsí. Kui kʼoachonni nga je Baal bʼetsʼoalai. Tikatíoxkuí naxinandá kao profetale Baal ya jko̱nindo Carmelo. Kʼoa ya kataʼyale ʼyáni Niná xi kixi”.

      Je naxinandá yaa tsakatioxkó ya nindo kʼoa je Elías kitso: “Chjoéjion. Tsa je Jeobá xi ñaki Niná, je tangíntjenngilao. Kʼoa tsa je Baal xi ñaki niná, je tangíntjenngilao. Chótʼayakoaa ndʼaibi. Je profetale Baal xi 450 mani katabatíonda xi tsjoátʼale ninále kʼoa katanchja̱le. Kʼoati koationda tsanda an xi tsjoatʼale Jeobá kʼoa kuinchjale. Je niná xi lʼí sikasén jéní xi ñaki Niná”. Je naxinandá koanjyole.

      Je profetale Baal tsakatíondaa xi tsjoátʼale ninále kʼoa kinchjaale tsʼajnda nichxin, kitsole: “Ji Baal, tinóʼyanáijin”. Kʼoa nga tsín kinrʼoé je Baal, je Elías tsabesin kʼoa kitsole: “Tinókjoalao jotjín nganʼiono. Tochale kabajnafe kʼoa tjín xi tjínnele sikjaʼále”. Nga jekjimanjio, je profetale Baal tosi tonda tjíonchja̱le tonga aliʼya xi kinrʼoéle.

      Je Elías tsakʼéjnason je xi tsjoátʼale Niná ya sonxta kʼoa nʼio tse nandá tsakʼéjtenson. Xijekoan kitso: “Ji Jeobá, katabe je naxinandá nga jiní je xi ñaki Niná”. Je Jeobá kjitʼanangi jngo lʼí kisikasénni ya ngʼajmi kʼoa tsakaká xi tíjnason sonxta. Je chjota kitso: “Jéní Jeobá xi ñaki Niná”. Je Elías kitso: “Nijngojinla profetale Baal xi bʼaiʼndelao nga toka”. Nga kui nichxin, kinikʼien xi 450 profetale Baal.

      Xijekoan, jngo yojbi tsʼatsen ya sonndáchikon, kʼoa je Elías kitsole Acab: “Jngo jtsínʼio nroá. Tʼejnandai karretali kʼoa tʼin ya niʼyali”. Ñaki kixinya njio njio yojbi ya ngʼá, jaʼa ntjao̱ kʼoa síxkónkji nʼio tsakʼa jtsí. Je Acab nʼio kisitoka karretale, tonga je Jeobá tsakasenkao Elías nga ngisa nʼio kitoka tikʼoajinni je karreta. A toyaa jetʼa ngayeje kjoa xi kisʼele Elías. Kataʼyala.

      “Katabe chjota nga Jeobá ʼmili kʼoa nga toji xi nʼio ngʼa tijnalai jngo tjíjtsa sonʼnde” (Salmo 83:18).

      Xi kjonangi: Jméni choa̱ xi kisʼejna ya nindo Carmelo. Jméni xi kisʼin Jeobá nga kinrʼoéle kjoabʼetsʼoa xi tsakʼéjnale Elías.

      1 Reyes 16:29-33; 17:1; 18:1, 2, 17-46; Santiago 5:16-18

  • Je Jeobá tsjoánganʼiole Elías
    Xi bakóyana je Biblia
    • Jngo ngijao séjnajchxo Elías ya nindo Horeb nga tínrʼoé jme xi títsole jngo ánkjele Niná

      KJOAʼMIYA 47

      Je Jeobá tsjoánganʼiole Elías

      Je Jezabel kisʼejinle jmeni xi koantʼain je profetale Baal kʼoa nʼio koanjtile. Jngo chjota kisikasén xi i̱ kitsole Elías: “Nyaon kuiyání, tojosʼin kʼien profetale Baal”. Je Elías nʼio kitsokjon kʼoa yaa ʼndekixí kitoka. I kitso nga tsakʼétsʼoa: “Jeobá, alikui tikanina. Mena kuiyá”. Je Elías jenʼio kijtale kʼoa yaa tsakajnafengi jngo yá.

      Tonga jngo ánkje kisikjaʼále Elías xi tojbi tsakjákao, kitsole: “Tisotjain kʼoa tichi”. Elías jngo nioxtila xi tji kji tsabe xi ya kijnason la̱jao̱ xi sje kjoan kao jngo xjoa̱ nandá. Tsakjen, tsakʼi kʼoa titsakajnafengáni. Je ánkje tikisikjaʼángánile kʼoa kitsole: “Tichi, nga̱ nʼio tse nganʼio machjénli nga tiʼmi”. Kʼoa je Elías tsakjensa ngichoa. Kʼoa 40 nichxin 40 nitje̱n tsakʼamje saʼnda nga kicho ya nindo Horeb. Jngo ngijao jaʼasʼen kʼoa tsakajnafe. Kʼoa je Jeobá i kitsole: “Jméni xi tinʼiai ibi Elías”. Je Elías kitso: “Je chjota israelita alikui tjíosítjoson jmeni xi kitsoli. Kisixkoaa je sonxtali kʼoa kisikʼien je profetali. Kʼoa kʼoati mele sikʼienna tsanda an”.

      Je Jeobá kitsole Elías: “Titjui ya ngijao kʼoa tisenjnai i̱ sonnindo”. Kʼoa jngo ntjao̱ xi nʼio jaʼa. Xijekoan, jngo cháonnʼio jaʼa kʼoa xijekoan jngo lʼí jaʼa. Kʼoa jngo jta̱ kinrʼoéle Elías xi tojbi kinchja̱. Je Elías kao najñole tsakʼéʼmani nkjaín kʼoa yaa tsakasen ya nditsinle ngijao. Je Jeobá kiskonangile ánni nga tíbangani. Kʼoa je Elías i kitso: “Jetoʼansa xi tijna”. Tonga je Jeobá i kitsole: “Ngi 7,000 chjota tjío ya Israel xi an bʼétsʼoana. Tʼin kʼoa kʼoatʼinlai Eliseo nga je tikjoejian nga profeta koa̱n nga koa̱nskanni”. Kjitʼanangi kʼoakisʼin Elías jme xi kitsole Jeobá. A kʼoati koasenkaoli ji tsa si̱tjosonlai Jeobá. Jaonjin. Kuila kataʼyaa ndʼaibi jmeni xi koan kʼianga tsín tijme xi kisʼeni.

      “Ali kʼoajin mano. Tojmeni xi machjénno, tijélao Niná, tʼetsʼoalao kʼoa tʼailao kjoanda. Kʼoasʼin katasʼejinle Niná jme xi nijáo” (Filipenses 4:6).

      Xi kjonangi: Ánni kitokasíni Elías. Jmé xi kitsole Jeobá je Elías.

      1 Reyes 19:1-18; Romanos 11:2-4

  • Je ʼndíle jngo ʼndíchjoónkʼan jaʼáyanile
    Xi bakóyana je Biblia
    • Elías jé tínchja̱le jngo chjoónkʼan xi chikín tíbʼéxkó

      KJOAʼMIYA 48

      Je ʼndíle jngo ʼndíchjoónkʼan jaʼáyanile

      Jngo tii skoa̱n harina kʼoa jngo tii siti̱

      Kʼianga ñʼai koanchon, je Jeobá i kitsole Elías: “Tʼin ya Sarepta. Jngo ʼndíchjoónkʼan tíjna xi tsjoáli xi chi̱nai”. Ya jña bitjasʼeen naxinandá, jngo ʼndíchjoónkʼan xi ma̱ tíjna tsabe Elías xi chikín tíbʼéxkó kʼoa kisijé choale nandá. Nga kikʼá nandá ʼndíchjoón jebi, je Elías i kitsole: “Tʼiain kjoanda, kʼoati tʼai choanái nioxtila”. Tonga ʼndíchjoónkʼan kitso: “Tsínna nioxtila, alijme xi koa̱n tsjoale. To skoa̱n harina kʼoa siti̱ tíjnana xi kʼoenda i̱natjínña tsojmi xi chi̱naijin kao tiʼndína”. Je Elías kitso: “Je Jeobá kʼoatítso kʼiatsa jngo nioxtila xi i̱nakji si̱ndanái, sʼeeli siti̱ kao skoa̱n harina saʼnda nga kʼoa̱ ijngokʼani jtsí”.

      Je ʼndíchjoónkʼan ki ya niʼyale kʼoa kisindale nioxtila je profetale Jeobá. Je ʼndíchjoónkʼan kao tiʼndíle kisʼele xi kiskine jokji tse nga ñʼai koanchon, tojo kitso Jeobá. Je tii xi bʼéya skoa̱n harina kao tii xi bʼéya siti̱ alikʼia kisʼetia.

      Xijekoan, jngo kjoa xi ba tjín jaʼatojin je ʼndíchjoónkʼan, kitjochʼinle je tiʼndíle kʼoa kʼieen kʼoa kʼoakitsole Elías nga katabasenkao. Je Elías kiskoé je tiʼndí nga yʼangʼa male. Yaa kikao jngo kuarto xi tíjna sonngʼani. Yaa kisikájnason nachan kʼoa i kitso nga tsakʼétsʼoa: “Ji Jeobá, sijéle kjoanda, tikʼéjnakonni tiʼndí jebi”. Tokʼoamaná jmeni xi kisʼin Jeobá, nga̱ nisajngojinla chjota xi jekʼien faʼáyanile nga kui nichxin. Kʼoa xi ijngosani, je ʼndíchjoónkʼan kao tiʼndíle alikui chjota israelita kitjenni.

      Je tiʼndí jaʼáyanile kʼoa kiskenjta ijngokʼani. Je Elías i kitsole ʼndíchjoónkʼan: “Tíjnakon ijngokʼani tiʼndíli”. Je ʼndíchjoónkʼan nʼio tsjoa koanle kʼoa i kitsole Elías: “Ndʼaibi ʼbeña nga ñaki chjotale Niná mai. Jmeni xi si tʼatsʼe Jeobá nroani kʼoa kuinga bitjosonni ngantsjai”.

      Elías títsjoánile je tiʼndíle chjoónkʼan nga jejaʼáyanile

      “Chótsenlao nraa, ni bʼéntjejin, ni bʼéxkójin, ni ningʼajin tjínle, jé Niná síkjen. Tsí ngisa chjíno jon kaoni tsa ʼndínise” (Lucas 12:24).

      Xi kjonangi: Jósʼin tsakakó ʼndíchjoónkʼan xi ya Sarepta tsʼe nga kisinʼiotʼa Jeobá. Jósʼin ʼyañá nga ñaki profetale Niná koan Elías.

      1 Reyes 17:8-24; Lucas 4:25, 26

Xo̱n xi énná faʼaitʼa (2002-2025)
Tʼechjoalai cuentali
Titjásʼain cuentali
  • Énná
  • Tikasénlai tsa ʼyani
  • Josʼin meli nga katamatsen
  • Copyright © 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
  • Josʼin koa̱n koa̱nchjén
  • Josʼin sʼejnatjao én xi faʼainajin
  • Josʼin machjén jme xi betʼai
  • JW.ORG
  • Titjásʼain cuentali
Tikasénlai tsa ʼyani