BIBLIOTECA Watchtower
BIBLIOTECA
Watchtower
énná
a̱
  • a̱
  • e̱
  • i̱
  • o̱
  • ñ
  • ʼ
  • BIBLIA
  • XO̱N XI TJÍO
  • KJOAJTÍN
  • Jon xi chjotajchínga sʼin tiyo, a tibinyakaoño je ndsʼee nga tsesa xá kʼoaile
    Xo̱n xi Bájinkonná (2015) (w15) | abril 1
    • Je Samuel kao Saúl yaa tjíokjen sonndʼia

      Jon xi chjotajchínga sʼin tiyo, a tibinyakaoño je ndsʼee nga tsesa xá kʼoaile

      “Tsen tjínle nichxin tojmeni.” (ECLESIASTÉS 3:1)

      JMÉ XI KAMAJINLI

      • Ánni nga tjínnesínile je xi chjotajchínga sʼin tjío nga katabinyakao je ndsʼee nga tsesa xá kʼoaile.

      • Jósʼin basenkao je jtín kʼianga je xi chjotajchínga sʼin tjío binyakao je ndsʼee nga tsesa xá kʼoaile.

      • Jósʼin koa̱n skénngi je choa̱le Samuel je xi chjotajchínga sʼin tjío.

      1, 2. Jméni xi tjíobe je xi superintendente xi tsʼe circuito tjío.

      JNGO superintendente xi tsʼe circuito kichosíxatʼa jngo jtín kʼoa tojeme fetʼale je kjoajtín xi tísʼele kao xi chjotajchínga sʼin tjío. Ndsʼee jebi nʼio sasénle kʼianga nda tjíosíxá je xi chjotajchínga sʼin tjío. Xi ijngosani, tjínkʼa xi jenʼio jchínga xi jo pale jekjoan. Tonga tjín jmeni xi nʼio makjaojinle je superintendente. Kʼianga sa kichosíxatʼa kʼoakitsole nga katabinyakao je ndsʼee nga tsesa xá kʼoaile. Kʼoa itsole: “Ndsʼe, jósʼin tsakinyakao je ndsʼee nga ngisasa tse xá kʼoaile i̱ jinjtín”. Jngo xi i̱ kitso: “Ali nanda jme xi kinʼiaijin”. Kʼoa kʼoati kitso je chjotajchínga xi ngikʼa.

      2 Kʼiatsa chjotajchínga sʼin tijnai, tsakui nichxin kʼoati si. Nʼio nkjín superintendente xi tsʼe circuito xi kʼoatso nga nʼio nkjín mani jtín jñani nga tsín jme xi tjíosʼín je xi chjotajchínga sʼin tjío nga tjíobinyakao je ndsʼee nga ngisasa tse xá kʼoaile. Kataʼyala ánni nga kʼoakjimani.

      3. 1) Jñáni kʼoatso je Biblia nga nʼio machjén nga kʼuínyale je ndsʼee. 2) Ánni nga katamandosinsíniná ngatsʼiaa kjoaʼmiya jebi kʼoa kao xi ijngo. (Chótsenlai nota.) 3) Ánni nga tjíokʼasíni xi chjotajchínga sʼin tjío xi ñʼai male nga binyakao je ndsʼee nga tsesa xá katabʼaile.

      3 Kʼiatsa chjotajchínga sʼin tijnai, nanda ʼyai nga nʼio chjíle nga binyakoaa je ndsʼee nga tsesa xá katabʼaile.a (Tʼexkiai nota.) Kʼoati ʼyai kʼianga nʼio nkjín ndsʼee machjén xi tsjoánganʼiole je jtín xi tjíosatío ndʼaibi kʼoa kao xi sa̱tíosa nichxin xi nroaján (tʼexkiai Isaías 60:22).b Je Biblia kʼoatso nga je xi chjotajchínga sʼin tjío katabakóyale xi kjaʼaí (tʼexkiai 2 Timoteo 2:2). Tsakui nichxin likui maʼali nga kʼoanʼiai nga̱ je familiali nisinlai kʼoa nixání. Kʼoa kʼoati kui nitjosuin je xá xi kjineli ya jinjtín kʼoa tsa jmesa xáni xi nʼio maxátíyale. Tonga tojosʼin jchaa, nʼio machjén nga si̱ʼai kʼianga kuisenkoai je ndsʼee nga tsesa xá katabʼaile.

      TINYAKAO NDʼAIBI JE NDSʼEE NGA TSESA XÁ KATABʼAILE

      4. Jósʼin síkjaʼaitsjen sakʼoa je xi chjotajchínga sʼin tjío.

      4 Ánni nga tsín síʼa kʼasíni xi chjotajchínga sʼin tjío nga binyakao je ndsʼee. Tsakui nichxin kʼoasʼin síkjaʼaitsjen nga ngisa tjínle kjoandosin je xá xi kjaʼaí kʼoa ngisa nʼio maxátíyale nga sʼe̱ndajin. Kʼoa tsa kʼoasʼin síkjaʼaitsjenje̱ nga tsín machjén ndʼaibi nga kuitsoyale je ndsʼee nga xá katabʼaile. Tonga a ndatjín. Kjoaixi nga sʼe kjoa xi ngisa machjén nga sasa sʼe̱ndajinni. Tonga tsa tsín kuisenkoai je ndsʼee ndʼaibi nga tsesa xá katabʼaile tsakui nichxin ñʼai kʼoéjna je jtín nichxin xi nroaján.

      5, 6. 1) Jmé xi koa̱nle jngo karro kʼiatsa tsín si̱kʼantjaiyale je siti̱le. 2) Jméni xi koa̱n kʼiatsa je xi chjotajchínga sʼin tjío tsín kuinyakao je ndsʼee nga tsesa xá katabʼaile ya jinjtín.

      5 Tobʼelañá, jmé xi ngisa machjénle jngo karro kʼianga sixá. A kui nga gasolina sʼe̱yale axo kuinga kʼoantjaiya siti̱le. Tsakui nichxin kʼoasʼin si̱kjaʼaitsjain nga ngisa machjén nga gasolina sʼe̱yale ánni nga koa̱n koaisíni. Tonga alikui ndatjín tsa kʼoasʼin si̱kjaʼaitsjain. Nga̱ tsa tsín si̱kʼantjaiyai siti̱le karro chaan kuitsón. Kʼoa ngisani tse tao̱n sʼe̱ngili kʼoa tse nichxin sʼe̱ngili nga kʼoéndayai. Jmé xi bakóyaná choa̱ jebi.

      6 Jméni xi ngisa chjíle, a kui je xá xi tjín ya jtín axo kuinga kʼuínyalee je ndsʼee nga tsesa xá katabʼaile. Tsakui nichxin tjínkʼa chjotajchínga xi kʼoasʼin síkjaʼaitsjen nga ngisa chjíle nga kuikjoanla sitjoson je xá xi kjinele ya jinjtín ánni nga tsín jme kjoa katasʼesíni, nga̱ ya Biblia kʼoatso nga kuikjoanla títjon kʼoailee kjoandosin je xá xi ngisa machjén (Filipenses 1:10, TNM). Tonga tsa tsín síʼa xi chjotajchínga sʼin tjío nga binyakao je ndsʼee, jmé xi koa̱n. Chan likui tisʼe̱ni je ndsʼee xi xá sʼe̱nele ya jinjtín.

      7. Jósʼin jchatokoán je chjotajchínga xi binyakao je ndsʼee nga tsesa xá katabʼaile.

      7 Ali kʼoajinsʼin nikjaʼaitsjain tsa tsín nʼio machjén nga kuisenkoai je ndsʼee. Je chjotajchínga xi mandosinle je jtín binyakao je ndsʼee nga tsesa xá katabʼaile. Chjotajchínga jebi nda tjíosítjoson xále kʼoa nʼio chjíle jmeni xi tjíosʼín (tʼexkiai 1 Pedro 4:10). Jósʼin binyakao je jtín kʼianga síkʼaya nichxinle nga binyakao je ndsʼee nga tsesa xá katabʼaile.

      NDA TICHJAIN JE NICHXINLI

      8. 1) Ánni nga tjínnesínile je xi chjotajchínga sʼin tjío nga kuinyakao je ndsʼee nga tsesa xá katabʼaile. 2) Jmé xi nʼio maxátíyale nga sʼin je chjotajchínga xi ya tjíotsjoánganʼio ya ʼnde jñani nganʼio machjén. (Chótsenlai rekuadro xi tso: “Jngo xá xi nʼio maxátíyale”.)

      8 Ánni nga tjínnesínile je xi chjotajchínga sʼin tjío nga kuinyakao je ndsʼee nga tsesa xá katabʼaile. Saʼnda je chjotajchínga xi nʼio tjínle kjoafaʼaitsjen machjénní nga nangitokon katama kʼoa katasíkjaʼaitsjen nga koa̱njchínga kʼoa nga tsín tikoa̱n kʼoasʼinni jmeni xi tjíosʼín ndʼaibi (Miqueas 6:8). Xi ijngosani, kʼoati katasíkjaʼaitsjen nga sakʼoa toʼi̱ma kjoa faʼainená kʼoa tsakui nichxin likui tikʼoakoa̱nniná nga si̱tjosoán je xá xi kjinená (Eclesiastés 9:11, 12; Santiago 4:13, 14). Je xi chjotajchínga sʼin tjío tsjoakení je ndsʼee xi tjío ya jinjtín kʼoa kuinga bʼénesínile yaole nga binyakao xi kjaʼaí nga bakóyale jmeni xi male (tʼexkiai Salmo 71:17, 18).c

      9. Kʼiáni nga ngisa nʼio koa̱nchjén je ndsʼee xi kʼoasʼin xá kʼoaile ndʼaibi.

      9 Je chjotajchínga xi binyakao je ndsʼee nga tsesa xá katabʼaile nʼio binyakao je jtín nga nʼio bʼejna. Mankjínní je ndsʼee xi tsjoánganʼiole je jtín kʼoa ngisa jtín sʼin batio je ndsʼee kʼoa kixi fitʼale Niná. Kʼoa nʼio machjén jebi nichxin fetʼa xi tiyoaa ndʼaibi. Kʼoa ngisa nʼio koa̱nchjén nichxin xi nroaján kʼianga kjoaʼaí kjoañʼai xi nʼio tse (Ezequiel 38:10-12; Miqueas 5:5, 6). Jon xi chjotajchínga sʼin tiyo, kʼiatsa tsín tiniʼalao je ndsʼee nga tsesa xá katabʼaile, tʼetsʼiakaokjoanño ndʼai.

      10. Jméni xi machjénle nga sʼin je xi chjotajchínga sʼin tjío nga katasʼele nichxin nga kuinyakao je ndsʼee nga tsesa xá katabʼaile.

      10 Kʼoati machoyaná nga nʼio tse xá kjineli ya jinjtín nga chjotajchínga sʼin tijnai. Tsakui nichxin machjén nga ngisa choa nichxin si̱kʼayalai xá jebi kʼoa tosa je ndsʼee tisenkoai nga ngisasa tse xá katabʼaile (Eclesiastés 3:1). Kʼiatsa kʼoasʼiain ngisa nda si̱chjain nichxinli kʼoa koasenkao je jtín nichxin xi nroaján.

      TIKʼÉJNANDAI NI̱MA̱LE JE NDSʼEE

      11. 1) Ánni nga nʼio chjísínile jmeni xi kitso je xi chjotajchínga sʼin tjío xi xinxin naxinandále. 2) Tojo tso Proverbios 15:22, ánni nga machjénsíni nga kjuintjenngiaa je kjoafaʼaitsjen xi tsjoá je chjotajchínga xi kjaʼaí.

      11 Je chjotajchínga xi xinxin naxinandále tjíobinyakao je ndsʼee nga tsesa xá katabʼaile kʼoa nʼio nda tíbichótsjoá. Chriansʼa kichjonangi kʼale jósʼin binyakao je ndsʼee.d (Tʼexkiai nota.) Kʼoa me mangóson je kjoafaʼaitsjen xi kitsjoa ninga xinxin ʼndele. Choa̱ jebi kui bakóná nga ngakjijnda tojñani tjío je jtín machjén kjoafaʼaitsjen xi faʼaitʼa ya Biblia kʼianga binyakoaa je ndsʼee nga tsesa xá katabʼaile (1 Corintios 4:17). Ya Proverbios 15:22 kʼoatso kʼiatsa jngo chjota xi tsín skónangile xi kjaʼaí alikui nda bichótsjoá kjoa. Kjoaʼmiya jebi kʼoa kao xi ijngo kui jchaa kjoafaʼaitsjen xi kitsjoa xi chjotajchínga sʼin tjío. Kui jchaa josʼin koa̱n koaitjenngi je xi chjotajchínga sʼin tjío kjoafaʼaitsjen jebi nga kuinyakao xi kjaʼaí.

      12. Jméni xi títjon sʼin je xi chjotajchínga sʼin tíjna, kʼoa ánni.

      12 Je xi títjon sʼin je xi chjotajchínga sʼin tíjna kuinga katasíkʼéjnanda ni̱ma̱le je ndsʼee xi koasenkao. Tobʼelañá, tsa jngola chjota xi tsojmi kʼoentje, títjon kjoanla síndachon je nangi. Nga̱ kʼoasʼin nga ngisa nda ma je tsojmintje. Kʼoatisʼinni, kʼiatsa jngo xi chjotajchínga sʼin tíjna mele koasenkao jngo ndsʼee, títjon kjoanla katasíkʼéjnanda ni̱ma̱le je ndsʼee ánni nga̱ toje tíjnandasíni kʼianga kʼuínyale. Kʼoa jósʼin sikʼéjnanda je ni̱ma̱le. Koaan koaitjenngi choa̱le je profeta Samuel.

      13-15. 1) Jméni xi kitsole Jeobá je Samuel. 2) Jósʼin kisikʼéjnanda Samuel je Saúl. (Chótsenlai sén xi fitsʼiani kjoaʼmiya jebi.) 3) Ánni nga kuenta sʼinsíni je xi chjotajchínga sʼin tjío josʼin kisikʼéjnanda Samuel je Saúl.

      13 Jela kjoan tsʼato jan jmi nó tjínle kʼianga je Jeobá kʼoakitsole Samuel nga jngo chjota xi ya Benjamín tsʼe sikasénle nga katakjoéjin kʼianga je katabasentítjonle je naxinandá Israel (1 Samuel 9:15, 16). Je Samuel koanchoyale nga tsín tije koasentítjonnile naxinandá Israel nga kjaʼaí chjota jekiskoejin Jeobá. Kʼianga kisikʼéjnanda chjota jebi, je Samuel tjín xi kisʼin.

      14 Kʼianga koannyaonni kʼiaa tsabexkon Samuel je Saúl. Kʼoa je Jeobá i kitsole: “I tíjna ibi je chjota xi kixinnále”. Je Samuel kjitʼanangi kʼoakisʼin jmeni xi tjínndajinle kʼianga tsakjákao je Saúl. Kʼoakitsole nga katafikjenkao kʼoa kui ʼnde xi nʼio nda kitsjoale ya tʼayámixa̱ kʼoa kui yao xi ngisa nʼio nda kitsjoale. Je Samuel kʼoakitsole nga toxá je kisʼejnanile yao jebi. Xi jetsakjen yaa kikao ya ndʼiale kʼoa nda tsakjáonajmí nga tjenya yandiaa. Kʼianga jekicho, yaa kikao ya sonndʼiale kʼoa tjíofáonajmí saʼnda nga kikjayofe. Nga koannyaonni, je Samuel siti tsakʼéjtenson jko̱ Saúl, kʼoasʼin tsakakóni nga je Jeobá kiskoejin. Xijekoan tsakʼéndsoʼa kʼoa kʼoakitsosale jmeni xi sʼin. Kʼoa je Saúl jetíjnanda jmeni xi sʼin (1 Samuel 9:17-27; 10:1).

      15 Je Samuel tsakasén xá je Saúl kʼianga jngo naxinandáje koasentítjonle. Kjoaixiní nga tsín mangóson kʼianga jngo ndsʼee nikʼéjnanda nga chjotajchínga kʼoa tsa siervo ministerial katama ya jinjtín. Tonga tsa kuenta sʼin je xi chjotajchínga sʼin tjío jmeni xi kisʼin je Samuel nga kisikʼéjnanda ni̱ma̱le je Saúl nʼio tse xi koakoyale. Jaola koya kataʼyaa.

      JAO KOYA XI KOASENKAO JE XI CHJOTAJCHÍNGA SʼIN TJÍO

      16. 1) Jókisʼe kon je Samuel kʼianga kisʼejinle kʼianga kʼoakitso je chjota israelita nga jngo rey katabándiaale. 2) Jméni xi kisʼin je Samuel kʼianga kʼoakitsole Jeobá nga rey katasíkao je Saúl.

      16 Tisenkoai je xi kjaʼaí kʼoa kao kjoatsjoa kʼoatʼiain. Kʼianga kisʼejinle Samuel nga kʼoakitso je chjota israelita nga jngo rey katabándiaale, nʼio tsʼe kisʼele kʼoa kʼoasʼin kisikjaʼaitsjen nga kichʼasjengi (1 Samuel 8:4-8). Je Samuel koankaile nga jngo rey tsjoále. Kuinga jan kʼa kʼoakitsosínile Jeobá nga katanrʼoéle jmeni xi tjíotso je chjota israelita (1 Samuel 8:7, 9, 22). Je Samuel alikui koanchi̱ni̱ke kʼoa ni koanjtikejin je chjota xi tsakʼejnayangajaole. Kʼianga kʼoakitsole Jeobá je Samuel nga jngo rey katakjoéjin ñaki kao kjoatsjoa kʼoakisʼin. Kuinga kisitjosonni nga tsjoake koan je Jeobá alikui tokui nga kisʼenele.

      Ninga tsín ali, chʼa̱sjeʼalai nichxinli je ndsʼee

      17. 1) Jósʼin kjenngile je xi chjotajchínga sʼin tjío je choa̱le Samuel. 2) Jósatío kon chjotajchínga jebi.

      17 Nichxin xi tiyoaa ndʼaibi, nʼio nkjín chjotajchínga xi tjínle kjoafaʼaitsjen xi je choa̱le Samuel tjíofitjenngi kʼoa ñaki kao kjoatsjoa binyakao xi kjaʼaí (1 Pedro 5:2). Tsjoále xá je xi kjaʼaí ya jinjtín. Nʼio bechjí je xá xi sʼín je ndsʼee (2 Corintios 1:24; Hebreos 13:16). Kʼoa nʼio nda sʼele kʼianga binyakao jtín je ndsʼee (Hechos 20:35).

      18, 19. 1) Je xi chjotajchínga sʼin tjío, jósʼin koa̱n sikatíonda je ndsʼee kʼianga kjesa binyakaojin. 2) Ánni nga nʼio machjénsíni nga kʼoasʼin.

      18 Ali tsa to maestrojin mai, kʼoati katasʼeli kjoamiyo. Kʼianga tsabexkon Saúl je Samuel, koan kjitʼanangi rey kisikao nga tsakʼéjtenson siti̱ ya jko̱ ninga kjesa tíjnandajin. Tonga je Samuel títjon kjoanla kisikʼéjnanda je ni̱ma̱le Saúl. Jméni xi kisʼin. Kʼianga kjesa rey síkaojin, títjon kjoanla tsakjenkao xínkjín, tsakʼetsoma, tsakjáonajmí kʼoa ñatjen kisikjáya. Je Samuel kui xi koanmele nga títjon kjoanla kʼoéjnanda je Saúl kʼoa kʼiaa rey kisikao.

      Jngo xi chjotajchínga sʼin tíjna tífákaonajmí jngo siervo ministerial

      Kʼianga kjesa binyakaojián je ndsʼee títjon kjoanla si̱miyoaa (Chótsenlai párrafo 18 kao 19)

      19 Kʼoati koa̱n sʼiain tsanda ji. Kʼianga kjesa jme xi ʼmiyajinlai je ndsʼee, títjon kjoanla timiyui. Kʼoakoa̱nni nga ngisa nda sʼe̱ kon. Jochon ya ʼndeli kui xi kuitsoni jmeni xi sʼiain nga si̱miyui je ndsʼee. Ninga tsín ali, chʼa̱sjeʼalai nichxinli. Kʼoasʼin koakonilai nga nʼio mandosinli xi tʼatsʼe (tʼexkiai Romanos 12:10). Kʼoa tsjoájinli kjoanda kʼiatsa kuisenkoai kʼoa koakolai kjoatsjoacha.

      20, 21. 1) Jméni xi sʼín jngo chjotajchínga xi ñaki nda sítjoson je xále. 2) Jméni xi jchaa ya kjoaʼmiya xi ijngo.

      20 Jngo chjotajchínga xi ñaki nda sítjoson je xále ali tsa tobinyakaojin je ndsʼee kʼoati tsjoake (kʼoati me tso én xi koa̱nsjaili ya Juan 5:20). Ánni nga nʼio machjénsíni nga kʼoasʼin. Kʼiatsa bele kon je ndsʼee nga nʼio kjimandosinli xi tʼatsʼe ngisajin koa̱nle jmeni xi kʼuínyalai (Proverbios 17:17; Juan 15:15).

      21 Kʼianga jekanikʼéjnandai je ni̱ma̱le je ndsʼee, jekoa̱n kuisenkoai. Jósʼin. Je kjoaʼmiya xi ijngo kui kuitsoyaná jmeni xi koa̱n sʼin je xi chjotajchínga sʼin tjío kʼianga kuinyakao je ndsʼee.

      a Kjoaʼmiya jebi kʼoa kao xi ijngo tsʼení je xi chjotajchínga sʼin tjío. Tonga machjénní nga katamandosinná ngatsʼiaa. Nga̱ kui kuinyakao je ndsʼee nga ngisasa tse katasíxá ya jinjtín. Kʼoa kuinga machjénsíni nga kuinyakao je xi chjotajchínga sʼin tjío. Tjole nganʼio je jtín kʼianga ngisa nkjín mani je ndsʼee xi xá tjínle.

      b Isaías 60:22: “Je xi tochoa mani jmi koa̱n, kʼoa je xi ʼndí kji kui kʼónya jngo naxinandá xi nʼio tse nganʼio tjínle. An Jeobá, ansoa sixátíyale nga kuichoka nichxin”.

      c Salmo 71:17, 18: “Ji Niná, ji tsakʼinyanái saʼnda nga sʼa xtia, kʼoa saʼnda ndʼaibi tojo tixinyaña nga naskánatjín je xáli. Saʼnda nga jekoa̱njchínga kʼoa jekoa̱nchxoa ntsja̱jkoa, ji Niná, ali njiotokonjinnái. Tʼaiʼndenái nga xínyale jokji tajai je chjota xi sʼa koatio kʼoa nga xínyale ngatsʼi xi sʼa nroa jokji tse nganʼio tjínli”.

      d Chjotajchínga jebi yaa tsʼe ya Australia, Bangladesh, Bélgica, Brasil, Corea, Estados Unidos, Francia, Guayana Francesa, Japón, México, Namibia, Nigeria, Reunión, Rusia kao Sudáfrica.

      Jngo xá xi nʼio maxátíyale

      Jngo ndsʼee xi xin jtín títsjoánganʼio títsoyale je ndsʼee xi ya tsʼe josʼin sikuinda je jtín

      JNGO tjíjtsa Sonʼnde, nʼio nkjín ndsʼee kao tichjaa xi ya tjíofitsjoánganʼio ya naxinandá jñani tjío jtín xi nʼio machjénle nganʼio. Xíngiaa jebi nʼio tjíotsoyason. Tonga jméni xi koa̱n kʼiatsa koaini ya naxinandále. Alikui tinanda sʼe̱ni je ndsʼee xi sisinle je jtín. Kʼiatsa chjotajchínga sʼin tijnai, kʼoa xin tibʼainganʼiui, nʼio maxátíyale nga kuisenkoai je ndsʼee xi ya tsʼe nga tsesa xá katabʼaile ánni nga je sikuindasíni je jtín.

      JÓSʼIN TSOYANILE

      • Kʼianga nikʼéjnandaa ni̱ma̱le je ndsʼee: Kʼianí nga bisenkoaa nga katamamele nga koa̱nle jmeni xi tiʼmiyalee. Je xi chjotajchínga sʼin tjío síkʼayaa nichxinle kʼianga símiyo je ndsʼee xi tsesa xá tsjoále. Je xi chjotajchínga sʼin tjío nda bʼé kon je ndsʼee kʼoa bakóle nga chjí bekon

  • Jon xi chjotajchínga sʼin tiyo, jósʼin kuinyakao je ndsʼee
    Xo̱n xi Bájinkonná (2015) (w15) | abril 1
    • Je Eliseo tíbee nga kjimajaoya je xo̱ngá Jordán nga tíbále je najñole Elías

      Jon xi chjotajchínga sʼin tiyo, jósʼin kuinyakao je ndsʼee

      “Je xi kinoʼyanái [...] tʼenelai chjota xi tjíojngokon.” (2 TIMOTEO 2:2)

      JMÉ XI KAMAJINLI

      • Jméni xi sʼin je xi chjotajchínga sʼin tjío nga kuinyakao je ndsʼee nga nʼiosa katamatsjoake je Jeobá.

      • Jmé bersíkuloni xi faʼaitʼa Biblia xi koasenkao jngo ndsʼee xi mesale nga tsjoánganʼio ya jinjtín.

      • Jósʼin koasenkao je ndsʼee xi tosʼa tíʼmiyale xá nga skénngi choa̱le Eliseo.

      1. 1) Jméni xi be je choʼndale Jeobá. 2) Ánni nga nʼio mandosinsíniná xi tʼatsʼe jebi. 3) Jméni xi chótʼayá i̱ kjoaʼmiya jebi.

      JE CHOʼNDALE Jeobá bení nga ngisa nda bichótsjoá je kjoa kʼianga tjíonda je chjota. Tobʼelañá, je Abrahán kʼianga kiskan kao chjotakontrale jé kikao je chjota xi tokʼoa jekinikatíonda nga kikʼasjentjai je Lot (Génesis 14:14-16). Kʼianga nichxinle David tsakatío chjota xi tokʼoa jekinikatíonda kʼianga kisele je Jeobá (1 Crónicas 25:7). Ánni nga nʼio mandosinsíniná xi tʼatsʼe jebi. Xi títjon, kuinga je tibixkantʼakoaa je Na̱i kao jmeni xi chonle i̱ Sonʼnde (Efesios 6:11-13). Xi majaoni, kuinga tibʼenelee yaoná nga nda chʼa̱sjee je Jeobá nga nokjoakaoñá chjota xi tʼatsʼe (Hebreos 13:15, 16). Tojo kisʼin je choʼndale Niná nichxin kjoatse kʼoati machjén nga kuiyondaa tsa mená nda kuiyoaa. Ya jinjtín, jé xi chjotajchínga sʼin tjío títsjoále xá Jeobá kʼianga koasenkao je ndsʼee nga tsesa xá katabʼaile (2 Timoteo 2:2). Kjoaʼmiya jebi kui jchaa jme xi tjíosʼín kʼa xi chjotajchínga sʼin tjío.

      TISENKOAI JE NDSʼEE NGA NʼIOSA TSJOAKE KATAMA JE JEOBÁ

      2. Jméni xi sʼin jngo xi chjotajchínga sʼin tíjna nga koasenkao jngo ndsʼee, kʼoa ánni.

      2 Je xi chjotajchínga sʼin tjío kui mangósonkao jngo chjota xi tsojmi bʼéntje. Chjota xi kui xá sʼín, títjon kjoanla sítjé je nangi ánni nga ñaki nda masíni tsojmintjele. Tikʼoasʼinni, je xi chjotajchínga sʼin tjío títjon kjoanla testole Biblia bʼéxkiale je ndsʼee xi koasenkao. Kui kʼoasʼínni nga kui xi koasenkao nga sitjoson jme xi kʼuínyale (1 Timoteo 4:6).

      3. 1) Kʼianga je xi chjotajchínga sʼin tíjna kjoakao je ndsʼee, jósʼin koa̱n sichjén Marcos 12:29, 30. 2) Jméni xi koa̱n kʼiatsa je xi chjotajchínga sʼin tíjna kʼoetsʼoantjai je ndsʼee.

      3 Kʼiatsa chjotajchínga sʼin tijnai, machjénní nga jchai jósʼin tíbasenkao Biblia je ndsʼee josʼin síkjaʼaitsjen kʼoa jótjín kon. Kʼianga jchai, koaan kʼoéxkialai Marcos 12:29, 30 (tʼexkiai). Kʼoa xijekoa̱n, koaan i̱ kʼuínlai: “Jósʼin tíbasenkaoli nga tsakʼaitʼalai yaoli je Jeobá kʼianga jmeni xi chjoejin”. Kʼiatsa kui chjónangilai tsakui nichxin jekui cho̱banajmíño josʼin nga ñaki kao ni̱ma̱ná nixánilee je Jeobá. Kʼoati koa̱n kʼoétsʼoai kao je kʼoa nga si̱jélai je Jeobá nga katatsjoále je nganʼiotsjele nga kuitjosonle je xá xi sʼe̱ne. Kʼianga kjuinrʼoéli nga tibʼetsʼoantjai, kui xi tsjoánganʼiole nga ngisasa tse sixá ya jinjtín.

      4. 1) Kʼoalasi kʼai choa̱ xi faʼaitʼa Biblia xi koasenkao je ndsʼee nga sasa koa̱nnile jmeni xi kʼuínyale. 2) Jmé xá binyakaoni je xi chjotajchínga sʼin tjío je ndsʼee.

      4 Kʼianga jekuisenkoai jngo ndsʼee, kui tinókjoakaoni jmeni xi bʼéyanajmí je Biblia je xi koasenkao nga nʼio chjíle nga bʼainganʼiolee xi kjaʼaí, nga nitjosoán xi sʼenená kʼoa nga nangitokon maa. Jebi yaa mangóson nangitjé xi xinyále tsojmintje, kui xi koasenkao je ndsʼee nga sasa koa̱nnile jmeni xi kʼuínyale. Faʼaitʼa kʼa choa̱ ya 1 Reyes 19:19-21, Nehemías 7:2; 13:13 kao Hechos 18:24-26. Jngo ndsʼee xi chjotajchínga sʼin tíjna xi Francia tsʼe kʼoatso kʼianga jngo ndsʼee basenkao kui xá basenkaoni nga ya kʼoangini Biblia jmeni xi sʼin. Chjotajchínga jebi básjaile josʼín nga bʼéxkiale bersíkulo xi koasenkao nga katamajinle “jmeni xi naskánatjín” faʼaitʼa Biblia (Salmo 119:18). Je xi chjotajchínga sʼin tjío, jósasʼin koasenkao je ndsʼee nga nʼiosa tsjoake katama je Jeobá.

      KʼOATʼINLAI JMESANI XI KOA̱N SʼIN KʼOA ÁNNI

      5. 1) Ánni nga nʼio chjísínile nga kui kuinókjoakaoñá je ndsʼee jmeni xi mele kuichotjenngi. 2) Ánni nga nʼio machjénsíni nga je xi chjotajchínga sʼin tjío kʼia katabinyakao je ndsʼee kʼianga sʼa ʼndíkjoan.

      5 Chjónangilai je ndsʼee jméni xi mele kuichotjenngi. Kʼiatsa kjesa kui síkjaʼaitsjenjin, kʼoatʼinlai jmeni xi koa̱n kuichotjenngi kʼoa tisenkoai nga katabichótjenngi. Tʼeyanajmílai jmeni xi meli kuichotjenngi ji ngasʼa kʼoa kʼoatʼinlai jokji tsjoa kisʼe tokuin nga jekichotjenngi. Choa ñʼai tíjna tsa kʼoasʼiain kʼoa nʼio nda kuichotsjoá. Jngo xi chjotajchínga sʼin tíjna ya África, xi precursor kaoni kʼoatso anni nga nʼio chjísínile nga kʼoanʼia. Kʼianga sʼa xti, jngo chjotajchínga kiskonangile jmeni xi mele kuichotjenngi kʼoa kui xi tsakasenkao nga ngisasa nʼio nda kisixále je Niná. Nʼio nkjín chjotajchínga xi kʼoatso kʼianga nʼio chjíle nga kʼia binyakoaa je ndsʼee nga sʼa ʼndíkjoan. Koaan kʼoaile xá xi koa̱n kʼoasʼin ya jinjtín. Ánni nga nʼio machjénsíni nga kʼia kʼoainganʼiole kʼianga sʼa ʼndíkjoan. Kuinga kui kuinyakao nga kuenta sʼin jmeni xi mele kuichotjenngi nga jekoa̱njchínga kʼianga jekui kʼoetʼale jmeni xi chon sonʼnde.a (Tʼexkiai nota.) (Tʼexkiai Salmo 71:5, 17.)b

      Jngo xi chjotajchínga sʼin tíjna tíbakóyale jngo siervo ministerial jmeni xá xi machjén nga sʼin ya Ndʼia jña chotʼayá

      Kʼoatʼinlai je ndsʼee jmeni xi sʼin kʼoa ánni, kʼoa tʼailai kjoanda nga tíbʼénele yaole nga nda tísʼín (Chótsenlai párrafo 5 saʼnda 8)

      6. Jméni xi kisʼin je Jesús kʼianga kisikatíonda xi kjaʼaí.

      6 Kʼiatsa mená nga nʼiosa sixá je ndsʼee ali tsa tokuijin kʼoakʼuínlee jméni xi sʼin. Kʼoati kʼoakʼuínlee ánni nga nʼio chjísínile nga kʼoasʼin. Je Jesús kʼoakisʼin kʼianga kisikatíonda xi kjaʼaí. Kʼoakitsole je pastrole nga katafitsoyason. Tonga títjon kjoanla kʼoakitsole ánni nga tjínnesínile sitjoson. Kitsole: “Ngayije kjoatéxoma kitsʼaina ngʼajmi, kʼoa i̱ sonʼnde. Tangíon, tinyaʼao ngatsʼi naxinandá, tikinjao chjota tʼatsʼan” (Mateo 28:18, 19). Jósʼin koa̱n chjénngi je choa̱le Jesús.

      7, 8. 1) Jósʼin koa̱n skénngi choa̱le Jesús je xi chjotajchínga sʼin tjío. 2) Ánni nga nʼio machjénsíni nga kʼoailee kjoanda je ndsʼee. 3) Jmé kjoafaʼaitsjen xi koasenkao xi chjotajchínga sʼin tjío nga kuinyakao xi kjaʼaí. (Chótsenlai rekuadro xi tso: “Kjoafaʼaitsjen xi koa̱n sichjén je xi chjotajchínga sʼin tjío kʼianga kuinyakao je ndsʼee”.)

      7 Kʼianga kʼoakʼuínlai jmeni xi sʼin je ndsʼee, kui Biblia takolai ánni nga nʼio machjénsíni nga kʼoasʼin. Tsa kʼoasʼiain, koakoyalai nga kuinga sitjosonni nga kʼoatso Biblia nga tsínkui nga tjín xotítsole. Tobʼelañá, kʼiatsa jngo ndsʼee kʼoatiʼmilai nga tsje kʼoa nga kixí katasíchon ya jchxo xo̱ntjoale Ndʼia jña chotʼayá, koaan kʼoéxkialai Tito 2:10. Kʼoatʼinlai nga ngisa sa̱sénle chjota je Énle Niná kʼiatsa tsje sichon. Kʼoati tʼinlai nga katasíkjaʼaitsjen josʼin koasenkao je xi jetjínle nó nga kixí chon. Kʼiatsa kʼoakʼuínlai koasenkao nga je kuenta sʼin xi ngikʼa kʼoa nga tsín tokui kʼoasʼinni nga kʼoatíʼmile. Kʼianga skoe̱ nga nʼio binyakao je ndsʼee jmeni xá xi tísʼín, nʼio tsjoa sʼe̱ kon.

      8 Xi ijngosani, tʼailai kjoanda nga tísítjoson je ndsʼee kjoafaʼaitsjen xi tsakʼailai. Ánni nga nʼio chjísínile. Kuinga kui xi koasenkao nga ngisasa nda sitjoson. Kʼianga tibʼailai kjoanda jngoyale kʼoatinikoai joni tsa jngo naxó xi nandá tísʼejtenngile nga katamangʼa (kʼoati me tso én xi koa̱nsjaili ya Mateo 3:17).

      IJNGO KJOA TJÍN

      9. 1) Jméni xi ma sakʼoa ya naxinandá jñani tjín tao̱n. 2) Ánni nga tsín xále Niná ngisa mandosin kʼasínile je ndsʼee xi sʼa xti.

      9 Tjínkʼa naxinandá jñani tjín tao̱n, jñani ñʼai male je xi chjotajchínga sʼin tjío nga tsjoánganʼiole je ndsʼee xi tjen kan saʼnda ñachan nóle nga ngisasa tse katasíxá ya jinjtín. Kanla naxinandá tjínni jñani tsʼe je chjotajchínga xi kichjonangile ánni kʼoamani. Me ngatsʼi nga kʼoakitso kʼianga ndsʼee jebi tsín kʼoakitsole xijchále nga sʼa ʼndíkjoan nga xále Niná katafitjenngi. Kʼoa je xti xi koanmele nga xále Niná koaitjenngi, je xijchále tosa kui kʼoakitsole nga skuelangʼa katakotʼaya ánni nga tao̱n kuinje̱sínile. Kʼoa kuinga tsínkui kuenta kisʼinsíni xále Niná (Mateo 10:24).

      10, 11. 1) Jósʼin koa̱n tobijbi koasenkao jngo xi chjotajchínga sʼin tíjna jngo ndsʼee nga katasíkʼantjaiya kjoafaʼaitsjenle. 2) Jngo xi chjotajchínga sʼin tíjna, jmé testo xi koa̱n kʼoexkiale je ndsʼee, kʼoa ánni. (Chótsenlai nota.)

      10 Alikui choa ñʼai tíjna nga bisenkoaa jngo ndsʼee xi tsín nanda mele nga nʼio sixá ya jinjtín. Nganʼio kʼoa kjoatsejta machjén, tonga koaan kuinyakoaa. Si̱kjaʼaitsjenla ijngokʼa jngo chjota xi tsojmi bʼéntje. Kʼiatsa mele nga ñaki kixi katamingʼa je xi kabʼéntje, tobijbi síkixi. Kʼoatisʼinni, koaan tobijbi kuisenkoai je ndsʼee nga katasíkʼantjaiya kjoafaʼaitsjenle kʼoa nga sijyo nga ngisasa tse xá sʼe̱nele ya jinjtín. Jmé xi koa̱n sʼiain.

      11 Tikʼayalai nichxin nga timiyui. Kʼoatʼinlai nga machjén nganʼiole ya jinjtín. Takolai testo xi sikjaʼaitsjenjinle jme xá kitsjoatʼanile yaole je Jeobá (Eclesiastés 5:4; Isaías 6:8; Mateo 6:24, 33; Lucas 9:57-62; 1 Corintios 15:58; 2 Corintios 5:15; 13:5). Katakajin ni̱ma̱le je én xi chja̱koai, koaan i̱ kʼuínlai: “Jméni xi tsakʼinlai Jeobá kʼianga tsakʼaitʼalai yaoli. Jókisʼe kon Niná nga kichanisʼenngindái yaoli (Proverbios 27:11). Jókisʼe kon je Na̱i (1 Pedro 5:8)”. Nʼio machjén nga kʼoéxkialai bersíkulole Biblia jolani je xi kanikʼaxkiaa. Ánni. Kuinga nʼio koasenkao je ndsʼee kʼoa ska̱jin ni̱ma̱le.c (Tʼexkiai nota.) (Tʼexkiai Hebreos 4:12.)

      KIXI KATAMAI

      12, 13. 1) Jótsakʼé kjoafaʼaitsjenle Eliseo kʼianga títsjoánganʼiole je Elías. 2) Jmé kjoanda xi kitsjoale Jeobá je Eliseo nga kixi koan.

      12 Je jtín machjénle nganʼioli. Jméni xi koasenkaoli nga nda si̱xálai Jeobá. Kataʼyala je choa̱le Eliseo, je choʼndale Niná xi tsakʼéjna nichxin kjoatse.

      13 Jela kjoan jan jmi nó tjínle nga kʼoakitsole profeta Elías je Eliseo nga katabasenkao. Je Eliseo kjitʼanangi koanjyole. Kixi koan kʼoa tsakasenkao je Elías ninga nangi tíjna xá xi kisʼin (2 Reyes 3:11). Jaon nó kitsoyale Elías je Eliseo. Kʼianga tojeme kjoetʼa je xále Elías ya naxinandá Israel, kʼoakitsole je Eliseo nga koa̱n jetokʼoakji koasenkao. Tonga Eliseo jan kʼa i̱ kitsole: “Alikui sikʼéjnale”. Kʼoatsakʼé kon nga ya kʼoéjnakao Elías. Kʼoa je Jeobá tse kjoanda kitsjoale nga kixi koan. Jmé kjoandani. Ñaki tsabe josʼin kimingʼa “jinntjao̱nʼio” je Elías (2 Reyes 2:1-12).

      14. 1) Jósʼin koa̱n skénngile choa̱le Eliseo je xi sʼa xti. 2) Ánni nga nʼio chjísínile nga sitjoson je xá xi sʼenele je xi sʼa xti.

      14 Jósʼin koa̱n chjénngi je choa̱le Eliseo. Ñaki kao kjoatsjoa titjosuin tojme xáni xi kʼoaili, ninga tochoa xá. Tikjaʼaitsjain kʼianga je chjotajchínga xi tíbakóyali miyoli mani. Kʼoatʼinlai nga ʼyachjí josʼin tíbasenkaoli kʼoa nga mesali kʼoasʼiain jmeni xá xi male. Ñaki kixi katamai kʼoa titjosuin xá xi kʼoaili. Ánni. Nga̱ kʼoasʼin skoe̱ni je xi chjotajchínga sʼin tjío kʼianga je Jeobá xi mele nga tsesa xá katabʼaili ya jinjtín (Salmo 101:6; tʼexkiai 2 Timoteo 2:2).

      JCHAXKUÍN JE XI CHJOTAJCHÍNGA SʼIN TJÍO

      15, 16. 1) Jósʼin tsakakó je Eliseo nga tsabexkón je xi tsakakóyale. 2) Ánni nga kisinʼiotʼasíni Eliseo je profeta xi ngikʼa.

      15 Jme xi kisʼin Eliseo kʼoati kui bakóná nga nʼio machjén nga jchaxkuín je xi chjotajchínga sʼin tjío nga̱ jetjínle kjoafaʼaitsjen. Kʼianga jekikonle profeta xi ya tsʼe Jericó, je Elías kao Eliseo yaa ki ya xo̱ngá Jordán. Je “Elías kiskoé najño xi yʼakjá kʼoa tsakáxkóyaa kʼoa tsakále nandá, kʼoa je nandá koanjaoyaa [...] kʼoa to nangikixí chon nga jaʼa nga jao”. Xijekoan, kʼianga tjíotsoma, je Eliseo nʼio nda tsakasénño jme xi kitsole Elías. Alikʼia kʼoasʼin kisikjaʼaitsjen je Eliseo tsa jemayejele. Kʼianga jekimingʼa je Elías “ya jinntjao̱nʼio”, je Eliseo ijngokʼa ki ya jña kijna xo̱ngá. Tsakále nandá kao najñole Elías kʼoa kinchjaale Jeobá. Kʼoa je xo̱ngá koanjaoya ijngokʼa (2 Reyes 2:8-14).

      16 A kaʼyaní nga je kjoaxkón xi títjon tsakʼéjna Eliseo tikuikjoanni je kjoaxkón xi tofetʼani tsakʼéjna Elías. Je Eliseo alikui kʼoasʼin kisikjaʼaitsjen tsa koa̱n kʼoasʼin josʼin mele nga jetjínle nganʼio. Tojo kʼoakjoán kisʼin jokisʼin je Elías. Kʼoasʼin tsakakóni nga bexkón je xi kitsoyale. Kʼoa nga kʼoakisʼin kʼoati tsakasenkao je profeta xi ngikʼa nga kisinʼiotʼa je Eliseo (2 Reyes 2:15). Jankan nó nga profeta koan Eliseo, kʼoa je Jeobá kitsjoale nganʼio nga ngisa nkjín kjoaxkón tsakatío tikʼoajinni Elías. Jmé xi bakóyale jebi.

      17. 1) Jósʼin skénngi je choa̱le Eliseo je xi sʼa xti. 2) Nga jekoai nichxin, jmé xi sʼin je xi sʼa xti.

      17 Kʼiatsa tsesa xá kʼoaili ya jinjtín, ali kʼoajinsʼin nikjaʼaitsjain nga kjaʼaí sʼin si̱xái. Tokʼianí nga koa̱n si̱kʼantjaiyai josʼin maxá kʼianga je jtín xi machjénle kʼoa tsa kʼiaje̱ nga je naxinandále Niná kʼoakuitso nga tjínnele kʼoantjaiya josʼin kjimaxá. Alikʼiajin jme xi nikʼantjaiyai tsa toji xi kʼoasʼin meli. Tikjaʼaitsjain joná kisʼin Eliseo, tojo kʼoakjoán kisʼin jokisʼin je Elías. Kʼoasʼin tsakakóni nga tsabexkón je xi kitsoyale. Kʼoa kuinga kʼoati kisinʼiotʼani je profeta xi ngikʼa. Tikʼoasʼinni ji, tsa kʼoasʼin si̱xái jotso Biblia, josʼin tsakakóyali je xi chjotajchínga sʼin tjío, koakoní nga ʼyaxkuín. Kʼoa je ndsʼee xi tjín ya jinjtín kʼoati sinʼiotʼali (tʼexkiai 1 Corintios 4:17). Kʼianga jengisa sʼe̱li kjoafaʼaitsjen koaan si̱kʼantjaiyai tsa jmeni xi ngisa koasenkao je jtín nga tsín kʼoéjnatjenngi josʼin tísíxá naxinandále Niná. Nga jekoai nichxin, jé Jeobá koasenkaoli. Tsakui nichxin ngisa tse jme xi sʼiain tikʼoajinni jme xi kisʼin je xi tsakinyakaoli, tojo koan je Eliseo (Juan 14:12).

      18. Ánni nga nʼio maxátíyasínile nga kuinyakoaa je ndsʼee xi tjío ya jinjtín.

      18 Choyalee kʼianga koasenkao je xi chjotajchínga sʼin tjío nga jao kjoaʼmiya jebi nga tsesa nichxin katasíkʼayale je ndsʼee nga katabinyakao. Kʼoa bʼetsʼoaníjin nga ngisasa nkjín ndsʼee katasímekon nga sikuinda je jtín. Kʼoakoa̱nni nga nʼio koatio je jtín xi tjío jngo tjíjtsa Sonʼnde. Kʼoa koasenkaoná nga jngó jngoá nga kixi kjuintʼalee Niná nichxin xi nroaján.

      a Kʼiatsa tíjna jngo ndsʼee xi sʼa xti xi jetjínle kjoafaʼaitsjen kʼoa tjínle kjoanangitokon kʼoa koa̱n sixá ya jinjtín, je xi chjotajchínga sʼin tjío koaan katasíkasén xo̱n nga siervo ministerial katama ninga kjesa bichójinle kan nó (1 Timoteo 3:8-10, 12; chótʼai je rebista La Atalaya xi tsʼe 1 de julio de 1989, pájina 29).

      b Salmo 71:5, 17: “Nga̱ jiní je kjoachoyana, ji Jeobá xi batexomalai ngayeje, ji tisinʼiotʼale saʼnda nga sʼa xtia. Ji Niná, ji tsakʼinyanái saʼnda nga sʼa xtia, kʼoa saʼnda ndʼaibi tojo tixinyaña nga naskánatjín je xáli”.

      c Kʼianga chja̱koai je ndsʼee, koaan si̱chjain je rebista La Atalaya xi tsʼe 15 de abril de 2012, pájina 14-16, párrafo 8-13, kʼoa kao je libro “Kjoatsjoachale Niná”, ya kjoaʼmiya 16, párrafo 1-3.

      Kjoafaʼaitsjen xi koa̱n sichjén je xi chjotajchínga sʼin tjío kʼianga kuinyakao je ndsʼee

      KUI jebi kjoafaʼaitsjen xi kitsjoa kʼa je xi chjotajchínga sʼin tjío kʼoa nda tíbichótsjoá:

      1. Nda choa̱ tʼejnalai jmeni xi si kʼoa jmeni xi nʼiai.

      2. Tisenkoai je ndsʼee nga tojngo nó katabʼéxkiani Biblia ánni nga ngisa nda koa̱nmiyosíni Jeobá.

        Jngo xi chjotajchínga sʼin tíjna tíbakóyale jngo siervo ministerial josʼin kuitsoya kao xi ma xinyáya xo̱n
      3. Ñatjen tʼinyason. (Chótsenlai sén xi faʼaitʼa ya portada.)

      4. Tʼinyalai josʼin kʼoejna je kjoajtín xi sʼejna nga mangínkʼinyasoán nga katabinyakao je ndsʼee.

        1. Kʼianga tínchja̱ya jngo xi chjotajchínga sʼin tíjna; 2. Jngo xi chjotajchínga sʼin tíjna tíbakóyale jngo siervo ministerial; 3. Kʼianga tínchja̱ya jngo xi siervo ministerial sʼin tíjna
      5. Kʼianga jngo kjoanokjoaya kʼoai je xi basen ora sʼejna, jngo bosquejo tʼailai je ndsʼee ánni nga skótsensínile josʼin tsakʼendai.

      6. Sakʼoa kʼoatʼinlai nga katafikonno kao je familiale nga chotʼayajtíon ya yaniʼyano.

      7. Kʼoatʼinlai nga tangínkʼinyason kao familiale ya jñani to choa testigo tjín kʼoa tsa ya jñani tsínje̱.d (Tʼexkiai nota.)

      d Nʼio nkjín xi chjotajchínga sʼin tjío ya África, América, Asia, Australia kao Europa tjíofitjenngi kjoafaʼaitsjen jebi kʼoa nʼio nda tjíobichótsjoá.

      JÓSʼIN TSOYANILE

      • Nga bisenkoaa jngo ndsʼee: Kʼianí nga jngo xi chjotajchínga sʼin tíjna xi tjínle kjoafaʼaitsjen bakóyale jngo ndsʼee josʼin sikuinda je jtín

Xo̱n xi énná faʼaitʼa (2002-2025)
Tʼechjoalai cuentali
Titjásʼain cuentali
  • énná
  • Tikasénlai tsa ʼyani
  • Josʼin meli nga katamatsen
  • Copyright © 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
  • Josʼin koa̱n koa̱nchjén
  • Josʼin sʼejnatjao én xi faʼainajin
  • Josʼin machjén jme xi betʼai
  • JW.ORG
  • Titjásʼain cuentali
Tikasénlai tsa ʼyani