JONA
1 Yehova walekele Jona* muna Amitai ngwendi: 2 “Katuka, uye ku Ninive ije yapwa nganda yakama, ukambulule muzimbu wa kuisompa, mwafwa njinamono bilinga byabibi bya banu bayo.”
3 Oloni Jona wakatukile mangana atunde kuli Yehova na kutewela ku Tashishi. Wasikumukile ku Jopa, co wawanene bwato bwakele na kuya ku Tashishi. Ngeci wafwetele bimbongo bya ngila na kukobela mu bwato mangana aye ku Tashishi, kutewa Yehova.
4 Co Yehova wahuwisile lihunzi lyakama ha kalunga-ndonga. Olyo lihunzi lyatenukile manene, co lyashakele kulingisa na bwato butabozoke. 5 Baka-kujabula batewele manene, co umo na umo wabo washangumukile kutambeka kuli njambi yendi, kulomba bukwasi. Bashangumukile na kumbila bitenga mu kalunga-ndonga mangana bwato bwehuke. Oloni Jona wasikumukile mu mutamba wa bwato wa mukati,* co walalele na kuya mu tulo. 6 Kapitau wa baka-kujabula wamushwenene na kumuleka ngwendi: “Bika biunalalela? Induka, tambeka kuli njambi yobe! Hamo Njambi wa busunga atutetela, mangana keti tunyonge.”
7 Co balilekele umo na mukwabo ngwabo: “Ijeni tute ñela mangana tuwane natunenela obu bukalu.” Batele ñela, co yawililile Jona. 8 Bamulekele ngwabo: “Shukulu-kambu tuleke, iya natunenela obu bukalu? Ukapanga cipangi muka, co utunda kuli? Utunda ku lifuti muka, co ku banu ba muyati muka?”
9 Wabakumbulwile ngwendi: “Nji kaHebelu, co njikazibila lyoba* Yehova Njambi wa melu, uje watangele kalunga-ndonga na nunda.”
10 Aba banalume bazibile manene lyoba, co bamwihwile ngwabo: “Bika biunalingi?” (Aba banalume bazibukile ngwabo wakele na kutewa Yehova, mwafwa wabalekele.) 11 Ngeci bamwihwile ngwabo: “Tukulinge bati mangana kalunga-ndonga oloke?” Mwafwa lihunzi lyakele na kulibwezelela manene ha kalunga-ndonga. 12 Wabakumbulwile ngwendi: “Njikakuleni munjumbile mu kalunga-ndonga, co kalunga-ndonga oloka, mwafwa njizibuka ngwange eli lihunzi lyakama linamizila mwafwa yange.” 13 Nameme ngoco, aba banalume bajabwile na nzili* mangana batwale bwato ha nunda, oloni bonowele mwafwa lihunzi lyatwaleleleleho kuhuwa manene ha kalunga-ndonga.
14 Co batambekele kuli Yehova na kwendeka ngwabo: “Naana! Obe Yehova, shukulu-kambu, keti tunyonge mwafwa you munalume!* Keti utwane mulonga mwafwa ya maninga a kujeneka mulonga, mwafwa unalingi muunashakelele, obe Yehova.” 15 Co bakakwile Jona na kumumbila mu kalunga-ndonga, co kalunga-ndonga wolokele. 16 Aba banalume bazibile lyoba mwafwa ya Yehova, co balambwilile Yehova mulambu na kulinga bikumiiyo.
17 Yehova watumine isi wakama kwakulehula Jona, co Jona wakele mwimo lyowo isi matangwa atatu, butsiki na mutanya.
2 Co Jona walombelele kuli Yehova Njambi yendi oku ali mwimo lya isi. 2 Wendekele ngwendi:
“Munjakele mu bukalu njatambekele kuli Yehova, co wanjikumbulwile.
Njalililile kuli yobe kulomba bukwasi munjakele ha masima* a Cihilo.*
Wazibile lijwi lyange.
3 Muwanjumbilile ha masima, kwisi ya kalunga-ndonga,
Mema a nzili anjingumbwile,
Mankimba obe akama oshe anjungumwine.
4 Co njendekele ngwange, ‘Unanjitundisa ku mesho obe!
Njasa kutala bati lalo tempele yobe ya kujela?’
5 Mema anjingumbwile na kwaka buyoye bwange mu bushonde.
Njambwitamene ha nzinga.
Mwila wa mu kalunga-ndonga walizengelele ku mutwe wange.
6 Njaselyamene kwisi ya minkinda.
Tupateso twa lifuti-libu twakele na kunjishokeyeya myaka yoshe.
Oloni watundisile kuyoya kwange mu bwina, obe Yehova Njambi yange.
7 Munjakele muyehi na kutsa, njanukile Yehova.
Co lilombelo lyange lyetele kuli yobe, mu tempele yobe ya kujela.
8 Baje banalyana ku tumponya ba kujeneka seho bebala uje nabamwesa cizemo cije kucesi kutenguluka.
9 Oloni yange, njikwana mulambu wa kukandelela na lijwi lyange.
Njilinga binjinalikumiiya.
Kwoboka kwatunda kuli Yehova.”
10 Mu kwita kwa simbu, Yehova washikile uje isi, co washanjelele Jona ku nunda.
3 Co Yehova walekele Jona lwamucibali ngwendi: 2 “Katuka, uye ku Ninive ije yapwa nganda yakama, ukambulule muzimbu unjikuleka.”
3 Ngeci, Jona wakatukile na kuya ku Ninive mu kwononoka lijwi lya Yehova. Ninive yapwile nganda yakama manene,* co munu wasele kwendamo matangwa atatu. 4 Co Jona wakobelele mu nganda na kwenda bungenzi bwa litangwa limo. Wakele na kwambulula ngwendi: “Kunasala lika matangwa 40, co Ninive bainyongesa.”*
5 Ngeci, banu ba mu Ninive bakulahelele Njambi, co banene mutambi wa kulibindika kulya na kuzala bikeleya, kutunda ku wamundondo kutwala ku wakama. 6 Mwene wa Ninive mwazibile owo muzimbu, wakatukile ha litanda lyendi, co washulwile bizalo byendi bya bumwene na kuzala cikeleya na kutumama mu lito. 7 Kutundaho, washikile ngwendi bane ou mutambi mu Ninive mwoshe ngwabo,
“Mwene na bamyata bendi banashiki ngwabo kukwesi munu nambe kasitu, ngombe nambe manga napande kulya cuma coshe-coshe. Kubapandele kulya byakulya nambe kunwa mema. 8 Bazale bikeleya, ipwe munu nambe kasitu, co batambeke kuli Njambi kutundilila kwisi ya mbunge na kutunda ku bingila byabo byabibi na kwecela bilinga byabo bya bukenya. 9 Iyajo azibuka? Hamo Njambi wa busunga atengulula byanayongola kulinga na kutula butenu bwendi, mangana keti tunyonge?”
10 Njambi wa busunga mwamwene bibalingile, omwo wamwene ngwendi banatundu ku bingila byabo byabibi, watengulwile biyongola byendi bya kubanenela bukalu bwendekele ngwendi abanenela, co kabunenele.
4 Oloni ebi byazibisile manene Jona kubihya ku mbunge, co walubalele manene. 2 Co walombelele kuli Yehova ngwendi: “Naana! Obe Yehova, kuma ebi keti bikebyo binjatewele munjakele mu lifuti lyange? Mukemwo njashakele kutewela ku Tashishi ha kulibanga, mwafwa njazibukile ngwange u Njambi wa mema ku mbunge* na kutetela, uje kesi kulubala bwasi, uje wakala manene na cizemo cije kucesi kutenguluka, uje kesi kuziba kubwaha kwana banu kashitiko. 3 Ngeci, obe Yehova, shukulu-kambu njitsiye, mwafwa cibwaha nga njitsa kutubakana kuyoya.”
4 Yehova wamwihwile ngwendi: “Kuma unapande kulubala manene ngacije ndi?”
5 Ngeci, Jona watundile mu nganda na kukatumama ku butuhukilo bwa litangwa bwa nganda. Walipangelele munzinze na kutumamamo mangana amone bilingiwa ku nganda. 6 Kutundoho, Yehova wamenesele intwi ya bishuwa na kuilingisa ikole helu lya mutwe wa Jona mangana akale mu munzinze wayo na kutepulula ku bishoti byendi. Co Jona wabwahelelele manene mwafwa yoyo intwi.
7 Oloni lyamukwabo simbu kanda litangwa likye, Njambi wa busunga watumine likoloto, walendele mukolobozi wa intwi ya bishuwa, co yajujwamene. 8 Litangwa mulyashangumukile kutwa misha, Njambi watumine lalo lihunzi lya kushaluka lya ku butuhukilo bwa litangwa, litanya lyatwililile ha mutwe wa Jona, co wazeyele manene. Watwaleleleleho kulomba ngwendi atse, co watwaleleleleho kwendeka ngwendi, “Cibwaha nga njitsa kutubakana kuyoya.”
9 Njambi wehwile Jona ngwendi: “Kuma unapande kulubala manene ngacije mwafwa ya intwi ya bishuwa ndi?
Jona wakumbulwile ngwendi: “Njili na lisesa lya kulubala, njalubala manene, co njishaka na kutsa.” 10 Oloni Yehova wendekele ngwendi: “Uli na kuziba kubihya ku mbunge mwafwa ya intwi ya bishuwa, ije kuwapangelele nambe kuikolesa, yakolele mu butsiki bumo, co inatsi mu butsiki bumo. 11 Kuma yangeco kunjapandele kutetela Ninive ije yapwa nganda yakama, muje mwakala banu ba kutubakana 120,000 baje kubazibuka kwangununa bubwa na bubi,* hamolika na bimuna babo babangi ndi?”
Kulumbununa “Liyembe.”
Nambe “mulili wa kwisi.”
Nambe “njikalemesa.”
Nambe “besekele mwoshe mubaselele.”
Nambe “mwafwa ya mwonyo wou munalume.”
Nambe “mwimo.”
Nambe “Sheo,” kulumbununa cihilo ca cifwisa ca banu boshe. Taleni Majwi Abanalumbununa.
Lijwi na lijwi “nganda yakama ku mesho a Njambi.”
Lijwi na lijwi “baifungulula.”
Nambe “wamubwa.”
Nambe “kwangununa liboko lya cilyo neli lya cimoshwe.”