CILONGESA 4
Mwakupangela Mwamubwa Bipangi
BIKA BYALIBUNGILA MU KUPANGA MWAMUBWA BIPANGI?
Banu baje baka-kupanga mwamubwa bipangi bakabakulahela. Bakapanga mwamubwa bipangi bibabana, co bakabimanesa ha simbu inapande.
Mwanike wamundondo nendi asa kulilongesa kulinga mwamubwa bipangi, nameme kasa kulinga bipangi byakama. Libulu lya Parenting Without Borders ngwalyo: “Banike mubakakala na bingonde 15 bakalingi byoshe bibabaleka bisemi babo, oloni mubakete ha bingonde 18 bakatembwinina byuma byoshe bibalinga bisemi babo. Mu mitambela yaingi, nga bana bali na myaka 5 kutwala ku 7, bisemi babo bakashangumuka kubalongesa mwakupangela bipangi bimo bya ha njubo. Nameme banapu banike, oloni bakakwasa mu bipangi byabingi.”
BIKA KWAPWILA KWA SEHO KUPANGA MWAMUBWA BIPANGI?
Mu bisemwa bimo banike mubakakolo bakaseze bisemi babo na kukalibwekela, oloni kukabakaluwila co bakeluka lalo ku bisemi babo. Kuli byuma bimo bikonowesa banike balibwekele. Hamo bisemi babo kubabalongesele kupangesa mwamubwa bimbongo, kunyunga njubo na mwakuliyoyesela ha litangwa na litangwa.
Ngeci, kwapwa kwa seho kulongesa bana beni mangana bazibuke mwakuliyoyesela nga banakolo. Libulu lya How to Raise an Adult ngwalyo: “Kumwapandele kutwalelelaho kulingila muneni byuma byoshe, mwafwa nga eta ha myaka 18 kukamukaluwila kulimwena.”
MWAKULONGESELA MUNENI KUPANGA MWAMUBWA BIPANGI
Mwaneni bipangi ha njubo.
CINANGULO CA MU MBIMBILIYA: “Kuundangana manene uwanaho bimo.”—Visimo 14:23.
Banike bashaka kupangela hamo na bisemi babo. Ngeci kwakubwa kwana bana beni bipangi ha njubo.
Bisemi bamo kubashakele kwana bana babo bipangi. Bakasinganyeka ngwabo bana babo baje bacili ku sikola banapande kuzezama na bipangi bya ku sikola, kukwapandele kubana bipangi byeka lalo.
Oloni banike baje bakapanga bipangi bya ha njubo, bakalingi mwamubwa ku sikola mwafwa banalilongesa kupanga mwamubwa bipangi bibabana na kubimanesa. Libulu lya Parenting Without Borders lyendekele lalo ngwalyo: “Nga bana bashaka kukwasa bisemi mu bipangi, oloni bisemi bababindika, bana basinganyeka ngwabo kukwasa bakwabo kukwapwile kwa seho . . . Co lalo basinganyeka ngwabo byuma byoshe babapangelabyo.”
Nga banike balinga-linga bipangi bya ha njubo simbu yoshe, co balilongesa kukwasa bakwabo kesi kutonda lika bukwasi ku bakwabo. Bipangi bya ha njubo bikwasa bana beni bazibuke ngwabo nabo bali na cipangi ca kukwasa naanga.
Kwaseni bana beni bazibuke ngwabo kuli bubi bukatundu mu kusebuka.
CINANGULO CA MU MBIMBILIYA: “Nga utolilila ku bije bakunangula, na kukala na cizango ca kulilongesa, co ukapwa muka-mana.”—Visimo 19:20.
Nga muneni nasebuka, cakumwenako nga nabiisa cuma cambala kesi mushweke bubi bwendi. Oloni muneni napande kulitabela mulonga na kulomba likonekelo nambe kufwetela banu banabiisila.
Bana beni mubazibuka ngwabo banapande kuliwana na bukalu butunda mu kulimbenja kwabo, co:
bapwa ba kulongwa na kulitabela milonga yabo
kubabangeya bakwabo milonga ibanalingi
kubalyamena nga banabiisa
balomba likonekelo nga banapande kulinga ngoco