Lilavelelo Muka Twakala Nalyo ha Vathsi Vetu?
Yombi wehwile kuthañulu ngwendi: “Nga munu atsa, kuma asa kuyoya lalo ndi?” (Yombi 14:14) Neni mpamo mwalihulaho laja chihula echi. Muthziva vati ngwe vamileka ngwavo munatha kukaliwana lalo na vanu vamwathzema vaje vathsile, cho nakuyoya navo mwamuvwa hano hathi?
Mbimbiliya yatukulahetha ngwayo: ‘Vanu vetu vanatsi vakayoya lalo! Vakasanguka.’ Mbimbiliya yendeka lalo ngwayo: “Vaka-vushunga vakakala mu lifuti, co vakayoyelamo ku myaka yoshe.”—Isaya 26:19; Myaso 37:29.
Hakushaka ngwetu tukulahele mu vyuma viyatukulahetha Mbimbiliya, tunapande kukumbulula vihula vyakulema vino: Vika vivakathsila vanu? Vathsi vali kuli? Twatha kutanekeya vati ngwetu vathsi vakayoya lalo?
Kuthsa, na Vyuma Vije Vikalingiwa Kuli Yetu Nga Tunathsi
Mbimbiliya yendeka mwa vuthunga ngwayo Njambi kashakele ngwendi vanu vathse, embwe. Watangele vanu vavali vakulivanga va Andama na Eva, nakuvaka mu lihya lya Endeni hano hathi. Cho wavalekele ngwendi vakite vana nakwametha Palandaisi yavo yete kwayita kaye koshe. Wavalekele ngwendi vathsa nga vajomboka mashiko endi.—Kushangumuka 1:28; 2:15-17.
Andama na Eva valumbilithile vuvwa vwa Njambi, cho kuvamwononokele ngechi wavathzangamethele ngwe muje mwavalekele. Njambi walekele Andama ngwendi: “Ukeluka ku livu kuje kuwatundile. Omwo yove watundile ku livu, co ukeluka lalo ku livu.” (Kushangumuka 3:19) Thimbu kanda Andama vamutange, nakumo kwakele kwayi, wapwile livu. Mukujeneka kwononoka kwendi, nambe mu vuvi vwendi, Andama vamulekele kwiluka ku livu, cho kayoyele lalo.
Ngechi kuthsa kwapwa kujeneka kuyoya. Mbimbiliya yendeka kulithevuka kwakala ha kuthsa na kuyoya ngwayo: “Fweto ya vuvi inapu kutsa, oloni vwana vwa Njambi vunapu mwonyo wa myaka yoshe.” (Loma 6:23) Mbimbiliya yasholola ngwayo nga munu nathsi kethi kuthzivuka chuma nambe chimo, mwafwa yendeka ngwayo: “Vaka-kuyoya vazivuka ngeci litangwa limo vakatsa, oloni vatsi neci vene vazivuka cai.” (Muka-kwambulula 9:5) Nga munu nathsi, Mbimbiliya yendeka ngwayo: “Omwo munu atsa, co eluka ku livu, matumbe endi oshe ahwa a litangwa lije atsa.”—Myaso 146:3, 4.
Vika vitukathsila tuvavoshe okuni Andama na Eva vakevo vajombokele lije lishiko mu Endeni? Tukathsi mwafwa tuvavoshe twathemukile hanima yakutengulukila Njambi kwa Andama, ngechi tuvavoshe twathwanene vuvi na kuthsa kutunda kuli ikeye. Mbimbiliya yendeka ngwayo: “Vuvi vwezile ano akaye ali munu umolika [Andama], co vuvi vwendi vunanene kutsa. Co kutsa kunete ku miyati yoshe ya vanu.”—Loma 5:12; Yombi 14:4.
Munu atha kwihula ngwendi: ‘Kuma vanu kuvakele na mwonyo wakujeneka kuthsa, uje ukatuhuka mumuvila hakuthsa ndi?’ Omu mukemwo muvalongetha vanu vavangi. Vakendeka ngwavo kuthsa kunapu ngila yakuya nakuyoyela kweka. Lijwi lya Njambi kulyalongethele ngocho. Oloni lyalongetha ngwalyo yeni munapu mwonyo, cho lalo mwonyo weni wapwa yeni vene, na vilyo vyeni vyoshe na vithinganyeka vyeni vyoshe. (Kushangumuka 2:7, NW; Visimo 2:10) Mbimbiliya yendeka lalo ngwayo: “Woshe uje elwisa muka-vuvi ku kupenga-penga kwendi novola mwonyo wa uje muka-vuvi kutunda ku kutsa.” (Yakomba 5:20) Nahamo hayi hayatumbula Mbimbiliya ngwayo munu wakala na mwonyo wakujeneka kuthsa uje ukatuhuka mumuvila hakuthsa.
Vanu Vakatha Kuyoya Vati Lalo?
Omwo vuvi na kuthsa vyethzile mu kaye, Njambi washolwele ngwendi vathsi vakayoya lalo hakuvathangula. Ngechi Mbimbiliya yalumbununa ngwayo: “Avilahama wakulaelele ngeci Njambi asa kusangula [munendi Isaka] ku vatsi.” (VaHevelu 11:17-19) Avilahama wakulahelele Muka-ndthzili Yoshe, mwafwa Mbimbiliya yendeka ngwayo: “Ikeye wapwa Njambi wa vaka-kuyoya, kesi wa vaka-kutsa embwe, omwo vyoshe vilinakuyoyela muli ikeye.”—Luka 20:37, 38.
Njambi Muka-ndthzili Yoshe wakala na lishungu, cho lalo wakala na ndthzili yakuthangula vathsi vaje vanashaka. Yesu Kilisitu wendekele ngwendi: “Kesi mukomoke a cuma eci, omwo simbu ilinakwija omwo vatsi voshe vakaziva lijwi lyendi, co vakatuuka mu vimbumbo vyavo.”—Yowa 5:28, 29; Vilinga 24:15.
Omwo mwetile thimbu yayindondo kutunda haje Yesu wendekele awa majwi, wawanene vanu vali nakutunda mu nganda ya Naine mu Isalele vanambata chivimbi. Owu mukwenje wa kuthsa wapwile mwana umo lika wa fwile. Omwo Yesu wamwene uje fwile ali nakulila manene, wamuthzivilile mema ku mbunge. Cho wendekele kuli uje chivimbi ngwendi: “Ove mukwenje! Njikuleka ngwange induka!” Uje mukwenje watumbamene, cho Yesu wamwanene kuli vaina.—Luka 7:11-17.
Omwo Yesu wayile ku njuvo ya Njailosi, mukulunu mu sinangonge ya vaYunda, vanu vavwahelelele manene ngwe muje mwavwahelelele uje fwile hakumuthangwila munendi. Muna Njailosi wa munakathzi wa myaka yakuthemuka 12 wathsile. Oloni omwo Yesu wetele ku njuvo ya Njailosi, wayile kuli uje mwana wakuthsa nakwendeka kuli ikeye ngwendi: “Munange, induka!” Cho wendukile!—Luka 8:40-56.
Omwo mwetile matangwa, Lazalu kavuthamba ka Yesu, nendi wathsile. Omwo Yesu wetele ku njuvo ya Lazalu, mwetile matangwa awana kutunda hakuthsa kwa Lazalu. Nambe Mata, ndokathzi ya Lazalu wathzivile manene vuthiwa, oloni wakele na lilavelelo, mwafwa wendekele ngwendi: “Njizivuka ngwange akasanguka a litangwa lyakukotoka.” Yesu wayile ku mbumbo ya Lazalu, cho walekele vanu vatundithe limanya lije vafwikile ku mbumbo, cho wamuthanene ngwendi: “Lazalu, tuukamo!” Cho Lazalu watuhukilemo!—Yowano 11:11-44.
Lihuleni chihula echi: Vyuma muka vyalingiwile kuli Lazalu ha matangwa awana akuthsa kwendi? Lazalu kendekele ngwendi wayile mwilu, nambe ngwendi wakele mu mbulu ya tuhya na kuyandangela, embwe. Nga mukemwo muchafwile, ngwe wambulwile. Lazalu kathzivukile nambe vimo omwo wathsile. Ngwe Yesu kethzile nakumuthangula, ngwe wakele vene muje mu mbumbo noho “akasanguka a litangwa lyakukotoka.”
Evi vikomowetho vyalingile Yesu vyakuthangula vanu vyavakwathele lika mu thimbu yayindondo, mwafwa vaje vanu vathangwile vathsile lalo. Nambe ngocho, vyuma vyalingile Yesu myaka 1,900 yineti kunima vyasholola ngwavyo vathsi vakayoya lalo mu ndthzili ya Njambi! Ngechi evi vikomowetho vyavindondo vyalingile Yesu vyasholola vyuma vyakalinga hano hathi mu Vumwene vwa Njambi.
Nga Munu Itwathzema Nathsi
Nga chitothzi chetu kuthsa natuwana, vuthiwa vwetu vunatha kwama manene nambe twakulahela ngwetu vathsi vakathanguka. Avilahama wakulahelele ngwendi munakathzi wendi akayoya lalo, nambe ngocho Mbimbiliya yendeka ngwayo “Avilahama walinyengele nakulila manene ha kutsa kwa Sala.” (Kushangumuka 23:2) Yesu walilile ndi? Omwo Lazalu wathsile, Yesu “wakele manene na vusiwa mu mbunge yendi,” cho kutundaho “walilile.” (Yowano 11:33, 35) Ngechi, nga munu imwathzema nathsi, kulila kuchilumbununa ngwavo mwapwa muvakuthzeya, embwe.
Nga mwana nathsi, chikapu chachikalu manene kuli vaina. Mbimbiliya nayo yatava ngwayo vaina ya mwana vakathzivi vuthiwa vwakama manene. (2 Vimyene 4:27) Ishe ya mwana nendi chikamukaluwila manene. Mwene Ndaviti walinyengele hakuthsa kwa munendi Avisalome ngwendi: “Cinapandele nga yange kunjatsa kwinga mu mwela wove.”—2 Samwele 18:33.
Hakuwana mwakulahela mukuthanguka kwa vathsi, kethi mutwaleho lika kukala na vuthiwa. Mbimbiliya yendeka ngwayo “kesi mukale na vusiwa, ngwe vaje kuvesi na [lilavelelo].” (1 Tesalonika 4:13) Oloni lombeni mushwene kuyehi na Njambi, mwafwa Mbimbiliya yamikulahetha ngwayo Njambi ‘amikwatha.’—Myaso 55:22.
Vithoneka vyoshe vinatundu mu Mbimbiliya ya Livulu lya Shukulu Kalunga, oloni vije vili na NW vinatundu mu Mbimbiliya ya New World Translation of the Holy Scriptures—With References.