KAPETULU 16
Vyaneni Liyavolo na Matumbe Endi
‘Vyaneni Liyavolo cho amijenjuka.’ —YAKOMBA 4:7.
1, 2. Veya vakathzivi kuvwaha ha thimbu ya chimbwitiko?
NGA MUNAPANGELA Yehova myaka yaingi, cho munatolilila ku viñanda vyavingi vya chimbwitiko ha viwano vyetu vyakama. Nameme munatolilila lwalwingi ku viñanda evi, oloni mukavwahelela manene ha kumona vaje vanatumbama kulutwe lwa vutenda vakatuka mangana vavambwitike. Vanu mu mbunga vakavwahelela manene na kushangumuka kukandelela. Vithimbu vimo munatha kuthotola mithothzi ha kumona chivunga cha vanu vaje vanalyana kupangela Yehova. Ha thimbu eyi tukavwahelela manene.
2 Nameme ku mutambela kutwakala tukamono vanu vavambwitika vithimbu vimo na vimo mu mwaka, oloni tungelo vakevo vakavamono lwalwingi. Achithinganyekeni ‘kujolela kukakala mwilu’ ha kumona lyundthzi lya vanu mu kaye koshe valivwethzelela ku munga ya Yehova ya hano hathi chalumingo na chalumingo. (Luka 15:7, 10) Tungelo vakavwahelela manene ha chuma echi.—Hangai 2:7
LIYAVOLO “ALI NA KWENDANGANA NA KWANENA NGWE NDUMBA”
3. Vika Satana ali na kwendangana na “kwanena ngwe ndumba,” cho ashaka kulinga vika?
3 Oloni kuli vamo vakaluvala manene ha kumona vanu vaya ku chimbwitiko. Satana na vandemone vendi vakaluvala ha kumona vanu vathethza kano kaye kakavi. Satana walishashele ngwendi na umo wai ali na kupangela Yehova mwafwa ya chithzemo. Cho lalo wai atha kutwalelelaho kupwa wa kulongwa nga ali mu vyetheko vyakama. (Tandeni Yombi 2:4, 5.) Nga vanu valikundika kuli Yehova, chikamwetha Satana kupwa muka-makuli. Chinafu ngwe Satana vali na kumupupa vimbanda vyavingi ku mesho chalumingo na chalumingo. Mukemwo “ali na kwendangana na kwanena ngwe ndumba, ashakethzeka umo ngechi amuthanyothzole.” (1 Petulu 5:8) Ou “ndumba” ali na kushaka kututhanyothzola ku sipilitu. Ashaka kuthsiya vuthamba vwetu na Njambi.—Myatho 7:1, 2; 2 Timateo 3:12.
Nga munu alikundika kuli Yehova na kumumbwitika amwetha ngwendi Satana wapwa muka-makuli
4, 5. (a) Yehova nonwetha ndthzili ya Satana mu vingila vyakama muka vivali? (b) Vaka-Kilisitu va vuthunga vanapande kukulahela vika?
4 Nameme tunalikenge na chitothzi wamuvi, oloni kutwapandele kuthziva lyova. Mwafwa vika? Mwafwa Yehova nonwetha ndthzili you ‘ndumba wa kwanena’ mu vingila vyakama vivali. Vingila mukovyo? Ngila ya kulivanga, Yehova wapolofwetele ngwendi “mbunga yakama’ ya vaka-Kilisitu va vuthunga ikovoka “ñavava yakama” ije ikaija kulutwe. (Kujombolola 7:9, 14) Vupolofweto vwa Njambi vukalishulithilila. Nameme ikeye Satana athzivuka ngwendi katha kungumuna vanu va Njambi voshe.
5 Ngila ya mu chivali tuimwena ku majwi endekele ngamba ya Njambi umo wa kulongwa kuthañulu. Kapolofweto Azaliya walekele Mwene Asa ngwendi: “Shukulu Kalunga ali hamo neni, omwo yeni muli nendi.” (2 Mithzimbu 15:2; tandeni 1 Kolinte 10:13.) Mu Mbimbiliya muli myanja ije imwetha ngwavo kunima Satana wonwene kunyongetha vangamba va Njambi va kulongwa. (VaHevelu 11:4-40) Na ano matangwa, vaka-Kilisitu voshe vaje valikuta vuthamba na Njambi vatha kuvyana Liyavolo na kumuhyana. Lijwi lya Njambi lyatuleka ngwavo: ‘Vyaneni Liyavolo cho amijenjuka.’—Yakomba 4:7.
“TULI NA KULWA NA VINDTHZILI VYAVIVI VYA MINDTHZINDTHZIME”
6. Satana akalwitha vati vaka-Kilisitu umo na umo?
6 Satana katha kuhyana mu ndthzita ituli na kulwa, oloni atha lika kutuvulumuna nga kutwanyanyamene. Satana athzivuka ngwendi atha kutunyongetha nga athzeyetha vuthamba vwetu na Yehova. Satana akalingi vati ngocho? Natha kutulukula umo na umo, nambe kutukovelela mu kunyanyama. Tuthimutwiyeni hali evi vingila vyakapangetha Satana.
7. Mwafwa vika Satana ali na kulukula vanu va Yehova?
7 Kutulukula. Kapositolo Yowano wendekele ngwendi: ‘Kaye koshe kali mu ndthzili ya uje Liyavolo.’ (1 Yowano 5:19) Awa majwi anapu a kunangula vaka-Kilisitu voshe. Satana nathanyothzola laja vanu vavavi mu kaye. Thimbu ino ashaka kuthanyothzola vanu vaje vanamutewe, vangamba va Yehova. (Mika 4:1; Yowano 15:19; Kujombolola 12:12, 17) Nashulu vukalu mwafwa nathzivuka ngwendi nathala lika na kathimbu kakandondo. Ngechi ali na kupanga na ndthzili. Ano matangwa ali na kushaka manene kunyongetha vuthamba vwetu na Yehova.
8. Kapositolo Paulu walumbunwine vika mwendekele ngwendi tuli na “kulwa” na va sipilitu vavavi?
8 Kulifwita netu umo na umo. Kapositolo Paulu wanangwile vakwavo vaka-Kilisitu ngwendi: “Tuli na kulwa na vindthzili vyavivi vya mindthzindthzime ya ha mukambwila.” (Efeso 6:12) Mwafwa vika Paulu wapangethelele lijwi lya “kulwa” nambe ngwetu kulifwita? Mwafwa eli lijwi lilumbununa kulwa na chitothzi uje itunalikenge nendi. Ngechi Paulu wapangethele eli lijwi mangana amwethe ngwendi munu na munu ali na kulwa na va sipilitu vavavi. Nameme tuli mu lifuti muje muvakulahela va sipilitu vavavi indi embwe, oloni twanukeni ngwetu twashangumukile kulwa ndthzita kutunda ha litangwa litwalikundikile kuli Yehova. Kutunda haje hatwalikundikilile kuli Yehova, tutwalelelaho kulwa eyi ndthzita. Mukemwo Paulu watakamethele vaka-Kilisitu va ku Efeso ngwendi vanapande kwimana mbe.—Efeso 6:11, 13.
9. (a) Vika Satana na vandemone vakapangethela “matumbe” a kulithethzathethza? (b) Vika Satana akashaka kuviyitha viyongola vyetu, cho twatha kumuvyanena vati? (Kengeni chapalo ha liputa 192-193.) (c) Vutumbe muka vukwavo vututhimutwiya?
9 Matumbe amavi. Kapositolo Paulu watakametha vaka-Kilisitu vavyane “matumbe” a Satana. (Efeso 6:11) Hano Paulu nendeka ngwendi matumbe, kulumbununa ngwe anapu amangi. Va sipilitu vavavi kuvethi kupangetha vutumbe vumo lika embwe, oloni matumbe a kulithethzathethza. Vaka-Kilisitu vamo vanatha kukoletha mu chetheko chimo, oloni vanatha kuthzeya mu chetheko cheka. Mukemwo Liyavolo na vandemone vendi vakakengethetha vitulinga mangana vamone ha vuthzeye vwetu. Ngechi vakakovelela haje hatunathzeyela mangana vathsiye vuthamba vwetu na Njambi. Oloni twavethzika ha kutanekeya matumbe amangi a Liyavolo, mwafwa vatulekawo mu Mbimbiliya. (2 Kolinte 2:11) Ku maputukilo a lino livulu, twalilongethele ngwetu akapangetha lishungu lya vufuko na vavuthamba vavavi, na vupangala. Tuthimutwiyeni vutumbe vukwavo vwakapangetha Satana. Vutumbe vwa kupanda.
KULIKOVELETHA MU KUPANDA KWAPWA KULWITHA NJAMBI
10. (a) Kupanda kwapwa kuka? (b) Yehova wamona vati kupanda, indi yeni cho mwachimona vati?
10 Munu uje alikoveletha mu kupanda, nambe mu vilinga vya vundemone, alikwatathana na va sipilitu vavavi. Kutaha na vulothzi na matheno na kuthimutwiya na vakulu, vyoshe vyapwa vilinga vya kupanda. Yehova wamona kupanda kupwa kwa “vunyengwe.” (Kwituluka mu Mashiko 18:10-12; Kujombolola 21:8) Kutwapandele kulikwatathana na va sipilitu vavavi mwafwa ‘twathzinda vyuma vyoshe vije vinapu vyavivi.’ (Loma 12:9) Kulinga evi vyuma kunapu kutengulukila Tate yetu wa mwilu, Yehova.
11. Vika twendekela ngwetu Satana akalithamba nga nakwitha muka-Kilisitu alikoveletha mu vilinga vya vundemone? Aneni chakumwenako.
11 Satana ashaka ngwendi tulikovelethe mu vilinga vya kupanda mwafwa athzivuka ngwendi kulinga ngocho kunapu kutengulukila Yehova. Satana akalithamba nga nakwitha muka-Kilisitu alikoveletha mu vilinga vya vundemone. Vika vyakalithambela? Achithinganyekeni ha chakumwenako echi. Nga lishwalale umo vanamushongangeya athethze vakwavo na kuya na kukovela ha chivunga cha vitothzi, uje kapitau wa ku chivunga kwanai avwahelela manene. Natha kwimika uje lishwalale kulutwe na kumutembetha mangana athzivithe uje mukwavo kapitau ka mashwalele kuvihya. Mu chifwa chimo lika, nga muka-Kilisitu alikoveletha mu kupanda, cho nalingila shakelo kutengulukila Yehova na kushangumuka kulikwatathana na Satana. Satana avwahelela manene, cho natha kwimika uje muka-Kilisitu kulutwe mangana amutembethe. Mushaka Satana alithambe mu ngila ya chifwa echi ndi? Embwe. Yetu kutwatha kuthzetha Yehova.
KWIHULA VIHULA VYA KUTANGANETHA VANU
12. Ngila muka yakapangetha Satana mangana tumone vilinga vya kupanda kupwa vyavivwa?
12 Nga tuthzinda vilinga vya kupanda, cho Satana katha kutungumuna. Oloni ashakethzeka mwakutengulwila viyongola vyetu. Mu ngila muka? Akatondo vingila vya kutanganethelamo vaka-Kilisitu mangana vamo vashangumuke ‘kutumbula vyavivi ngwavo vyavivwa, cho vyavivwa ngwavo vyavivi.’ (Isaya 5:20) Satana akapangetha ngila ije yapangethele kuthañulu ya kwihula vihula vya kutanganetha munu.
13. Satana wapangethele vati vihula mu kushaka kutanganetha vanu?
13 Kengeni omwo Satana wapangethelelemo vihula kuthañulu. Wehwile Eva mu lihya lya Endeni ngwendi: ‘Kuma mwa vuthunga vene Njambi namileka ngwendi kethi mulye ku vushuka vwa ku muti woshe woshe wa muno mu lihya ndi?’ Mu thimbu yayoyele Yombi lalo, omwo Satana wakele ku chiwano cha tungelo mwilu, wehwile ngwendi: ‘Kuma Yombi anga akakulemetha nga na vimo vyai awanaho?’ Cho lalo ku maputukilo a chipangi cha Yesu, Satana wendekele kuli Yesu ngwendi: ‘Nga u Muna Njambi, shika mamanya awa ngechi alimuke likende.’ Satana washakele kushendumuna Yesu ha majwi endekele Yehova vyalumingo 6 kunima ngwendi: ‘Ou ikeye Munange injathzema, njili na kuvwahelela hali ikeye.’—Kushangumuka 3:1; Yombi 1:9; Mateo 3:17; 4:3.
14. (a) Satana ali kupangetha vati vihula mangana vanu vamone ngwavo vilinga vya kupanda kuvyethi na vukalu? (b) Vyuma muka vituthimutwiya?
14 Ano matangwa, Liyavolo ali kupangetha vihula mangana vanu vamone ngwavo vilinga vya kupanda kuvyethi na vukalu. Cha luvinda, Satana nongumwina kumo na vaka-kukulahela vamo. Vanashangumuka kuthinganyeka ngwavo vilinga vimo vya kupanda kuvyapwile vyavivi. (2 Kolinte 11:3) Twatha kukwatha vati vanu va chifwa echi vakale na vithinganyeka vyavivwa? Twatha kulinyungilila vati kutewa Satana atungumuna? Tuthimutwiyeni ha vyuma vivali vya mu kuyoya vije Satana vyanaviyitha na vilinga vyendi vya kupanda. Evi vyuma vinapu thenga na kushaka kulikangula.
KUNGUMWITHA VANU NA VYUMA VIJE VYAVAYA KU MBUNGE
15. (a) Vanu vavangi va mu mafuti a ku muyatangwa vamona vati vilinga vya kupanda? (b) Vaka-Kilisitu vamo vanavongumuna vati ha kumona vilinga vya kupanda ngwe muvamwena vaka-kaye?
15 Mu mafuti a ku muyatangwa, vamona vilinga vya vundemone na vulothzi na vilinga vikwavo vya kupanda kupwa vya ngocho. Mu mafilimu avo na mu mavulu na ha matelevijini na mu vweho vwa ha kopyuta, vamwetha evi vilinga vya vundemone kupwa vya thenga. Mafilimu na mavulu aje amwetha vilinga vya vundemone analithala manene, cho vanu vaje vathzema vyuma evi vakalikungulula na kutala evi vyuma. Vandemone vanongumuna vanu vonwe kumona vukalu vwakala mu vilinga vya vundemone. Evi vilinga vya kupanda vinongumuna na vaka-Kilisitu vamo ndi? Eyo, vamo vanongumuka. Vanongumuka vati? Chakumwenako, muka-Kilisitu umo mwatalele filimu ije yamwethele vilinga vya vundemone, wendekele ngwendi: “Njatalele lika vyuma vyakelemo, oloni kunjavilingile.” Mwafwa vika kuthinganyeka ngechi kunatha kukoveletha munu mu vushonde?
16. Vika kwapwila kwakuvi kwangula vyuma vya thenga vije vili na vilinga vya vundemone?
16 Nameme kutala vilinga vya kupanda kwalithethze na kuvilinga, oloni kuchilumbununa ngwavo kutala evi vilinga kukunene vukalu embwe. Mwafwa vika? Thinganyekeni ha chuma echi: Lijwi lya Njambi limwetha ngwavo Satana na vandemone vendi na ndthzili ya kuthzivuka vyuma vituthinganyeka.a Ngwe mutunathimutwiyiye laja, vyuma vitulinga na vyuma vya thenga vitwangula vilingitha Satana na vandemone vendi vathzivuke vyuma vituthinganyeka na vuthzeye vwetu vwa ku sipilitu. Nga muka-Kilisitu washaka manene mavulu na mafilimu aje endeka vya kutahetha va sipilitu na matheno na vilinga vikwavo vya vundemone, cho ali na kuleka vandemone vithinganyeka vyendi. Chinapu ngwe ali na kuvaleka ha vuthzeye vwendi. Cho vandemone vakovelela ha vuthzeye vwou muka-Kilisitu na kulifwita nendi kweta noho ha vakamuhyana. Vanu vamo vaje vashakele manene vyuma vya thenga vije vyakele na vilinga vya vundemone, vanapu vaka-kupanda.—Tandeni Ngalatiya 6:7.
Kengeni kuli Yehova amikwathe ha thimbu ya kuvinja
17. Satana natha kupangetha vutumbe muka mu kungumuna vaje vavinja?
17 Satana kethi kutungumwitha na vyuma vya thenga lika embwe, oloni akapangetha lalo vingila vya kulithakelamo. Akapangetha vati evi vingila? Muka-Kilisitu natha kwomba nga netheka vingila vyoshe vya kulithakelamo, oloni mushongo anga chiutwalelela. (Mako 5:25, 26) Satana na vandemone vendi vanatha kuwana ngila ya kumungumwinamo. Vandemone vanatha kushongangenya muka-kuvinja uje nombwa ashangumuke kutonda vumbanda, nambe thakethi ije imwetha vilinga vya vundemone. Nga ovu vutumbe vwa vandemone vupanga mwamuvwa, cho vwatha kuthzeyetha vuthamba vwendi na Njambi. Vumuthzeyetha vati?
18. Vingila muka vya kulithakelamo vyanapande kuvyana muka-Kilisitu, cho mwafwa vika?
18 Yehova wanangwile vaIsalele vaje valikovelethele mu vilinga vya kupanda ngwendi: “Omwo mujundula mavoko eni mu kulombela, kunjikamikenge embwe, nambe mulombela malombelo amangimangi, kunjikamithzivi.” (Isaya 1:15) Nga tuli na kuvinja, kutwapandele kulinga vyuma vije vyonowetha malombelo etu kweta kuli Yehova, nameme kumulingitha onwe kutukwatha. (Myatho 41:3) Nga muka-Kilisitu wa vuthunga ananguka ngwendi vumbanda vuvamwana, nambe ngila ivashaka kumuthakelamo inakundama ku vundemone, cho napande kuvyana.b (Mateo 6:13) Nga alinga ngocho, cho Yehova amuvethzikitha.—Kengeni chipalo cha “Evi Vinapu Vilinga vya Kupanda Ndi?” ha liputa 194.
KU MITAMBELA KUJE KWALITHALA VIÑANDA VYA VUNDEMONE
19. (a) Satana ali na kukwitha vanu vakulahele vika ha ndthzili yendi? (b) Vaka-Kilisitu va vuthunga vanapande kujenjuka ku mithzimbu muka?
19 Mu mafuti a ku muyatangwa vombwanetha vushonde vuje vwatha kutunda ku ndthzili ya Satana. Oloni mu mafuti eka vamona ngwavo Satana wakala na ndthzili manene. Mu mafuti awa, Satana ali na kukwitha vanu vakulahele ngwavo ali na ndthzili manene okuni kethi nayo. Vanu vamo vakathzivi lyova lya va sipilitu vavavi mu vyuma vyoshe vivalinga. Ku mitambela eyi kwalithzala mithzimbu ya vilinga vya vundemone. Vanu vakendeka eyi mithzimbu na kuitovaletha mangana vanu vaitolilile. Kuma netu tunapande kulangulula mithzimbu ya chifwa echi ndi? Embwe. Vangamba va Njambi wa vuthunga kuvapandele kulinga ngocho mwafwa ya vyuma evi vivali.
20. Munu natha kulangulula vati mithzimbu ya Satana ya makuli kwa kujeneka kuthzivuka?
20 Cha kulivanga, nga munu aleka vakwavo mithzimbu ya vyuma vivakalingi vundemone, cho ali na kukundwiya Satana. Mu ngila ika? Lijwi lya Njambi lyamwetha ngwavo Satana atha kulinga vyuma vya kukomowetha, oloni linatunangula lalo ngwavo ‘akalingi vithzivukitho vya makuli’ ‘na kupangetha makuli.’ (2 Tesalonika 2:9, 10) Satana wapwa muka-makuli wakama, ngechi athzivuka mwakungumwina vithinganyeka vya vaje vashaka manene vilinga vya vundemone na kuvalingitha vakulahele vyuma vya makuli. Vanu va chifwa echi vatha kwendeka ngwavo vanamono nambe kuthziva vyuma vimo vya chiyovo na kuvilangulula ngwe vya vuthunga. Mu kwita kwa thimbu, ñanda yavo ikai na kwama mwafwa vaka-kulangula vakakelako mithzimvu ikwavo ya makuli. Nga muka-Kilisitu alangulula evi viñanda, cho alinga chithzango cha Liyavolo, “ishe ya makuli,” mwafwa ali na kulangulula mithzimbu ya Satana ya makuli.—Yowano 8:44; 2 Timateo 2:16.
21. Viñanda muka vitunapande lika kuthimutwiya?
21 Cha mu chivali, nameme muka-Kilisitu wathimutwiyiye na va sipilitu vavavi kunima, oloni kapandele kuleka vakwavo vaka-kukulahela mithzimbu ya chifwa echi. Mwafwa vika? Vatunangula ngwavo: “Tukengeni mesho etu ntoma hali Yesu, hali ikeye kukulahela kwetu kunemana.” (VaHevelu 12:2) Tunapande kwendeka vya Yesu, kethi vya Satana embwe. Yesu mwakele hano hathi kalekele vandongethi vendi viñanda vya va sipilitu vavavi, nameme kwapwile kwakwathi kwendeka vyuma vyanatha kulinga Satana nevi katha kulinga. Oloni Yesu wathimutwiyiye vya Vumwene. Ngechi netu tunapande kuthimutwiya lika ‘vyuma vya kukomoketha vije vyanalingi Njambi’ mangana tutembwinine Yesu na tupositolo vendi.”—Vilinga 2:11; Luka 8:1; Loma 1:11, 12.
22. Vika vitunapande kulinga mangana ‘mwilu mukale kujolela kwakama’?
22 Satana akapangetha matumbe a kulithethzathethza, kwakelako vene na vilinga vya kupanda, mu kushaka kuthsiya vuthamba vwetu na Yehova. Oloni nga tuthzinda vyavivi na kukakateya ku vyavivwa, cho Liyavolo katha kututhzeyetha mangana tulikovelethe mu vilinga vyoshe vya vundemone. (Tandeni Efeso 4:27.) Anukeni ngweni ‘mwilu mukakala kujolela kwakama’ nga tutwalelelaho ‘kwimana mbe na kulwitha matumbe amavi a Liyavolo’ kweta noho havakamutundithako.—Luka 15:7; Efeso 6:11.
a Majwi akwavo avapangetha ha kutumbula Satana (a kufwa ngwe Muka-kulwitha, Muka-kuvangeya, Muka-kukwitha, Muka-kwetheka na Muka-makuli) kuwalumbununa ngwavo wakala na ndthzili ya kumona vyuma vili mu vimbunge vyetu na mu vithinganyeka vyetu. Oloni Yehova vamutumbula ngwavo wapwa “muka-kwilula vimbunge.” Yesu cho “athzivuka viyongola na vithzango” vya vanu.—Vithimo 17:3, NWT; Kujombolola 2:23.
b Nga mushaka kuthzivuka vyavingi, kengeni ñanda ya “Kukupima Mushongo?” mu Kaposhi ka Kukengela ka Vundele ka December 15, 1994 ha liputa 19-22. Kengeni lalo ñanda ya “Viyendeka Mbimbiliya: Kwapwa kwa Theho Kwangula Mwamuvwa Ngila ya Kumithakelamo Ndi?” mu Toneni! ya Vundele ya January 8, 2001.