CILONGESA 18
MWASO 65 Tukoleni ku Sipilitu!
Bandolome Babakwenje Tembwinineni Mwanja wa Maki naTimothi
“Ija na Maki mwafwa ikeye anjikwasa mu cipangi.”—2 TIMO 4:11.
BILI MUNO MU CILONGESA
Muno mu cilongesa, tusimutwiya bibalilongesa bandolome babakwenje ku mwanja wa Maki na Timothi mangana bakale na bifwa bije bibakwasa bapangele Yehova na bamdolome na bandokazi babo mu cikungulukilo.
1-2. Bika byesi kwonowesele Maki na Timothi bapangele bakwabo mu kushula?
ENI bandolome babakwenje, kuma mushaka kupanga byabingi mu cipangi ca Yehova na kupangela bandolome na bandokazi beni mu cikungulukilo ndi? Twakulahela ngwetu mushaka kulinga ngoco. Tukabwahelela manene mutukamono bakwenje balyana kupangela bakwabo. (Samu 110:3) Oloni kuli byuma byabingi byasa kumyonowesa kupanga byabingi mu cipangi ca Yehova. Kuma mukakwata-kwata ku masinde kulinga byabingi mu cipangi ca Yehova, mwafwa kumuzibuka mubukafwila buyoye bweni kulutwe ndi? Kuma simbu imo mwonowele kutambula cipangi cibamyanene mwafwa mwasinganyekele ngweni kumwasa kucipanga mwamubwa ndi? Nga mukemwo, co kesi yeni bakulibanga kuliziba mu ngila ei.
2 Maki na Timothi nabo balizibile ngwe mumuli na kulizibila. Balyangwilile kupanga byabingi mu cipangi ca Yehova nameme kubazibukile mubukafwila buyoye bwabo kulutwe nambe hamo balizibile ngwabo kubasa kupanga bipangi bibabanene. Kapositolo Paulu na Banabasi mubalanyele Maki aye nabo mu cipangi ca bumishinali, Maki ha simbu ei wakele na kuyoya na baina mu njibo yaibwa. (Bili 12:12, 13, 25) Nameme ngoco, Maki walyangwilile kuseza baka-naanga yendi mangana alinge byabingi mu cipangi ca Yehova. Ha kulibanga, waile ku Antioke. Kutundaho, waile na Paulu na Banabasi ku myela ikwabo ya kulako. (Bili 13:1-5) Timothi nendi hamo wakele na kuyoya na bisemi bendi Paulu mwamulombele ngwendi aye nendi mu cipangi ca kwambulula. Timothi wapwile lika mukwenje, ngeci hamo walizibile ngwendi kasa kuya hamo na Paulu. (Esekeseni 1 Kori 16:10, 11 na 1 Timo 4:12) Nameme ngoco, Timothi watabele kuya hamo na Paulu, ngeci walikuwile bibezikiso byabingi.—Bili 16:3-5.
3. (a) Tuzibuka bati ngwetu Paulu wamwene Maki na Timothi kupwa ba seho manene? (2 Timothi 4:6, 9, 11) (Taleni na bikupulo.) (b) Bihula muka bitusimutwiya muno mu cilongesa?
3 Maki na Timothi balilongesele kupanga bipangi byabingi mu cikungulukilo oku bacili banike. Kapositolo Paulu wakandelelele manene ku bipangi bibalingile aba bakwenje. Co mwanangukile ngwendi ali muyehi na kutsa, walombele Maki na Timothi bakale kuyehi nendi. (Tandeni 2 Timo 4:6, 9, 11.) Bifwa muka byakele nabyo Maki na Timothi, bije byalingisile Paulu abazeme manene? Co bandolome babakwenje basa kutembwinina bati Maki na Timothi? Co lalo bika bibalilongesa ku cinangulo ca Paulu?
Paulu wazemene manene Maki na Timothi mwafwa balyanene kupanga bipangi byabingi oku bacili banike (Taleni paragirafu 3)b
TEMBWININENI MAKI HA KUPANGELA YEHOVA NA BAKWENI
4-5. Maki wamwesele bati ngweni washakele kupangela bakwabo?
4 Kupangela bakwetu kunasa kulumbununa kupanga na nzili mu kutwalelelaho kubakwasa nameme simbu imo kunasa kukaluwa kulinga ngoco. Ebi bikebyo byalingile Maki. Hamo Maki wazibile kubabala ku mbunge, Paulu mwabyanene kuya nendi mu bungenzi bwendi bwa bumishinali bwamucibali. (Bili 15:37, 38) Oloni ebi kubyonowesele Maki kupangela bandolome na bandokazi bendi.
5 Maki watabele kupangela hamo na mushoniendi Banabasi. Mukwetile myaka 11, omwo Paulu wakele mu kamenga mu Loma, Maki wakele hamo nendi mangana amukanyamese. (Film 23, 24) Paulu wakandelelele manene ku bukwasi bwatambwile kuli Maki, ngeci wendekele ngwendi: “Bananjizembeleka manene.”—Kolo 4:10, 11.
6. Kulikwatasana na baka-Kristu ba kuhya ku sipilitu kwakwasele bati Maki? (Taleni na futunoti.)
6 Kulikwatasana na baka-Kristu ba kuhya ku sipilitu kwakwasele manene Maki. Munima ya kukala na kapositolo Paulu mu Loma, Maki waile ku Babiloni mangana akapangele hamo na kapositolo Pita. Balikwatasanene manene, mukemwo Pita wendekele ngwendi: “Munange Maki.” (1 Pita 5:13) Mubakele na kupangela hamo, Pita hamo walekele kabusamba kendi Maki bya Yesu na cipangi cendi ca kwambulula. Co bikebyo byakusonekele Maki mu mukanda wendi.a
7. Ndolome Seung-Woo watembwininine bati mwanja wa Maki? (Taleni na cikupulo.)
7 Maki wazezamene mu cipangi ca Yehova na kulikwatasana na banu ba kuhya ku sipilitu. Twasa kutembwinina bati Maki? Hamo mushaka kupanga byabingi mu cipangi ca Yehova, kupwa ngamba wa cikungulukilo nambe mukulunu mu cikungulukilo, oloni kanda mupwisemo bitondeka mangana mupange ebi bipangi. Nga mukemwo, co keti muzeye. Twaleleleniho kushakezeka bimwasa kulingila Yehova na bandolome na bandokazi beni mu cikungulukilo. Ebi bikebyo byalingiwile kuli ndolome Seung-Woo uje wapwa mukulunu mu cikungulukilo. Mwapwile mukwenje, wakele na kulyesekesa ku bandolome bakwabo babakwenje mu cikungulukilo. Bamo babo babanene bipangi mu cikungulukilo, oloni ikeye kubamwanene. Seung-Woo wazibile manene kubabala ku mbunge, co wazeyele ngeci walekele mukulunu mu cikungulukilo mwakele na kulizibila. Mukulunu umo wamulekele alingeko byasa mu kupangela bakwabo nameme bamo kubesi na kumona byali na kulinga. Seung-Woo wapangesele eci cinangulo, co washangumukile kukwasa tukulukazi na baje batondele bukwasi bwa kubatwala ku biwano. Mwasinganyekele byalingiwile kunima, wendekele ngwendi: “Njinazibisisa bikulumbununa kupangela bakwetu mu kushula. Njinapu wakubwahelela manene mwafwa ya kukwasa bakwetu.”
Bandolome babakwenje bawana bukwasi muka nga balikwatasana na baka-Kristu ba kuhya ku sipilitu? (Taleni paragirafu 7)
TEMBWININENI TIMOTHI HA KUMWESA NGWENI MWAKA BAKWENI MBUNGE
8. Mwafwa bika Paulu wangwile Timothi apwe mukwasi wendi? (Filipu 2:19-22)
8 Paulu watondele bandolome ba kusimpa ba kuya nabo omwo welukile ku binganda kuje kubamuyandesele manene. Ha kulibanga, wangwile Silasi uje wapangelele Yehova ha myaka yaingi mangana aye nendi. (Bili 15:22, 40) Kutundaho, kapositolo Paulu wangwile Timothi mangana apwe mukwasi wendi. Bika byalingisile Paulu angule Timothi? Walingile ngoco, mwafwa Timothi wakele na lutsimo lwalubwa. (Bili 16:1, 2) Co lalo Timothi wakele banu mbunge.—Tandeni Filipu 2:19-22.
9. Timothi wamwesele bati ngwendi waka manene mbunge bandolome na bandokazi bendi?
9 Kushwa lika hashangumukilile kupanga na Paulu, Timothi wamwesele ngwendi waka bakwabo mbunge kutubakana ikeye babenya. Ngeci Paulu mwatundile mu Beleya, wazibukile ngwendi Timothi anyungilila mwamubwa bandolome na bandokazi bomu mu nganda. (Bili 17:13, 14) Ha simbu ije, hamo Timothi walilongesele byabingi kuli Silasi uje wasalele nendi mu Mbeleya. Oloni mu kwita kwa simbu, Paulu watumine Timothi aye ku Tesalonika likalyendi mangana akashongangeye bandolome na bandokazi muje mu nganda. (1 Tesa 3:2 ftn.) Ha myaka 15 yateleko, Timothi wazemene manene bandolome na bandokazi bendi ngeci simbu imo walilile mwabamwene bayanda. (Loma 12:15; 2 Timo 1:4) Bandolome babakwenje basa kutembwinina bati Timothi?
10. Ndolome Woo Jae walilongesele bati kwaka bakwabo mbunge?
10 Ndolome Woo Jae walilongesele kwaka bakwabo mbunge. Mwapwile mukwenje, kwamukaluwilile manene kusimutwiya na bandolome na bandokazi ba tukulukazi. Ngeci mwakele na kubamona ku Njibo ya Bumwene wakele na kubameneka lika, co kakele na kusimutwiya nabo simbu yailaha. Mukulunu umo mu cikungulukilo, wamulekele ngwendi ashangumuke kusimutwiya na bandolome na bandokazi ha kubaleka bifwa byabibwa byaashaka hali bakebo. Ou mukulunu wamulekele lalo asinganyeke ha byuma bibashaka bakwabo. Woo Jae walingile byamunangwile uje mukulunu. Ha simbu ino, Woo Jae napu mukulunu mu cikungulukilo. Co wendekele ngwendi: “Kukanjipwila oni kwakwasi kusimutwiya na bandolome na bandokazi ba myaka ya kuliseza-seza. Njinabwahelela mwafwa njinazibukoni byuma bibali na kuliwana babyo bandolome na bandokazi. Co oku kunanjikwasa njizibuke munjasa kubakwasela.”
11. Bandolome babakwenje basa kulilongesa bati kwaka bandolome na bandokazi babo mbunge? (Taleni na cikupulo.)
11 Bandolome babakwenje, neni mwasa kulilongesa kwaka bakweni mbunge. Nga muli ku biwano bya cikungulukilo, lingeni mwoshe mu mwasela kusimutwiya na banu boshe ipwe tukulukazi nambe banike. Behuleni mubanendukila, co batolilileni mwamubwa omwo bendeka. Oku kumikwasa muzibuke mu mwasa kubakwasela. Hamo mwananguka ngweni ndolome wakakulukazi na munakazi wendi batonda bukwasi mwakupangesela JW Library® apu. Nambe hamo mwananguka ngweni kubesi na munu wakupanga nabo mu lihya. Kuma mwasa kubakwasa bazibuke mwakupangesela foni yabo nambe kupanga nabo mu lihya ndi? Nga mukwasa bandolome na bandokazi beni mu ngila ei, co mupwa mwanja waubwa mu cikungulukilo.
Bandolome babakwenje basa kukwasa bandolome na bandokazi mu bingila byabingi (Taleni paragirafu 11)
CINANGULO CA PAULU CASA KUMIKWASA
12. Baka-Kristu babakwenje basa kuwana bati bukwasi ku cinangulo ca Paulu canene Timothi?
12 Paulu wanene Timothi cinangulo cije camukwasele apwe wa kubwahelelela na kupanga mwamubwa cipangi cendi ca kwambulula. (1 Timo 1:18; 2 Timo 4:5) Bandolome babakwenje neni mwasa kuwana bukwasi ku cinangulo ca Paulu. Mu ngila muka? Omwo mutanda mikanda ibali ya Paulu yasonekelele Timothi, itandeni ngwe baisonekelele yeni, co nangukeni mumwasa kupangesela binangulo bilimo mu kuyoya kweni. Tucisimutwiyeni ha byakumwenako bimo.
13. Bika bimikwasa mupwe bakulongwa kuli Yehova?
13 ‘Lizilise yobe babenya mu kulyana kupangela Njambi.’ (1 Timo 4:7b) Kulyana kupangela Njambi kulumbununa bika? Kulumbununa kupwa bakulongwa kuli Yehova na kulinga byuma bije bimuzibisa kubwaha. Oloni kutondeka kulifwita mangana tupwe ba kulongwa kuli Yehova na kumuzema. Mwafwa bika twendekela ngoco? Lijwi lya Cigriki lije libananungulula ngwabo “kulizilisa yobe babenya” kakangi, bakele na kulipangesa kuli muka-kushatuka uje atwalelelaho kupanga na nzili kulibwahesela mangana akahyane. Aba baka-kushatuka banapande kukala na bifwa byabibwa bije byabakwasele mangana bahyane. Netu tunapande kukala na mbunge ya kulibindika mangana itukwase kukala na bifwa byabibwa bije bitukwasa tushwene kuyehi na Njambi.
14. Cilengo muka cimunapande kukala naco omwo mutanda Mbimbiliya? Lumbununeni.
14 Kwapwa kwa seho kulizilisa kutanda Mbimbiliya ha litangwa na litangwa. Co lalo kunapu kwa seho kwanuka ngwetu tukatanda Mbimbiliya mangana tushwene kuyehi na Njambi. Cakumwenako, muzimbu wa Yesu na muka-kuyula wa kufuka wa mukwenje, umilongesa bika hali Yehova. (Maki 10:17-22) Ou munalume wakulahelele ngwendi Yesu ikeye Mesiya oloni kakele na likulahelo lya kukanyama, ngeci kakabangeyeye Yesu. Nameme ngoco, Yesu “wamuzemene.” Co wasimutwiiye nendi mu ngila yaibwa manene. Cisholoka Yesu watondele ngwendi ou mukwenje angule mwamubwa byakulinga. Yesu wamwesele mwakele na kulizibila Yehova hali ou munalume. (Iwano 14:9) Omwo musinganyekesesa hali ou muzimbu lihuleni ngweni: ‘Bika binjinapande kulinga mangana njishwene kuyehi na Yehova na kupangela bandolome na bandokazi bange mu kushula?’
15. Mwafwa bika munapande kwakela bakweni mwanja waubawa ha kupwa bandolome babakwenje? Lumbununeni. (1 Timothi 4:12, 13)
15 ‘Pweni mwanja kuli bakulongwa.’ (Tandeni 1 Timothi 4:12, 13.) Paulu washongangeyeye Timothi ake mbunge ku kutanda na kulongesa mwamubwa na kukala na bifwa bya kufwa ngwe, cizemo na likulahelo na kupwa wa kujela. Mwafwa bika? Mwafwa bilinga bya munu byapwa bya seho kutubakana byendeka. Twendekeni ngwetu banamyana ñanda ije yendeka mwakukela na ntwima mu cipangi ca kwambulula. Kumipwila kwakwasi kwendeka ei ñanda, nga neni mwakala na ntwima mu cipangi ca kwambulula. Mwanja weni wa kupanga na nzili mu cipangi ca kwambulula ukewo wasa kulingisa baje bamitolilila bapangese bimubaleka.—1 Timo 3:13.
16. (a) Mu bingila muka bitanu mumwasa kwakela bakweni mwanja waubwa? (b) Ndolome wa mukwenje asa kupwa bati mwanja waubwa ‘mu kwendeka’?
16 Ku mukanda wa 1 Timothi 4:12, kapositolo Paulu nendeka byuma bitanu bibasa kulinga bakwenje mangana bapwe mwanja waubwa. Ha simbu ya cilongesa ca munu endilika, mulinga mwamubwa nga mulilongesa ebi byuma bitanu. Cakumwenako, hamo mushaka kupwa mwanja waubwa ‘mukwendeka.’ Nga mukemwo, co singanyekeni ha byuma byabibwa bimwasa kuleka bakweni mu kubashongangeya. Nga mucili na kuyoya na bisemi beni kuma mwasa kumwesa kukandelela kuli bakebo kushwa kumo mwafwa ya byuma bibali na kumilingila ndi? Munima ya biwano kuma mwasa kuleka ndolome nambe ndokazi uje nakala na mutamba, byuma binamizibisa kubwaha mu ñanda yendi ndi? Mwasa lalo kukumbulula mu majwi eni ku biwano. Nga mulinga mwoshe mumwasela kupwa mwanja waubwa mu kwendeka, co mumwesa ngweni muli na kukola ku sipilitu.—1 Timo 4:15.
17. Bika byasa kukwasa ndolome wa mukwenje ashulisilile bilengo byendi bya ku sipilitu? (2 Timothi 2:22)
17 “Tewa ku mashungu a bukwenje, oloni kabangeya kusungama.” (Tandeni 2 Timothi 2:22.) Kapositolo Paulu washongangeyeye Timothi ajenjuke ku byuma byoshe bije byasa kumwonowesa kupanga byabingi mu cipangi ca Yehova, nambe kutsiya busamba bwendi na Yehova. Neni munasa kunanguka ngweni muli na kupangesa manene simbu yaingi ku byuma bya kulizima nabyo buli na kujeneka kuwanako simbu ya kulinga byuma bya ku sipilitu. Cakumwenako, singanyekeni ha simbu imukapangesa mu kweha bweho bwa kukanyamesa mubila, kupangesa intaneti nambe kweha bweho bwa ha makina. Kuma mwasa kupangesa simbu yaingi mu kulinga byuma bya ku sipilitu ndi? Cakumwenako, mwasa kukwasa mu kubwahesa Njibo ya Bumwene mumukakungulukila nambe kwambulwila ha katambo. Nga mulyana mu bipangi bya cifweci, co muwana babusamba baje bamikwasa mulyakele bilengo bya ku sipilitu na kubishulisilila.
KUPANGELA BAKWENI KUMINENELA BIBEZIKISO
18. Mwafwa bika twendekela ngwetu Maki na Timothi bapwile bakubwahelela mu kuyoya kwabo?
18 Maki na Timothi balyanene kupangela bakwabo mu kushula ngeci bapwile ba kubwahelela mu kuyoya kwabo. (Bili 20:35) Maki waile ku myela ya kulako mukushaka kukwasa bandolome na bandokazi bendi. Co lalo wasonekele biñanda byabibwa ha buyoye bwa Yesu na cipangi cendi. Timothi wakwasele kapositolo Paulu, mu kushimbika bikungulukilo na kukanyamesa bandolome na bandokazi. Yehova wabwahelelele manene mwafwa ya sipilitu ya kulyana ya Maki na Timothi ya kushaka kumupangela.
19. Mwafwa bika bandolome babakwenje banapande kwaka manene mbunge ku cinangulo ca Paulu canene Timothi, co bubwa muka butunda mu kulinga ngoco?
19 Byuma byasonekele kapositolo Paulu mu mikanda yendi kuli Timothi, bimwesa mwamubwa cizemo cakele naco hali ikeye. Mikanda ya sonekele, imwesa mwamubwa ngwayo Yehova wazema manene yeni bandolome babakwenje. Ashaka ngwendi byuma bimyendele mwamubwa mu kuyoya kweni. Ngeci lingeni mwoshe mumwasela kupangesa cinangulo ca Paulu na kupangela bandolome na bandokazi beni mu kushula. Nga mulinga ngoco, co mutambula bibezikiso byabingi ha simbu ino na “kukwatelela na nzili kuyoya kwa busunga.”—1 Timo 6:18, 19.
MWASO 80 ‘Makeleni Mumone Ngweni Yehova Wamubwa’
b KULUMBUNUNA BIKUPULO: Maki ali na kukwasa kapositolo Paulu na Banabasi mu bungenzi bwabo bwa bumishinali. Timothi alyana kwendela cikungulukilo mangana akatamese na kukanyamesa bandolome.