Singimikeni Bakweni

1. Mwafwa bika banu bashaka kubasingimika? (Provebia 22:1)

KUMA mwashaka kumisingimika ndi? Banu boshe bashaka kubasingimika. Tukabwahelela manene nga bakwetu batusingimika. Mukemwo Mbimbiliya inendeka ngwayo: “Kukusingimika kwakubwa manene kutubakana siuva na goudi.”—Tandeni Provebia 22:1.

2-3. Mwafwa bika kwapwa kwakukalu kusingimika bakwetu, co bika bitusimutwiya muno mu cilongesa?

² Bisimbu bimo kukatukaluwila kusingimika bakwetu. Cuma cimo cikalingisa kutukaluwile kusingimika bakwetu cinapu kujeneka kulumbunuka kwa bakwetu. Co lalo kukatukaluwila kusingimika bakwetu mwafwa banu babangi ano matangwa kubesi kusingimika bakwabo. Oloni yetu kutwapandele kubatembwinina. Mwafwa bika? Mwafwa Yehova atonda ngwendi tusingimike “banu boshe.”—1 Pita 2:17.

³ Muno mu cilongesa tulilongesa bikulumbununa kusingimika bakwetu nomu mutwasa kusingimikila baka-naanga yetu na bakwetu baka-Kristu na baje kubapwile baka-Kristu. Co tusimutwiya manene mutwasa kumwesela kasingimiko nameme kwakukalu kulinga ngoco.

KUSINGIMIKA BAKWETU KULUMBUNUNA BIKA?

4. Kusingimika bakwetu kulumbununa bika?

⁴ Kasingimiko kalumbununa mutukamwenamo banu nomu mutukabalingila. Tukasingimika munu nga tunanguka ngwetu ali na bifwa byabibwa, nalingi cuma cimo cacibwa nambe nga ali na moko hali yetu. Nameme ngoco, tunapande kusingimika munu kutundilila kwisi ya mbunge.—Mate 15:8.

5. Bika bikatushongangeya tusingimike bakwetu?

⁵ Yehova atonda ngwendi tusingimike bakwetu. Cakumwenako, natuleke kusingimika “baje bali na moko ya kuyula.” (Loma 13:1, 7) Oloni bamo banasa kwendeka ngwabo: “Njisingimika lika munu nga alinga byuma byabibwa.” Kuma kwapwa kwakubwa kusinganyeka ngoco ndi? Embwe. Tukasingimika bakwetu mwafwa Yehova ashaka ngwendi tulinge ngoco, co tushaka kumuzibisa kubwaha.—Joshua 4:14; 1 Pita 3:15.

6. Kuma citaba kusingimika munu uje kesi kumisingimika ndi? Lumbununeni. (Taleni na cikupulo ha.)

⁶ Bamo banasa kulihula ngwabo: ‘Kuma njasa kusingimika munu uje kesi kunjisingimika ndi?’ Eyo. Tucisimutwiyeni ha byakumwenako bimo. Mwene Saulu wazibisile munendi Jonathani shwamwa hakati ka banu. (1 Samwe 20:30-34) Nameme ngoco, Jonathani wasingimikile ishe uje wapwile mwene, co wamukwasele kulwa mu binzita kweta na litangwa lyatsile ishe. (Ekizo 20:12; 2 Samwe 1:23) Kapilistu Wahakamwa Eli wabangeyeye Hana ngwendi napende. (1 Samwe 1:12-14) Oloni Hana wendekele na Eli mu kasingimiko, nameme Hana na Baisalele boshe bazibukile ngwabo Eli wonowele kwolola bana bendi bababi ha kupwa ishabo na kapilistu wahakamwa. (1 Samwe 1:15-18; 2:22-24) Banalume ba mu Atena bashawile kapositolo Paulu na kumutumbula ngwabo “muka-kukabangela.” (Bili 17:18) Nameme ngoco, kapositolo Paulu wendekele nabo mu kasingimiko. (Bili 17:22) Ebi byakumwenako bimwesa ngwabyo tukasingimika bakwetu mwafwa twazema Yehova na kushaka kumuzibisa kubwaha. Beya batunapande kusingimika, co mwafwa bika?

SINGIMIKENI BAKA-NAANGA YENI

7. Bika byasa kulingisa kutukaluwile kusingimika baka-naanga yetu?

⁷ Bika byasa kulingisa kumipwile kwakukalu kusingimika baka-naanga yeni? Tukawana simbu yaingi manene ya kusikama na baka-naanga yetu. Co oku kukatulingisa tuzibuke bifwa byabo byabibwa na buzeye bwabo. Bamo hamo babinja mushongo uje ulingisa kutukaluwile kubanyunga nambe hamo bali manene na bishoti. Bamo banasa kwendeka nambe kulinga byuma bije bituzibisa kubabala ku mbunge. Tunapande kushubuluka nga tuli na baka-naanga yetu. Oloni nga mu naanga kumwesi kasingimiko, co kutulingisa tujeneke kukala mu kwoloka na kulingisa naanga ijeneke kupangela hamo. Ngecilika mwa mushongo uje wonowesa mubila kupanga mwamubwa, kujeneka kasingimiko kwasa kulingisa naanga ijeneke kupangela hamo. Oloni ngecilika mwa mishongo yaingi ibasa kusaka, banu mu naanga nabo basa kulilongesa kulisingimika umo na mukwabo.

8. Mwafwa bika kwapwa kwa seho kusingimika baka-naanga yetu? (1 Timothi 5:4, 8)

⁸ Mwafwa bika tunapande kumwesa kasingimiko? (Tandeni 1 Timothi 5:4, 8.) Mu mukanda wakulibanga wasonekelele Timothi, kapositolo Paulu wendekele omwo banu mu naanga basa kulyakela mbunge umo na mukwabo. Walumbunwine ngwendi tunapande kusingimika baka-naanga yetu mwafwa ya ‘kulyana kupangela Njambi.’ Oku kulumbununa ngwabo tukasingimika bakwetu mwafwa twazema Yehova, co lalo yapwa ngila imo ya kumulemeselamo. Yehova ikeye wabwahesele ngwendi kukale naanga. (Efeso 3:14, 15) Ngeci nga tusingimika baka-naanga yetu, co tuli na kusingimika Yehova uje wabwahesele kukale naanga. (1 Timo 5:4) Mukemwo kwapwa kwa seho manene kusingimika baka-naanga yetu.

9. Baje bali mu bulo basa kulisingimika bati umo na mukwabo? (Taleni na bikupulo.)

⁹ Mutwasa kumwesela kasingimiko. Munalume uje akasingimika munakazi wendi akamwesa ngwendi munakazi wendi wapwa wa seho manene kuli ikeye, ipwe ku mbunga nambe kwa likalyabo. (Prov 31:28; 1 Pita 3:7) Kesi kumupupa, kumuzibisa shwamwa hakati ka banu, nambe kumulingisa alizibe kupwa wangoco. Ndolome Ariela uje wakala ku Argentina wendekele ngwendi: “Simbu imo munakazi wange akendeka byuma bikanjizibisa kubabala ku mbunge, mwafwa ya mushongo wendi. Mwakalingi ngoco, njikanuka ngwange kubinja kukekwo kuli na kumwendekesa ngoco. Bukalu mubukalibwezelela, njikanuka mukanda wa 1 Korinte 13:5 uje ukanjikwasa njisimutwiye nendi mu kasingimiko na kujeneka kwendeka nendi na matoto.” (Prov 19:11) Munakazi asingimika munalume wendi nga endeka byuma byabibwa hali ikeye ku bakwabo. (Efeso 5:33) Kapandele kutuka munalume wendi, kumwendeka majwi amabi nambe kumusana mazina amabi. Azibuka ngwendi nga alinga ngoco, atsiya bulo bwabo. (Prov 14:1) Ndokazi wa ku Italy uje munalume wendi wabinja mushongo wa bishoti, wendekele ngwendi: “Bisimbu bimo njikalizibi ngwange munalume wange akalishoshomwena manene na ha byuma bya kujeneka seho. Kunima, njakele na kwendeka na kumwesa ku cihanga ngwange kunjasingimikile munalume wange. Kulikwatasana na banu baje bakendeka na bakwabo mu kasingimiko kunanjikwasa njisingimike munalume wange.”

10. Banike basa kusingimika bati bisemi babo?

¹⁰ Banike kabangeyeyeni mashiko a bisemi beni. (Efeso 6:1-3) Endekeni na bisemi beni mu kasingimiko. (Ekizo 21:17) Omwo bisemi beni bali na kukulubala, bamweseni kasingimiko ha kubakwasa. Esekeni mwoshe mumwasela kubanyunga. Tucisimutwiyeni ha mwanja wa ndokazi María uje baishe kubapwile Bakaleho ba Yehova. Baishe mubabinjile, kwapwile kwakukalu kuli ndokazi María kubanyunga mwafwa bakele na kumulinga mwamubi. Ndokazi María wendekele ngwendi: “Njalombele Yehova anjikwase njisingimike batate. Njalyendekesele ngwange nga Yehova atonda ngwendi njisingimike bisemi bange, co anjikwasa njilinge ngoco. Mu kwita kwa simbu, njanangukile ngwange njinapande kusingimika batate nameme kubatengulula bilinga byabo.” Nga tusingimika baka-naanga yetu nameme kwakukalu kulinga ngoco, co tumwesa ngwetu twasingimika Yehova uje wabwahesele ngwendi kukale naanga.

SINGIMIKENI BAKWENI BAKA-KRISTU

11. Mwafwa bika kunasa kukaluwa kusingimika bakwetu baka-Kristu?

¹¹ Bika byasa kulingisa kumipwile kwakukalu kusingimika bakweni baka-Kristu? Bandolome na bandokazi bakeseka mwoshe mubasela kuyoya mu kulitombola na binangulo bya mu Mbimbiliya. Oloni bisimbu bimo bakwetu baka-Kristu banasa kutulinga mwamubi, kutusinganyekela byuma bya kuhenga, nambe kutulubalesa. Nga ‘kuli cuma cituli na kuyayabala’ hali mukwetu muka-Kristu, co kunasa kutukaluwila kumusingimika. (Kolo 3:13) Bika byasa kutukwasa tutwaleleleho kumwesa kasingimiko?

12. Mwafwa bika kwapwa kwa seho kusingimika bakwetu baka-Kristu? (2 Pita 2:9-12)

¹² Mwafwa bika tunapande kumwesa kasingimiko? (Tandeni 2 Pita 2:9-12.) Mu mukanda wendi wamucibali, kapositolo Pita wendekele ngwendi baka-Kristu bakulibanga bamo kubakele na kwendeka mu kasingimiko na “baje bali na bumpau,” kulumbununa bakulunu ba cikungulukilo. Tungelo ba kulongwa balingile bika mubamwene baje banu ba kujeneka kasingimiko? Mwafwa ya ‘kusingimika Yehova,’ tungelo kubendekele majwi amabi hali baje banu. Tungelo ba kulumbunuka balingile mwoshe mubaselele mangana keti bendeke majwi amabi kuli baje banalume ba kulyalesa. Basezele byuma byoshe mu maboko a Yehova mangana abasompe na kubatenukila. (Loma 14:10-12; Esekeseni Juda 9.) Twasa kulilongesako bimo ku tungelo. Nga tungelo kubashawile nameme baka-kutengulukila, co yetu twasa kushaula bati bandolome na bandokazi betu baje bazema Yehova? Tunapande kulinga mwoshe mutwasela kusingimika bandolome na bandokazi betu. (Loma 12:10) Nga tulinga ngoco, co tumwesa ngwetu tuli na kusingimika Yehova.

13-14. Twasa kusingimika bati bandolome na bandokazi mu cikungulukilo? Endekeni cakumwenako. (Taleni na bikupulo.)

¹³ Mutwasa kumwesela kasingimiko. Bakulunu ba cikungulukilo, longeseni bakweni mu cizemo simbu yoshe. (Film 8, 9) Nga munangula munu, lingeni ngoco mu cizemo keti oku munalubala. Bandokazi basa kukwasa bandolome na bandokazi mu cikungulukilo balisingimike umo na mukwabo nga kubafweye nambe kubiisa bakwabo mazina. (Tito 2:3-5) Tubaboshe tumwesa ngwetu tuli na kusingimika bakulunu ba cikungulukilo nga tupangela hamo nabo na kumwesa kukandelela ku bipangi bibakapanga bya kutwamenena biwano na kutwamenena cipangi ca kwambulula na kukwasa baje bali na “kuya mu ngila ya kuhenga.”—Gala 6:1; 1 Timo 5:17.

¹⁴ Ndokazi Rocío kwamukaluwilile kusingimika mukulunu mu cikungulukilo uje wamunangwile. Wendekele ngwendi: “Njalubalele manene mwafwa njalizibile ngwange kasimutwiiye nange mu cizemo.” Watwaleleleho kwendeka ngwendi: “Njakele na kwendeka byuma byabibi hali ikeye. Nameme kunjamwesele munjakele na kulizibila, njalizibile ngwange kanjakele mbunge. Co kunjakabangeyeye cinangulo cendi.” Bika byakwasele ndokazi Rocío? Wendekele ngwendi: “Munjakele na kutanda Mbimbiliya, njawanene mukanda wa 1 Tesalonika 5:12, 13. Munjanangukile ngwange kunjakele na kusingimika uje ndolome, citakutaku cange canjipayele. Njalombelele kuli Yehova na kutondesesa mu mabulu etu mangana njiwane biñanda bije binjikwasa njitengulule biyongola byange. Kulinga ngoco kwanjikwasele njinanguke ngwange uje ndolome kakele na bukalu, oloni yange njakele na bukalu mwafwa njapwile wa kulyalesa. Njazibisisoni ngwange nga kunjilikehesa, co kunjikaluwila kusingimika bakwetu. Njili na kutwalelelaho kupanga na nzili mangana njase kusingimika bakwetu. Co njakulahela ngwange Yehova nabwahelela mwafwa ya kulifwita kwange.”

SINGIMIKENI BAJE KUBAPWILE BAKA-KRISTU

15. Mwafwa bika kunasa kukaluwa kusingimika baje kubapwile baka-Kristu?

¹⁵ Bika byasa kulingisa kumipwile kwakukalu kusingimika baje kubapwile baka-Kristu? Kakangi mutukai na kwambulula tukaliwana na banu baje kubazemene busunga bwa mu Mbimbiliya. (Efeso 4:18) Banu bamo bakabyana kutolilila ku muzimbu utukabambulwila mwafwa ya byuma bibalongesele ku bwanike. Co lalo banu bamo batukapanga nabo na batukakobela nabo sikola, bapwa babakalu. Hamo mukulunu wa cipangi nambe mulongesi wetu, kesi kukandelela ku byuma bitukalingi. Mu kwita kwa simbu, twasa kulikela kusingimika banu ba cifweci na kwecela kubalinga mwamubwa.

16. Mwafwa bika kwapwa kwa seho kusingimika baje kubapwile baka-Kristu? (1 Pita 2:12; 3:15)

¹⁶ Mwafwa bika tunapande kumwesa kasingimiko? Anukeni ngweni Yehova akaka mbunge mutukalingila baje kubapwile baka-Kristu. Kapositolo Pita wanukisile baka-Kristu ngwendi bilinga byabo byabibwa byasa kulingisa banu “bane Njambi bumpau.” Ngeci wabalekele balumbunwine bakwabo byuma bibakulahela “mu kuwa mbunge na kasingimiko kakama.” (Tandeni 1 Pita 2:12; 3:15.) Simbu yoshe baka-Kristu banapande kusingimika bakwabo omwo bemanena likulahelo lyabo mu nkuta nambe nga bali na kulumbunwina munu woshe-woshe byuma bibakulahela. Yehova akamono na kutolilila ku byuma byoshe bitwendeka nomu mutubyendekela. Ngeci kwa seho manene kusingimika bakwetu nameme kubapwile baka-Kristu.

17. Twasa kusingimika bati baje kubapwile baka-Kristu?

¹⁷ Mutwasa kumwesela kasingimiko. Mutukai na kwambulula kutwesi kulingisa banu basinganyeke ngwabo twabamona ngwetu kubapwile ba seho mwafwa kubazibuka Mbimbiliya. Oloni tukabamono ngwetu bapwa ba seho manene kututubakana, co lalo bapwa ba seho kuli Njambi. (Hagai 2:7; Filp 2:3) Ngeci nga banu batwendeka mwamubi mwafwa ya byuma bitwakulahela, kutwapandele kubelwisila bubi. Cakumwenako, kutwesi kwendeka byuma bije bibalubalesa na kubalingisa batumone ngwe tuli na mana manene kubatubakana. (1 Pita 2:23) Nga munanguka ngweni munendeka byuma bya kuhenga, co lombeni likonekelo bwasi-bwasi. Mwasa kusingimika bati banu bamukapanga nabo? Pweni baka-kupanga na nzili, co lingeni mwoshe mumwasela kumona bubwa bwa banu bamukapanga nabo na baje bamukapangela. (Tito 2:9, 10) Nameme banu bamwesa kukandelela ku kupanga na nzili na kulongwa kweni nambe embwe, anukeni ngweni muli na kuzibisa Njambi kubwaha ku mbunge.—Kolo 3:22, 23.

18. Mwafwa bika kwapwa kwa seho kusingimika bakwetu?

¹⁸ Kuli byuma byabingi bitulingisa tusingimike bakwetu. Tunalilongesa ngwetu nga tusingimika baka-naanga yetu, co tusingimika Yehova uje wabwahesele ngwendi kukale naanga. Co lalo nga tusingimika bandolome na bandokazi betu, co tusingimika Tate yetu wa mwilu. Co nga tusingimika baje kubapwile baka-Kristu twasa kubalingisa basingimike Njambi na kumwana bumpau. Nameme banu bamo kubatusingimika, kwapwa kwa seho kusingimika bakwetu. Mwafwa bika? Mwafwa nga tulinga ngoco, co Yehova atubezikisa. Yehova nakulahesa ngwendi: “Njisingimika baje banjisingimika.”—1 Samwe 2:30.