Batico nga Banu Bali na Kunjifweya?

Mwafwa bika tukazibi kubabala ku mbunge nga batufweya?

Lufwe lumo lwapwa lwalubi mwafwa banu bamo bakalingi ngoco mu kushaka kubiisa bakwabo mazina. Tukazibi kubabala ku mbunge nga munu atufweya nameme kamandondo lika, maneneni nga munu alinga ngoco wapwa kabusamba wa ha mbunge.—Samu 55:12-14.

Ashley ngwendi: “Njazibile ngwabo kabusamba kange wakele na kunjifweya ngwendi kunjakele banu mbunge. Njazibile manene kubabala ku mbunge. Kunjazibisisile byamulingisile endeke ngoco.”

Busunga: Tukazibi kubabala ku mbunge kutufweya kuli kabusamba ketu nambe ku munu uje keti kabusamba ketu.

Kutwasa kwonowesa banu kutufweya

Kuli byuma byabingi bikalingisa banu bafweye bakwabo, ebi byuma binambateselela byuma binatako:

Kwaka bakwetu mbunge. Banu banabatanga mu ngila ya kushaka kuzibuka byuma bibali na kuliwana nabyo bakwabo. Ngeci, tukashaka kwendeka na bakwetu hamolika na kwendeka hali bakwetu. Mukemwo Mbimbiliya ikatushongangeya ngwayo ‘twake mbunge na ku byuma bibatonda bakwetu.’—Filipi 2:4.

Bianca ngwendi: “Twashaka manene kwendeka hali bakwetu banu.”

Katie ngwendi: “Kwendeka lika busunga, njashaka kuzibuka byuma bili na kulingiwa mu kuyoya kwa bakwetu na kubyendeka na bakwetu. Kunjizibuka bikanjilingisa njilizibe ngoco, co njikalizibi mwamubwa kulinga ngoco.”

Buli. Ha simbu ibasonekele Mbimbiliya, banu bamo “kubakele na kulinga byuma byeka ha simbu yabo ya kuhwima kubanga kwendeka byuma byabiha nambe kutolilila byuma byabiha.” (Bilinga 17:21) Mukemwo mubinafu byuma na ano matangwa.

Joanna ngwendi “Bisimbu bimo nga kukwesi byuma byabibwa bili na kulingiwa, banu bakalimangela biñanda mangana bawane byakwendeka.”

Kulimona ngwe tubakwisi manene. Mbimbiliya ikatunangula ngwayo kutwapandele kulyesekesa ku bakwetu. (Galatiya 6:4) Calubinda, banu bamo bakafweye bakwabo mwafwa bakalyesekesa nabo na kwendeka biñanda bije bibelwisila munima.

Phil ngwendi: “Kwendeka byuma byabibi hali bakwetu kukasholola byuma bimo hali yetu. Kukamwesa ngwabo tuli na kuzibila cipululu munu ituli na kwendeka. Tukasinganyeka ngwetu nga tushandola biñanda bya makuli hali bakwetu, co banu batumona ngwabo tuli na bilinga byabibwa kutubakana owo munu.”

Busunga. Mushake nambe kumwashakele, banu batwalelelaho kwendeka hali bakwabo, co basa kwendeka na hali yeni.

Keti mulizibe manene kubabala ku mbunge nga bamifweya

Kumwasa kwonowesa banu kumifweya, nameme ngoco mwasa kwangula bimulinga nga banu bamifweya. Nga muziba ngweni kuli banu bali na kushandola biñanda bya makuli hali yeni, mwasa kulinga byuma bibali binatako.

CAKULIBANGA: Tundiseniko mbunge. Kakangi, cuma cacibwa cimwasa kulinga cinapu kutundisako lika mbunge, maneneni nga byuma bibanendeka kubyabihile manene. Pangeseni cinangulo ca mu Mbimbiliya cije cendeka ngwaco: “Keti ulubale bwasi.”—Ekelesiya 7:9.

Elise ngwendi: “Banu bashandwile ñanda ya makuli ngwabo njakele mu busamba na mukwenje umo. Owo mukwenje ibendekele te kunjimuzibuka. Ije ñanda yapwile ya bulema, ngeci njajolele lika na kwibalako.”

Allison ngwendi: “Kukala na bifwa byabibwa kutukwasa nga banu batufweya. Nga banu bendeka biñanda bya makuli hali yeni, banu babangi kubabikulahela mwafwa bazibuka mumwafwila.”

LINGENI EBI: Sonekeni (1) byuma bibendekele hali yeni nomwo (2) mumwalizibilile. Kusoneka bikumbululo bya ‘mu mbunge yeni’ kumilingisa kumipwile kwakwasi kwibala byuma bibanamilingi.—Samu 4:4.

CAMUCIBALI: Simutwiyeni na munu washangumukile kumifweya. Bisimbu bimo mwasa kuliziba ngweni byuma bibanendeka hali yeni byabibi manene, co mushaka kukasimutwiya na munu wabishangumukile.

Elise ngwendi: “Kusimutwiya na banu baje banashandola makuli hali yobe kulingisa bazibuke ngwabo unazibuka byuma bibakendeka hali yobe. Co lalo kubakwasa bazibuke busunga bwa ñanda na kubalingisa becele kufweya.”

Simbu kanda mukasimutwiye na munu uje na namifweye, singanyekeseseni ha binangulo bya mu Mbimbiliya na kulihula bihula binatako.

• “Nga munu akumbulula ku ñanda simbu kanda azibe bukaleho, bunapu bulema na shwamwa.” (Provebia 18:13) ‘Kuma njizibuka busunga bwoshe bwa ñanda ndi? Indi hamo munu nanjilekele ngwendi banakala na kunjifweya te kazibisisile mwamubwa oyo ñanda ndi?’

• “Munu woshe azambule kutolilila, keti azambule kwendeka, keti alubale bwasi.” (Jemusi 1:19) ‘Kuma ino ikeyo simbu yaibwa ya kusimutwiya na munu uje nanjifweyele ndi? Kuma njakulahela bene ngwange kusimutwiya ha byuma byanalingi kumanesa bukalu ndi? Indi hamo njinapande kubandamena tahi njitule matoto ndi?’

• “Byuma byoshe bimushaka ngweni bakweni bamilingile, neni balingilenibyo.” (Mateu 7:12) ‘Ngwe yange njinafweyele mukwetu, ngwe njishaka ngwange basimutwiye nange bati? Kuli kunjasa kushaka ngwange basimutwiye nange ha bukalu bunakatuka? Majwi a cifwa muka anjasa kushaka ngwange bapangese omwo basimutwiya nange?’

LINGENI EBI: Simbu kanda musimutwiye na munu uje namifweyele, sonekeni bimunayongola kukendeka. Co itisenimo calumingo nambe bibali, itulukeni mu byuma bimunasonekele mangana mumone indi kuli hamunapande kutengululako. Co lalo simutwiyeni na bisemi beni na kubaleka byuma bimunanyongola kulinga na kubalomba binangulo. Mwasa kulinga ngoco na kuli kabusamba keni imunakulahela.

Busunga: Kumwasa kwonowesa byuma bimo kulingiwa mu kuyoya kweni, mu ngila imolika kumwasa kwonowesa banu kumifweya. Oloni lufwe kulwapandele kumyonowesa kupwa bakubwahelela.