Biñanda bya Kupangesa mu Mukanda wa Biwano wa Buyoye Bwetu Baka-Kilistu na Cipangi Cetu
JULY 6-12
BISIMPI BYA SEHO BYA MU LIJWI LYA NJAMBI | KUTUUKA 6-7
‘Ololo Ukamona Binjikalinga Kuli Falo’
(Kutuuka 6:1) Asinoni Shukulu Kalunga wendekele kuli Mosesa ngwendi, “Ololo oni ukamona binjikalinga kuli mwene, omwo njikamusindiya ecele banu bange baye. Njikamusindiya ngeci akabasheke mu lifuti lyendi.”
(Kutuuka 6:6, 7) Ngeci bene, leka Baisalele ngwobe, ‘Yange njapwa Kalunga, njikamipatula mu bundungo bweni kuli baka-Ingito. Njikajundula liboko lyange lya nzili mu kusholola cihiso ca kukomokesa hali bakebo, oloni yeni njikamikula. 7 Njikamipwisa banu bange, co njikapwa Njambi yeni. Asinoni mukazibuka ngeci yange njapwa Kalunga, Njambi yeni uje wamipatwile mu bundungo mu Ingito.
it-2 436 ¶3
Mosesa
Baisalele batengulwile biyongola byabo. Ha kulibanga bononokele Mosesa, oloni Falo mwabapangesele na cikela bashangumukile kuyayabalela Mosesa ngwabo ikeye nabanenela bukalu. Ngeci Mosesa walekele Yehova mwalizibilile ha tuyando tubaliwanene natwo Baisalele. (Kut 4:29-31; 5:19-23) Njambi watakamesele Mosesa ha kumuleka ngwendi ashulisilila byakulahesele Abilahama, Isake na Yakomba. Co lalo washakele ngwendi banu bazibuke bililumbununa lizina lyendi lya Yehova omwo apatula Baisalele na kubapwisa muyati wakama mu lifuti lya cikulaheso. (Kut 6:1-8) Nameme bazibile awa majwi, Baisalele kubatolilile Mosesa. Kubanga mubamwene cihiso ca bu 9, asina bakundwiye byendekele Mosesa. Munima ya cihiso ca bu 10, batabele kubatwamenena kuli Mosesa, co bendele mu bibunga ngwe maswalale ba nzita.—Kut 13:18.
(Kutuuka 7:4, 5) Mwene kakakutolilila asinoni njikaka cihiso cakama manene ha Ingito, co njikatundisa miyati ya banu bange mu Ingito. 5 Baka-Ingito bakazibuka ngeci kuma yange njapwa Kalunga, omwo njikajundula liboko lyange ha Ingito na kutundisa Baisalele mu lifuti lyabo.”
it-2 436 ¶1-2
Mosesa
Asholoka Kuli Falo mu Ingito. Njambi wapangesele Mosesa na Alone mangana ahyane binjambi ba Ingito. Baka-Ingito bakele na tupilistu ba makuli baje bakele na kulinga manseno, co Njane na Njambele bakebo bapwile bantwama ba baje tupilistu. (2 Ti 3:8) Falo wapangesele binjambi ba Ingito mangana alwise Yehova. Mosesa walekele Alone alinge cikomokeso ca kulibanga cije camwesele ngwaco Yehova ali na nzili kutubakana binjambi ba Ingito. Nameme ngoco, Falo wakaluwisile mbunge yendi. (Kut 7:8-13) Oloni munima ya cikomokeso ca mu citatu, tupilistu batabele ngwabo: “Liboko lya Njambi linalingi eci.” Co lalo cikomokeso ca bimbandu calingilisile tupilistu bonowe kwilukila lalo kuli Falo mangana bakalwise Mosesa.—Kut 8:16-19; 9:10-12.
Bikomokeso byalingisile bamo babotsiye bimbunge na kulingisa bakwabo bakaluwe bimbunge. Mosesa na Alone bakebo bendekele bya bikomokeso 10. Bije bikomokeso byalingiwile ngwe mubabyendekelele, oku kwamwesele ngwabo Yehova ikeye wangwile Mosesa mangana amwimaneneko. Banu boshe mu Ingito bazibukile Lizina lya Yehova. Oku kwalingisile Baisalele na Baingito bamo babotsiye bimbunge na kulingisa Falo na baka-kumunangula na baka-kumwimanena bakaluwe bimbunge. (Kut 9:16; 11:10; 12:29-39) Baka-Ingito kubalizibile ngwabo banalubalesa binjambi babo mubamwene bije bikomokeso, oloni balimwenenene ngwabo Yehova ikeye nasompo binjambi babo. Mubyahwile bikomokeso 9, “bamyata ba mwene [Falo] na banu boshe ba mu Ingito bayongwele Mosesa kupwa munu wakama mu lifuti lya Ingito mwoshe.”—Kut 11:3.
Kutondesesa Bisimpi bya Seho
(Kutuuka 6:3) Yange njalisholwele kuli Abilahama na kuli Isake na kuli Yakomba, ngwe Njambi Muka-nzili yoshe, oloni lizina lyange lya [Yehova] kubalizibukile.
it-1 78 ¶3-4
Muka-Nzili Yoshe
Yehova wapangesele endekesi ya “Muka-nzili yoshe” (ʼEl Shad·daiʹ) mwakulahesele Abilahama ngwendi akakita mwana wa lizina lya Isake. Abilahama wapandele kukala na likulahelo lya kukanyama mangana akulahele ngwendi Njambi akashulisilila cije cikulaheso. Njambi wapangesele lalo eyi endekesi omwo wendekele ngwendi Isake na Yakomba bakebo bakaswana cikumiiyo calikumiiye na Abilahama.—Kus 17:1; 28:3; 35:11; 48:3.
Ngeci, Yehova walekele Mosesa ngwendi: “Yange njalisholwele kuli Abilahama na kuli Isake na kuli Yakomba, ngwe Njambi Muka-nzili yoshe, oloni lizina lyange lya [Yehova] kubalizibukile. (Kut 6:3) Oku kukulumbuna ngwabo aba banu kubazibukile lizina lya Yehova, mwafwa bakele na kulipangesa ngwe mubakele na kulipangesa baje bayoyele kunima. (Kus 4:1, 26; 14:22; 27:27; 28:16) Mu bisoneka bya Cihebelu bya kulibanga ku mukanda wa Kushangumuka, endekesi ya “Muka-nzili Yoshe” iwaniwa lwa kupwa 6, oloni lizina lya Yehova liwaniwa lwa kupwa 172. Ngeci, Abilahama, Isake na Yakomba bazibukile ngwabo Njambi wapandele kumutumbula “Muka-nzili Yoshe,” oloni kubazibukile bililumbuna lizina lyendi lya Yehova. Libulu lya Illustrated Bible Dictionary ngwalyo: “Njambi mwakulahesele baje banu ba kunima ngwendi akabalingila byuma byabibwa kulutwe, wabakwasele bakulahele ngwabo Yahweh wapwa Njambi uje wakala na nzili ya kushulisilila bikulaheso. Oloni omwo walisholwele mu ciputa, Njambi wakwasele banu balimwene nzili yendi na kuliziba kukala muyehi nendi, co oku kwabakwasele bazibuke mwamubwa lizina lya Yahweh.”
(Kutuuka 7:1) Co Shukulu Kalunga wendekele kuli Mosesa ngwendi, “Kenga, njikakupwisa ngwe u Njambi kuli mwene, co ndolome yobe Alone akendeka kuli ikeye ngwe muka-kwimanena wobe.
it-2 435 ¶5
Mosesa
Nameme Mosesa kasele kwendeka mwamubwa, Yehova kalikelele kumupangesa. Mosesa wendekele ngwendi kasele kwendeka mwamubwa. Ha simbu eyi, Mosesa watengulukile, kafwile ngwe mwafwililile myaka 40 kunima omwo washakele kupatula Baisalele mu nzili yendi. Walekele Yehova ngwendi kasa kupanga cipangi camwanene. Njambi walubalelele Mosesa, oloni kecelele kumupangesa, co walekele Alone ngwendi apwe muka-kwendekelako Mosesa. Ngeci, Mosesa wapwile ngwe “Njambi” kuli Alone. Njambi wakele na kuleka Mosesa binangulo na mashiko, co Mosesa wakele na kubinungwilila Alone, Alone co wakele na kubileka bimyata ba Baisalele na Falo. (Ou Falo ikeye waswanene Falo uje wakeleko ha simbu yatewele Mosesa myaka 40 kunima). (Kut 2:23; 4:10-17) Mu kwita kwa simbu, Yehova wendekele ngwendi Alone wapwile kapolofweto ka Mosesa. Kulumbununa ngwabo, ngeci lika Yehova mwakele na kuleka Mosesa bya kulinga, Mosesa nendi wakele na kuleka Alone bya kulinga. Co lalo Njambi walekele Mosesa ngwendi wapwile ngwe ‘Njambi kuli Falo,’ oku kulumbununa ngwabo Njambi wanene Mosesa nzili ije yatubakanene nzili ya Falo, co Mosesa katewele Falo mwene wa Ingito.—Kut 7:1, 2.
Kutanda Mbimbiliya
(Kutuuka 6:1-15) Asinoni Shukulu Kalunga wendekele kuli Mosesa ngwendi, “Ololo oni ukamona binjikalinga kuli mwene, omwo njikamusindiya ecele banu bange baye. Njikamusindiya ngeci akabasheke mu lifuti lyendi.” 2 Njambi wendekele kuli Mosesa wamulekele ngwendi, “Yange njapwa Kalunga. 3 Yange njalisholwele kuli Abilahama na kuli Isake na kuli Yakomba, ngwe Njambi Muka-nzili yoshe, oloni lizina lyange lya [Yehova] kubalizibukile. 4 Co lalo njalikumiiye nabo cikumiiyo cange, njabakulahesele kubana lifuti lya Kanana, mu lifuti muje mubakele omwo bapwile bangenzi. 5 Co ololo njinazibi kukemanga kwa Baisalele, aba banafukiwa mu bundungo kuli baka-Ingito, ngeci njinanuka cikumiiyo cange. 6 Ngeci bene, leka Baisalele ngwobe, ‘Yange njapwa Kalunga, njikamipatula mu bundungo bweni kuli baka-Ingito. Njikajundula liboko lyange lya nzili mukusholola cihiso ca kukomokesa hali bakebo, oloni yeni njikamikula. 7 Njikamipwisa banu bange, co njikapwa Njambi yeni. Asinoni mukazibuka ngeci yange njapwa Kalunga, Njambi yeni uje wamipatwile mu bundungo mu Ingito. 8 Co njikamitwala mu lifuti lije njakulahesele kulyana kuli Abilahama na Isake na Yakomba, co njikalyana kuli yeni kupwa buswana bweni. Yange njapwa Kalunga.’” 9 Co Mosesa walekele byuma ebi kuli Baisalele, oloni kubamutolililile, omwo bimbunge byabo byazeyele hakufukiwa mu bundungo bwa bukalu ngacije. 10 Asinoni Shukulu Kalunga wendekele kuli Mosesa ngwendi, 11 “Ya ukaleke mwene wa Ingito ngeci napande kwecela Baisalele batunde mu lifuti lyendi.” 12 Oloni Mosesa wakumbulwile Shukulu Kalunga ngwendi, “Kenga, banu ba Isalele kubanjitolililile, co batijo mwene akatolilila yange muka-cikukuma?” 13 Co Shukulu Kalunga washikile Mosesa na Alone ngwendi, “Lekeni Baisalele na mwene wa Ingito ngweni yange njinakushiki kutwamenena Baisalele na kubatundisa mu Ingito.” 14 Lubena, ikeye ntwatwa ya Yakomba, wakele na bana bendi bawana ba banalume, mazina abo, Hanoki na Palu na Hezelone na Kalemi. Aba bakebo bapwile bakukulwila ba bikota baje balilukile mazina abo. 15 Simyoni wakele na bana bendi batanu naumo ba banalume, mazina abo, Njemwele na Njamine na Ohande na Njakine na Zohale na Shaulu muna munakazi wa ku Kanana. Aba bakebo bapwile bakukulwila ba bikota baje balilukile mazina abo.
JULY 13-19
BISIMPI BYA SEHO BYA MU LIJWI LYA NJAMBI | KUTUUKA 8-9
“Falo Washulisilile Biyongola bya Njambi kwa Kujeneka Kuzibuka”
(Kutuuka 8:15) Oloni omwo mwene wamwene ngeci mambotwe banatsi, co wakaluwisile lalo mbunge yendi ngwe bene muje mwendekele Shukulu Kalunga, mwene katolililile kuli Mosesa na Alone embwe.
it-2 1040-1041
Kukaluwa mbunge
Yehova wapwa muka-kukwata mbunge, co necelela banu batwaleleleho kuyoya nameme banapande kutsa. (Kus 15:16; 2 Pe 3:9) Banu bamo banononoka Njambi mangana abatetele. (Yos 2:8-14; 6:22, 23; 9:3-15) Oloni bakwabo banakaluwisa bimbunge byabo, co banalwisi Yehova na banu bendi. (Kwi 2:30-33; Yos 11:19, 20) Yehova kesi kubindika banu bakaluwise bimbunge byabo, oloni akabecelela. Yehova akana cihiso ku banu baje batwalelelaho kukaluwisa bimbunge byabo. Mwakalingi ngoco akamwesa ngwendi wakala na nzili, co akalingisa banu bazibuke lizina lyendi.—Esekeseni Kut 4:21; Yow 12:40; Lom 9:14-18.
(Kutuuka 8:18, 19) Baka-manseno besekele kulinga manseno abo ngeci tuzunguzungu basholoke, oloni kubasele. Co kwoshe-kwoshe kwakele tuzunguzungu ku banu na ku tusitu. 19 Co baje baka-manseno bendekele kuli mwene ngwabo, “Liboko lya Njambi linalingi eci!” Oloni mwene wacikaluwisile mbunge yendi, ngwe bene muje mwendekele Shukulu Kalunga, mwene katolililile kuli Mosesa na Alone.
(Kutuuka 9:15-17) Nga njajundwile liboko lyange na kukupupa yobe na banu bobe na mushongo wa ciita, nga wanyonga laja. 16 Oloni ha kukumwesa nzili yange, njakutabele kuyoya ngeci lizina lyange likatsimane mu kaye mwoshe. 17 Nameme ngoco anga ucilyalesa na kubyana kwecela banu bange baye.
it-2 1181 ¶3-5
Bubi
Yehova akalingisa nameme banu bababi bashulisilile biyongola byendi oku kubazibuka. Nameme banu bababi banasa kulwisa Njambi, oloni asa kubonowesa kushulisilila biyongola byabo byabibi mangana anyungilile bangamba bendi ba kulongwa. Co nasa kupangesa banu bababi mu kumwesa ngwendi wapwa muka-busunga. (Lom 3:3-5, 23-26; 8:35-39; Mya 76:10) Mukanda wa Visimo 16:4 unamwesa mwamubwa eyi simpi. Ou mukanda ngwawo: ‘Cuma coshe catangele Shukulu Kalunga cili na butumbe bwaco, co banu bababi akabanyongesa.’
Yehova watumine Mosesa na Alone kuli Falo mangana apatule Baisalele baje bakele mu bundungo. Njambi keti ikeye walingisile Falo mwene wa Ingito apwe munu wamubi, oloni walingile bikomokeso bije byalingisile Falo alimwese ngwendi wapwile munu wamubi uje wapandele kutsa. Nameme ngoco, Njambi wamwecelele atwaleleleho kuyoya. Mukanda wa Kutuuka 9:16 umwesa ebi biyongola bya Yehova. Ou mukanda ngwawo: “Oloni ha kukumwesa nzili yange, njakutabele kuyoya ngeci lizina lyange likatsimane mu kaye mwoshe.”
Yehova wamwesele ngwendi wakala na nzili omwo walingile bikomokeso 10 mu Ingito na kunyongesa Falo na maswalele bendi mu Kalunga-ndonga wa Kubenga (Kut 7:14–12:30; Mya 78:43-51; 136:15) Ha myaka yaingi, baka-mafuti aje azengelekele Ingito batwaleleleleho kwendeka ha bikomokeso byalingile Yehova, co banu mu kaye koshe bazibukile lizina lyendi. (Yos 2:10, 11; 1 Sa 4:8) Ngwe Yehova wazambwilile kutsiya Falo, ngwe banu kubazibukile ngwabo Yehova wakala na nzili, co asa kwobola banu Bendi.
Kutondesesa Bisimpi bya Seho
(Kutuuka 8:21) Nga ubyana kwecela banu bange ngeci baye, co njikatuma binjame bya binzinzi kuli bamyata bobe na kuli banu bobe na mu binjubo byobe na mu binjubo bya baka-Ingito mukashula binzinzi, co na hasi hoshe hakashula binzinzi.
it-1 878
Binzinzi
Banu kubazibuka mwaubwa muyati wa kalongolo ibanendeka mu Bisoneka bya Cihebelu bya kulibanga, uje wakeleko ha cikomokeso camuciwana mu Ingito. (Kut 8:21, 22, 24, 29, 31; Mya 78:45; 105:31) Mu Bimbimbiliya byabingi, lizina lyou kalongolo lya ʽA·rovʹ lya Cihebelu banalinungulula mu bingila bya kuliseza-seza. Banalinungulula ngwabo “binzinzi” mu (JB, NW, Ro), “kambombo” mu (Yg), “tuzunguzungu” mu (AT) na “binzinzi ba ku tutali” mu (LXX).
Aba binzinzi banambateselela na baje bakawaniwa ku tubalu na baje bakawaniwa ku bingombe, ku tutali, ku tungatwa nambe ku banu. Binzinzi ba lwabo ba ku tubalu bakashumu tusitu na banu, co bakanu maninga abo. Ha simbu ibakalimuka makwecenge, aba binzinzi bakayoyo mu mibila ya tusitu na banu. Binzinzi bakashumu banu bakawaniwa ku myela ya kushaluka manene, co lalo kukanyoko nyonzi. Ngeci, aba binzinzi bayandesele manene baka-Ingito na bimuna babo, co bamo batsile.
(Kutuuka 8:25-27) Asinoni mwene wasanene Mosesa na Alone wabalekele ngwendi, “Yeni mukakombelele kuli Njambi yeni mu lifuti lino bene.” 26 Oloni Mosesa wamukumbulwile ngwendi, “Kesi mwamubwa kulinga ngacije embwe, omwo biñombelo bitukakombelela kuli Shukulu Kalunga Njambi yetu, bikazibisa baka-Ingito bunyengwe. Nga tukombelela ñombelo ya bunyengwe ku mesho a baka-Ingito, co kubakatwasha mamanya ndi? 27 Tunapande kuya bungenzi bwa matangwa atatu mu mambo mu kukombelela biñombelo kuli Shukulu Kalunga Njambi yetu, ngwe muje mwatushikile.”
w04 3/15 25 ¶9
Bisimpi bya Kulitila bya mu Mukanda wa Kutuuka
8:26, 27—Mwafwa bika Mosesa wendekele ngwendi biñombelo bya Baisalele byapwile bya ‘bunyengwe kuli baka-Ingito’? Mwafwa Baingito balemesele tusitu ba kuliseza-seza. Ngeci, Mosesa mwendekele bya biñombelo, walekele Falo atabese Baisalele bakakombelele Yehova biñombelo.
Kutanda Mbimbiliya
(Kutuuka 8:1-19) Asinoni Shukulu Kalunga wendekele kuli Mosesa ngwendi, “Ya kuli mwene ukamuleke ngwobe Shukulu Kalunga nendeka ngwendi, ‘Ecela banu bange baye ngeci bakanjilemese. 2 Nga ubyana kubecela, co njikahisa lifuti lyobe, co likashula na mambotwe. 3 Ndonga ya Nailo ikashula na mambotwe, co bakakobela na mu lipela lyobe na ku mulili wobe na ha bulili bwobe na ku binjubo bya bamyata bobe na banu bobe, nambe ha meko eni na mu bindeho byeni bya kwocela makende. 4 Co mambotwe bakalonda hali yobe na ha banu bobe na hali bamyata bobe boshe.’ “5 Asinoni Shukulu Kalunga wendekele kuli Mosesa ngwendi, “Leka Alone ajundule mulamu wendi hakamwa ya bindonga na ha bingunja na ha mashali, ngeci bituwise mambotwe kwija na kushulisa mu lifuti lya Ingito.” 6 Ngeci bene, Alone wolwele mulamu hakamwa ya mema oshe, co mambotwe batuhukile na kushulisa mu lifuti lya Ingito mwoshe. 7 Oloni na baka-manseno bapangesele manseno abo, co na bakebo lalo batuwisile mambotwe mu lifuti lya Ingito. 8 Co mwene wasanene Mosesa na Alone wendekele nabo ngwendi, “Lombeleni kuli Shukulu Kalunga ngeci atundise aba mambotwe, co njikecela banu bendi baye, ngeci bakebo bakase kukombelela biñombelo kuli Shukulu Kalunga.” 9 Co Mosesa wamukumbulwile ngwendi, “Njinataba kukulombelela. Imika simbu injikakulombelela na bamyata bobe na banu bobe, ngeci mambotwe bakatunde kuli yeni na mu binjubo byeni, co bakasale lika mu Ndonga ya Nailo.” 10 Mwene wakumbulwile ngwendi, “Imene bene ukanjilombelela.” Mosesa wendekele ngwendi, “Njikalinga ngwe omwo yobe unalombo, asinoni ukazibuka ngwobe kuma kukwesi lalo njambi weka wa kulifwa na Shukulu Kalunga Njambi yetu. 11 Co mambotwe bakatunda hali yobe na mu binjubo byobe na ku bamyata bobe na ku banu bobe, bakasala lika mu Ndonga ya Nailo.” 12 Asinoni Mosesa na Alone batundile kuli mwene baile, co Mosesa walombelele kuli Shukulu Kalunga ngeci atundise mambotwe baje wanenele kuli mwene. 13 Co Shukulu Kalunga walingile ngwe muje mwalombelele Mosesa, mambotwe ba mu binjubo na mu mitambela ya bimbanja na mu mahya batsile. 14 Co baka-Ingito bakungulwile hamo mambotwe boshe ba kutsa, babalundikile [mitumbo yakama] manene, ngeci mu lifuti mwoshe mwanikile helele. 15 Oloni omwo mwene wamwene ngeci mambotwe banatsi, co wakaluwisile lalo mbunge yendi ngwe bene muje mwendekele Shukulu Kalunga, mwene katolililile kuli Mosesa na Alone embwe. Cikomokeso ca mu citatu ca tuzunguzungu. 16 Asinoni Shukulu Kalunga wendekele kuli Mosesa ngwendi, “Leka Alone ngeci apupe mulamu wendi hasi, co likungu likemuka tuzunguzungu mu lifuti lya Ingito mwoshe.” 17 Co balingile ngeci Alone wapupile mulamu wendi hasi, co likungu lyoshe lya mu Ingito lyemukile tuzunguzungu, co twayandesele banu na tusitu. 18 Baka-manseno besekele kulinga manseno abo ngeci tuzunguzungu basholoke, oloni kubasele. Co kwoshe-ikwoshe kwakele tuzunguzungu ku banu na ku tusitu. 19 Co baje baka-manseno bendekele kuli mwene ngwabo, “Liboko lya Njambi linalingi eci!” Oloni mwene wacikaluwisile mbunge yendi, ngwe bene muje mwendekele Shukulu Kalunga, mwene katolililile kuli Mosesa na Alone.
JULY 20-26
BISIMPI BYA SEHO BYA MU LIJWI LYA NJAMBI |KUTUUKA 10-11
“Mosesa na Alone Bapwile ba Kusimpa”
(Kutuuka 10:3-6) Ngeci bene, Mosesa na Alone baile kuli mwene bendekele kuli ikeye ngwabo, “Shukulu Kalunga Njambi ya Bahebelu nendeka ngwendi, ‘Bisimbu bingaijo ukabyana kulikehesa ku mesho ange? Ecela banu bange baye ngeci bakanjilemese. 4 Nga ucili na kutwalaho kubyana kubecela ngeci baye, imene njikanena bimbimba mikumbi mu lifuti lyobe. 5 Co bakebo bakapwa babangi manene bakashula hasi hoshe. Bakalya byoshe bije byasaleleho kukuziluka ku nyonzi ya mamanya, nameme ku miti ije yasalele mu mahya eni. 6 Co bakashula mu lipela lyobe na mu binjubo bya bamyata bobe na mu binjubo bya baka-Ingito mwoshe nambe bakuku yeni nameme bakukulwila beni kubabamwene kutunda ha litangwa lije bashangumukile kukala hano hasi.’” Asinoni Mosesa wakatukile na kuya.
w09 7/15 20 ¶6
Tembwinineni Yesu ha Kupwa ba Kusimpa Omwo Mwambulula
6 Mosesa wasimpile mwendekele na Falo. Banu kubamwene Falo kupwa muka-kwimanena binjambi, oloni bamumwene kupwa bene njambi muna Ra, njambi wa litangwa. Hamo ou Falo wakele na kulemesa kamponya kakumunga mu cifwa cendi ngwe mubalingile Bafalo bakwabo. Falo watewesele manene, co banu bononokele byoshe byendekele. Falo wakele na nzili manene, co lalo wakaluwile mbunge, ngeci kashakele banu bamuleke bya kulinga. Mosesa uje wapwile wa kulikehesa wakele na kuya kuli Falo nameme kakele na kumutambula. Byuma muka byakele na kwendeka Mosesa? Wakele na kwendeka bya bikomokeso nambe ngwetu bihiso. Mosesa washakele ngwendi Falo alinge bika? Apatule Baisalele baje bakele mu bundungo. Kuma Mosesa wapandele kupwa wa kusimpa ndi? Eyo.—Kul 12:3; Hev 11:27.
(Kutuuka 10:24-26) Asinoni mwene wasanene Mosesa wendekele kuli ikeye ngwendi, “Mwasa kuya na kulemesa Shukulu Kalunga, nameme banakazi beni na bana beni baye hamo neni. Oloni bimanga beni na bimembe beni na bingombe beni banapande kusala muno.” 25 Oloni Mosesa wamukumbulwile ngwendi, “Nga ngoconi, twane bimuna batukakombelela kuli Shukulu Kalunga Njambi yetu na milambu ya kwenyeka. 26 Embwe, tukaya hamo na bimuna betu, naumo wahi akasala, nameme cimuna umo kakasalamo muno embwe. Yetu babenya tunapande kwangula bimuna baje tukalemesa nabo Shukulu Kalunga Njambi yetu, omwo kutwasa kuzibuka bimuna baje tukakombelela kuli ikeye kubanga noho tunete kuje.”
(Kutuuka 10:28) Co mwene wendekele kuli Mosesa ngwendi, “Tunda ku mesho ange! Kesi njikakumone lalo! Ha litangwa njikakumona, co ukatsa!”
(Kutuuka 11:4-8) Ngeci bene, Mosesa wendekele kuli mwene ngwendi, “Shukulu Kalunga nendeka ngwendi, ‘Mukati ka butsiki njikaita mu Ingito, 5 co bana ba bantwatwa boshe ba banalume ba mu Ingito bakatsa, kushangumukila hali muna mwene, uje akaswana ha litanda, kukamanesala kuli muna ndungo wa ntwatwa, uje akatu tiliku. Co na bana ba bimuna boshe ba nkomba ba kulibanga kusemuka bakatsa lalo. 6 Co kukakala kulila mbimbi-mitwe mu Ingito mwoshe, kuje kukwakeleko ha kulibanga nameme kucikakalako lalo kulutwe embwe. 7 Oloni kukukakala katali akabwoza hali Baisalele nameme ha bimuna babo. Asinoni mukazibuka ngweni yange Kalunga, njinangununa hakati ka baka-Ingito na Baisalele.’” 8 Mosesa wendekele lalo ngwendi, “Bamyata bobe boshe bakaija kuli yange na kunjitsikamena, co bakanjilomba ngeci njiye na banu bange boshe. Co munima yebi, njikaya.” Asinoni Mosesa walubalele manene, co watundile kuli mwene.
it-2 436 ¶4
Mosesa
Mosesa na Alone bapandele kusimpa na kukala na likulahelo mangana bakasimutwiye na Falo. Mosesa na Alone basele kupanga cipangi cabanene Yehova, mwafwa sipilitu yendi ikeyo yabakwasele. Acilingeni ngwe muli mu nkuta ya Falo uje wapwile mwene wa nzili manene mu kaye koshe ha simbu oyo. Mumona Falo wa kulyalesa uje ibamwene ngwe njambi, co baka-kumunangula, bantwama ba maswalale bendi, baka-kumunyunga na bindungo bendi banamuzengeleka. Co lalo kuli bantwama ba bulombelo na tupilistu ba makuli baje bali na kulwisa Mosesa. Aba banu nabo bakele na nzili. Co boshe balikwatasanene na Falo mu kwimanena binjambi ba Ingito. Mosesa na Alone bakele na kuya kuli Falo kushwa kumo. Nameme ngoco, Falo wakaluwisile mbunge yendi mwafwa kashakele kupatula Baisalele mu bundungo. Mosesa na Alone mubamanesele kwendeka bya cikomokeso ca bu 8 babashekele. Co mubamanesele kwendeka ha cikomokeso ca bu 9, Falo wabalekele ngwendi keti bakelukile kuli ikeye lalo, mwafwa nga bakelukila kuli ikeye, co bakatsa.—Kut 10:11, 28.
Kutondesesa Bisimpi bya Seho
(Kutuuka 10:1, 2) Asinoni Shukulu Kalunga wendekele kuli Mosesa ngwendi, “Ya ukaliwane na mwene, omwo njinakaluwisa mbunge yendi na bimbunge bya bamyata bendi, ngeci njilinge bikomokeso ebi mukati kabo, 2 ngeci mukase kukalekako bana beni na batekulyeni omu munjinapwisa baka-Ingito bikolokomba omwo ha kulinga bikomokeso hakati kabo. Co yeni boshe mukazibuka ngweni kuma yange njapwa Kalunga.”
w95 9/1 11 ¶11
Bakaleho Baje Balwisile Njambi wa Makuli
11 Baisalele mubakele mu Ingito, Yehova watumine Mosesa kuli Falo, co wamulekele ngwendi: “Ya ukaliwane na mwene, omwo njinakaluwisa mbunge yendi na bimbunge bya bamyata bendi, ngeci njilinge bikomokeso ebi mukati kabo, ngeci mukase kukalekako bana beni na batekulyeni omu munjinapwisa baka-Ingito bikolokomba omwo ha kulinga bikomokeso hakati kabo. Co yeni boshe mukazibuka ngweni kuma yange njapwa Kalunga.” (Kut 10:1, 2) Baisalele ba kulongwa balekele bana babo byuma byalingile Yehova. Co baje bana balekele bana babo lalo, ngeci bisemwa byoshe byazibukile bya Yehova na kubyanuka. Mu ngila imolika, bisemi ano matangwa bali na cipangi ca kulongesa bana babo.—Kwi 6:4-7; Vis 22:6.
(Kutuuka 11:7) Oloni kukukakala katali akabwoza hali Baisalele nameme ha bimuna babo. Asinoni mukazibuka ngweni yange Kalunga, njinangununa hakati ka baka-Ingito na Baisalele.’”
it-1 783 ¶5
Kutuuka
Banu bazibukile mwamubwa Yehova, omwo wapatwile Baisalele. Mubetele musambwa ya Kalunga-ndonga wa Kubenga, Mosesa watwamenenene Baisalele mu kwimba mwaso. Ndokazi yendi Milyamu uje wapwile kapolofweto wa munakazi, wambatele kangoma mu liboko lyendi na kutwamenena banakazi boshe baje bakele na tungoma, co bembile na kukina. (Kut 15:1, 20, 21) Baisalele bapatukile ku bitozi babo. Mubatundile mu Ingito, Njambi wabanyungililile ku banu na tusitu baje banesi kubalinga mwamubi. Co kukwale nambe katali wababwozele. (Kut 11:7) Mukanda wa Kutuuka kuumwesa mpundu ngwawo Falo nendi watsililile mu Kalunga Ndonga, oloni mukanda wa Myaso 136:15 unendeka ngwawo Yehova, “wakupwile mwene wa Ingito na maswalale bendi” mu Kalunga Ndonga wa Kubenga.
Kutanda Mbimbiliya
(Kutuuka 10:1-15) Asinoni Shukulu Kalunga wendekele kuli Mosesa ngwendi, “Ya ukaliwane na mwene, omwo njinakaluwisa mbunge yendi na bimbunge bya bamyata bendi, ngeci njilinge bikomokeso ebi mukati kabo, 2 ngeci mukase kukalekako bana beni na batekulyeni omu munjinapwisa baka-Ingito bikolokomba omwo ha kulinga bikomokeso hakati kabo. Co yeni boshe mukazibuka ngweni kuma yange njapwa Kalunga.” 3 Ngeci bene, Mosesa na Alone baile kuli mwene bendekele kuli ikeye ngwabo, “Shukulu Kalunga Njambi ya Bahebelu nendeka ngwendi, ‘Bisimbu bingaijo ukabyana kulikehesa ku mesho ange? 4 Nga ucili na kutwalaho kubyana kubecela ngeci baye, imene njikanena bimbimba mikumbi mu lifuti lyobe. 5 Co bakebo bakapwa babangi manene bakashula hasi hoshe. Bakalya byoshe bije byasaleleho ku kuziluka ku nyonzi ya mamanya, nameme ku miti ije yasalele mu mahya eni. 6 Co bakashula mu lipela lyobe na mu binjubo bya bamyata bobe na mu binjubo bya baka-Ingito mwoshe nambe bakuku yeni nameme bakukulwila beni kubabamwene kutunda ha litangwa lije bashangumukile kukala hano hasi.’”Asinoni Mosesa wakatukile na kuya. 7 Co bamyata ba mwene bendekele kuli mwene ngwabo, “Bisimbu bingaijo munu ou akatuyandesa? Ecela banalume ba Baisalele baye bakalemese Shukulu Kalunga Njambi yabo. Kuma yobe kuwanangukile ngwobe Ingito yanyongo ndi?” 8 Asinoni Mosesa na Alone babelwisilile lalo kuli mwene, co mwene wendekele kuli bakebo ngwendi, “Yeni mukaye na kulemesa Shukulu Kalunga Njambi yeni. Olojo beya bamo bakaya?” 9 Mosesa wamukumbulwile ngwendi, “Yetu boshe tukaya, hamo na bana betu na tukulukazi betu. Tukaya na bana betu ba banalume, na aba ba banakazi na bimanga betu na bimembe betu na bingombe betu, omwo tunapande kulinga ciwano ca kulemesa Shukulu Kalunga.” 10 Mwene wendekele ngwendi, “Njilisinga hali Shukulu Kalunga ngeci kumukai na banakazi beni na bana beni! Mwa busunga casholoka ngeci yeni muli na munga ya kutulwisa. 11 Embwe! Kukaya lika banalume mu kulemesa Shukulu Kalunga, hamo eci cikeco munakala na kulomba.” Ha cuma eci, Mosesa na Alone babashekele ku mesho a mwene. 12 Asinoni Shukulu Kalunga wendekele kuli Mosesa ngwendi, “Olola liboko lyobe hakamwa ya lifuti lya Ingito ngeci kusholoke bimbimba mikumbi. Co bakebo bakaija na kulya byuma byoshe bije bili na kumena mu mahya na byuma byoshe bije byasaleleho ku nyonzi ya mamanya.” 13 Ngeci bene, Mosesa wajundwile mulamu wendi, co Shukulu Kalunga wahuwisile lihunzi lya kutunda mu ngangela lyahuhwile mu lifuti litangwa lyoshe na butsiki bwoshe. Co ku mutondo lyanenele bimbimba mikumbi. 14 Co bezile mu binjame balundamene mu lifuti lyoshe. Byapwile binjame byakama manene bya bimbimba mikumbi ngeci naumo wahi wabimwene ku simbu ya kunima nambe kubikasholoka lalo ku simbu ya kulutwe. 15 Co bimbimba bashulile hasi hoshe noho hazibalele na bakebo, co balile byuma byoshe bije byasalele ku nyonzi ya mamanya, na byoshe bije byamenene mu mahya kuwezelelako na bushuka bwa ku miti. Kukwakele cuma cimo ca kuzibuluka casalele ku muti nambe bya kumena mu lifuti lyoshe lya Ingito.
JULY 27–AUGUST 2
BISIMPI BYA SEHO BYA MU LIJWI LYA NJAMBI | KUTUUKA 12
“Paseka Yapwa Bati ya Seho Kuli Baka-Kilistu?”
(Kutuuka 12:5-7) Munapande kwangula manga nambe membe, oloni napande kupwa nkomba wa mwaka umo wa kujeneka kapenga. 6 Ngeci bene, mukabanyunga noho ha litangwa lya mu likumi na awana ku ngonde, co ku cingwezi mbunga yoshe ya Isalele bakatsiye baje bimuna. 7 Asinoni banu bakanoneko amo maninga na kuwakwita ha bibuliko bya bikolo na hakamwa ya bipamba ku binjubo kuje kubakalila baje bimuna.
w07 1/1 20 ¶4
“Munapande Kupwa ba Kubwahelela”
4 Yesu watsile ha Nisane 14, 33 C.E. Mu Isalele, litangwa lya Nisane 14 lyapwile lya cilika ca Paseka, co banu babwahelelele. Mwaka na mwaka, binaanga byalile hamo muna manga wa kujeneka kapenga na byakulya bikwabo ha litangwa lya Paseka. Kulinga ngoco kwabakwasele banuke ngwabo maninga a muna manga alingisile bantwatwa ba Baisalele boboke omwo kangelo watsiile bantwatwa ba Baingito ha Nisane 14, 1513 B.C.E. (Kut 12:1-14) Muna manga ibapangesele ha Paseka wemaneneneko Yesu. Kapositolo Paulu wendekele ngwendi: “Kilistu, muna manga wetu wa [paseka] banamukombelela laja.” (1 Ko 5:7) Ngwe mwa maninga a muna manga, maninga a Yesu nawo anobola banu.—Yow 3:16, 36.
(Kutuuka 12:12, 13) “Ha butsiki buje njikaita mu lifuti lya Ingito, njikatsiya bana ba banalume boshe ba ba ntwatwa ba banu na aba ba tusitu ba kulibanga kusemuka. Co njikahisa binjambi boshe ba mu Ingito, yange njapwa Kalunga. 13 Maninga aha bipamba anapu cizibukiso ca cimweso mu binjubo ebi muli na kukala. Omwo njikamonaho maninga, co njikamijomboka, kunjikamibulumuna omwo njikahisa baka-Ingito.
it-2 583 ¶6
Paseka
Yesu washulisilile byuma bimo byakele na kulingiwa ha Paseka. Maninga aje abashamwinine ha bipamba mu Ingito obwele bantwatwa omwo kwetile kangelo uje watsiile bantwatwa ba Baingito. Paulu wendekele ngwendi baka-Kilistu bakubwabesa banapu cikungulukilo ca bana ba bantwatwa. (Hev 12:23) Co maninga a Kilistu akewo anabalingisa boboke. (1 Te 1:10; Efe 1:7) Bitsiya bya muna manga wa ha Paseka kubabipokwele. Bupolofweto bwamwesele ngwabwo bitsiya bya Yesu kubakabipokola, co bwalishulisilile mwatsile. (Mya 34:20; Yow 19:36) Ngeci, Paseka ibakele na kulinga Bayunda yapwile cimweso ca byuma byakele na kwija kulutwe, co yemanenene Yesu Kilistu uje wapwa “Muna Manga wa Njambi.”—Hev 10:1; Yow 1:29.
(Kutuuka 12:24-27) Yeni, na batekulwila beni, munapande kwononoka lishiko eli lya canukiso ku myaka yoshe ya kulutwe. 25 Co omwo mukakobela mu lifuti lije Shukulu Kalunga walikulahesele kumyanalyo, munapande kunyunga cilika eci. 26 Omwo bana beni bakamihula ngwabo, ‘Cilika eci cinemanena bikajo?’ 27 Co mukabakumbulula ngweni, ‘Eci cinemanena kukombelela cimuna wa Ciwano ca [Paseka] mukusingimika Shukulu Kalunga, omwo ikeye wajombokele a binjubo bya Baisalele mu Ingito. Watsiile baka-Ingito, oloni yetu watusezeleho.’” Co Baisalele batsikamene ha mabuli na kulemesa.
w13 12/15 20 ¶13-14
‘Eci Cikapwe Canukiso Kuli Yeni’
13 Bisemi bakele na kulongesa bana babo byuma bya seho bibanalilongesa. Bakele na kubalongesa ngwabo, Yehova asa kunyungilila bangamba bendi. Babalongesele lalo ngwabo Njambi kwakala, kapwile kamponya nambe Njambi wa makuli. Yehova wapwa Njambi wa kuyoya, uje waka mbunge banu bendi, co lalo ashaka kubakwasa. Wamwesele ngoco omwo wanyungililile bantwatwa ba Baisalele na kuhisa baka-Ingito.
14 Baka-Kilistu kubesi kulongesa bana babo mwaka na mwaka biilumbununa Paseka. Oloni banapande kubalongesa bazibuke ngwabo Njambi akanyungilila banu bendi. Bisemi, kuma mukakwasa bana beni bakulahele ngwabo Yehova anga acili na kunyungilila banu bendi ano matangwa ndi? (Mya 27:11; Isa 12:2) Kuma mukasimutwiya na bana beni mu ngila ije ibasa kuzibisisa mwamubwa, keti kubatandela lika biñanda ndi? Lifwiteni kulongesa bana beni mangana mubakwase kukola ku sipilitu.
Kutondesesa Bisimpi bya Seho
(Kutuuka 12:12) “Ha butsiki buje njikaita mu lifuti lya Ingito, njikatsiya bana ba banalume boshe ba ba ntwatwa ba banu, na aba ba tusitu ba kulibanga kusemuka. Co njikahisa binjambi boshe ba mu Ingito, yange njapwa Kalunga.
it-2 582 ¶2
Paseka
Njambi mwanenelele bikomokeso 10 hali baka-Ingito, kwapwile ngwe wahisile binjambi ba Baingito, maneneni cikomokeso ca bu 10 ca kutsiya bantwatwa. (Kut 12:12) Manga wa cizamba wapwile wa kujela kuli njambi Ra, mukemwo kushamwina maninga a muna manga ha bipamba kwapwile ngwe kushaula baka-Ingito. Co lalo ngombe wapwile wa kujela, ngeci kutsiya bantwatwa ba bingombe kwapwile ngwe kushaula njambi Osiris. Falo nendi bamumwene ngwe muna njambi Ra, co bakele na kumulemesa. Ngeci, kutsa kwa muna Falo wa ntwatwa kwamwesele ngwabo njambi Ra na Falo kubesi na nzili.
(Kutuuka 12:14-16) Munapande kulisamba ha litangwa eli omwo likapwa lya ciwano ca Kalunga mu kumyanukisa ha byuma ebi binjalingile yange Kalunga. Eci cikapwa canukiso mu bisemwa byeni byoshe bya kulutwe.” 15 Shukulu Kalunga wendekele ngwendi, “Ha matangwa atanu na abali kumwapandele kulya makende a kwaka musima. Lyeni lika makende a kujeneka musima. Ha litangwa lya kulibanga munapande kutundisa musima woshe mu binjubo byeni, nga umo ha simbu ya matangwa aje atanu na abali alya makende a kwaka musima, co ikeye kakapu lalo umo wa banu bange. 16 Ha litangwa lya kulibanga, co lalo ha litangwa lya mu citanu na abali, mukakunguluka na kunjilemesa. Co kesi mukapange ha matangwa aje, oloni kubwahesa lika byakulya.
it-1 504 ¶1
Ciwano
Ha simbu ya ‘biwano bya kujela,’ Baisalele kubakele na kupanga bipangi byakama. Cakumwenako, litangwa lya kulibanga na litangwa lya bu 7 lya cilika ca Makende a Kujeneka Musima, apwile matangwa a ‘biwano bya kujela,’ co Yehova wendekele ngwendi: “Kesi mukapange ha matangwa aje, oloni kubwahesa lika byakulya.” (Kut 12:15, 16) Oloni ha ‘biwano bya kujela,’ tupilistu bakele na kwana biñombelo kuli Yehova. (Lev 23:37, 38) Co kulinga bipangi bya ha njubo kukwapokwele mashiko. Ha bisimbu ebi, banu kubapandele kutumbama lika, oloni bapandele kulinga byuma bya ku sipilitu. Ha litangwa lya Sabata banu bakele na kuliwana mangana balilongese na kulemesa Njambi. Bakele na kubatandela na kubalumbwinina Lijwi lya Njambi, ngwe mubalingilile mu masinangonge. (Vil 15:21) Ngeci, nameme banu kubakele na kupanga bipangi bya kulema ha litangwa lya Sabata nambe ha biwano bya kujela, oloni bakele na kulombela na kusinganyekesesa ha byuma byanatanga Njambi.
Kutanda Mbimbiliya
(Kutuuka 12:1-20) Shukulu Kalunga wendekele kuli Mosesa na Alone mu Ingito ngwendi, 2 “Ngonde eyi ikapwa ngonde ya kulibanga ha mwaka kuli yeni. 3 Lekeni mbunga yoshe ya Isalele ngeci ha litangwa lya mu likumi ku ngonde eyi, munu na munu akangule muna manga nambe muna membe ngwe ku naanga yendi. 4 Co nga mu naanga yendi bapwa babandondo kumanesa kulya uje cimuna woshe wamutunu, co bakalipangelaye na bandambo bendi baje banalyata nabo, ngwe ku bungi bwa banu na kumona ngeci munu na munu alya bungahi. 5 Munapande kwangula manga nambe membe, oloni napande kupwa nkomba wa mwaka umo wa kujeneka kapenga. 6 Ngeci bene, mukabanyunga noho ha litangwa lya mu likumi na awana ku ngonde, co ku cingwezi mbunga yoshe ya Isalele bakatsiye baje bimuna. 7 Asinoni banu bakanoneko amo maninga na kuwakwita ha bibuliko bya bikolo na hakamwa ya bipamba ku binjubo kuje kubakalila baje bimuna. 8 Co ha butsiki buje bene bakalya ije situ ya kwoca, bakailye hamo na bisapasapa bya kulula hamo na makende a kujeneka musima. 9 Kesi muilye yaibishu nambe ya kuteleka, oloni yoshe ipwe ya kwoca, hamo na mutwe na mendi na bya mwimo. 10 Kumwapandele kusezako imo noho mutondo, nga kunasala imo, co mwapande kuyenyeka. 11 Mukailya bwasi-bwasi oku munazala buzalo bwa kwenda nabwo na biñaku ku mendi eni na milamu yeni ku maboko. Cikeco Ciwano ca [Paseka] ca kunjilemesa yange Kalunga. 12 “Ha butsiki buje njikaita mu lifuti lya Ingito, njikatsiya bana ba banalume boshe ba ba ntwatwa ba banu, na aba ba tusitu ba kulibanga kusemuka. Co njikahisa binjambi boshe ba mu Ingito, yange njapwa Kalunga. 13 Maninga aha bipamba anapu cizibukiso ca cimweso mu binjubo ebi muli na kukala. Omwo njikamonaho maninga, co njikamijomboka, kunjikamibulumuna omwo njikahisa baka-Ingito. 14 Munapande kulisamba ha litangwa eli omwo likapwa lya ciwano ca Kalunga mu kumyanukisa ha byuma ebi binjalingile yange Kalunga. Eci cikapwa canukiso mu bisemwa byeni byoshe bya kulutwe.” 15 Shukulu Kalunga wendekele ngwendi, “Ha matangwa atanu na abali kumwapandele kulya makende akwaka musima. Lyeni lika makende a kujeneka musima. Ha litangwa lya kulibanga munapande kutundisa musima woshe mu binjubo byeni, nga umo ha simbu ya matangwa aje atanu na abali alya makende a kwaka musima, co ikeye kakapu lalo umo wa banu bange. 16 Ha litangwa lya kulibanga, co lalo ha litangwa lya mu citanu na abali, mukakunguluka na kunjilemesa. Co kesi mukapange ha matangwa aje, oloni kubwahesa lika byakulya. 17 Nyungeni Ciwano ca Makende a kujeneka Musima omwo ha litangwa eli likelyo njatundisile miyati yeni mu Ingito. Eci cikapwa canukiso mu bisemwa byeni byoshe bya kulutwe. 18 Kumwapandele kulya makende a kwaka musima, kutunda ku cingwezi ca litangwa lya mu likumi na awana ku ngonde ya kulibanga, kutwala ku cingwezi ca litangwa lya mu makumi abali na limo. 19 Kesi mukakale musima mu binjubo byeni ha matangwa aje atanu na abali, co nga umo weni alya cuma coshe-icoshe ca kwaka musima kakapu lalo umo wa banu bange, nambe kabushoko keni nambe muka-kwija. 20 Kesi mulye cuma coshe ca kwaka musima, lyeni lika makende a kujeneka musima yeni boshe.”