Biñanda bya Kupangesa mu Mukanda wa Biwano bya Buyoye Bwetu Baka-Kilistu na Cipangi Cetu
JULY 5-11
BISIMPI BYA SEHO BYA MU LIJWI LYA NJAMBI | KWITULUKA MU MASHIKO 11–12
“Mwakulemesela Yehova”
it-2 1007 ¶4
Mwonyo
Kupangela Njambi na Mwonyo Wetu Woshe. Mu Mbimbiliya lijwi lya “mwonyo” banalipangesa kulumbununa munu bene mpundu. Oloni mikanda ikwabo itushongangeya ngwayo tunapande kuzema Yehova na kumupangela ‘na bimbunge byetu byoshe na mwonyo wetu woshe.’ (Kwi 4:29; 11:13, 18) Mukanda wa Kwituluka mu Mashiko 6:5 ngwawo: “Zemeni Shukulu Kalunga Njambi yeni na bimbunge byeni byoshe, na mwonyo weni woshe na nzili yeni yoshe.” Yesu nendi wendekele ngwendi kwapwile kwa seho kupangela Yehova na mwonyo wetu woshe na nzili yetu yoshe, co wendekele na cuma cikwabo lalo. Wendekele ngwendi tunapande kupanga ‘na mana etu oshe.’ (Mak 12:30; Luk 10:27) Co tunasa kulihula ngwetu nga mwonyo ulumbununa munu bene mpundu, mwafwa bika banendeka ngwabo tunapande kupangela Yehova na mbunge yetu na mwonyo wetu woshe na mana etu oshe na nzili yetu yoshe? Kuli cakumwenako eci citukwasa kuzibisisa. Munu nasa kulilandesa ikeye babenya (nambe ngwetu mwonyo wendi) mu bundungo mangana bamupite kuli shukulu yendi. Oloni nasa kujeneka kupangela shukulu yendi na mbunge yendi yoshe na nzili yendi yoshe mu ngila ije imuzibisa kubwaha. (Efe 6:5; Kol 3:22.) Netu twakundama kuli Yehova mwafwa natulanda na mulambu wa munendi Yesu Kilistu mukemwo Mbimbiliya inamwesa ngwayo tunapande kupangela Yehova na mbunge yetu yoshe na nzili yetu yoshe na mana etu oshe mangana tumupangele kutundilila kwisi ya bimbunge byetu. Ngeci, kupangela Yehova ‘na mwonyo wetu woshe’ kulumbununa kupangesa bilyo bya mubila wetu byoshe mu kumupangela, nzili yetu, mana etu na mbunge yetu yoshe.—Mat 5:28-30; Luk 21:34-36; Efe 6:6-9; Fil 3:19; Kol 3:23, 24.
it-1 84 ¶3
Mutula
Baisalele babashikile kunyongesa mitula yoshe ya kulemesela tumponya na kupujula bimanda bya biti na bya mamanya bije byakele mu lifuti mubakele. (Kut 34:13; Kwi 7:5, 6; 12:1-3) Baisalele kubapandele kutembwinina Bakanana baje bakele na kulemesa tumponya na kwenyeka bana babo kupwa ñombelo. (Kwi 12:30, 31; 16:21) Baisalele kubapandele kukala na mitula yaingi, oloni bapandele kukala lika na mutula umo ubapandele kupangesa mu kulemesa Yehova Njambi, co bapandele kuutungila mu mwela wanangwile Yehova. (Kwi 12:2-6, 13, 14, 27; Bambambilone bakele na mitula 180 ije ibakele na kupangesa mukulemesa njambi wa munakazi ibatumbwile ngwabo Ishita.) Munima ya kujabuka ndonga ya Yondau, Baisalele babashikile kutunga mutula kupangesa mamanya a kujeneka kushonga. (Kwi 27:4-8) Yoshwa ikeye watungile ou mutula ku Munkinda wa Ebale. (Yos 8:30-32) Munima ya kulitepela lifuti lya cikulaheso, muyati wa Lubena na wa Ngande na hafu ya muyati wa Manase batungile mutula ku mukulo wa ndonga ya Yondau. Uje mutula walubalesele miyati ikwabo ya Baisalele mwafwa basinganyekele ngwabo banatengulukila Yehova, kubanga mubakuzibukile ngwabo uje mutula bautungilile kubanukisa ngwabo banapande kupwa ba kulongwa kuli Yehova, Njambi wa busunga—Yos 22:10-34.
Bisimpi bya Seho
it-1 925-926
Ngelizime, Munkinda
Munima ya kunyongesa nganda ya Ai, Yoshwa walekele miyati ya Baisalele ngwendi bakaliwanene ku munkinda wa Ngelizime na wa Ebale ngwe mwashikilile Mosesa. Baile oku ku minkinda mangana bakazibe bibezikiso bibatambula nga bononoka Yehova na bisingo bibawana nga ku ba mwononoka. Muyati wa Simyoni, wa Levi, wa Yunda, wa Isakale, wa Yosefa na wa Mbenjemani yemanene ku Munkinda wa Ngelizime. Balevi na cikasha ca cikumiiyo bakebo bakele mu cana, co miyati ikwabo ya kupwa 6 ya Baisalele yakele ku Munkinda wa Ebale. (Kwi 11:29, 30; 27:11-13; Yos 8:28-35) Kumoneka ngwe miyati ije yakele ku Munkinda wa Ngelizime yatolililile mubakele na kutanda bibezikiso bibatambula nga bononoka. Co miyati ije yakele ku Munkinda wa Ebale yatolililile ku bisingo bibatambula nga kubononoka Yehova. Nameme baka-kutondesesa bamo bakendeka ngwabo bibezikiso babitandelele ku Munkinda wa Ngelizime mwafwa wapwa waubwa, co lalo uli na bwilo keti ku Munkinda wa Ebale uli na mamanya, co lalo kuwesi na bwilo, oloni Mbimbiliya kuyendekeleho bimo. Awa mashiko baatandele mu kutambeka ku “mbunga ya Baisalele boshe hamo na banakazi na banike na baka-kwija baje bakele hakati kabo.” (Yos 8:35) Nameme yapwile mbunga yakama, oloni boshe bazibile bibakele na kwendeka ku minkinda yoshe ibali. Mukulingila wapwile mwela wa malundu, lijwi lyakele na kuzibika mwamubwa nga munu atambeka.
JULY 12-18
BISIMPI BYA SEHO BYA MU LIJWI LYA NJAMBI | KWITULUKA MU MASHIKO 13–15
“Mashiko Amwesele Ngwawo Yehova Waka Mbunge Tuhutu”
it-2 1110 ¶3
Ca mu Likumi
Kumoneka kwakele mulambu ukwabo wa ca mu likumi ubakele na kwana ha mwaka na mwaka ubakele na kupangesa ku bipangi bikwabo keti ku bipangi bya kukwasa lika Tupilistu, nameme bisimbu bimo na Tupilistu nabo bakele na kuupangesa. Binaanga bya Baisalele byakele na kupangesa eyi milambu ha simbu ibakele na kulinga bilika bya ha mwaka na mwaka. Bamo bakele na kwonwa kutwala milambu yabo ya bya mu likumi ku Yelusalema mwafwa bungenzi bwapwile bwa bulaha, ngeci bakele na kulandesa byuma bibashakele kulambula na kutuma bimbongo mangana bakabipangese ku bilika bije byakele na kulingiwa mu Yelusalema. (Kwi 12:4-7, 11, 17, 18; 14:22-27) Co ku mamaneselelo a mwaka wa mu citatu na mwaka wa bu 6 simbu kanda mwaka wa Sabata wete, ei milambu ya mu likumi kubakele na kuipangesa ku bilika bya ha mwaka, oloni bakele na kuyana ku Balevi, ku baka-kwija, ku bifwile na ku bisiwa babakele nabo.—Kwi 14:28, 29; 26:12.
it-2 833
Mwaka wa Sabata
Mwaka wa Sabata bakele na kuutumbula ngwabo ‘mwaka wa kumanesa mikuli’ [hash·shemit·tah]’ (Kwi 15:9; 31:10) Mu mwaka wa Sabata, Baisalele kubakele na kulima mahya abo mwafwa wapwile mwaka wa kuhwimisa libu. (Kut 23:11) Ou wapwile lalo mwaka wa kusambesa banu baje bakumwine byuma ku bakwabo. Kusambesa ije mikuli kwamwesele ngwabo basingimikile lishiko lya banene Yehova. Nameme bamo bakendeka ngwabo ije mikuli yahwile, oloni bamo bakendeka ngwabo ije mikuli kuyahwilililile. Lishiko lyabindikile lika ngwalyo Kaisalele kapandele kusindiya Kaisalele mukwabo kumufweta mukuli wendi mu mwaka wa Sabata mwafwa kukwesi kwanekuwana bya kumufweta. Oloni batabesele kutambula bije bibakumwine baka-kwija. (Kwi 15:1-3) Bakulunu bamo ba bulombelo bakendeka ngwabo mikuli ibakele na kukumuna Baisalele mangana bakwase tuhutu bakele na kuimanesa. Oloni mikuli ibakele na kukumuna mangana balinge mingoso ikeyo kubakele na kuimanesa. Aba bakulunu ba bulombelo bakendeka ngwabo mu bisimbu bya tupositolo, Hillel watungile lishiko lije lyamwesele ngwalyo munu uje na kumwisa mukwabo wasele kuya ku nkuta mangana akasonekese byuma byanapande kumufweta yanakumwisile.—Libulu lya The Pentateuch and Haftorahs, libanasoneka kuli J. Hertz, London, 1972, lip. 811, 812.
it-2 978 ¶6
Ndungo
Mashiko aje amwesele mubapandele kupangela bindungo na bashukulu babo. Mu bisimbu bya Baisalele, ndungo wa Kaisalele walisezele na ndungo muka-kwija. Nga munu nalanda ndungo uje kapwile Kaisalele nasa kumupangesa na kumusezela munendi lalo mangana amupangese. (Le 25:44-46) Oloni ndungo wa Kaisalele bapandele kumupatula mu mwaka wa Sabata nambe mwaka wa Kulitila kwesekesa na mwaka ulibanga. Ndungo wa Kaisalele bapandele kumwambata ngwe muka-kupanga ha simbu yapwile ndungo (Kut 21:2; Le 25:10; Kwi 15:12) Co lalo nga ikeye babenya walilandesele mu bundungo kuli muka-kwija nambe ku naanga ya baka-kwija wasele kulilanda ikeye babenya mangana apatuke ku bundungo lalo nambe kumulanda ku munu uje ali na lisesa lya kumulanda ha simbu yoshe yoshe. Bakele na kubwezelela nambe kutepulula ku ndando ya kupatula munu uje nalilandesa mu bundungo kwesekesa na myaka yasaleleko simbu kanda mwaka wa Sabata nambe mwaka wa Kulitila wete. (Le 25:47-52; Kwi 15:12) Ha simbu ibakele na kupatula ndungo wa Kaisalele kubakele na mwecela aye mabokoboko, oloni shukulu yendi na kala na kumwanako bwana bumo hakashangumukila kuliyoyesela okwo kwaya. (Kwi 15:13-15) Nga wezile na munakazi, co wakele na kwiluka na munakazi wendi. Oloni nga shukulu yendi ikeye na mwanene munakanzi (Hamo nga owo munakazi keti Kaisalele, co lalo kesi na lisesa lya kupatuka ha mwaka wa Sabata) co uje munakazi na bana bendi bapandele kusala kuli shukulu yendi. Oloni ndungo wa Kaisalele wasele kulyangwile kutwalelelaho kukala na shukulu yendi mangana akale na munakazi wendi na bana bendi. Nga nalyangwile kukala na shukulu yendi bakele na kutuba litwi lyendi na mumba kumwesa ngwabo apangela shukulu yendi ku myaka yoshe .—Kut 21:2-6; Kwi 15:16, 17.
Bisimpi bya Seho
w06 4/1 31
Bihula bya Baka-kutanda
Tulilongesa bika ku lishiko lili ku mukanda wa Kutuuka 23:19 lije lyendeka ngwalyo: “Keti mukateleke muna membe mu mabele a baina”?
Eli Lishiko lya Mosesa banalyendeka lutatu mu Mbimbiliya, co litukwasa kumona ngwetu Yehova washaka kulinga byuma mu ngila inapande, co lalo wakala na ngozi na mema ku mbunge. Limwesa lalo ngwalyo banu ba Njambi kubapandele kulikobelesa mu bilinga bya bulombelo bwa makuli.—Kut 34:26; Kwi 14:21.
Yehova kabwahesele ngwendi muna membe nambe muna kasitu woshe woshe bamuteleke mu mabele a baina. Oloni wabwahesele ngwendi mabele akwase muna kasitu akole mwamubwa. Muka-kulilongesa umo wendekele ngwendi kuteleka muna membe mu mabele a baina “kukulitombola nomu mwabwaheselele Njambi, mubanapande kukela tusitu na bana babo.”
Co lalo bamo bakendeka ngwabo kuteleka muna membe mu mabele a baina capwile cilika cimo cibakele na kulinga baka-kulemesa binjambi ba makuli mangana kukale nyonzi yaingi. Nga mukemwo, co Yehova wabindikile Baisalele kulinga ngoco mangana keti batembwinine bilika bya bulema bibakele na kulinga banu baje balyatele nabo. Lishiko lya Mosesa lyabindikile Baisalele kutembwinina baka-mafuti baje babalyatele nabo.—Lev 20:23.
Camamaneselelo, eli lishiko litumwesa ngwalyo Yehova wakala na ngozi. Lishiko lyamwesele lalo ngwalyo banu kubapandele kuyandesa tusitu, oloni banapande kubanyungilila na kubapangesa mu ngila inapande. Cakumwenako, Lishiko lyabindikile kulambula kasitu oku kanda acikale na baina ha matangwa a kupwa 7 na kutsiya kasitu wa lwabo na munendi ha litangwa limolika na kwambata tuzila hamolika na baina mu lishwa lyabo.—Lev 22:27, 28; Kwi 22:6, 7.
Cili bene, eli Lishiko lyapwile lya seho. Litukwasa tumone ngwetu Yehova wakala na bifwa bya kulitila bya kufwa ngwe cizemo, ngozi na bifwa bikwabo byabingi.—Mya 19:7-11.
JULY 19-25
BISIMPI BYA SEHO BYA MU LIJWI LYA NJAMBI | KWITULUKA MU MASHIKO 16–18
“Binangulo bya Mwakusompela Biñanda mu Kusungama”
it-1 343 ¶5
Bupuputwa
Kujeneka kutala mwamubwa biñanda banacesekesa ku bupuputwa. Mashiko amwesele ngwawo maako kubapandele kutambula lizika-kanwa nambe bwana buje bubonowesa kwakula mwamubwa ñanda. “Lizika-kanwa lilingisa banu bupuputwa ku bije bya busunga.” (Kut 23:8) “Lizika-kanwa lizibalesa mesho a baka-mana.” (Kwi 16:19) Linasa kulingisa nameme lyako wamubwa akule ñanda mu kuhenga. Mashiko a Njambi amwesa lalo ngwawo: “Kesi mukasompele bulemu omwo mubatula milonga. Kesi mukatetele kahutu omwo buhutu bwendi, nambe kutewa muka-kufuka omwo kufuka kwendi embwe.” (Lev 19:15) Co lalo, lyako kapandele kwakula mwamubi muka-kufuka mwafwa ya kushaka lika kuzibisa banu kubwaha nambe mwafwa ya kushaka lika kutsimana.—Kut 23:2, 3.
it-2 511 ¶7
Nambala
Nambala ya 2. Nambala ya 2 bakaipangesa manene nga bendeka bya kusompa biñanda. Bukaleho bwa banu babali bukakwasa manene maako ha simbu ibatala ñanda. Kwatondekele bukaleho bwa banu babali nambe batatu ha simbu ya kwana bukaleho kuli baka-kusompa biñanda. Eci cinangulo bakacipangesa na mu cikungulukilo ca baka-Kilistu. (Kwi 17:6; 19:15; Mat 18:16; 2 Ko 13:1; 1 Ti 5:19; Hev 10:28) Njambi nendi wapangesele eci cinangulo mwatumine Yesu hano hasi kwa kupwa Mwobole wetu. Yesu wendekele ngwendi: “Mu Lishiko lyeni banasoneka ngwabo bukaleho bwa banu babali bunapu bwa busunga. Yange njambulula bukaleho bwange, co Tate uje wanjitumine ambulula bukaleho bwange lalo.”—Yow 8:17, 18.
it-2 685 ¶6
Kapilistu
Tupilistu bakele na cipangi ca kulumbunwina banu lishiko lya Njambi, co lalo bakele na cipangi cakama ca kusompa biñanda bije byakatukile mukati ka Baisalele. Bakele na kupangela hamo na baka-kutala biñanda maneneni nga kunakatuka biñanda bije kubasele kutala mu binkuta byabindondo. (Kwi 17:8, 9) Tupilistu bakele na kupangela hamo na bakulunu ba mu binganda mu kutala biñanda bibonowele kusompa bakulunu bya banu baje batsiile bakwabo. Bakele na kumona ngwabo ñanda baisompa mu ngila inapande mangana batundise mulonga wa kwitila maninga muje mu nganda. (Kwi 21:1, 2, 5) Nga munalume nabangeya munakazi wendi ngwendi nalingi bupangala, co wapandele kutwala uje munakazi ku mbalaka. Co Tupilistu balingile cilika ca kulomba kuli Yehova mangana abakwase bazibuke indi uje munakazi wakele na mulonga indi embwe. Kulinga ngoco kwakwasele kapilistu azibuke mwakubatwila mwamubwa ije ñanda. (Kul 5:11-31) Mu biñanda byoshe bibakele na kutala Tupilistu nambe maako baje babangwile, Baisalele bapandele kwononoka mwoshe mwoshe mubakwila ñanda, baje kubononokele bakele na kubatsiya.—Kul 15:30; Kwi 17:10-13.
Bisimpi bya Seho
it-1 787
Kusheka, Kutundisa
Lishiko lyamwesele ngwalyo kwapandele kukala bakaleho babali nambe kutubakana asina munu bamutsiye mwafwa ya mulonga wanalingi. (Kwi 19:15) Bakaleho bakebo bapandele kupwa ba kulibanga kwasha mamanya munu uje nalingi mulonga. (Kwi 17:7) Kulinga ngoco kwamwesele ngwabo basingimikile mashiko a Njambi, co bashakele mbunga ya Baisalele ipwe ya kujela. Co lalo oku kwanyungililile Baisalele mangana keti bendeke biñada bya makuli nambe kwana bukaleho bwa byuma bije kubamwene na kuziba.
JULY 26–AUGUST 1
BISIMPI BYA SEHO BYA MU LIJWI LYA NJAMBI | KWITULUKA MU MASHIKO 19–21
“Yehova Wamona Kuyoya Kupwa Kwa Seho”
Tembwinineni Yehova Uje Wapwa Muka-Kusompa mu Busunga na Ngozi
4 Kwapwile kwakwasi kutewela ku binganda 6 bije bibangwile. Yehova washikile Baisalele ngwendi bangule ebi binganda mu mitambela yoshe ya Ndonga ya Yondau. Mwafwa bika? Mwafwa kulinga ngoco kwasiwisile munu uje nalingi mulonga ateweleko bwasi bwasi. (Kula. 35:11-14) Bitapalo bije byakele na kuya ku binganda bya kutewela bakele na kubibwahesa mwamubwa. (Kwitu. 19:3) Biñanda bya Bayunda bimwesa ngwabyo bashimbikile bimweso ku bitapalo bije byakwasele banu bazibuke bwasi kubyakele binganda bya kutewela. Binganda bya kutewela byalisalele. Ngeci, munu uje watsiile mukwabo mu kujeneka kuzibuka, kapandele kutewela ku mafuti eka mwafwa akalikwatasana na bulombelo bwa makuli.
Tembwinineni Yehova Uje Wapwa Muka-Kusompa mu Busunga na Ngozi
9 Binganda bya kutewela byakele na kunyungilila Baisalele ku kukala na mulonga wa kwitila maninga. (Kwitu. 19:10) Yehova wamona kuyoya kupwa kwa seho, co wazinda baje ‘batsiya banu ba kujeneka mulonga.’ (Visi. 6:16, 17) Ha kupwa Njambi wa kujela na muka-busunga, kashakele ngwendi banu betile maninga a bakwabo. Munu uje watsiyile mukwabo mu kujeneka kuzibuka, bamuzibilile ngozi. Oloni wapandele kuya na kulomba bukwasi ku bakulunu, co omwo bamwene ngwabo owo munu natsiyi mukwabo mu kujeneka kuzibuka, bamutabesele kukala muje mu nganda ya kutewela kweta noho hakatsila kapilistu wakama. Oku kwalumbunwine ngwabo, uje munu akala mu nganda mu kuyoya kwendi kwoshe. Oku kwakwasele Baisalele boshe bamone ngwabo kuyoya kwa munu kwapwa kwa seho. Baisalele bapandele kujenjuka ku kulinga cuma coshe coshe cije casele kubulumuna bakwabo mangana bononoke kuli Muka-kwana Kuyoya.
it-1 344
Maninga
Yehova watangele banu mangana balikuwe kuyoya, mukemwo munu woshe uje atsiya mukwabo ali na mulonga kuli Njambi. Yehova walekele Kaini uje watsiile shongo yendi ngwendi: “Maninga a ndolome yobe ali na kuteta mu libu.” (Kus 4:10) Na munu uje azinda ndolome yendi nambe kumushungwiya kutsa nambe kumubangeya biñanda bya makuli nambe kwaka buyoye bwendi mu bushonde nambe kumwenda bungungu napu muka-kutsiya, co ali na mulonga wa maninga.—Lev 19:16; Kwi 19:18-21; 1 Yo 3:15.
Bisimpi bya Seho
it-1 518 ¶1
Nkuta, Kusompa
Binkuta byabindondo byakele ku cikolo ca nganda na nganda. (Kwi 16:18; 21:19; 22:15, 24; 25:7; Lut 4:1) Mubendeka ngwabo ku “cikolo,” balumbununa mu mwela wa kuliwanena uje wakele kuyehi na cikolo ca nganda, mukati ka nganda. Oku ku bikolo bya nganda kukekwo kubakele na kutandela mashiko a Njambi ku mbunga. (Neh 8:1-3) Kwapwile kwakwasi kusompela biñanda byabindondo ku cikolo ca nganda mwafwa banu babangi bakele na kukobela na kutuhuka mu nganda, co kwapwile kwakwasi kuwana bakaleho. Bukaleho bubendekele ku mbunga bukebwo bwakwasele baka-kusompa bazibuke mwakutalela mwamubwa ñanda na kuisompa mu kusungama. Cisholoka ngwe kuje ku cikolo kwakele mwela ubakele na kutumama maako mubakele na kusompa biñanda. (Yom 29:7) Samwele wakele na ‘kusompa biñanda bya Baisalele’ mu mitambela ya Mbetele, Ngilingale, Mizipa na mu Lama muje mwakele limbo lyendi.—1 Sa 7:16, 17.
AUGUST 2-8
BISIMPI BYA SEHO BYA MU LIJWI LYA NJAMBI | KWITULUKA MU MASHIKO 22–23
“Mashiko Amwesele Ngwawo Yehova Wamona Tusitu Kupwa ba Seho”
it-1 375-376
Citele
Mu bisimbu bya Baisalele tusitu banakala na kubapangesa kukwambata bitele. Co Yehova walekele Baisalele ngwendi nga bamona cimuna ca citozi cabo banamusindakana ku citele, keti bamutubakane, oloni bapandele “kumutundisa cije citele na kumwimika.” (Kut 23:5) Kuli bukama bumo bwa bitele bubatabesele tusitu kwambata.—2 Vi 5:17.
it-1 621 ¶1
Kwituluka mu Mashiko
Ku mukanda wa Kwituluka mu Mashiko kuli mashiko amwesa ngwawo Yehova wamona tusitu kupwa ba seho. Baisalele bababindikile kukwata kazila uje nabutamena bana bendi mu lishwa nameme kwapwile kwakwasi kumukwata. Babatabesele lika kwambatako bana na kuseza cisemi mangana ombilile mayaki eka. (Kwi 22:6, 7) Co lalo bandimi nabo bababindikile kwaka cimulu na ngombe ku njoko imo lika, mwafwa hakati ka baje tusitu, umo wabo ali na nzili kutubakana mukwabo. (Kwi 22:10) Mashiko abindikile lalo kukuta ngombe ku kanwa uje washakele kulya binona bije bili muyehi nendi. Mwafwa kulinga ngoco kwalingisile ngombe atse njala mwafwa ya kumupangesa manene.—Kwi 25:4.
“Keti Mulikutiye Njoko Imo Lika”
NGWE MU TULI na kumwena mu cikupulo, kamelo na ngombe ibanakutiya ku njoko imo kubesi na kupanga mwamubwa. Aba bimuna kubesi na kupanga mwamubwa mwafwa banabakutiya njoko ibanabwaesela bimuna bakupwa hamo, co lalo ba muyati umo. Njambi wamona tusitu kupwa baseho mukemo walekele baisalele ngwendi: “Keti mukalimise ngombe na cimulu hamo lika na kubakutiya ku [njoko] imo lika embwe.” (Kwi 22:10) Eli lishiko limwesa ngwalyo nameme kamelo kapandele kumwaka ku njoko imo na ngombe.
Ndimi uje ali na ngozi kasa kuyandesa tusitu mu ngila ei. Nga ndimi kesi na bangombe babali, co nasa kupangesa tusitu beka bakulifwa bali nabo. Ebi bikebyo byalingile ndimi wa mu ma 1900 ibanamwesa mu cikupulo. Kwaka tusitu babali baje banaliseze ku bukama na nzili ku njoko imo, kulingisa kasitu wakama atse bikato, co lalo kutondeka kasitu wamundende azambule manene mangana endelele hamo nou wakama.
Bisimpi bya Seho
it-1 600
Mukuli, Muka-Kukumuna
Mukuli wapwa kukumuna cuma cimo, nambe kukulahesa ngwetu tukana munu itunakumwina cuma cimo. Mu bisimbu bya Baisalele, munu wakele na kukumuna bimbongo nga bimbongo binamuhwila. Baje bakele na kukumuna bapwile ngwe bindungo kuli baje banabakumwisa. (Vis 22:7) Mukemwo Yehova washikile Baisalele ngwendi bapandele kukwasa Baisalele bakwabo baje bali mu bujene. Kubapandele kubwezelela ku bimbongo bibapandele kubafweta nga banabakumwisa. (Kut 22:25; Kwi 15:7, 8; Mya 37:26; 112:5) Oloni basele kubwezelela ku bimbongo bibabafweta baka-kwija baje babakumwisile byuma bimo. (Kwi 23:20) Baka-kutondesesa biñanda bya Bayunda bamo bakendeka ngwabo eli lishiko lya kubwezelela ku bimbongo byanapande kufweta muka-kwija uje na kumuna, linakala na kutalesa ku bimbongo byanakumuna mangana akalingise mingoso, keti bimbongo byanakumuna mwafwa ya kukala mu bujene. Bwingi bwa baka-kwija baje bakele mu Isalele bakele na kwizila mingoso, co bakele na kukalamo ka simbu kakandondo lika. Ngeci, kwapandele kubwezelela ku byuma bibapandele kufweta, mwafwa nabo bakele na kukumwisa bakawabo na kubwezelela ku byuma bibapandele kubafweta.
AUGUST 9-15
BISIMPI BYA SEHO BYA MU LIJWI LYA NJAMBI | KWITULUKA MU MASHIKO 24–26
“Mashiko Amwesele Ngwawo Yehova Waka Mbunge Banakazi”
it-2 1196 ¶4
Munakazi
Mashiko amwesele ngwawo munalume uje nambata ololo kapandele kuya ku nzita, kubanga munima ya mwaka umo kutunda hanalyambatela na munakazi wendi. Oku kwakwasele banakazi balikuwe kukala na banalume babo ha simbu yailaha na kubana simbu ya kukita. Mwafwa ha simbu yakele na kuya munalume ku nzita, wasele kukatsilako. Ngeci, kukala na mwana kwazembelekele manene munakazi.—Kwi 20:7; 24:5.
it-1 963 ¶2
Kupupulula
Eli lishiko lya kupupulula, lyakwasele manene tuhutu baje bakele mu Isalele, co lyamwesele ngwalyo Yehova wapwa muka-kwana, co lalo waka banu boshe mbunge, oloni kulyashongangeyeye banu bakale na bulwa. Eli lishiko litwanukisa majwi endekele Ndabiti ngwendi: ‘Kanda njimoneho Yehova ebala muka-busunga, nambe bana bendi kulomba byakulya.’ (Mya 37:25) Eli lishiko lya kupupulula mu mahya, lyakwasele tuhutu bakale na byakulya, co na bana babo kubakele na kulomba byakulya. Nameme ngoco, bapandele kupanga na nzili.
Muzibuka Ndi?
Kusañulu, nga munalume natsi oku kasezele mwana, co ndolome yendi wapandele kwambata uje fwile mangana akitile ndolome yendi mwana na kunyungilila lizina lya ndolome yendi. (Kus 38:8) Eli lishiko nalyo bakulyakele mu mashiko a Mosesa. (Kwi 25:5, 6) Byuma byalingile Mbowasi ibanendeka kumukanda wa Lute, bimwesa ngwabyo nga munalume, natsi kesi na ndolome yendi, co nameme kabushoko kendi wasele kwambata uje fwile. Lut 1:3, 4; 2:19, 20; 4:1-6.
Bibendekele Basanduki bili ku mukanda wa Mako 12:20-22 bimwesa ngwabyo eli lishiko, na mu bisimbu bya Yesu kulyakele. Kayunda wa lizina lya Flavius Josephus muka-kutondesesa biñanda bya kusañulu wa mu simbu ya tupositolo wendekele ngwendi lije lishiko kulyanyungililile lika lizina lya mutsi, oloni lyanyungilili bufuko bwa mu naanga hamo lika na fwile mangana keti aliyandele. Kusañulu, munakazi kakele na lisesa lya kuswana bufuko bwa munalume wendi. Oloni nga nakiti mwana na ndolome ya munalume wendi nambe kabushoko kendi, co uje mwana ikeye aswana buswana bwa mutsi.
Bisimpi bya Seho
it-1 640 ¶5
Kukondola
Mukanda wa Kukondola. Nameme Lishiko lyamwesele ngwalyo munalume uje wawanene cuma cimo ca shwamwa kuli munakazi wendi wasele kumusonekela mukanda wa kumukondola, oloni kukwalumbunwine ngwabo kwapwile kwakwasi kukondola munakazi mu bisimbu bya Baisalele. Kuli bimo byapandele kulinga munalume, simbu kanda akondole munakazi wendi. Wapandele ‘kumusonekela mukanda wa kumukondola na kumwanawo mu liboko lyendi na kumusheka ha njibo.’ (Kwi 24:1) Nameme Bisoneka kubimwesa byuma bikwabo byapandele kulinga munalume simbu kanda alikondole na munakazi wendi, oloni cisholoka ngwe wapandele tahi kuya ku banalume baje bakele na lisesa lya kutala biñanda bya cifwa eci, mangana bakamunangule. Kubakele na kuzambwila kusoneka ou mukanda mwafwa bashakele kwana munalume simbu ya kulilula mangana amone indi napande kusheka munakazi wendi indi embwe. Kwapandele kukala mulonga wakama walingisile munalume akondole munakazi wendi. Kukabangeya mashiko amwakukondwela munakazi, kwalingisile munalume keti azambwile kukondola munakazi wendi, co lalo kwanyungililile banakazi mangana keti babakondole bwasi kubanalume babo. Mbimbiliya kuyamwesele bibakele na kusoneka mu “mukanda wa kukondola” munakazi.
AUGUST 16-22
BISIMPI BYA SEHO BYA MU LIJWI LYA NJAMBI | KWITULUKA MU MASHIKO 27–28
“Bibezikiso Byoshe Ebi Bikapwa Byeni”
w10 12/15 19 ¶18
Mubezika Nga Mwononoka Mwene Yanangula Njambi
18 Kwononoka mashiko kunambateselela na kukabangeya byuma bitutanda mu Lijwi lya Njambi na mu mabulu anatwana ndungo wa kulongwa. (Mat 24:45) Co lalo tumwesa ngwetu tunonoka Njambi na Yesu nga tulinga byuma bibatuleka. Yesu wendekele ngwendi: “Keti munu woshe anjitumbula ngwendi, ‘Mwene, Mwene’ akakobela mu bumwene bwa mwilu embwe, kubanga baje bakalingi cizango ca tate wa mwilu.” (Mat. 7:21) Kwononoka Njambi lalo kunambateselela na kukabangeya na bimbunge byetu byoshe bibatuleka bakulunu mu cikungulukilo baje banapu “bwana kuli banu.”—Efe. 4:8.
w01 9/15 10 ¶2
Kuma Bibezikiso bya Yehova Bikapwa Byeni Ndi?
2 Lijwi lya Cihebelu libananungulula ngwabo “kwononoka” ku mukanda wa Kwituluka mu Mashiko 28:2, lilumbununa kutwalelelaho kwononoka. Banu ba Yehova kubapandele lika kumwononoka mu bisimbu, oloni banapande kumwononoka mu kuyoya kwabo kwoshe. Nga batwalelelaho kumwononoka, co bibezikiso bya Njambi bipwa byabo. Lijwi lya Cihebelu libananungulula ngwabo “bikapwa byeni,” lilumbununa ngwalyo bibezikiso bya Yehova bikatuwana kwoshe kwoshe kutuli nga tulifwita kwononoka.
Lifwiteni Mangana Yehova Amibezikise
4 Baisalele bapandele kwononoka Njambi mu ngila muka? Lishiko lyamwesele ngwalyo Njambi kakabwahelela nga banu bendi kubakamupangela “na kubwahelela na bimbunge bya kujolela.” (Kwituluka mu Mashiko 28:45-47) Kutwapandele kwononoka Yehova kulingila lika lishiko, mwafwa nameme tusitu na bandemone nabo bakononoka kulingila lishiko. (Mak 1:27; Yak 3:3) Oloni tunapande kwononoka Njambi kutundilila kwisi ya bimbunge byetu. Nga tulinga ngoco, co tumwesa ngwetu twamuzema. Co lalo tunapande kwononoka Yehova mu kubwahelela, mwafwa mashiko endi kuapwile amakalu kuli yetu. Tunapande kukulahela ngwetu Njambi wapwa “muka-kwana cikandelela kuli baje bamushakazeka.”—Hev 11:6; 1 Yo 5:3.
Bisimpi bya Seho
it-1 360
Binginga
Mashiko a Yehova abindikile banu kushwenyesa binginga bya bakwabo. (Kwi 19:14; Vis 22:28.) Banu baje bakele ‘na kutundisa binginga bya bakwabo’ bakele na kubasinga. (Kwi 27:17) Banu bakele na kuliyoyesela ha bimbuto bibakele na kulima ha libu lyabo, mukemwo kushwenyesa nginga ya munu wapwile mulonga mwafwa kwamwonowesele kulimina hakama. Kushwenyesa nginga ya munu bwapwile bwizi. (Yom 24:2) Oloni kwakele banu bamo ba linyanyamena baje bakele na kushwenyesa binginga bya bakwabo, co na bantwama ba mu Yunda ba mu simbu ya Hoziya babesekesele ku banu baje bakele na kukobela ku libu lya bakwabo.—Hoz 5:10.
AUGUST 23-29
BISIMPI BYA SEHO BYA MU LIJWI LYA NJAMBI | KWITULUKA MU MASHIKO 29–30
“Kupangela Yehova Keti Kwakukalu Manene”
w09 11/1 31 ¶2
Yehova Ashaka Tulyangwile Byakulinga
Kuma kwapwa kwakukalu kuzibuka byashaka Njambi kuli yetu na kubilinga ndi? Mosesa wendekele ku mbunga ngwendi: “Lishiko eli njili na kumyanalyo ku litangwa lya lelo kulyapwile lya likalu manene nambe kutubakana nzili yeni embwe.” (Kwi 30:11) Yehova kesi kutuleka ngwendi tulinge byuma bije kutwasa kulinga. Mashiko endi apwa amabwa, co twasa kuazibuka na ku ononoka. Kukutondeka kulonda “kwilu” nambe ‘kujabukila musambwa lya kalunga ndonga’ mangana tukalilongese byashaka Yehova kuli yetu. (Kwi 30:12, 13) Mbimbiliya yatuleke mutunapande kuyoyela.—Mik 6:8.
w09 11/1 31 ¶1
Yehova Ashaka Tulyangwile Byakulinga
NDOKAZI UMO wendekele ngwendi: “Njakele na kutewa kupangela Yehova mwafwa njasinganyekele ngwange hamo njikasebuka kulutwe.” Wasinganyekele ngoco mwafwa ya byuma byaliwanene nabyo kubwanike. Kuma mukemwo bene ndi? Kuma byuma bitwaliwanene nabyo kubwanike byasa kutwonowesa kupangela Yehova ndi? Embwe. Yehova natwana nzili ya kulyangwila bya kulinga. Ngeci, twasa kulyangwila bitulinga mu kuyoya kwetu. Yehova ashaka twangule byuma byabibwa, co natwana Mbimbiliya mangana itukwase kwangula mwamubwa bya kulinga ngwe mubanamwesa ku mukanda wa Kwituluka mu Mashiko capita 30.
w09 11/1 31 ¶4
Yehova Ashaka Tulyangwile Byakulinga
Yehova akamono bati byuma bitwangula kulinga? Akashaka twangule byuma byabibwa. Njambi wahwimininine Mosesa asoneke ngwendi: “Anguleni mwonyo.” (Kwi 30:19) Oloni twasa kwangula bati mwonyo? Mosesa wendekele ngwendi twangula mwonyo nga ‘tuzema Shukulu Kalunga Njambi na kwononoka lijwi lyendi na kukakateya kuli ikeye.’ (Kwi 30:20) Nga tuzema manene Yehova, co tutwalelelaho kumwononoka na kukakateya kuli ikeye nameme byuma bifwe bati. Nga tutwalelelaho kwononoka, co tumwesa ngwetu tunangula mwonyo waubwa mu simbu ino, co kulutwe tukayoya myaka yoshe mu kaye kakaha.—2 Pe 3:11-13; 1 Yo 5:3.
Bisimpi bya Seho
it-1 665 ¶3
Litwi
Yehova wendekele kwitila mu bangamba bendi ba kusañulu ngwendi Baisalele baje kubononokele bapwile ba ‘kukaluwa bimbunge na kubyana kutolilila.’ (Nje 6:10; Vil 7:51) Kwapwile ngwe bazikile bulongo mu matwi abo. Yehova uje akana matwi akuziba ku banu baje bamwononoka, kazikwile matwi abo a cifwisa, oloni wazibalesele bimbunge byabo. (Kwi 29:4; Lom 11:8) Kapositolo Paulu wendekele bya simbu ikukakala baka-Kilistu ba makuli babangi baje kubakashaka kutolilila ku Lijwi lya Njambi, oloni bakashaka kutolilila ku bisimo byangoco na kubalongesi ba makuli. (2Ti 4:3, 4; 1Ti 4:1) Co lalo Mbimbiliya inendeka bya banu baje “bakalikomokela” omwo bakaziba mizimbu ya kutewesa.—1Sa 3:11; 2Vi 21:12; Nje 19:3.
AUGUST 30–SEPTEMBER 5
BISIMPI BYA SEHO BYA MU LIJWI LYA NJAMBI | KWITULUKA MU MASHIKO 31–32
“Bitulilongesa ku Byakumwenako Bili mu Mwaso Wasonekele Mosesa”
“Njikwase Njikale na Mbunge Imolika Mangana Njizibile Lyoba Lizina Lyobe”
8 Simbu kanda Baisalele bakobele mu Lifuti lya Cikulaheso, Yehova walongesele Mosesa mwaso. (Kwitu 31:19) Mosesa nendi walongesele banu uje mwaso. (Tandeni Kwituluka mu Mashiko 32:2, 3.) Omwo tusinganyekesesa ha vesi 2 na 3, tunanguka ngwetu Yehova katondo ngwendi banu bashweke lizina lyendi. Co lalo banu kubapandele kulikela kulipangesa mwafwa ya kulimona ngwabo lyajele manene. Yehova atonda ngwendi banu boshe bazibuke lizina lyendi. Baisalele babwahelelele manene omwo Mosesa wabalongesele lizina lya Yehova na bifwa byendi. Byuma byabalongesele Mosesa, byapwile ngwe nyonzi ije ikolesa bimbuto, mwafwa byabashongangeyeye, co lalo byakanyamesele likulahelo lyabo. Bika bitunapande kulinga mangana tulongese bakwetu mu ngila ije ibakanyamesa?
9 Nga twambulwila ku njubo na njubo nambe ku mbunga, tunapande kupangesa Mbimbiliya mangana tukwase banu bazibuke lizina lya Njambi wa busunga, Yehova. Twasa kubana mabulu, kubamwesa mavidio na biñanda bili ha webusaiti yetu bije bizumbangeya Yehova. Nga tuli ku bipangi, ku sikola nambe mu bungenzi, tunapande kuwana simbu ya kuleka banu bya Njambi na bifwa byendi. Umona tuleka banu byuma byabibwa byanayongola Yehova kulingila banu hano hasi, co tubakwasa bamone ngwabo Yehova wabazema manene. Omwo tulongesa banu busunga hali Tate yetu wa cizemo, co tujelesa lizina lyendi. Co lalo tukwasa banu bamone ngwabo byuma bibanabalongesa hali Yehova binapu bya makuli. Biñanda bitulongesa banu bije bitunda mu Mbimbiliya, bikebyo byasa kubatakamesa.—Isaya 65:13, 14.
Kuma Mukazibisisa Byakumwenako Bili mu Mbimbiliya Ndi?
Simbu imo Mbimbiliya ikesekesa Yehova ku byuma bya kujeneka kuyoya. Inamwendeka ngwayo wapwa “Limanya lya Isalele” na “ntelo” na “cimpaka.” (2 Sa 23:3 NWT; Mya 18:2; Kwi 32:4) Mwafwa bika banamwesekesa ku byuma ebi bitatu? Ngwe mwalimanya lyakama lili mu mwela umo lije kubasa kushwenesa banu, Yehova nendi byahi byasa kumwonowesa kutunyungilila.
w01 10/1 9 ¶7
Tembwinineni Yehova Omwo Mulongesa Bana Beni
7 Acisinganyekeni cizemo cakele naco Yehova ku Baisalele. Mosesa wapangesele cakumwenako cacibwa cije cimwesa cizemo cakele naco Yehova ku Baisalele. Mbimbiliya ngwayo: “Ngwe ngonga alongesa bana bendi kupulula, abatundisa mu lishwa, co abakabwila ha mambaba endi ngeci kesi bawe, Shukulu Kalunga wanyungililile Baisalele ngeci kesi bawe.” (Kwi 32:9, 11, 12) Ngonga mwakalongesa bana bendi mwakupulwila, akatundu kabundende mu lishwa mangana bana bendi nabo bamukabe. Kakangi, mashwa a bingonga akakela ku minkinda ya mamanya, ngeci nga munangonga atunda mu lishwa na kushangumuka kupulula, ina akamutalelela. Nga amona munendi ashaka kuwa, co bwasi bwabwasi akapulwila kwisi na lyendi na ‘kumukabwila.’ Yehova nendi wanyungililile Baisalele ngwe mwa ngonga mwakanyungilila bana bendi. Wabanene lishiko lya Mosesa mangana libakwase. (Mya 78:5-7) Oloni mubakele na kuliwana na bukalu, wakele na kubakwasa bwasi bwasi.
Bisimpi bya Seho
w04 9/15 27 ¶12
Bisimpi bya Kulitila bya mu Mukanda wa Kwituluka mu Mashiko
Kwi 31:12. Banike banapande kutumama hamo na bisemi babo ha simbu ya biwano bya cikungulukilo mangana batolilile mwamubwa na kulilongesako bimo.