Biñanda bya Kupangesa mu Mukanda wa Biwano bya Buyoye Bwetu Baka-Kilistu na Cipangi Cetu
JULY 4-10
BISIMPI BYA SEHO BYA MU LIJWI LYA NJAMBI | 2 SAMWELE 18–19
“Mbazilai Natwakela Mwanja wa Kulikehesa”
w07 7/15 14 ¶5
Mbazilai Wazibukile Hayalenga Nzili Yendi
Ndabiti wakandelelele manene ku bukwasi bwa Mbazilai. Nameme wakulahesele Mbazilai ngwendi akamunyunga, oloni cisholoka ngwe ei keti ikeyo ngila yashakele kumweselamo ngwendi nakandelela kuli Mbazilai, mwafwa Mbazilai wapwile munalume wa kufuka. Hamo Ndabiti washakele kumwesa kukandelela ha kulanya Mbazilai akakale ku lipela mwafwa ya bifwa byabibwa byakele nabyo. Ngeci, kukala ku lipela kwamwesele ngwabo Mbazilai bakamusingimika, co lalo akapwa kabusamba ka mwene.
w07 7/15 14 ¶7
Mbazilai Wazibukile Hayalenga Nzili Yendi
Hamo Mbazilai wabyanene cilanyo ca Ndabiti mwafwa wazibukile ngwendi wapwile kakulukazi, co wazibukile na bukalu bukaija mwafwa ya bukulukazi. Co lalo, hamo Mbazilai walizibile ngwendi kayoyo myaka yaingi. (Mya 90:10) Mbazilai walingile mwoshe mwaselele kukwasa Ndabiti, oloni wanangukile hayalenga nzili yendi mwafwa ya bukulukazi. Mbazilai wasinganyekesesele ha byuma byasele kulinga, co katabesele bisinganyeka bya kukala na kasingimiko kakama na kutsimana bimwonowese kuzibuka hayalenga nzili yendi. Mbazilai wapwile wa kulikehesa, co walisezele na Abisalome uje wakele na nuna.—Vis 11:2.
w07 7/15 15 ¶1-2
Mbazilai Wazibukile Hayalenga Nzili Yendi
Muzimbu wa Mbazilai utulongesa ngwawo tunapande kuzibuka bitwasa kulinga nebi kutwasa kulinga. Mu ngila ikwabo, kutwapandele kubyana bipangi bibatwana nambe kulikela kupanga na nzili mangana keti batwane bipangi mu cikungulukilo, mwafwa ya kushaka kuliyoyela nambe kuliziba ngwetu kutwasa kupanga oco cipangi cibanatwana. Njambi atukwasa tupange bipangi bitumona ngwetu kutwasa kubilinga nga tumukulahela na kumulomba atwane nzili na mana.—Fil 4:13; Yak 4:17; 1 Pe 4:11.
Mu ngila ikwabo lalo, tunapande kunanguka hayalenga nzili yetu. Cakumwenako, hamo muka-Kilistu nazezama manene na bipangi bya mu munga. Co ananguka ngwendi nga atambula bipangi bikwabo, co alyaka mu bukalu bwa kujeneka kushulisilila cipangi canamwana Njambi ca kuwanena naanga yendi byuma bya ku mubila. Nga mukemwo mubinafu byuma, co ou ndolome alinga mwambwa kumwesa ngwendi wapwa wa kulikehesa na kuzibisisa nga abyana bipangi bimo bibamwana ha simbu ino.—Fil 4:5; 1 Ti 5:8.
Kutondesesa Bisimpi bya Seho
“Shatukeni Kweta na Kushongo”
19 Nga kumwesi na nzili ya kupanga bipangi byabingi nambe nga bakweni bali na kumiyengula, co mwanja wa Mefimboshete umitakamesa. (2 Sa 4:4) Mefimboshete wapwile ciyanga, co lalo Mwene Ndabiti wamulingile mwamubi. Mefimboshete kaliwanene nobu bukalu mwafwa ya kulinga byuma byabibi. Nameme ngoco, kalubalele, oloni wamwesele kukandelela ku byuma byabibwa bije byalingiwile mu buyoye bwendi. Wakandelelele ku ngozi yamumwesele Ndabiti kunima. (2 Sa 9:6-10) Mefimboshete kalubalele mubamulingile mwamubi kuli Ndabiti. Co lalo kalubalelele Yehova mwafwa ya byuma byamulingile Ndabiti. Oloni walikwatasanene na mwene ibangwile kuli Yehova. (2 Sa 16:1-4; 19:24-30) Yehova watabesele ñanda ya Mefimboshete baisoneke mu Mbimbiliya mangana tulilongeseko bimo.—Lom 15:4.
JULY 11-17
BISIMPI BYA SEHO BYA MU LIJWI LYA NJAMBI | 2 SAMWELE 20-21
“Yehova Akasompo mu Busunga”
it-1 932 ¶1
Ngimbiyone
Nameme Mwene Saulu wayongwele kunyongesa Bangimbiyone boshe, oloni batwaleleleho kukalako kushwa lika kusañulu. Nameme ngoco Bangimbiyone bakele na mbunge ya kubandamena. Bakulahelele ngwabo Yehova ikeye lika muka-kusompa mu kusungama. Co Yehova wabakwasele omwo kwakele njala ha myaka itatu ha simbu ya yulile Ndabiti. Ndabiti mwehwile Yehova amukwase kuzibisisa ei ñanda, wanangukile ngwendi hakele mulonga wa kwitila maninga, co Ndabiti wehwile Bangimbiyone bamuleke byanapande kulinga mu kufwika uje mulonga walingile Saulu. Bangimbiyone bakumbulwile ngwabo biñanda byabo na Saulu “kubyasa kuhwa na siliva nambe ngolinde,” mwafwa kwesekesa na lishiko, kukwesi fweto ya muka-kutsiya ibapandele kutambula. (Kul 35:30, 31) Banangukile lalo ngwabo kubapandele kutsiya munu simbu kanda bamusompese. Ngeci, Ndabiti mwabehwile bamulekele ngwabo abane batekulwila 7 ba Saulu mangana babatsiye. Mulonga wa kwitila maninga wakundamene Saulu na baka-naanga yendi. Nameme Saulu ikeye wakele na mulonga wakama ha kupwa cisemi, oloni na bana bendi nabo bakele na mulonga mwafwa hamo balikwatasanene nendi mu ngila imo. (2 Sa 21:1-9) Ei ñanda kuimwesa ngwayo bana banapande kutsila bubi bwa bisemi babo. (Kwi 24:16) Oloni munu bakele na kumusompela kutsa kwesekesa na mulonga wanalingi mu kulitombola na lishiko lije lyendekele ngwalyo: “Mwonyo na mwonyo.”—Kwi 19:21.
Kutondesesa Bisimpi bya Seho
Bakulunu ‘Bakapangela Hamolika Netu Mangana Tupwe ba Kubwahelela’
14 Mu kaye koshe, banu ba Yehova bali na kupanga cipangi ca kwambulula nameme bali na kuliwana na byeseko bya kutunda kuli Satana na bandemone bendi. Yetu bamo hamo tunaliwanene na bukalu bwakama, oloni kukulahela Yehova kunatukwasele mangana tubuhyane. Simbu imo bukalu butukaliwana nabwo muno mu kaye bukatuzeyesa. Co nga tunazeye twasa kwonowa kukolesa nameme mu bukalu buje butunekuhyana ngwe byuma bili mwamubwa. Ha simbu ya cifwa eci, babangi bakalimwena ngwabo bukwasi bubakatambula ku bakulunu bukabakwasa bakolese na kutwalelelaho kupwa ba kubwahelela. Ndokazi wa myaka 60 uje wapwa painiya wendekele ngwendi: “Kunima byuma byakaluwile, co kunjakele na kulikuwa cipangi ca kwambulula. Mukulunu umo wanangukile ngwendi njazeyele, co wasimutwiiye nange. Wanjitakamesele manene kupangesa bisoneka. Njapangesele byuma byanjilekele, co byanjikwasele manene. Uje mukulunu wanjikwasele, walingile ngoco mwafwa ya cizemo.” Cili bene kukatutakamesa kumona ngwetu bakulunu batwaka mbunge, co banalibwahesela kutukwasa simbu yoshe-yoshe ngwe Abishai mwakwaselele Ndabiti.
JULY 18-24
BISIMPI BYA SEHO BYA MU LIJWI LYA NJAMBI | 2 SAMWELE 22
“Kulaheleni Yehova Mangana Amikwase”
cl 19 ¶11
Kuma Mwasa ‘Kushwenya Kuyehi na Njambi Ndi’?
11 Mu Mbimbiliya Njambi banamwendeka ngwabo wakala na “nzili . . . yakama manene.” (Isa 40:26) Tukakomoka manene mutukatanda omwo Yehova wobwelele Baisalele ha Kalunga Ndonga wa Kubenga na kubakwasa mubakele mu mambo ha myaka 40. Lingeni ngwe muli na kumona mema a kalunga ndonga wa kubenga alitepa. Co mumona mbunga ya Baisalele ya kweta ku 3,000,000 bali na kwenda ha libu lyakuma mwafwa mema a kalunga ndonga analitepe, co anemana kumikulo ngwe bibumbe. (Kut 14:21; 15:8) Kusinganyekesesa ha byuma byalingile Yehova, kumikwasa mumone mwakwaselele Baisalele mu mambo. Mema apokomoka mu limanya. Co ana Baisalele byakulya byakufwa ngwe binona bya kutoka bije byakele na kuwila hasi. (Kut 16:31; Kul 20:11) Yehova kashakele lika kumwesa ngwendi ali na nzili, oloni washakele tuzibuke ngwetu akaipangesa mu kukwasa banu bendi. Kukatutakamesa kuzibuka ngwetu tuli na kulombela Njambi wa nzili yakama manene uje “wakala muyehi-yehi netu na kutukwasa ha simbu ya tuyando.”—Mya 46:1.
“Yobe Wapwa wa Kulongwa”
Tucisimutwiyeniko ha majwi a Ndabiti. Lijwi lya Cihevelu libananungulula ngwabo “wapwa wa kulongwa” basa lalo kulinungulula ngwabo “cizemo cije kucesi kutenguluka.” Kulongwa kwa busunga kwemana ha cizemo. Yehova wazema manene banu baje bapwa ba kulongwa kuli ikeye.
Kutwapandele kuliziba lika ngwetu tu ba kulongwa, oloni tunapande kumwesa ngoco mu bilinga. Ndabiti walimwenenene ngwendi Yehova akalingi bangamba bendi mu kulongwa. Mwene Ndabiti uje wapwile wa kulongwa mwakele mu bukalu, Yehova kamumbilile kuti, oloni wamunyungililile na kumutwamenena. Ndabiti wakandelelele manene kuli Yehova na kumusingimika omwo wamwamenene ‘ku bitozi bendi boshe.’—2 Sa 22:1.
Bika bitulilongesa ku majwi a Ndabiti? Yehova kesi kutenguluka. (Yak 1:17) Akapu wa kulongwa ku bangamba bendi, co simbu yoshe akashulisilila byanakulahesa. Ku mukanda wa Myaso 37:28 Ndabiti wasonekele ngwendi: “Shukulu Kalunga . . . kesi kuseza banu bendi baje bamukulahela.”—Mya 37:28.
Kutondesesa Bisimpi bya Seho
w12 11/15 17 ¶7
Pweni ba Kulikehesa
7 Mwanja waubwa wa Yehova wa kulikehesa, wakwasele manene Ndabiti. Wembile ngwendi: “Shukulu Kalunga u muka-kunjinyunga na kunjamena [kulikehesa] kwobe kunanjitsimanesa.” (2 Sam. 22:36) Yehova ikeye wangwile Ndabiti kupwa mwene mu Isalele. Co kulikehesa kwa Yehova kukekwo kwalingisile Ndabiti amushangazale, mwafwa wamukwasele mu bingila byabingi. (Mya 113:5-7) Kuma netu tukalizibi ngoco ndi? Bifwa byoshe byabibwa bitulinabyo, cashu cetu na bipangi byoshe bituli na kupanga mu munga, Yehova ‘ikeye natwanabyo.’ (1 Ko 4:7) Munu wa kulikehesa wapwa “wakama” mwafwa Yehova wa mumona kupwa ngamba yendi wa seho.—Luk 9:48.
JULY 25-31
BISIMPI BYA SEHO BYA MU LIJWI LYA NJAMBI | 2 SAMWELE 23–24
“Kuma Mwapwa Baka-Kulyana Ndi?”
it-1 146
Alauna
Alauna hamo washakele kwana Ndabiti mwela ha kutungila mutula hamolika na bingombe na mabaya kwa kujeneka fweto. Oloni Ndabiti washakele kulanda bije byuma. Mukanda wa 2 Samwele 24:24 umwesa ngwawo Ndabiti walandele uje mwela hashakele kutungila Yehova mutula hamolika na bingombe na mashekele 50 a siliva. Oloni mukanda wa 1 Mizimbu 21:25 umwesa ngwawo Ndabiti walandele uje mwela na mashekele a kupwa 600 a ngolinde. Muka-kusoneka mukanda wa 2 Samwele nendekako lika bya ndando ibalandele mwela ha kutungila mutula na byuma bibapangesele mu kwana mulambu ha mutula. Co namwesa lalo ngwendi ei ndando ikeyo lika ibalandele uje mwela ha kutungila mutula na byuma byakupangesa ku kwana mulambu ha mutula. Oloni uje wasonekele mukanda wa 1 Mizimbu ikeye wendekele bya tembele ibatungilile haje ha mwela na byuma bibalandele mu kupangesa ku cipangi ca kutunga. (1 Mi 22:1-6; 2 Mi 3:1) Mwela habatungilile tembele wapwile wakama manene. Ngeci, cisholoka ngwe ou mwela ukewo ubalandele na mashekele 600 a ngolinde keti uje mwela waundondo hatungile Ndabiti mutula.
w12 1/15 18 ¶8
Bika Bitulilongesa ku Lishiko lya Mosesa?
8 Baisalele mubakele na kwana milambu ya kumwesa kukandelela kuli Yehova na milambu ya kwenyeka ya kulomba Yehova ababezikise, kukwabakaluwilile kwangula kasitu wamubwa wa kulambula. Mwafwa Baisalele bakele na kulambwila Yehova na bimbunge byabo byoshe. Ano matangwa baka-Kilistu kubesi na kwana milambu ngwe ibakele na kwana mu simbu ya Mosesa. Oloni bacili na kwana milambu mu ngila yeka. Cakumwenako, bakapangesa simbu yabo, nzili yabo na byuma byabo mu kupangela Yehova. Kapositolo Paulu wendekele ngwendi, kwambulwila bakwetu bya lilabelelo lya byuma bya kulutwe, unapu mulambu uje uzibisa Yehova Njambi kubwaha. (Hev 13:15, 16) Baka-Kilistu mubakalingi ebi bipangi mu kubwahelela, bakamwesa ngwabo banakandelela ku byuma byoshe byanabalingila Yehova. Baisalele bakele na kwana milambu kutundilila kwisi ya bimbunge byabo. Na baka-Kilistu ano matangwa bakapanga bipangi bije binapu ngwe milambu kutundilila kwisi ya bimbunge byabo.
Kutondesesa Bisimpi bya Seho
w05 5/15 19 ¶6
Bisimpi bya Kulitila bya mu Mukanda wa 2 Samwele
2 Samwele 23:15-17. Ndabiti wasingimikile manene lishiko lya Njambi lije lyendekele ha kuyoya na maninga mukemwo wabyanene kunwa mema abamunenelele maswalale bendi baje bakele myonyo yabo mu bushonde nameme lishiko kulyendekele mpundu ngwalyo kapandele kulinga ngoco. Netu mukemwo mutunapande kusingimikila mashiko oshe a Njambi.
AUGUST 1-7
BISIMPI BYA SEHO BYA MU LIJWI LYA NJAMBI | 1 VIMYENE 1–2
“Mukalilongesa ku Tupenga Tweni Ndi?”
it-2 987 ¶4
Solomoni
Andoniya na baka-kulwisa baje balikwatasanene nendi mubazibile banu bemba malupembo ku nganda ya Ngihone ibalyatele nayo na kutambeka ngwabo: “Mwene Solomoni ayoye” bazibile lyoba. Omwo Solomoni kelwisilile bubi wamwesele ngwendi mwashangumuka kuyula, kukala kwoloka mu lifuti. Ngwe Solomoni walingile shambandinga hamo ngwe bamutsiile. Andoniya watewelele ku mutula mu kushaka kumukonekela kuli Solomoni, co Solomoni watumine munu ku mutula mangana akamushake. Mubamunenele, wamulekele ngwendi nga atwalelelaho kupwa wa kulongwa co kamutsii, ngeci Solomoni wamutabesele kwiluka ku njibo yendi.—1 Vi 1:41-53.
it-1 49
Andoniya
Hanima ya kutsa kwa Ndabiti, Andoniya walombele Mbateshemba akaleke Solomoni ngwendi amwane Abishange uje wapwile muka-kunyunga na kupangela mwene Ndabiti mangana apwe munakazi wendi. Nameme Andoniya wendekele ngwendi Njambi ikeye wangwile Solomoni kupwa mwene, oloni majwi endekele aje amwesa ngwawo: “Yange njapandele kupwa mwene, co munu woshe mu Isalele nabandamenene eci” amwesa ngwawo walizibile ngwendi bamunyekele lisesa lyendi lya kupwa mwene. (1 Vi 2:13-21) Mu Isalele mashano ba mwene, na mashano ba mbanja bapandele kupwa ba munu uje amwinga ha litanda. Ngeci, Andoniya mwalombele ngwendi Abishange apwe munakazi wendi wamwesele ngwendi wacikele na lishungu lya kuswana ha litanda. (Esekeseni 2 Sa 3:7; 16:21) Mukemwo Solomoni washikile ngwendi Andoniya bamutsiye omwo wazibile biyongola bya Andoniya kutundilila kuli baina. Co walingile ngoco kupangesa Mbenaya.—1 Vi 2:22-25.
Kutondesesa Bisimpi bya Seho
w05 7/1 30 ¶1
Bisimpi bya Kulitila bya mu Mukanda wa 1 Vimyene
1 Vimyene 2:37, 41-46. Munu alibindamesa ikeye babenya nga asinganyeka ngwendi asa kupokola mashiko a Yehova kwa kujeneka kuliwana na bukalu. Ngeci, baje bakapokola mashiko a Njambi na kwecela ‘kwenda mu ngila ya kulishwata ije iya ku mwonyo’ bakaliwana na bukalu mwafwa ya byuma bibakangula kulinga.—Mat 7:14.
AUGUST 8-14
BISIMPI BYA SEHO BYA MU LIJWI LYA NJAMBI | 1 VIMYENE 3-4
“Bubwa bwa Kukala na Mana”
w11 12/15 8 ¶4-6
Bika Bitulilongesa Kuli Solomoni?
4 Mwene Solomoni mwashangumukile kuyula, Njambi washolokele kuli ikeye mu cilota na kumwihula byashakele ngwendi amulingile. Solomoni wazibukile ngwendi acili mukwenje. Ngeci, walombele Njambi amwane mana. (1 Vi 3:5-9) Njambi wabwahelelele omwo Solomoni walombele ngwendi amwane mana keti bufuko nambe lutsimo. Mukemwo wamwanene “mana na kuzibisisa kwakama” hamolika na bufuko. (1 Vi 3:10-14) Ngwe mwendekelele Yesu, mana a Solomoni apwile akulitila, mukemwo mwene wa munakazi wa ku Shemba omwo wazibile mana a Solomoni wakutile bungenzi bwabulaha mangana akalimweneye.—1 Vi 10:1, 4-9.
5 Ano matangwa, kutwesi na kutambula mana a Yehova mu kukomokesa. Nameme Solomoni wendekele ngwendi: “Shukulu Kalunga [ikeye] akana mana,” oloni wendekele lalo ngwendi: “Jendekela litwi lyobe ku majwi a mana, ake mu mbunge na kuwazibisisa.” Kulumbununa ngwabo tunapande kulifwita mangana tukale na mana. Mukemwo wendekele lalo ngwendi tunapande kulomba mana, kuwalambelela na kuwashakazeka. (Vis 2:1-6) Ngeci, twasa kukala na mana.
6 Tunapande kulihula ngwetu, ‘Kuma njamona mana akutunda kuli Njambi kupwa a seho ngwe mwaamwenenene Solomoni ndi’? Kukaluwa kwa byuma na kujeneka kukala na bimbongo kunalingisa banu babangi bake manene mbunge ku bipangi bya ku mubila na ku kushakazeka bimbongo na kuya ku masikola a helu. Batico yeni na naanga yeni? Kuma byuma bimukangula kulinga bili na kumwesa ngwabyo muli na kushakazeka mana akutunda kuli Njambi ndi? Kuma kutengululako byuma bimo mu buyoye bweni nambe bilengo bimo, kumikwasa mukale na mana a kutunda kuli Njambi ndi? Ngwe mutunamwena, kukala na mana a bunjambi na kuwapangesa kutukwasa mu kuyoya kwetu kwoshe. Mukemwo Solomoni wasonekele ngwendi: “Nga unjitolilila, co ukazibuka byuma byabibwa mu ngila yaibwa ya kusungama. Ukazibuka bije unapande kulinga.”—Vis 2:9.
Kutondesesa Bisimpi bya Seho
w98 2/1 11 ¶15
Yehova Akashulisilila Bikumiiyo
15 Batekulwila ba Abilahama mubapwile mbunga yakama ya Baisalele, Yehova wababezikisile ngwe mwakulaheselele kukulwila yabo Abilahama. Mu 1473 B.C.E., Yoshwa uje wengile Mosesa, watwamenenene Baisalele mu lifuti lya Kanana. Yehova wakulahesele ngwendi batekulwila ba Abilahama bakaswana lifuti lya Kanana. Ngeci, omwo Baisalele bakaswanene lije lifuti, kwamwesele ngwabo Yehova washulisilile byuma byakulahesele Abilahama. Baisalele mubapwile ba kulongwa, Yehova washulisilile cikulaheso cendi na kubakwasa bahyane bitozi babo. Ebi byuma byalingiwile, maneneni ha simbu ya kuyula kwa Mwene Ndabiti. Mwene Solomoni mwashangumukile kuyula, mutamba wamucitatu wa cikumiiyo calikumiiye Yehova na Abilahama nawo walishulisilile. Mbimbiliya ngwayo: ‘Banu ba Yunda na Isalele bapwile babangi manene ngwe mushekesheke wa kumukulo wa kalunga ndonga. Balile na kunwa, co babwahelelele.’—1 Vi 4:20.
AUGUST 15-21
BISIMPI BYA SEHO BYA MU LIJWI LYA NJAMBI | 1 VIMYENE 5-6
“Baitungile na Bimbunge Byabo Byoshe”
Muzibuka Ndi?
Miti ya kendale ya ku Lembanone baizibukile kupwa ya kukola, yaibwa, ya lwego lwalubwa, co lalo kuyakele na kutakiwa bwasi. Ngeci, Solomoni wapangesele miti yaibwa ya kukola mwatungile tembele. Ano matangwa, miti ya kendale ije yalisalele manene ha malundu a Lembanone inatepuluka, co ikawaniwa mu bundondo.
it-1 424
Kendale
Kwatondekele baka-kupanga babangi baje bapandele kutundisa biti bya kendale ku Tile na kubitwala ku Yelusalema. Bamo bakele na kuteta biti na kubitwala ku ngenge ya ndonga ya Menditelenyani. Co bakwabo babikuta na kubyumbila mu ndonga mangana byungumuke na mema kuya ku Yopa. Mubyaketele ku Yopa, bakele na kubijabulula mu ndonga na kubitwala ku Yelusalema. Mwene Solomoni wapangelele hamolika na mwene Hilame omu mu cipangi. (1 Vi 5:6-18; 2 Mi 2:3-10) Ngeci, eci cipangi ca kuteta miti catwaleleleleho ha simbu yailaha. Mukemwo Mbimbiliya inendeka hali Solomoni ngwayo: “Ha simbu ya kuswana kwendi. . . miti ya kendale yatumine manene ngwe miti ya manongo.”—1 Vi 10:27; esekeseni Isa 9:9, 10.
it-2 1077 ¶1
Tembele
Mwene Solomoni wangwile banalume ba kupwa 30,000 mu Isalele mangana baye na kupanga eci cipangi ku Lembanone, co wabatepele mu bibunga bitatu. Mu cibunga na cibunga mwakele banalume ba kupwa 10,000. Cibunga na cibunga cakele na kupanga ha ngonde imo, co hanima ya ngonde bakele na kwiluka kwimbo na kukahwima ha bingonde bibali. (1 Vi 5:13, 14) Kutundaho, wangwile baka-kukakula mamanya ba “bangenzi” ba kupwa 70,000 bakele muje mu lifuti. Co lalo, wangwile na baka-kushonga mamanya ba kupwa 80,000. (1 Vi 5:15; 9:20, 21; 2 Mi 2:2) Kutundaho, Solomoni wangwile banalume baka-kutwamenena bipangi ba kupwa 550 na bakwasi babo ba kupwa 3,300. (1 Vi 5:16; 9:22, 23) Cisholoka ngwe hakati kabo hakele Baisalele ba kupwa 250 na “bangenzi” bakele mu Isalele ba kupwa 3,600.—2 Mi 2:17, 18.
Kutondesesa Bisimpi bya Seho
g 5/12 17, cipalo
Mu Mbimbiliya Mwakala Bupolofweto bwa Busunga, Mutamba 1
BUKALISHULISILILA HA SIMBU INAPANDE
Cakumwenako ca bupolofweto buje bwalishulisilile ha simbu inapande banacendeka ku mukanda wa 1 Vimyene 6:1. Obu bupolofweto bumwesa bya simbu ya Mwene Solomoni yapandele kukatunga tembele mu Yelusalema. Mbimbiliya ngwayo: “Omo kuneti laja myaka 480 [myaka ya mutunu yapwile 479] kutunda haje banu ba Isalele batundile ku Ingito, ha mwaka wamuciwana wa kuswana kwa Solomoni mu Isalele, mu ngonde yamucibali, ngonde ya Zibe, Solomoni washangumukile kutunga Njubo ya Shukulu Kalunga.”
Nga tukaba mubananonekela myaka mu Mbimbiliya, tuwana ngwetu mwaka wamuciwana wa ciyulo ca Solomoni wapwile 1034 B.C.E. Nga tutanda myaka 479 ya kushula kutunda mu mwaka wa 1034 B.C.E kwiluka kunima, co itunena mu mwaka wa 1513 B.C.E. Ou mwaka ukewo ubatundile Baisalele mu Ingito.
AUGUST 22-28
BISIMPI BYA SEHO BYA MU LIJWI LYA NJAMBI | 1 VIMYENE 7
“Bitulilongesa ku Bingunzi Bibali”
w13 12/1 13 ¶3
‘Mukenda Kopa mu Malundu’
Mwene Solomoni wapangesele kopa yaingi ha simbu ibatungile tembele mu Yelusalema. Bwingi bwei kopa yapwile ya ishe Ndabiti ije yakafungulwile ku Basilya. (1 Mi 18:6-8) “Lishali lya mema lya kopa” lyakama libakele na kujwelela tupilisitu lyakele na kukala na mema a malita akweta ku 66,000, co kulema kwalyo kwapwile matani 30. (1 Vi 7:23-26, 44-46) Co lalo kwakele bingunzi byakama bibali bya kopa bije byemanene ku cikolo ca tembele. Ebi bingunzi mu bulaha byapwile mamita 8, co helu lyabyo hakele lalo mitwe ya kopa ya mamita 2.2 mu bulaha. Ebi bingunzi byakele na mpimo ya macentimita akupwa 7.5, co lalo byakele na mbengwa. Co kutunda ha mpimo imo na kweta ha mpimo ikwabo yapwile mamita akupwa 1.7. (1 Vi 7:15, 16; 2 Mi 4:17) Kukasamesa manene kumona bwingi bwa kopa ibapangesele mu kumunga ebi byuma.
it-1 348
Mbowasi, II
Kuli bingunzi bibali byakama bya kopa bibashimbikile ku tembele yaibwa yatungile Solomoni. Ngunzi ya ku kunto bailukile ngwabo Mbowasi, kulumbununa, ‘na nzili’. Co ngunzi ya ku mbwela bailukile ngwabo Njakine, kulumbununa, ‘Yehova akanyamese manene’. Ngeci, nga tukumbasana lijwi lya ku mbwela neli lya ku kunto, co awa majwi alumbununa ngwawo, ‘Yehova akanyamese manene tembele na nzili.’—1 Vi 7:15-21.
Kutondesesa Bisimpi bya Seho
it-1 263
Kujwela
Bangamba ba Yehova boshe banapande kupwa ba kujela ku mubila mangana batwaleleleho kumulemesa mu ngila inapande. Mashiko abanene baje bakele na kupangela ku Mbalaka amwesele ngoco hamolika na mashiko abakwanene baje bakele na kupangela ku tembele. Co lalo munima ya kubwabesa Kapilisitu Wakama Alone hamolika na bana bendi, nabo bajwelele simbu kanda bazale buzalo bwa tupilisitu. (Kut 29:4-9; 40:12-15; Lev 8:6, 7) Tupilisitu bakele na kujwela ku mendi na ku maboko kupangesa mema aje akele mu lilonga lya kopa lije lyakele mu lilapa lya mbalaka. Co munima bakupangesele lishali lya mema lya cikubo lije lyakele ku tembele yatungile Solomoni. (Kut 30:18-21; 40:30-32; 2 Mi 4:2-6) Ha litangwa lya kufwika bubi, kapilisitu wakama wakele na kujwela lubali. (Lev 16:4, 23, 24) Baje bakele na kutwala membe wa Azazele mu mambo na baje bakele na kukungulula lito ku mutula na baje bakele na kutwala ngombe wa kubenga hanja ya cilombo, bapandele kujwela ha mubila na kukusha buzalo bwabo simbu kanda beluke mu cilombo lalo.—Lev 16:26-28; Kul 19:2-10.
AUGUST 29–SEPTEMBER 4
BISIMPI BYA SEHO BYA MU LIJWI LYA NJAMBI | 1 VIMYENE 8
“Lilombelo lya Solomoni lya Kutundilila Kwisi ya Mbunge Lyalombelele ku Mbunga”
w09 11/15 9 ¶9-10
Kulilongesa Mbimbiliya Kumikwasa Mulombele Kutundilila Kwisi ya Mbunge
9 Nga tushaka ngwetu Yehova atolilile ku malombelo etu, co tunapande kulombela kutundilila kwisi ya mbunge. Lilombelo lya Solomoni lyalombelele kutundilila kwisi ya mbunge, tuliwana ku mukanda wa 1 Vimyene capita 8. Walombelele eli lilombelo halutwe lwa mbunga yakama ije yakungulukilile mu Yelusalema ha simbu ibakundile tembele ya Yehova mu mwaka wa 1026 B.C.E. Cikasha ca cikumiiyo mubacakele mu mutambela wa Kujela Manene, lishelwa lya Yehova lyafwikile tembele, co Solomoni washangazalele Njambi.
10 Nga mutanda bya lilombelo lya Solomoni, munanguka ngweni wendekele manene bya mbunge. Solomoni wendekele ngweni Yehova ikeye lika azibuka bili mu mbunge ya munu. (1 Vi 8:38, 39) Eli lilombelo lyamwesele lalo ngwalyo munu uje nalingi bubi nga elukila kuli Njambi na mbunge yoshe, co amukonekela. Lyamwesele lalo ngwalyo nga banu ba Njambi balombela kuli ikeye, abamena ku bitozi babo na kubakwasa nga bamulomba kutundilila kwisi ya mbunge. (1 Vi 8:48, 58, 61) Ngeci, malombelo etu nawo anapande kutundilila kwisi ya mbunge.
w99 1/15 17 ¶7-8
Takameseni Bakweni Omwo Mulombela
7 Nameme tulombela ku mbunga nambe ku bushweke, tunapande kwanuka cinangulo ca mu Mbimbiliya cije cimwesa ngwaco tunapande kupwa bakulikehesa omwo tulombela. (2 Mi 7:13, 14) Mwene Solomoni wamwesele ngwendi wapwile wa kulikehesa mwalombelele ku mesho a mbunga ha simbu ibakundikile tembele ya Yehova mu Yelusalema. Ha simbu ei, Solomoni te namanesa kutunga umo wa mitungo yaibwa manene hano hasi. Oloni walombelele mu kulikehesa ngwendi: “Yobe Njambi kumani wasa kukala hasi ndi? Inonwa mwilu mwoshe kuwasa kufwamo, co batijo Njubo ei njinakutungila ufwamo ndi?”—1 Vi 8:27.
8 Ngwe mwa Solomoni, netu tunapande kupwa ba kulikehesa omwo twimanenako bakwetu mu lilombelo. Nameme kutwapandele kulimwesa lika ku banu ngwetu tu baka-busunga manene, oloni tunapande kwendeka mu kulikehesa. Omwo tulombela, kutwapandele kulombela mu lyepe. Co lalo, kutwapandele kupangesa majwi amakalu kuwazibisisa mu kushaka kulimwesa lika ku banu ngwetu tuzibuka manene oyo ndaka ituli na kwendeka. Mwafwa nga tupangesa majwi amakalu banu basingimika yetu kutubakana kusingimika Yehova. (Mat 6:5) Byuma bitwendeka mu lilombelo nabyo bimwesa indi tubakulikehesa indi embwe. Tunapande kulombela mu kulikehesa, mangana keti tuzibike ngwe tuli na kusindiya Njambi ngwetu alinge byuma mutushakela. Oloni tulomba kuli Yehova ngwetu alinge byuma mu kulitombola na cizango cendi ca kujela. Muka-kwimba natumwesa mwanja waubwa omwo walombelele ngwendi: ‘Shukulu Kalunga tulomba utwamene. Shukulu Kalunga tulomba utubezikise.’—Mya 118:25; Luk 18:9-14.
Kutondesesa Bisimpi bya Seho
it-1 1060 ¶4
Melu
Solomoni uje watungile tembele mu Yelusalema, wendekele ngwendi ‘nameme mu melu Njambi kasa kufwamo.’ (1 Vi 8:27) Yehova ikeye watangele melu, mukemwo Mbimbiliya imwesa ngwayo “lizina lyendi lyapwa lyakama kuhyana mazina oshe, bumpau bwendi bwapwa bwakama kuhyana lilu na hasi.” (Mya 148:13) Yehova azibuka bukama bwa melu anatanga, co asa kuwapeselesa ngwe mwakalingi munu uje akapeselesa cuma kupangesa milabo yendi mangana azibuke bukama bwaco. (Isa 40:12) Oloni Solomoni kalumbunwine ngwendi Njambi kakele na mwela kwakala. Co lalo kalumbunwine ngwendi wakala ku myela yoshe na mu byuma byoshe, embwe. Twendeka ngoco mwafwa Solomoni walombelele kuli Njambi ngwendi: “Omwo mwilu muwakala tuzibe.” Kulumbununa ngwabo Njambi wakala na mwela kwakala mu melu.—1 Vi 8:30, 39.