Biñanda bya Kupangesa mu Mukanda wa Biwano bya Buyoye Bwetu Baka-Kilistu na Cipangi Cetu
SEPTEMBER 5-11
BISIMPI BYA SEHO BYA MU LIJWI LYA NJAMBI | 1 VIMYENE 9–10
“Shangazaleni Yehova Mwafwa ya Mana Endi”
w99 7/1 30 ¶6
Yehova Wabezikisile Bungenzi bwa Mwene wa ku Shemba
Mwene wa ku Shemba mwaliwanene na Solomoni, washangumukile kumwihula “bihula bya kukaluwa.” (1 Vi 10:1) Lijwi lya Cihebelu libananungulula ngwabo “bihula bya kukaluwa,” basa kulinungulula lalo ngwabo “tusau.” Oloni oku kukulumbununa ngwabo mwene wa ku Shemba wezile na kwihula mwene Solomoni bihula bya lyepe, embwe. Mwafwa eli lijwi lya Cihebelu banalipangesa na ku mukanda wa Myaso 49:4 kutalesa ku bihula bya seho bya kukundama ku bubi, kutsa, na ku kukula. Ngeci, mwene wa ku Shemba wakasimutwiiye na Solomoni biñanda byakama mangana amone mana endi. Mbimbiliya ngwayo mwene wa ku Shemba wehwile mwene Solomoni “bihula byoshe bije byakele mu mbunge yendi. Co Solomoni wabikumbulwile byoshe kukwakele cuma cacikalu conwene kukumbulula.”—1 Vi 10:2, 3.
w99 11/1 20 ¶6
Byuma Byabibwa Bikatundu mu Kwana
Mwene wa ku Shemba wakomokele manene mwafwa ya byuma byazibile nebi byamwene. Mukemwo wendekele ngwendi: ‘Bangamba bobe banabezika, mwafwa simbu yoshe bali ku mesho obe na kutolilila ku mana obe!’ (1 Vi 10:4-8) Nameme bangamba ba Solomoni bakele mu mwela waubwa manene, oloni ebi keti bikebyo byalingisile mwene wa ku Shemba abashangazale. Babezikile mwafwa simbu yoshe bakele na kutolila ku mana a Solomoni a mwanene Njambi. Mwene wa ku Shemba nakela bangamba ba Yehova ano matangwa mwanja waubwa baje bali na kutolilila ku mana a Yehova na Munendi Yesu Kilistu simbu yoshe!
w99 7/1 30-31
Yehova Wabezikisile Bungenzi bwa Mwene wa ku Shemba
Mbimbiliya imwesa ngwayo mwene wa ku Shemba mwamwene mana a Solomoni na bufuko bwakele mu bumwene bwendi “wakomokele manene.” (1 Vi 10:4, 5) Awa majwi abananungulula ngwabo “wakomokele manene” mu Bimbimbiliya bimo banawanungulula ngwabo “byakwendeka byamuhwililile.” Muka-kulilongesa umo wendekele ngwendi, mwene wa ku Shemba walezumukile. Kutuzibuka mwamubwa byalingiwile, oloni tuzibuka ngwetu, mwene wa ku Shemba wakomokele mwafwa ya byuma byamwene nebi byazibile. Wendekele ngwendi bangamba ba Solomoni baje bakele na kutolilila ku mana endi banabezika. Co lalo wakandelelele kuli Yehova uje wangwile Solomoni kupwa mwene na kumwaka ha litanda. Ngeci, wanene Solomoni bwana bwa ndando yakama. Nga tulandesako lika ngolinde yamwanene, yeta ku $40,000,000 ya ano matangwa. Solomoni nendi wanene mwene wa ku Shemba bwana. Mbimbiliya ngwayo, “wamwanene byoshe byatondele.”—1 Vi 10:6-13.
Kutondesesa Bisimpi bya Seho
w08 11/1 22 ¶4-6
Muzibuka Ndi?
Mwene Solomoni wakele na ngolinde ya kupwa hali?
Bisoneka bimwesa ngwabyo Hilame mwene wa ku Tile, watuminine Solomoni ngolinde ya bulemu bwa kutubakana makilo 4,000. Co na mwene wa ku Shemba nendi watuminine Solomoni ngolinde ya kulifwa. Co lalo banu ba Hilame na banu ba Solomoni batundisile ngolinde ya bulemu bwa kweta ku makilo 14,000 ku Ofila na kuitwala kuli mwene Solomoni. Mbimbiliya imwesa ngwayo, “ha mwaka na mwaka, mwene Solomoni wakele na kutambula ngolinde ya makilo a kweta ku 23,000.” (1 Vi 9:14, 28; 10:10, 14) Kuma mukemwo bene ndi? Ngolinde ya kupwa hali ibakele na kutulika bimyene kusañulu?
Biñanda bimo bya kusañulu bibanakulahela manene baka-kulilongesa bimwesa ngwabyo Pharaoh Thutmose III wa ku Ingito [1,300 B.C.E.] wanene ngolinde ya bulemu bwakutubakana makilo 12,000 ku tembele ya Amun-Ra. Mu 800 B.C.E., mwene wa ku Tile, wanene bwana bwa ngolinde ya bulemu bwa kweta ku makilo 4,000 kuli Mwene Tiglath-pileser III wa ku Asilya. Co lalo Sargon II nendi wanene bulemu bwa kulifwa bwa ngolinde kupwa bwana ku binjambi ba Bambambilone. Kuli mizimbu imwesa ngwayo Mwene Philip II wa ku Masendoniya (359-336 B.C.E) wakele na kuwana ngolinde ya bulemu bwa kweta ku makilo 25,000 ha mwaka na mwaka mu mikoti ya Pangaeum ku Thrace.
Co lalo kuli mizimbu imwesa ngwayo, Alexander Wakama muna mwene Philip, (336-323 B.C.E.) mwafungulwile nganda ya Pelesha ku Susa wambatele ngolinde ya bulemu bwa kweta ku makilo 1,070,000 na ikwabo ya bulemu bwa kweta ku makilo 6,000,000 ku mikoti ya ku Pelesha. Ngeci, mutunesekesa ei mizimbu ku byuma biinendeka Mbimbiliya kutalesa ku bwingi bwa ngolinde yakele nayo Mwene Solomoni twawana ngwetu, biinendeka Mbimbiliya bya busunga.
SEPTEMBER 12-18
BISIMPI BYA SEHO BYA MU LIJWI LYA NJAMBI | 1 VIMYENE 11-12
“Anguleni Mwamubwa Munu Imulyambata Nendi”
‘Iya Nakundama ku Mutambela wa Shukulu Kalunga’?
7 Tulilongesa byabingi kuli Mwene Solomoni. Mwapwile mwanike, walombele Yehova ngwendi amutwamenene. Njambi wamwanene mana na kumwana cipangi ca kutunga tembele yaibwa manene mu Yelusalema. Oloni busamba bwa Solomoni na Yehova bwatsile. (1 Vi 3:12; 11:1, 2) Lishiko lya Njambi lyabindikile mwene wa Kahevelu kwambata ‘banakazi babangi, kutewa mbunge yendi ikatanguka.’ (Kwi 17:17) Solomoni kononokele, ngeci wambatele banakatzi ba kupwa 700. Co wambatele lalo banakazi ba mbanja ba kupwa 300. (1 Vi 11:3) Bwingi bwa banakazi bendi kubapwile Baisalele, co kubalemesele Njambi. Ngeci, Solomoni kononokele mashiko a Njambi mwafwa wambatele banakazi ba ku miyati yeka—Kwi 7:3, 4.
Twasa Kunyungilila Bati Mbunge Yetu?
6 Satana kesi kukabangeya mashiko a Yehova, co wakala na cipululu. Co ashaka ngwendi tumutembwinine. Satana kasa kutusindiya tusinganyeke na kulinga byuma ngwe mwakalingila ikeye. Ngeci, akapangesa bingila byeka mangana atungumune. Cakumwenako, akapangesa banu bendi mangana batungumune. (1 Yowa 5:19) Akakulahela ngwendi tulikuta nabo busamba nameme tuzibuka ngwetu basa kutulingisa tukale na bisinganyeka na bilinga byabibi. (1 Koli 15:33) Ei ikeyo ngila yapangesele na kuli Mwene Solomoni. Solomoni wambatele banakazi babangi, co mu kwita kwa simbu “bamutundisile kuli Njambi.”—1 Vimye 11:3.
‘Iya Nakundama ku Mutambela wa Shukulu Kalunga’?
9 Oloni Yehova kesi kwecelela bubi. Mbimbiliya ngwayo: “Shukulu Kalunga walubalelele na Solomoni, omwo kononokele, co wakengesele nima kuli Shukulu Kalunga . . . , uje washolokele kuli ikeye bisimbu bibali, co wamushikile ha cuma eci bene, ngeci kapandele kukaba binjambi beka lalo embwe, oloni Solomoni kombileko mbunge ku bije byamushikile Shukulu Kalunga.” Ngeci, Njambi kamukwasele nambe kumubezikisa. Batekulwila ba Solomoni kubayulile mu Isalele, co baliwanene na bukalu bwakama ha myaka yaingi.—1 Vimye 11:9-13.
Kutondesesa Bisimpi bya Seho
Wapandele Kuwana Kubezika Kuli Njambi
Lehobowame wakungululwile maswalale mangana bakalwise miyati ije yamutengulukilile. Oloni Yehova wamubindikile kwitila muli kapolofweto Shemaya ngwendi: “Keti mulwise bandolome beni, banu ba Isalele, ilukeni kwimbo yeni boshe. Eci cinalingiwa cinapu cizango cange.”—1 Vimye 12:21-24.
Kuma kubakalwisile bandolome babo ndi? Acisinganyekeni mwalizibililemo Lehobowame. Banu bamwene bati mwene uje wajujwisile mbunga ngwendi abapupanga na ‘bibanzi bya mambimbo,’ oloni alyononwesa? (Esekeseni 2 Mizimbu 13:7.) Mwene na maswalale bendi ‘bononokele kushika kwa Shukulu Kalunga, co belukile ku membo ngwe mwabalekele Yehova.’
Byuma muka bitulilongesako? Kwononoka Njambi kwapwa kwakubwa manene nambe banu batujola. Nga twononoka kuli Njambi, co atubezikisa.—Kwi 28:2.
Bika byatundile mu kwononoka kwa Lehobowame? Kwononoka kwamulingisile alikele kukalwisa buje bumwene bwabuha, oloni washangumukile kutunga binganda mu lifuti lya Yunda na Mbenjemani muje mwayulile. Wakele ebi binganda mu “bimpaka bya kukola manene.” (2 Mizi 11:5-12) Walingile mwamubwa ha simbu ei mwafwa wononokele mashiko a Yehova. Miyati 10 ya Baisalele ije yayulile Yelobowame muyashangumukile kulombela tumponya, banu babangi “bakwasele Lehobowame” omwo baile ku Yelusalema mu kukakundwiya bulombelo bwa busunga. (2 Mizi 11:16, 17) Ngeci, kwononoka kwa Lehobowame kwakanyamesele bumwene bwendi.
SEPTEMBER 19-25
BISIMPI BYA SEHO BYA MU LIJWI LYA NJAMBI | 1 VIMYENE 13–14
“Mwafwa Bika Tunapande Kupwa ba Kulikehesa na Kujauka na Byuma Bitulinabyo?”
w08 8/15 8 ¶4
Twaleleleniho Kupwa ba Kulongwa na Mbunge Yeni Yoshe
4 Yelobowame wendekele kuli kapolofweto ka Njambi ngwendi: “Tuye mumo kwimbo ngeci ukalye byakulya, njikakwana cikandelela hali ebi unalingi.” (1 Vi 13:7) Ou kapolofweto wapandele kulinga bati? Kuma wapandele kutaba cilanyo ca mwene munima ya kumuleka muzimbu wa ku mu sompa ndi? (Myaso 119:113) Indi wapandele kubyana cilanyo ca mwene nameme washolokele ngwe natenguluka na kwecela byuma byabibi byakele na kulinga ndi? Yelobowame wakele na bufuko bwabwingi bwapandele kwanako ba busamba bendi. Ngwe kapolofweto ka Njambi wazemene manene bufuko ngwe byuma byamukulahesele mwene, byapwile ceseko cakama kuli ikeye. Oloni Yehova walekele ou kapolofweto ngwendi: ‘Keti ukalye nambe kunwa cuma cimo nambe kwiluka kwimbo mu ngila muje muunezile embwe.’ Kapolofweto ka Njambi wakumbulwile mwene mu busunga ngwendi: “Nameme nga unjana litambelo lya bufuko bwobe, kunjii hamo nobe nambe kulya nambe kunwa cuma cimo hamo nobe embwe. Uje kapolofweto wetile ngila yeka mwatundile mu Mbetele. (1 Vi 13:8-10) Byuma byangwile kulinga kapolofweto ka Yehova bitulongesa bika ha kutwalelelaho kupwa ba kulongwa simbu yoshe?—Lom 15:4.
w08 8/15 11 ¶15
Twaleleleniho Kupwa ba Kulongwa na Mbunge Yeni Yoshe
15 Byuma muka bikwabo bitulilongesa kukusebuka kwa kapolofweto wa ku Yunda? Mukanda wa Visimo 3:5 ngwawo: “Kulahela kuli Shukulu Kalunga na mbunge yobe yoshe. Keti ujendamene ku mana obe babenya.” Ou kapolofweto kakulahelele Yehova ngwe mwalingilile ha kulibanga, oloni walikulahelele ikeye babenya. Byuma byalingile byamutsiisile, co lalo byatsiile busamba bwendi na Yehova. Byuma byalingiwile kuli ou kapolofweto bitulongesa ngwabyo tunapande kutwalelelaho kupwa ba kulikehesa na kutwalelelaho kupangela Yehova mu kulongwa.
w08 8/15 9 ¶10
Twaleleleniho Kupwa ba Kulongwa na Mbunge Yeni Yoshe
10 Ou kapolofweto wa ku Yunda wapandele kulilongesako bimo ku tupolofweto ba kusañulu. Wapandele kulihula ngwendi, ‘Mwafwa bika Yehova natumu kangelo ku munu weka anjileke binjinapande kulinga?’ Ou kapolofweto wapandele kwihula Yehova mangana amuleke byakulinga, oloni Bisoneka kubimwesa ngwabyo walingile ngoco. “Welukile kwimbo hamo na uje kapolofweto wa kakulukazi, co wakalile hamo nendi byakulya.” Byuma byalingile ou kapolofweto byalubalesele Yehova. Mwelukile ku Yunda, waliwanene na ndumba uje wamutsiile. Ngeci, awa akewo apwile mamaneselelo a cipangi cendi ha kupwa kapolofweto.—1 Vimye 13:19-25.
Kutondesesa Bisimpi bya Seho
Yehova Akamono Bubwa Muli Yetu
Majwi ali ku mukanda wa 1 Vimyene 14:13 atulongesako bimo hali Yehova na byuma byakashaka kumona muli yetu. Nangukeni ngweni Mbimbiliya imwesa ngwayo, Yehova wabwahelelele na Abiya. Kulumbununa ngwabo wamwene byuma byabibwa muli ikeye. Yehova welwile mbunge ya Abiya, co waimwene ngwendi yapwile yaibwa. Muka-kulilongesa umo wendekele ngwendi Abiya walisezelele kulako na baka-naanga yendi. Co wapwile lika ngwe ikeye likwalale “mukati ka mamanya.” Yehova wamubezikisile mwafwa ya bifwa byendi byabibwa. Wazibilile ngozi Abiya nameme wakele mu naanga ije kuyakele na kumulemesa.
SEPTEMBER 26–OCTOBER 2
BISIMPI BYA SEHO BYA MU LIJWI LYA NJAMBI | 1 VIMYENE 15–16
“Neni Mukalingi Byuma mu Kusimpa Ngwe Mwalingilile Asa Ndi?”
w12 8/15 8 ¶4
“Yehova Abezikisa Bipangi Byeni Byabibwa Bimulinga”
Ha myaka 20, kutunda hayalitepelele miyati ya Baisalele kupwa Bumwene bubali, muyati wa Yunda walikobelesele mu kulemesa binjambi ba makuli. Asa mwapwile mwene mu 977 B.C.E., bashangumukile kulemesela binjambi ba Bakanana ba lusemo na mu mwela muje mwakele litanda lya mwene. Oloni Mbimbiliya imwesa ngwayo Asa mwashangumukile kuyula, “wazibisile kubwaha Shukulu Kalunga Njambi yendi. Watundisile mitula ya kulemesela Binjambi beka na mitambela ije ibakele na kulemesela baka-kujeneka kukulahela, co watabozwele binjambi ba kwola ha bimanda bya kujela bya mamanya.” (2 Mi 14:2, 3) Asa washekele lalo bikwizi boshe “ba banalume baje bakele na kupangela ku tembele” mu Bumwene bwa Yunda baje balingile bukwizi bwa kukomokesa mu lizina lya njambi. Oloni ebi keti bikebyo lika byalingile Asa. “Washikile banu ba Yunda ngeci balinge cizango ca Shukulu Kalunga, Njambi ya bakukulwila babo” na “kwononoka bilongesa na mashiko endi.”—1 Vi 15:12, 13; 2 Mi 14:4.
Pangeleni Yehova na Mbunge Yeni Yoshe
7 Munu na munu nasa kwilula mbunge yendi amone indi nalyana kupangela Njambi mu kushula. Lihuleni ngweni: ‘Njinalyangwila kuzibisa Yehova kubwaha na kwimanena kulemesa kwa busunga na kubingilikiya banu ba Njambi ku byuma byabibi ndi? Singanyekeni kusimpa kwakele nakwo Asa ha kutundisa Maka uje wapwile “bamwene” ba mu Yunda. Hamo kumwasa kuzibuka munu uje akalingi byuma ngwe Maka, oloni kuli bingila bimo bimunasa kutembwininamo ntwima ya Asa. Cakumwenako, mulinga bati nga kabushoko keni nambe kabusamba keni wa ha mbunge atwalelelaho kulinga bubi, co katenguluka mamaneselelo bamutundisa mu cikungulukilo? Bati mwecela kulikwatasana na munu wa cifwa eci ndi? Mbunge yeni yasa kumishongangeya kulinga bika?
it-1 184-185
Asa
Nameme bisimbu bimo Asa wakele na kusebuka, oloni wakele na bifwa byabibwa, co wemanene kulemesa kwa busunga mukemwo banamutumbula ngwabo wapwile umo wa bimyene ba kulongwa ba mu Bumwene bwa Yunda. (2 Mi 15:17) Myaka 41 yayulile Asa mu Yunda yashangumukilile ha simbu yayulile mwene wa kulibanga mu Isalele kweta na ku mwene wa bu 8. Aba bimyene bayulile mu Isalele bapwile Yelobowame, Nandabe, Mbasha, Elahe, Zimeli, Omeli, Timbeni, (uje wayulile mutambela wa Isalele mu kulwisa Omeli) na Ahave. (1 Vi 15:9, 25, 33; 16:8, 15, 16, 21, 23, 29) Asa mwatsile, munendi Njosefati wamuswanene kupwa mwene.—1 Vi 15:24.
Kutondesesa Bisimpi bya Seho
w98 9/15 21-22
Kuma Mwakulahela Ngweni Njambi Kwali Ndi?
Cakumwenako, tandeni bupolofweto bubendekele ha bukalu butundamo nga munu atungulula nganda ya Yeliko nomwo mubwalishulisilile. Mukanda wa Yoshwa 6:26 wendeka ngwawo: “Ha simbu ije Yoshwa walisingile cisingo ngwendi, ‘munu woshe uje akatungulula nganda ya Yeliko, akapwe wa kusinga ku mesho a shukulu Kalunga. Woshe uje akainda lubula, munendi wa ntwantwa akatsa. Co woshe uje akatungulula bikolo, munendi wa mutinikila akatsa.’” Obu bupolofweto bwalishulisilile munima ya myaka 500. Ku mukanda wa 1 Vimyene 16:34 Mbimbiliya ngwayo: “Omwo Ahave waswanene, Hiyele wa ku Mbetele watungulwile Yeliko. Ngwe mwendekele Shukulu Kalunga hali Yoshwa muna Nune, omwo Hiyele wendile lubula lwa Yeliko, munendi wa ntwantwa Avilame watsile. Co omwo watungile bikolo, munendi Sengube wa mutinikila watsile. Njambi wa busunga lika ikeye asa kwendeka bupolofweto bwasa kulishulisilila mu ngila ei.
OCTOBER 3-9
BISIMPI BYA SEHO BYA MU LIJWI LYA NJAMBI | 1 VIMYENE 17–18
“Simbu Ikajo Imunapande Kulyangwila Ou Imunapande Kupangela”
Mweseni Likulahelo na Kwangula Mwamubwa bya Kulinga
6 Omwo Baisalele baketele mu Lifuti lya Lishiko, bapandele kulyangwila bya kulinga. Bapandele kulyangwila kulemesa Yehova nambe binjambi beka. (Tandeni Yoshwa 24:15.) Eci cinasa kusholoka ngwe capwile cacasi kucilinga. Oloni bibangwile binesi kubobwele nambe kubatwala ku kutsa. Kakangi, Baisalele kubakele na kwangula mwamubwa bya kulinga mu bisimbu bya Maako. Basezele Yehova na kushangumuka kulemesa binjambi ba makuli. (Maako 2:3, 11-23) Anukeni lalo simbu ya kusañulu, ije banu ba Njambi babalekele kulyangwila byakulinga. Kapolofweto Elinja wabalekele bibapandele kulyangwila. Basele kwangula kupangela Yehova nambe kupangela njambi wa makuli, Mbale. (1 Vimye. 18:21) Elinja watenukilile baje banu mwafwa ya kukala na bimbunge bibali. Munasa kusinganyeka ngweni kwapwile kwakwasi kwangula bya kulinga, mwafwa kwangula kupangela Yehova kwapwa kwakubwa, co kukakwasa. Kukwesi munu wa bisinganyeka byabibwa nesi kungumuka na kwangula kulemesa Mbale. Oloni baje Baisalele kubazibukile ‘ibapandele kupangela.’ Elinja wabanangwile kwangula mwamubwa munu ibapandele kulemesa. Wabanangwile ngwendi balemese Yehova.
ia 88 ¶15
Wemanenene Kulemesa kwa Busunga
15 Tupilisitu ba Mbale balubalele manene, co “balombelele na kutambeka manene na kulitabozola na bimoko bakebo babenya kupwisa ngwe ku futisi yabo noho maninga atuhukile, co batwaleleleleho kulitabozola na kuyambangela noho kuteuka kwa litangwa, oloni Mbale kabakumbulwile, nambe lijwi lyahi bazibile.” (1 Vi 18:28, 29) Cili bene Mbale kakeleko. Ei yapwile lika ngila yapangesele Satana mangana ongumune banu na kubatundisa kuli Yehova. Banu baje bakombwanesa kupangela Njambi wa busunga na kupangela binjambi beka ba makuli bakakobela mu bukalu.—Mya 25:3; 115:4-8.
ia 90 ¶18
Wemanenene Kulemesa kwa Busunga
18 Simbu kanda Elinja alombele, hamo mbunga basinganyekele ngwabo, Yehova wapwa ngwe Mbale uje nonowa kukumbulula tupilistu bendi. Oloni Elinja mwalombelele, kwalingiwile byuma bimo bya kukomokesa. Mbimbiliya ngwayo: “Bwasi bwasi Shukulu Kalunga watumine tuhya, co twenyekele mulambu na bitale na mamanya, co twenyekele libu na kumisa cau mema a muje mu mungunja.” (1 Vi 18:38) Yehova wakumbulwile lilombelo lya Elinja mu ngila ya kukomokesa!
Kutondesesa Bisimpi bya Seho
w08 4/1 19, cipalo
Wakengelelele na Kubandamena
Lilanga lya mu Bisimbu bya Elinja Lyambatele Simbu ya Kupwa Hali?
Elinja uje wapwile kapolofweto ka Yehova walekele mwene Ahave ngwendi lilanga ololo lihwa. Lije lilanga lyahwile “mu mwaka wamucitatu.” Cisholoka ngwe myaka yeli lilanga bashangumukile kuitanda hendekelele Elinja ngwendi lilanga likahwa. (1 Vi 18:1) Elinja mwendekele ngwendi Yehova akanyokesa nyonzi, cili bene yanyokele. Bamo basa kusinganyeka ngwabo lije lilanga kulyambatele myaka itatu. Oloni Yesu na Yakomba bendekele ngwabo, lilanga lyambatele “myaka itatu na bingonde 6.” (Luk 4:25; Yak 5:17) Kuma byendekele Elinja kutalesa ku lilanga, bililwisa nebi byendekele Yesu na Yakomba ndi?
Embwe. Mu bisimbu bya Baisalele, simbu ya ntondwe yakele na kwambata bingonde 6 ha mwaka na mwaka. Elinja mwalekele Ahave bya lilanga, te simbu ya ntondwe inahu laja, co lalo ntondwe yambatele simbu yailaha. Ngeci, Elinja mwendekele bya kuhwa kwa lilanga mu mwaka wamucitatu te kuneti laja “myaka itatu na bingonde 6.” Mbunga ya Isalele muyakungulukilile ku munkinda wa Kalimele mangana bakamone bikomokeso bya Yehova, ha simbu ei te “myaka itatu na bingonde 6” bya lilanga ineti laja.
Acisinganyekeni simbu yaile Elinja kuli Ahave lwakulibanga. Banu bakulahelele ngwabo Mbale wakala ha mashelwa, co lalo ikeye njambi akanyokesa nyonzi ku mamaneselelo a ntondwe. Nyonzi muyakele na kukotokela kunyoka, hamo banu bakele na kwihula ngwabo: ‘Mbale ali kuli? Tangwa lika anyokesa nyonzi?’ Baka-kulemesa Mbale balubalele manene omwo Elinja wendekele ngwendi kukukala nyonzi nambe lime, kubanga nga endeka ngwabo bikaleko.—1 Vi 17:1.
OCTOBER 10-16
BISIMPI BYA SEHO BYA MU LIJWI LYA NJAMBI | 1 VIMYENE 19–20
“Lombeni Yehova Amizembeleke”
Kulaheleni Yehova Nga Muli na Bishoti
5 Tandeni 1 Vimyene 19:1-4. Elinja walishoshomwenene mwazibile ngwendi Njezebele ashaka kumutsiya. Ngeci, watewelele ku Mbele-shemba. Elinja wazeyele manene, ngeci walombele ngwendi atse. Bika byamulingisile alizibe ngoco? Elinja wapwile munu wa kujeneka kulumbunuka, co wakele na kuliziba ngwe mutukalizibila. (Yako 5:17) Hamo bishoti byendi byatumine, co walizibile ngwendi kasa kutwalelelaho kuyoya. Cisholoka ngwe Elinja wamwene ngwendi kulifwita kwendi mu kukwasa banu balemese Yehova kwapwile kwangoco. Co lalo hamo wamwene ngwendi ikeye lika wakele na kupangela Yehova. (1 Vimyene 18:3, 4, 13; 19:10, 14) Twasa kukomoka kuziba ngwetu Elinja walizibile ngoco. Oloni Yehova wazibisisile mwalizibililile
ia 103 ¶13
Njambi Wamuzembelekele
13 Musinganyeka ngweni Njambi walizibile bati mwamwene kapolofweto kendi yazema nashulubala mwisi ya muti mu mambo oku ali na kulomba ngwendi atse? Tuzibuka mwalizibilile. Elinja mwaile mutulo, Yehova watumine kangelo kuli ikeye. Uje kangelo wakwatele Elinja na kumuleka ngwendi: “Induka ulye.” Elinja wendukile, wawanene kangelo na mubwaesela likende na mema a kunwa. Kuma wakandelele kuli kangelo ndi? Mbimbiliya imwesa lika ngwayo, Elinja walile, wanwile, co welukile lalo mutulo. Kuma kuzeya kukekwo kwamulingisile onowe kwendeka ndi? Kutuzibuka mwamubwa, oloni Mbimbiliya imwesa lika ngwayo kangelo wamwindwile lalo lwamucibali hamo ku simbu ya mutondotondo. Kangelo walekele lalo Elinja ngwendi, “induka ulye . . . mwafwa bungenzi bwakama manene.”—1 Vi 19:5-7.
ia 106 ¶21
Njambi Wamuzembelekele
21 Mbimbiliya imwesa ngwayo Yehova kakele mu byuma byoshe bya kukomokesa byamwene Elinja. Elinja wazibukile ngwendi Yehova walisezelele kulako na Mbale uje ibatumbwile baka-kumulemesa ngwabo wakala ha mashelwa, co lalo ikeye muka-kunena nyonzi. Yehova ali na nzili ya kutwamenena byuma byoshe byanatanga bya mwilu nebi bya hasi, co lalo wapwa wakama kutubakana byuma byoshe byanatanga. Nameme melu anatanga kasa kufwamo. (1 Vi 8:27) Bukama na nzili ya kukomokesa ya Yehova byakwasele bati Elinja? Anukeni ngweni, Elinja wazibile manene lyoba. Elinja wazibukile ngwendi Yehova muka-nzili yoshe ali hamo nendi. Ngeci, kapandele kutewa Ahave na Njezebele.—Mya 118:6.
ia 106 ¶22
Njambi Wamuzembelekele
22 Munima ya tuhya, kwolokele kulu, co Elinja wazibile “lijwi lya kuyebeta kamandondo.” Lije lijwi lyehwile lalo Elinja endeke mwakele na kulizibila, na kwendeka byoshe byakele ku mbunge yendi. Hamo kuziba eli lijwi kwamuzembelekele manene. Tuzibuka ngwetu byuma bikwabo bilyamulekele lije “lijwi lya kuyebeta kamandondo” byamutakamesele manene. Yehova walekele Elinja ngwendi wapwile wa seho manene kuli ikeye. Mu ngila muka? Yehova walekele Elinja mwakanyongesela baka-kulemesa Mbale bakele mu Isalele. Cipangi ca Elinja kucaile mwangoco mwafwa cizango ca Yehova catwaleleleho kulingiwa. Elinja wakwasele mu kushulisilila cizango ca Yehova, co Yehova wamwanene mashiko na kumuleka eluke mangana akatwaleleleho na cipangi camwanene.—1 Vi 19:12-17.
Kutondesesa Bisimpi bya Seho
w97 11/1 31 ¶2
Natwakela Mwanja wa Kukala na Sipilitu ya Kulyana
Na matangwa ano, bangamba ba Yehova babangi, bali na sipilitu ya kulyana. Bamo banaseza “mahya” abo na byuma bibanakala na kuliyoyesa nabyo mangana baye na kwambulula muzimbu waubwa ku myela ya kulako nambe kupangela ha Mbetele. Bamo banalyana kuya ku mafuti eka mangana bakakwase mu cipangi ca kutunga mitungo ya kulemesela. Co lalo babangi banalitabela kupanga bipangi bije bisholoka ngwe bya kwisi manene. Oloni tuzibuka ngwetu boshe bali na kupangela Yehova bali na kupanga bipangi bya seho. Yehova wazema boshe baje bakalyana kumupangela, co akababezikisa mwafwa ya sipilitu yabo ya kulyana.—Mak 10:29, 30.
OCTOBER 17-23
BISIMPI BYA SEHO BYA MU LIJWI LYA NJAMBI | 1 VIMYENE 21–22
“Tembwinineni Yehova Mwakapangesela Nzili Yendi ya Kutwamenena”
it-2 21
Yehova wa Bibunga
Yoshwa mwamwene kangelo kuyehi na Yeliko, wamwihwile ngwendi unapu umo wa maswalale betu indi ucitozi? Uje kangelo wa mukumbulwile ngwendi: “Embwe, noku kunjawila kwahi. Yange njinapu umo muka-kushika nzita ya Shukulu Kalunga.” (Yos 5:13-15) Kapolofweto Mikaya walekele Mwene Ahave na Mwene Njosefati ngwendi: “Njamwene Shukulu Kalunga natumbama ha litanda lyendi mwilu. Na tungelo twendi boshe bemanene kuli ikeye ku cilyo na ku cimoshwe.” Aba tungelo bamwene Mikaya bapwile bana ba Yehova ba ku sipilitu. (1 Vi 22:19-21) Bisoneka bimwesa ngwabyo Yehova wapwa Njambi wa bibunga mwafwa kubimwesa lika ngwabyo kwakala bibunga bya bakelumbi, baselafe na tungelo babangi. (Isa 6:2, 3; Kus 3:24; Kuj 5:11) Oloni bimwesa lalo ngwabyo, Yehova wakala na bibunga byabingi bya tangelo. Mukemwo Yesu wendekele ngwendi kuli ‘bibunga bya tungelo bya kutubakana 12.’ (Mat 26:53) Hezekiya mwakele na kulomba Yehova amukwase wendekele ngwendi: ‘Yehova wa bibunga, Njambi ya Isalele yobe watumama helu lya bakelumbi.’ Cisholoka ngwe Hezekiya wakele na kutalesa ku bakelumbi baje bakele helu lya cifwiko ca cikasha ca cikumiiyo, baje bakele na kwimanena litanda lya Yehova. (Isa 37:16 NWT; esekeseni 1Sa 4:4; 2Sa 6:2.) Ngamba ya Elisha mwalishoshomwenene, Yehova wamutakamesele ha kumumwesa cimona ca “tubalu na matemba a tuhya” aje akele ha minkinda yazengelekele nganda mwakele Elisha. Yehova wamwesele ngamba ya Elisha mutamba wa bibunga bya tungelo.—2 Vi 6:15-17.
“Kilistu Napu Mutwe wa Munalume Woshe”
9 Kulikehesa. Yehova wakala manene na mana kutubakana byuma byoshe bya kutanga, oloni akatolilila ku biyongola bya bangamba bendi. (Kusha 18:23, 24, 32) Akatabesa tungelo na banu bendeke biyongola byabo. (1 Vimye 22:19-22) Yehova wapwa wa kulumbunuka, oloni kesi kushaka ngwendi tulinge byuma bije kutwasa. Akakwasa bangamba bendi bamupangele mwamubwa. (Myaso 113:6, 7) Mbimbiliya imwesa ngwayo Yehova wapwa “mukwasi.” (Myaso 27:9; Heve 13:6) Mwene Ndabiti wendekele ngwendi wasele kulinga bipangi byoshe byalingile mwafwa Yehova wapwa wa kulikehesa, co wamukwasele.—2 Samwe 22:36.
it-2 245
Makuli
Yehova natabesa nzili ya kusebwisa iye ku banu baje bazema makuli mangana “bakulahele bije binapu bya makuli kutubakana kukulahela muzimbu waubwa wa Yesu Kilistu. (2 Te 2:9-12) Ebi bikebyo byalingiwile kuli Mwene Ahave. Nameme kapolofweto Mikaya walekele mwene Ahave ngwendi bakamuhyana omwo akalwisa banu ba mu Lamote mu Ngilyande, oloni ikeye wakulahelele bibamulekele tupolofweto ba makuli baje bamulekele ngwabo ikeye akahyana. Mu cimona camwene kapolofweto Mikaya, Yehova watabesele kangelo asindiye tupolofweto ba mwene Ahave kwendeka makuli. Tungelo balingisile aba tupolofweto ba makuli bendeke byuma bya makuli bije byashakele kuziba Ahave. Nameme Yehova wanangwile mwene Ahave, oloni katolilile. Ikeye washakele kumukwisa, co watsile.—1 Vi 22:1-38; 2 Mi 18.
Kutondesesa Bisimpi bya Seho
Bika Bikulumbununa Kutenguluka kwa Busunga?
4 Mu kwita kwa simbu, Yehova wayongwele kulingako bimo. Co watumine kapolofweto Elinja akaleke Ahave na Njezebele ngwendi abana kashitiko. Wabalekele ngwendi naanga yabo yoshe bainyongesa. Majwi a Elinja azibisile Ahave kubabala ku mbunge. Ngeci, uje munalume wa kulyalesa, ‘walikehesele.’—1 Vimye 21:19-29.
5 Nameme Ahave walikehesele ha simbu ije, oloni mu kwita kwa simbu, walingile byuma bije byamwesele ngwabyo katengulukile mu busunga. Kabindikile banu kulemesa Mbale. Co lalo, kashongangeyeye banu balemese Yehova. Kuli byuma bikwabo byalingile Ahave bije byamwesele ngwabyo katengulukile.
6 Mu kwita kwa simbu, omwo Ahave walombele Mwene Njosefati wa Yunda ngwendi amukwase kulwisa Basilya, Njosefati walekele Ahave ngwendi behule tahi kapolofweto ka Yehova. Hakulibanga Ahave wabyanene, co wendekele ngwendi: ‘Kwali, Mikaya muna Imela. Oloni yange njamuzinda omwo ikeye simbu yoshe kesi kwambulula bupolofweto bwabubwa hali yange, oloni bwabubi lika.’ Nameme ngoco, behwile ou kapolofweto. Co ngwe mwendekelele Ahave, kapolofweto Mikaya wendekele muzimbu waubi hali ikeye. Mwene Ahave katengulukile na kulomba Yehova amukonekele, oloni wakele kapolofweto Mikaya mu kamenga. (1 Vimye 22:7-9, 23, 27) Nameme Mwene Ahave wasele kwaka kapolofweto Mikaya mu kamenga, oloni kasele kwonowesa majwi apolofwetele kulishulisilila. Ngeci, Ahave wakatsililile mu nzita.—1 Vimye 22:34-38.
OCTOBER 24-30
BISIMPI BYA SEHO BYA MU LIJWI LYA NJAMBI | 2 VIMYENE 1–2
“Elinja Natwakela Mwanja Waubwa wa Kulongesa Bakwetu”
Bakulunu Bakalongesa Bati Bakwabo Bipangi?
15 Mwanja wa Elisha uje wengile Elinja umwesa bandolome mubasa kumweselamo kasingimiko kuli bakulunu baje babalongesa bipangi. Elinja na Elisha mubamanesele kulimona na tupolofweto ba ku Yeliko, basikumukile ku ndonga ya Yondau. Mubaketele ku ndonga “Elinja washulwile cikobelo cendi, wacizengele, wacipupile ha mema, co mema alyangunukile hakati.” Munima ya kujabuka ha libu lya kuma aba banalume “bakele na kusimutwiya oku bali na kwenda.” Ha simbu ei, Elisha kalizibile ngwendi nazibukoni byuma byoshe. Elinja mubamwambatele mu kankumba, Elisha wasinganyekesesele ha majwi amulekele. Mwelukile ku ndonga ya Yondau wapupile cikobelo ca Elinja ha mema, oku ali na kutambeka ngwendi: “Shukulu Kalunga Njambi ya Elinja ali kulijo?” Co mema alitepele lalo.—2 Vi 2:8-14.
Bakulunu Bakalongesa Bati Bakwabo Bipangi?
16 Kuma munananguka ngweni cikomokeso ca kulibanga calingile Elisha, cikeco cikomokeso ca mamaneselelo calingile Elinja ndi? Tulilongesa bika? Nameme Elisha walizibile ngwendi asa oni kulinga bikomokeso, oloni katengulwile mwalingilile byuma Elinja. Elisha wamwesele kasingimiko kuli Elinja omwo wamulongesele bipangi. Co lalo kulinga ngoco kwalingisile tupolofweto bakwabo bakulahele ngwabo Yehova ali na kupangesa Elisha. (2 Vi 2:15) Munima, Elisha mwapwile kapolofweto ha myaka 60, Yehova wamupangesele alinge bikomokeso byabingi kutubakana bije byalingile Elinja. Nga neni bali na kumilongesa bipangi, bika bimulilongesa kuli Elisha?
Kutondesesa Bisimpi bya Seho
w05 8/1 9 ¶1
Bisimpi bya Kulitila bya mu Mukanda wa 2 Vimyene
2 Vimyene 2:11—“Mwilu” mwa cifwa muka mubatwalele ‘Elinja na kankumba’? Omu kumwapwile mwilu bene mpundu nambe mu melu muje mwakala Njambi hamolika na tungelo (Kwi 4:19; Mya 11:4; Mat 6:9; 18:10) Elinja waile lika mu bukambwila. (Mya 78:26; Mat 6:26) Litemba lya tuhya mulyakakwile Elinja mu bukambwila, lyamutwalele lika ku mutambela weka wa lifuti kwakatwaleleleho na cipangi. Mwafwa munima ya myaka, Mbimbiliya imwesa ngwayo Elinja wasonekelele mukanda Njeholame mwene wa Yunda.—2 Mi 21:1, 12-15.
OCTOBER 31–NOVEMBER 6
BISIMPI BYA SEHO BYA MU LIJWI LYA NJAMBI | 2 VIMYENE 3–4
“Munobe Ou”
“Njazibuka Ngwange Akasanguka”
7 Munu wamucibali ibanendeka mu Bisoneka uje wasangwile mutsi, wapwile kapolofweto Elisha uje wengile Elinja. Munakazi umo wa kutsimana wa Kaisalele wa ku Shuneme, watambwile Elisha na maboko abali. Ou munakazi wapwile mumba. Munalume wendi wapwile kakulukazi. Oloni Njambi wapangesele kapolofweto Elisha mu kubakwasa ngeci bakale na mwana. Hanima ya myaka, uje mwana watsile. Acisinganyekeni busiwa bwazibile uje munakazi. Munalume wendi wamutabesele ende bungenzi bwa makilomita 30, kuya kuli Elisha uje wakele ha Munkinda wa Kalemele. Elisha washikile ngamba yendi Ngehazi alibange kuya ku Shuneme. Ngehazi kasele kusangula uje mwanike. Co Elisha na baina ya uje mwana betele.—2 Vimye. 4:8-31.
“Njazibuka Ngwange Akasanguka”
8 Omwo betele mu njibo muje mwakele uje mwanike, Elisha walombelele. Mwanike wasangukile, co uje munakazi wabwahelelele manene ha kumona munendi lalo. (Tandeni 2 Vimyene 4:32-37.) Uje munakazi hamo wanukile lilombelo lya Hana. Omwo Hana watwalele Samwele ku mbalaka, walombelele ngwendi: “Shukulu Kalunga . . . atwala banu ku bukalo bwa batsi, co abelwisa lalo.” (1 Samwe. 2:6) Omwo Njambi wasangwile uje mwanike wa ku Shuneme, wamwesele ngwendi ali na nzili ya kusangula batsi.
Kutondesesa Bisimpi bya Seho
it-2 697 ¶2
Kapolofweto
“Bana ba Tupolofweto.” Ngwe mulimwesela libulu lya Gesenius’ Hebrew Grammar (Oxford, 1952, lipu. 418), lijwi lya Cihebelu lya ben (muna) nambe benehʹ (bana ba) lyasa kulumbununa “munu uje nalikwatasana na cibunga cimo (nambe muyati umo).” (Esekeseni Ne 3:8 NWT, majwi ali oku ku mukanda akwendeka ngwawo, “umo wa baka-kupanga mazi a kunika lwengo,” basa kuwanungulula lalo ngwabo, “muna baka-kupanga mazi a kunika lwengo” nga banungulula lijwi na lijwi.) Ngeci, majwi abanendeka ngwabo bana ba tupolofweto, asa kulumbununa lalo ngwawo, sikola ya kulilongesela mashiko a cipangi cabo nambe cibunga ca tupolofweto baje bali na kupangela hamo. Mbimbiliya imwesa ngwayo kwakele bibunga bya tupolofweto ku Mbetele, ku Yeliko na ku Ngilingale. (2 Vi 2:3, 5; 4:38; esekeseni 1Sa 10: 5, 10.) Samwele wapwile ntwama wa cibunga ca tupolofweto ku Lama (1Sa 19:19, 20) Co lalo cisholoka ngwe na Elisha nendi wapwile ntwama wa cibunga ca tupolofweto mu bisimbu byendi.—2 Vi 4:38; 6:1-3; esekeseni 1 Vi 18:13.