Biñanda bya Kupangesa mu Mukanda wa Biwano bya Buyoye Bwetu Baka-Kristu na Cipangi Cetu
© 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
MAY 5-11
BISIMPI BYA SEHO BYA MU LIJWI LYA NJAMBI | PROVEBIA 12
Muwana Cikandelela Nga Mupanga na Nzili
Cifwa ca BuNjambi Capwa ca Seho Manene Kutubakana Daimani
Bangamba ba Yehova bamo bali mu buhutu. Nameme ngoco, kubesi na kushakezeka bimbongo mu bingila byabyasi bya kuhenga, oloni bali na kupanga na nzili. Ngeci, bali na kumwesa ngwabo bifwa bya Njambi bya kufwa ngwe kulongwa, byapwa bya seho manene kutubakana bufuko.—Pro 12:24; Efe 4:28.
w15 2/1 5 ¶4-6
Mutwasa Kulikuwila Kupanga na Nzili
Kunapu kwa seho kusinganyekesesa ha cihula camamaneselelo mwafwa tukazibi kubwaha mutukamono bipangi byetu mubikakwaselamo bakwetu. Yesu wendekele ngwendi “Mu kwana muli kubwahelela kwakama kutubana mu kutambula.”(Bil 20:35) Banu batukapangela na banu batukapangesa keti bakebo lika bakawana bukwasi ku bipangi byetu, oloni kuli na banu beka bakawana bukwasi mutukapanga na nzili. Aba banapu baka-naanga yetu na baje bali mu bujene.
Baka-naanga yetu. Mutwe wa naanga mwakapanga na nzili akakwasa naanga yendi mu bingila bibali binatako. Ngila yakulibanga, akabawanena byuma bya ku mubila byakufwa ngwe byakulya, bizalo na mwakulala. Mwakalingi ngoco akashulisilila cipangi cendi canamwana Njambi ca kunyunga “bakunjibo yendi.” (1Ti 5:8) Ngila yamucibali, mutwe wa naanga akakela mwanja waubwa baka-naanga yendi hakupwa muka-kupanga na nzili. Shane itunabanga kusimutwiya byendi ngwendi: “Batate bakatwakela mwanja waubwa wa kupanga na nzili. Bapwa bakulongwa, co banapanga cipangi ca kushonga ha simbu yailaha. Mwanja wabo unanjikwasa kumona seho ya kulilongesa bipangi bya maboko na bipangi byeka bije bikwasa bakwetu.”
Baje bali mu bujene. Kapositolo Paulu wanangwile baka-Kristu ngwendi munu “apange na nzili mangana ase kuwana bya kulipangela na uje ali mu bujene.” (Efe 4:28) Cili bene nga tupanga na nzili mu kuwanena ba ku njibo yetu byakulikwasesa, co twasa kukwasa na baje bali mu bujene. (Pro 3:27) Ngeci, kupanga na nzili kutukwasa tulimwene kubwahelela kwakama kuli mukwana.
Kutondesesa Bisimpi bya Seho
ijwyp cilongesa 95 ¶10-11
Kuma Njiwakukolesa Ndi?
● Kaleni na biyongola byabibwa nga muli mu bukalu. Zibukeni mwakwangunwina bukalu bwakama ku bwabundondo. Mbimbiliya ngwayo: “Cilema amwesa kulubala kwendi haje bene, oloni munu wa kunyanyama atundisa mbunge ku lituka.” (Pro 12:16) Kumwapandele kutabesa bukalu bwoshe-bwoshe bumishotese mbunge.
Joanne ngwendi: “Ku sikola, banike bakayayabala manene ha byuma kubyesi na seho bije bikalingiwa kuli bakebo. Kutundaho, mubakatambula tumizimbu ha intaneti, bakayayabaloni manene na kubalingisa bajeneke kukala na biyongola byabibwa nga bali mu bukalu.”
MAY 12-18
BISIMPI BYA SEHO BYA MU LIJWI LYA NJAMBI | PROVEBIA 13
Keti Bamyungumune na “Ndeya ya Banu Bababi”
it-2 196 ¶2-3
Ndeya
Endekesi ya Cifwisa. Byuma bikakwasa munu kuzibuka ngila yanapande kwenda, banabyesekesa ku ndeya. Ngeci, mukanda wa provebia unapangesa lijwi lya ndeya mu kumwesa kuliseza kuli mukati ka baka-kusungama na baka bubi ngwawo: “Ceke ca banu ba kusungama citwa manene, oloni ndeya ya banu bababi baizima.” (Pro 13:9) Ceke ca baka-kusungama citwalelelaho kutwa manene, oloni ceke ca baka-bubi nameme cisholoka kutwa manene, ololo Njambi a cizima. Co ebi bikebyo bilingiwa na kuli munu uje asinga ishe na ina.—Pro 20:20.
Nga ndeya ya munu baizima, co kakayoyo lalo. Mukanda wa provebia ngwawo: “Mwafwa woshe alinga byuma byabibi kesi na lilabelelo kulutwe. Ndeya ya banu bababi baizima.”—Pro 24:20.
w12 7/15 12 ¶3
Pangeleni Njambi wa Kupatuka
3 Satana wongumwine Adama na Eva baje bapwile bakulumbunuka na tungelo mangana babyane ciyulo ca Njambi. Ngeci, netu asa kutungumuna. Bingila byakapangesa mu kungumuna banu kubyatengulukile. Satana akashaka tusinganyeke ngwetu mashiko a Njambi apwa akulema, co akatubindika kulikuwa senga na kulishubulwisa. (1Iw 5:3) Ebi bisinganyeka bili manene na nzili, co byasa kutungumuna nga tutwalelelaho kukala nabyo. Ndokazi umo wa myaka 24, uje walingile bupangala wendekele ngwendi: “Kulikwatasana na banu bababi kwanjungumwine manene mwafwa njakele na kutewa kubyanena babusamba bange.” Neni hamo mwaliwanaho laja nebi byaliwanene nabyo ou ndokazi.
w04 7/15 31 ¶6
“Munu wa Kunyanyama Alinga Byuma na Mangana”
Munu wa kunyanyama na kusungama uje alinga byuma na mangana bakamubezikisa. Solomoni wamwesele busunga bwa awa majwi mwendekele ngwendi: “Munu wa kusungama alya na kukuta, oloni mafu a banu bababi apwa a mupulungwa.” (Pro 13:25) Yehova azibuka byuma byasa kutukwasa mu naanga na bije byasa kutukwasa kuyoya mwamubwa na bakwetu na byuma byasa kutukwasa mu cipangi ca kwambulula nambe nga banatunangula. Co nga tupangesa binangulo bili mu Lijwi lyendi, cili bene tulikuwa buyoye bwabubwa.
Kutondesesa Bisimpi bya Seho
it-2 276 ¶2
Cizemo
Twasa kumwesa cizemo mu ngila ya kuhenga. Ngeci, twasa kumwesa cizemo mu ngila inapande nga tushakezeka sipilitu ya Njambi na kukabangeya mana ali mu lijwi lyendi. Cakumwenako, cisemi asa kuzema munendi, oloni asa kulinga ngoco mu ngila ya kuhenga nga amwana byuma byoshe byatonda na kulikela kumunangula. Co lalo bisimbu bimo asa kulikela na kumwana kashitiko. (Pro 22:15) Kutwapandele kumwesa cizemo mu ngila ei. Mbimbiliya ngwayo munu wacifweci kamwesa ngwendi wazema munendi, oloni wamuzinda mwafwa kesi na kulinga byuma bije bikakwasa munendi kulutwe.—Pro 13:24; 23:13, 14.
MAY 19-25
BISIMPI BYA SEHO BYA MU LIJWI LYA NJAMBI | PROVEBIA 14
Singanyekeseseni Mwamubwa Byuma Bimulinga Nga Kusholoka Bukalu
Moneni Kuyoya Kupwa Bwana bwa Seho bwa Kutunda Kuli Njambi
10 Bisimbu bimo kutwasa kwonowesa byuma bimo kulingiwa. Cakumwenako, kutwasa kwonowesa bukalu bwa kulizila, mishongo ya kulitambwisa nambe bukenya. Oloni nga bukalu bwa cifwa eci bulingiwa tunasa kwoboka nga twononoka mubatuleka ngwabo tutewe kuje kuli na kwija obu bukalu nambe kwononoka mashiko eka abatuleka baka-fulumende. (Loma 13:1, 5-7) Bukalu bumo tunasa kulibwaheselabwo simbu kanda busholoke. Ngeci kunapu kwa seho kutolilila ku byuma bibatuleka baka-fulumende bije bitukwasa tulibwahesele mwamubwa bukalu. Cakumwenako, tunasa kutulika mema atwasa kupangesa nga kunasholoka bukalu na byakulya bije kubyesi kubihya bwasi na bumbanda bumo.
11 Bika bitunapande kulinga nga mushongo wa kulitambwisa uli na kujalakana ku mutambela kutwakala? Nga baka-fulumende batwana mashiko a kufwa ngwe kutana ku maboko, kujeneka kulishwenya manene na bakwetu, kuzala ma masiki na kukala kwa likalyetu, co tunapande kwononoka awa mashiko. Nga tulinga ngoco, co tumwesa ngwetu twakandelela manene kuli Njambi ha kutwana kuyoya.
12 Ha simbu ya bukalu tunasa kuziba mizimbu ya makuli kutundilila ku babusamba betu, banu batwatunga nabo, nambe ha intaneti. Kutwapandele kutolilila ku ‘cuma coshe-coshe cituziba’ oloni tunapande kutolilila ku byuma bibatuleka baka-fulumende nambe baka-cipatela. (Tandeni Provebia 14:15.) Bandolome ba mu Cibunga ca Kutwamenena na maofisi a munango bakatondesesa mwamubwa biñanda simbu kanda batuleke mutunapande kulingila biwano bya cikungulukilo na cipangi ca kwambulula. (Hebe 13:17) Nga twononoka bibatuleka, co tunyungilila bakwetu na kulinyungilila yetu babenya. Co lalo tulingisa banu bakale na biyongola byabibwa ha Bakaleho ba Yehova.—1Pi 2:12
Pweni ba Kusimpa Ngwe Zadoki
11 Nga banatulomboko kukwasa bandolome na bandokazi betu ha simbu ya bukalu, twasa kumwesa bati ngwetu tu ba kusimpa ngwe Zadoki? (1) Kabangayeni binangulo. Ha simbu ya bukalu kwapwa kwa seho manene kwononoka mwafwa kutukwasa mangana tulikwatasane. Kabangayeni binangulo bije bitunda ku ofisi ya munango ya mu lifuti lyeni. (Heb 13:17) Bakulunu banapande kwilula kushwa kumo binangulo bya mwakulibwahesela bukalu bwacishitukila na byuma bibanapande kulinga nga kwasholoka bukalu. (1 Kr 14:33, 40) (2) Pweni ba kusimpa na kunyanyama. (Pro 22:3) Singanyekeni mwamubwa simbu kanda mwangule byakulinga. Keti mulinge byuma bije bimikobelesa mu bukalu. (3) Kulaheleni Yehova. Anukeni ngweni Yehova kashaka ngwendi yeni na bandolome na bandokazi beni muliwane mu bukalu. Asa kumipangesa mangana mukwase bandolome na bandokazi beni kwa kujeneka kukobela mu bukalu.
Kutondesesa Bisimpi bya Seho
it-2 1094
Kusinganyekesesa Mwamubwa
Munu uje akasinganyekesesa mwamubwa banasa kumuzinda. Ebi bikebyo biwendeka mukanda wa Provebia 14:17, ngwawo: “Munu uje akasinganyekesesa mwamubwa ha byuma bakamuzindi.” Kakangi banu baje kubesi kusinganyekesesa mwamubwa kubashakele banu baje bakapangesa mwamubwa cashu cabo ca kusinganyeka. Mu ngila imolika, boshe baje balinga cizango ca Njambi babazinda. Ngwe mwendekele Yesu Kristu ngwendi: “Mwafwa keti mu baka-kaye, co lalo njinamyangula mu kaye, mukemwo kaye kanamizindi.” (Iwa 15:19) Lijwi libananungulula ngwabo ‘kusinganyekesesa mwamubwa’ lili ku mukanda wa Provebia 14:17 lyasa kulumbununa bisinganyeka byabibi. Ngeci, ou mukanda wasa kulumbununa lalo ngwawo munu woshe uje akala na biyongola byabibi bamuzinda. Mu bimbimbiliya bimo bananungulula ei vesi ngwabo “Munalume wabisinganyeka byabibi bamuzinda.”—JP, Ro.
MAY 26–JUNE 1
BISIMPI BYA SEHO BYA MU LIJWI LYA NJAMBI | PROVEBIA 15
Kwaseni Bakweni Bapwe Bakubwahalela
w10 11/15 31 ¶16
Tutwalelelaho Kupwa ba Kulongwa
16 Yombi wapwile muka-kutambula bangezi. (Yom 31:31, 32) Nameme twapwa tutuhutu, twasa ‘kukala na cifwa ca kutambula bangenzi.’ (Lom 12:13) Twasa kulipangela na bakwetu byuma byabindondo bitulinabyo. Twanukeni ngwetu “kwakubwa kulya bisapasapa, oloni mwalizema kutubakana kulya situ ya ngombe wa kununa, oloni mwalizinda.” (Pro 15:17) Kulila hamo byakulya na bakwetu oku twabwahelela kutulingisa tulikuwe byakulya byetu nameme byabindondo, co lalo tuwana bukwasi ku sipilitu.
Litakameseni Umo na Mukwabo
16 Kunapu kusebuka kusinganyeka ngwetu kutwasa kutakamesa bakwetu mwafwa kutuzibuka mwamubwa kwendeka. Kukwesi byuma byabingi bitunapande kulinga mu kutakamesa bakwetu, nameme kubamweswila lika kunasa kubatakamesa. Nga munu itumweswila shendi kumwesula, hamo kuli bukalu bumo bunamuwana. Ngeci, kumutolilila kunasa kumutakamesa.—Jms. 1:19.
17 Ndolome Henri wazeyele manene omwo baishe baje bapwile bakulunu mu cikungulukilo na babushoko bwendi becelele kulikwatasana na Bakaleho. Kanyungi wa kuzenguluka walanyele Henri akanwe nendi kofi ku cintolo, co wamulombele ngwendi azituke kumuleka byoshe bili mu mbunge yendi. Henri wanangukile ngwendi ngila ya kukwaselamo babushoko bwendi kwiluka mu busunga inapu kukolesela eci ceseko. Kutanda mukanda wa Samu 46; na Zefaniya 3:17; na Maki 10:29, 30 kwamuzembelekele manene.
18 Mwanja wa Marthe nou wa Henri umwesa ngwabo twasa kukanyamesa ndolome nambe ndokazi uje nazeye. Mwene Solomoni wasonekele ngwendi: “ Munu akabwahelela nga nakumbulula mu kusungama, Co lijwi libanendeka ha simbu inapande lyapwa lyalibwa manene, cihanga ca kubwahelela cilingisa mbunge ibwahelele. Muzimbu waubwa ukanyamesa bitsiya.” (Pro. 15:23, 30.) Co lalo, kutanda Kaposhi ka Kukengela nambe kutanda byuma bili ha wembusaiti yetu kunasa kukanyamesa munu uje nazeye. Paulu wamwesele ngwendi kwimba na bakwetu mwaso wa Bumwene kukakanyamesa. “Twaleleleniho kulilongesa na kulishongangeya umo na mukwabo na bisamu, na myaso ya kushangazala Njambi, na myaso ya ku sipilitu ya kwimba na kukandelela, na kwimbila Yehova mu bimbunge byeni.”—Kol. 3:16; Bil. 16:25.
Kutondesesa Bisimpi bya Seho
ijwbq cilongesa 39 ¶3
Kuma muka-Kristu Napande Kutaba Kumusaka ndi?
2. Kuma njinapande kwangula sakesi yamucibali nambe yamucitatu ndi? Nga mushongo weni unai manene kwisi, mulinga mwamubwa nga mupangesa cinangulo cili ku mukanda wa Provebia 15:22 cije cendeka ngwaco: “byuma bibwaha nga kuli baka-kunangula babangi.”
JUNE 2-8
BISIMPI BYA SEHO BYA MU LIJWI LYA NJAMBI | PROVEBIA 16
Bihula Bitatu Bitukwasa Kwangula Mwamubwa Byakulinga
w14 1/15 19-20 ¶11-12
Anguleni Mwamubwa Byakulinga Simbu mu Cili Babaha
11 Kubwahelela kwakama kuli mu kupangela Yehova. (Pro 16:20) Baluki uje wapwile muka-kusonekelako Jelemiya webalele ei simpi. Kukapwa muje kakele na kulikuwa kupangela Yehova. Yehova wamulekele ngwendi: “Uli na kushakezeka byuma byakama. Ecela kushakezeka byuma bya cifwoco. Mwafwa ololo njinena bukalu ha banu boshe, . . . co kwoshe kuuya, njikobola mwonyo wobe ngwe byuma bibanapukula.” (Jel 45:3, 5) Bika byasele kulingisa Baluki apwe wakubwahelela? Kuma kushakezeka byuma byakama indi kwoboka kunyonga kwa Jelusalema oku acitwalelelaho kupangela Njambi mu kulongwa? Jms 1:12.
12 Ndolome Ramiro wapwile wakubwahelelela mwafwa ya kupangela bakwabo. Wendekele ngwendi: “Twapwa tutuhutu mu naanga yetu, co twakala kwimbo ku minkinda ya Andes. Ngeci, kwapwile kubezika kwakama manene yayange mwanjilekele ngwendi anjifwetela ku yuniveziti. Oloni ha simbu ei, kwetile lika simbu yaindondo kutunda habanjimbwitikilile na kupwa umo Bakaleho ba Yehova. Painiya umo wanjilanyele kuya hamo nendi ku mbongi imo yaindondo kukambulwilako. Njatabele kuya nendi, co njakalilongesele kutehula binkambu. Mukwita kwa simbu, njashokolwele shopu ya kutehwila binkambu mangana njiwane byakulikwasesa. Mutwakele na kwambulwila muje mu mbongi, banu babangi batambwile muzimbu. Mukwita kwa simbu, njashangumukile kulikwatasana na cikungulukilo caciha. Eci cikungulukilo cakele na kupangesa ndaka yeka. Njinapanga mu cipangi ca simbu yoshe ha myaka 10. Kukwesi cipangi cinanjilingisa njipwe wa kubwahelela ngwe cipangi ca kukwasa banu bazibe muzimbu waubwa mu ndaka yabo ya cisemwa.”
w13 9/15 17 ¶1-3
Kuma Munatenguluka Ndi?
Tubaboshe tukalingi byuma kwesekesa nomu mubanatulelela na ku mutambela kutunakolela. Mukemwo tukashaka miyati imo ya byakulya na kuzala mu ngila imo nambe kulinga byuma mu ngila ya kuliseza na bakwetu.
2 Kuli byuma bya seho manene bitubakana byakulya bitwashaka na zalesi yetu. Cakumwenako, mutukakolo bakatulongesa byuma byabibwa na byabibi. Oloni banu bali na biyongola bya kuliseza-seza kutalesa ku byuma byabibwa nebi byabibi. Byuma bitukangula kulinga bikamwesa bicinatutabesa citakutaku cetu. Mbimbiliya ngwayo kakangi “Nameme banu kubesi na lishiko, banapu lishiko kuli bakebo babenya.” (Lom 2:14) Kuma oku kulumbununa ngwabo nga kukwesi lishiko limwesa bitunapande kulinga ha byuma bimo co tunapande kutembwinina mu bali na kubilingila banu babangi ku mitambela kutwakala ndi?
3 Ha kupwa baka-Kristu kuli byuma bibali bya seho kubyapandele kutulingisa ngoco. Cakulibanga, Mbimbiliya ngwayo: “Munu nasa kusinganyeka ngwendi ali na kwenda mu ngila ya kusungama, kumani kumamaneselelo itwala ku kutsa.”(Pro 16:25) Ha kupwa banu ba kujeneka kulumbunuka kutwesi na cashu ca kuzibuka byuma byoshe byasa kutukwasa mangana bitutwamenene. (Pro 28:26; Jel 10:23) Camucibali, Mbimbiliya imwesa ngwayo byuma byoshe bili na kulingiwa na mashiko a kaye bali na kuatwamenena kuli Satana uje napu “njambi wa katumameno ka myaka ino.” (2Kr 4:4; 1Iw 5:19) Ngeci, nga tushaka ngwetu Njambi atubezikise, tunapande ku jenjuka ku byuma bili ku mukanda wa Loma 12:2.—Tandeni.
Kutondesesa Bisimpi bya Seho
it-1 629
Kashitiko
Byuma Bikatundu mu Kwononoka na Kujeneka Kulinga Ngoco. Banu bababi na bilema bakabyana kubanangula kuli Yehova. (Sm 50:16, 17; Pro 1:7) Aba banu bakalingi ebi byuma bya bulema, bakatambula kashitiko kakama. Ngecilika muumwesela mukanda wa provebia ngwawo: “Bilema, bulema bwabo bubana kashitiko.” (Pro 16:22) Bilinga byabo byasa kubanenela buhutu, shwamwa, mishongo, co bisimbu bimo na kutsa. Byuma byalingiwile kuli baIsalele bimwesa byuma byabibi bikatundu mu kujeneka kwononoka mashiko a Njambi. Kubononokele binangulo bibabanangwile ku tupolofweto. Oku kwalingisile Yehova ecele kubanyungilila na kubabezikisa. Kumamaneselelo, batambwile kashitiko kakama kakubafungulula na kubatwala mu bundungo ngeci lika mwendekelele Yehova.—Jel 2:30; 5:3; 7:28; 17:23; 32:33; Hos 7:12-16; 10:10; Zef 3:2.
JUNE 9-15
BISIMPI BYA SEHO BYA MU LIJWI LYA NJAMBI | PROVEBIA 17
Pweni Bakubwahelela mu Bulo Bweni
g 9/14 11 ¶2
Byuma Byasa Kumikwasa Mangana Keti Kukale na Nkulundundu
Liluleni Mwamubwa. Mbimbiliya ngwayo banu bamo ‘bakalubala bwasi’ na ‘kukala na matoto.’ (Pro 29:22) Kuma neni mukemwo mumwafwa ndi? Lihuleni ngweni: ‘Kuma njapwa njimuka kulubala bwasi ndi? Njikalingi bika nga mukwetu nanjibihisila? Kuma njikamono biñanda byabindondo ngwe byakama ndi? Mbimbiliya ngwayo “woshe uje elukila-ilukila ñanda, angununa babusamba baje balizema manene.” (Pro 17:9; Eke 7:9) Ebi byasa kulingiwa na mu bulo. Nga mwakala na kalingolingo ka kutulika nkulundundu, co lihuleni ngweni, Kuma njasa kukala na mbunge ya kubandamena nga munu injinalyambata nendi nanjibihisila ndi?—Cinangulo ca mu Mbimbiliya: 1Pita 4:8.
w08 5/1 10 ¶6-11 ¶1
Mwakumanesela Bukalu
1. Waneni simbu ya kusimutwiya ha bukalu bumuli nabwo. “Byuma byoshe bili na simbu yabyo, . . . kuli simbu ya kwoloka na simbu ya kwendeka.” (Eke 3:1, 7) Ngwe mutunabanga kusimutwiya, bukalu bumo bwasa kutulingisa tulizibe manene kubabala ku mbunge. Nga muli omu mu bukalu, co pweni baka-kulibindika na ‘kwoloka kulu’ simbu kanda matoto eni aye kulako. Mwasa kunyungilila bulo bweni nga mutolilila ku cinangulo ca mu Mbimbiliya cije cendeka ngwaco: “Kushangumuka lwozi kunapu ngwe kushokolola bikolo bya mema. Simbu kanda lwozi lushangumuke, katuka uye.”—Provebia 17:14.
Nameme ngoco, kuli lalo “simbu ya kwendeka.” Bukalu bwapwa ngwe shaku ije ikakolo manene na kujalakana nga muyecelela. Ngeci, keti musinganyeka ngweni bukalu bwasa kulihwila bukebwo babenya. Nga kumwayongwele kusimutwiya hali oyo ñanda ha simbu oyo bene, mweseni kasingimiko kuli munu imunalyambata nendi na kwangula litangwa lyeka mangana mwakusimutwiiye hali oyo ñanda. Kulinga ngoco, kumikwasa mupangese cinangulo ca mu Mbimbiliya ca kwendeka ngwaco: “Nga mulubala, keti mutokese litangwa oku mucinalubala.” (Efe 4:26) Co munapande kweseka mumwasela mwoshe kushulisilila byuma bimuna kulahesa.
Kutondesesa Bisimpi bya Seho
it-1 790 ¶2
Lisho
Munu asa kumwesa mwali na kulizibila kupangesa mesho. Mesho asa kumwesa indi munu ali na kuzibila mukwabo ngozi nambe embwe (Det 19:13); asa kulizima nambe kukemuna mu kushendumuna nambe mu kutumba butumbe bwabubi. (Sm 35:19; Pro 6:13; 16:30) Munu uje kashaka kukwasa mukwabo bakamutumbula ngwabo muka-kulizima ku mesho. (Mat 13:15; Pro 28:27) Cilema bakamwendeka ngwabo mesho endi “akatala-tala kumamaneselelo a lifuti-libu,” co bisinganyeka byendi bikakala na kuje kubyapandele. (Pro 17:24) Co lalo sholwesi ya mesho a munu ikakwasa banu bazibuke bukangule bwendi na kuzibuka indi nabwahelela nambe embwe. (1Sa 14:27-29; Det 34:7; Yom 17:7; Sm 6:7; 88:9) Mwene Jehoshafati walombele kuli Yehova ngwendi: ‘Tunakenge kuli yobe.’—2Mi 20:12.
JUNE 16-22
BISIMPI BYA SEHO BYA MU LIJWI LYA NJAMBI | PROVEBIA 18
Kanyameseni Baje Bali na Kubinja
Mana a Busunga Ali na Kutambeka
17 Singanekeni simbu kanda mwendeke. Nga kutunyanyama, byuma bitwendeka byasa kunena bukalu. Mbimbiliya ngwayo: “Majwi a kwendeka mu kulusuka atuba ngwe mukwale, oloni ndaka ya munu wa mana ikangwisa.” (Pro 12:18) Nga kutufweye bakwetu, co tukala nabo mu kwoloka. (Pro 20:19) Nga tushaka ngwetu majwi atwendeka azibise bakwetu kubwaha, co tunapande kutanda Mbimbiliya simbu yoshe na kusinganyekesesa ha byuma bitutanda. (Luk 6:45) Nga tusinganyekesesa ha byuma biyendeka Mbimbiliya, co majwi etu apwa ngwe ‘kabwelu-bwelu ka mana.’ Co kutukwasa twendeke majwi aje asa kutakamesa bakwetu.—Pro 18:4.
mrt cilongesa 19, cipalo
Bimwasa Kulinga Nga Mukweni Abinja
Pweni baka-kutolilila bababwa. Ngila imo yaibwa imwasa kukwaselamo kabusamba keni inapu kumutolilila mwamubwa nga ashaka kwendeka neni. Keti mulizebe ngweni munapande kukumbulula kubyoshe byendeka. Kakangi kutolilila lika kunapumo. Esekeni mwoshe mumwasela kukala na bisinganyeka byabibwa na kujeneka kusompa bakweni. Keti musinganyeke ngweni muzibuka mwali na kulizibila mukweni maneneni nga ali na kuziba kubabala mu mubila.—Pro 11:2.
Endekeni majwi amabwa. Simbu imo kumwasa kuzibuka bimunapande kwendeka, oloni waneniko lika majwi amandondo akukanyamesa kabusamba keni kutubakana kwoloka lika. Nga kumwesi na majwi akwendeka, co esekeni kumwesa mumuli na kuliziba ha kwendeka majwi akufwa ngwe, “Kunjizibuka lika bya kwendeka ha bukalu bwobe mbai, oloni zibuka ngwobe njakwaka mbunge.” Keti mupangese majwi akufwa ngwe “Ou mushongo ucilibwezelela bene” nambe “Yobeni unabezika mwafwa ucasa na kwendako ngwetu.”
Mwasa kumwesa ngweni munaka kabusamba keni mbunge nga mutondesesa byabingi ha mushongo wali na kubinja. Kulinga ngoco kumukwasa manene mwafwa alimwena kulifwita kweni mu kushaka kuzibisisa byali na kuliwana nabyo. (Pro 18:13) Nameme ngoco, nyanyameni mangana keti mwane binangulo kubyapandele.
Lingeniko byuma bimo mu kumukwasa. Nameme muzibuka bukwasi bwali na kutonda mukweni, oloni mwihuleni amileke mumwasa kumukwasela. Zibukeni ngweni simbu imo kabusamba keni kasa kumileka bukwasi bwatonda mwafwa kashaka kupwa citele kuli yeni. Nga kamileke byatonda, esekeni kumuleka byuma bimwasa kulinga bya kufwa ngwe kumulandelako byuma bimo, kumujelesela ha njibo nambe kumulingila byuma byeka.—Gal 6:2.
Keti muzeye. Mwafwa ya kubinja, bisimbu bimo kabusamba keni nasa kulikela kulinga byuma bimunayongwele kulingila hamo nambe hamo nasa kuliziba ngwe kasa kusimutwiya neni. Kaleni na mbunge ya kubandamena, co esekeni kumuzibisisa. Twaleleleniho kumwana bukwasi bwatonda.—Pro 18:24.
Mwakukwasela Baje Bali na Kubinja Mishongo ya ku Bwongo
“Zembelekeni baje banombwa.”—1 TESALONIKA 5:14.
Hamo kabusamba keni ali na kulifwita na bishoti nambe hamo ali na kuliziba ngwe kapwile wa seho. Nga mumwesa ngweni mwamwaka mbunge, co mumuzembeleka na kumutakamesa nameme kumuzibuka bwino bimwasa kwendeka.
“Kabusamba wa busunga amwesa cizemo simbu yoshe.”—PROVEBIA 17:17.
Lingeniko byuma bije bimukwasa. Kutubakana kuliziba ngweni muzibuka bukwasi bwatonda kabusamba keni, mwihuleni amileke bimwasa kulinga. Nga kuli na kumukaluwila kumileka byatonda, mwasa kumulekako byuma bimo bimwasa kulinga bya kufwa ngwe kuya na kupashala hamo nendi. Indi hamo munasa kumukwasa kumulandelako byuma bimo, kujelesa nambe kulingako byuma byeka.—Gal 6:2
“Kaleni na mbunge ya kubandamena.”—1 TESALONIKA 5:14.
Simbu imo kabusamba keni nasa kwonowa kwendeka mwali na kulizibila. Mulekeni ngweni simbu yoshe nga atonda kumilekako byuma bimo, ashubuluke kulinga ngoco. Simbu imo mushongo wali na kubinja kabusamba keni unasa kumulingisa alinge, nambe kwendeka byuma bije binasa kumilubalesa. Nasa kutengulula byuma bimunayongwele kulingila hamo nambe kumilubalela. Kwateni mbunge na kumuzibisisa omwo mulinga byuma bimo mu kushaka kumukwasa.—Pro 18:24.
Kutondesesa Bisimpi bya Seho
it-2 271-272
Ñela
Kusañulu bakele na kuta ñela mangana bazibuke byuma bibapandele kwangula nambe kulinga. Bakele na kulikwasesa mamanya nambe tubusanga nambe tubimbazubwila twa mabaya, co bakele na kubibungila ha cizalo na kubikucunga. Co babenya ñela ije ya cakukile mu ka nanga nambe ibanonelemo ikeye ibangwile. Munu uje wakele na kulikumiiya wabangele tahi kulomba, mu ngila imolika simbu kanda bate ñela bakele na kulomba. Co bakele na kubandamena kumona byalinga Yehova. Ñela (ije ibakatumbula mu Cihebelu ngwabo, goh·ralʹ) bakele na kulikwasesayo mu kulitepela byuma na mu kwangula byakulinga, co lalo na kuipangesa mu endekesi ya cifwisa.—Jos 15:1; Sm 16:5; 125:3; Isa 57:6; Jel 13:25.
Mubakele na kuipangesela. Mukanda wa Provebia 16:33 ngwawo: “Munu nasa kuta ñela ha cizalo, oloni cikumbululo coshe citundamo citunda kuli Yehova.” Mu Isalele bakele na kupangesa ñela mu kumanesa bicokocoko. Mukanda wa provebia ngwawo: “Kuta ñela kukamanesa bimata na kumanesa ñanda mukati ka banu ba bulemu baje bali na kulisompesa.” (Pro 18:18) Ñela kubakele na kuipangesa ku bweho bwa linyanyamena nambe bweho bwoshe-bwose bwasele kweha munu mangana bamwane cikandelela. Kubakele na kulikwasesayo mangana tupilisitu bawaneneho bimbongo nambe kuwana bimbongo bya ku tempele, Co lalo kubalikwaseseleyo mu kuwana bimbongo bya kwana baje bali mu bujene. Maswalale ba baLoma bapangesele ñela mu ngila ya kuhenga ngwe mu bumwesela bupolofweto buli ku Samu 22:18, ngwabwo batele biñela mangana balipangele bizalo bya Yesu.—Mat 27:35.
JUNE 23-29
BISIMPI BYA SEHO BYA MU LIJWI LYA NJAMBI | PROVEBIA 19
Pweni Kabusamba Wamubwa ku Bandolome na Bandokazi Beni
Twasa Kutwalelelaho Bati Kukanyamesa Cizemo Cetu Kuli umo na Mukwabo?
16 Akeni mbunge ku bifwa byabibwa bya bandolome na bandokazi, keti ku tupenga twabo. Tucisimutwiyeni ha cakumwenako eci. Lingeni ngwe muli ku cilika na bandolome na bandokazi beni. Muli na kulikuwa kusikama nabo, co mulikupula cikupulo mu foni. Mulikupula lalo bikupulo bibali mwafwa hamo cakulibanga kucatuhukile bwino. Co muli na bikupulo bitatwoni. Oloni munanguka ngweni ha cikupulo cimo, ndolome umo kasholokele mwamubwa. Mucilinga bati oco cikupulo? Mucitundisa mu foni mwafwa muli na bikupulo bibali habanasholoka mwamubwa banu boshe.
17 Twasa kwesekesa bikupulo bitukatulika, ku byuma bitukanuka. Kakangi tukanuka bisimbu byabibwa bitwalikuwile kukala hamo na bandolome na bandokazi betu. Oloni bati nga ha bisimbu bya cifweci, ndolome nambe ndokazi alinga nambe kwendeka byuma kubyapandele? Tunapande kulinga bati? Tunapande kwibalako byuma byanalingi ngecilika mutunasa kutundisila cikupulo mu foni cije kucatuhukile bwino. (Pro 19:11; Efe 4:32) Twasa kwibala bubi bwanalingi ndolome nambe ndokazi mwafwa kuli byuma byabibwa byabingi byanalingi bije bitwasa kwanuka. Tunapande kwanuka byuma byabibwa bibakalingi bandolome na bandokazi betu.
Twaleleleniho Kukala na Cizemo
10 Netu tunapande kuwana bingila bya kukwaselamo bandolome na bandokazi betu. (Heb 13:16) Tusimutwiyeniko ha cakumwenako ca ndokazi Anna itunazibile byendi mu cilongesa cinahu. Munima ya lihunzi lyakama, ikeye na muka-limbo lyendi bendelele naanga imo ya bakwabo Bakaleho, co bakawanene ciluli ca njibo yei naanga casiuka. Ngeci, ei naanga kuyakele na bizalo bya kujela. Ndokazi Anna ngwendi: “Twambatele bizalo byabo na kukabikusha, co mutwabilwisile twabihainile na kubyeteka mwamubwa. Nameme twamwene byuma bitwalingile kupwa byabindondo, ebi byuma binalingisa busamba bwetu nabo bukanyame kweta na lelo lino.” Cizemo cikeco calingisile ndokazi Anna na muka-limbo lyendi bakwase bandolome na bandokazi babo.—1Iw 3:17, 18.
11 Nga tuzibila bakwetu ngozi na kubamwesa cizemo, nabo balimwena ngwabo tuli na kutembwinina Yehova. Co banasa kukandelela manene kutubakana nomu mutunasa kusinganyekela. Ndokazi Khanh itunabanga kusimutwiya byendi acanuka mwamubwa baje bamukwasele. Ngwendi: “Njakandelela manene kuli bandokazi boshe baje bakele na kuya nange mu lihya. Bakele na kunjitula ku njibo, kunjilanya ngwabo njikalye nabo byakulya na kumona ngwabo njiluka mwamubwa ku njibo. Hano njalimwenoni ngwange baje bandokazi bakele na kulinga cipangi cakama. Co cizemo cikeco cakele na kubalingisa ngoco.” Oloni keti banu boshe basa kukandelela ku byuma bituli na kubalingila. Khanh ngwendi: “Ngwe citaba ngwe nange njimwesa cizemo aba bandokazi banjikwasele, oloni kunjizibuka kubakala boshe. Nameme ngoco, njizibuka ngwange Yehova ababezikisa, co njilombela ngwange atwaleleleho kulinga ngoco.” Byuma byanendeka ndokazi Khanh bya busunga. Yehova akamono byoshe bitukalingi mu kumwesa bakwetu ngozi, bipwe byabindondo bati. Akabimono kupwa ngwe mulambu nambe mukuli uje wakatufweta ikeye.—Tandeni Provebia 19:17.
Twaleleleniho Kumwesa Cizemo Cije Kucesi Kutenguluka ku Bakweni
6 Nga munu napanga mu kampani ha myaka yaingi, tunasa kwendeka ngwetu wapwa wa kulongwa. Oloni hamo ha myaka yoshe yanapanga omu mu kampani, kanda aliwaneho laja na babenya kampani. Co hamo ha bisimbu byabingi kesi kulitombola na byuma bibakangula babenya kampani. Co lalo, hamo na kampani yaco kaishakele, oloni ali na kupanga lika mangana awaneko bimbongo bya kulikwasesa. Ngeci, asa kutwalelelaho kupanga omu mu kampani kwetela noho haikahwila myaka yendi ya kupanga, kubanga nga awanako cipangi ceka cije cimuwanesa bimbongo byabingi.
7 Ngwe mutunamwena mu palagilafu 6, byuma bikalingisa munu apwe wa kulongwa na byuma bikalingisa munu amwese cizemo cije kucesi kutenguluka byaliseze. Mwafwa bika bangamba ba Njambi ba kusañulu bakele na kumwesa cizemo cije kucesi kutenguluka? Baje bamwesele cizemo cije kucesi kutenguluka balingile ngoco kutundilila kwisi ya bimbunge byabo, kubalingilile lika lishiko embwe. Tusimutwiyeni hali Devidi. Devidi wamwesele kabusamba kendi Jonathani cizemo cije kucesi kutenguluka nameme ishe ya Jonathani washakele kutsiya Devidi. Nameme mu kwetile myaka yaingi kutunda hatsililile Jonathani, Davidi watwaleleleho kumwesa cizemo cije kucesi kutenguluka kuli munendi Mefimboshete.—1Sa 20:9, 14, 15; 2Sa 4:4; 8:15; 9:1, 6, 7.
Kutondesesa Bisimpi bya Seho
it-1 515
Cinangulo, Muka-kunangula
Kukwesi munu atubakana Yehova ku mana. Co wahi asa kumunangula. (Isa 40:13; Lom 11:34) Munendi wapwa “Muka-kunangula wa Kulitila,” co asa kututwamenena mwafwa wononokele binangulo bya kutunda kuli Ishe. Co lalo ali na sipilitu ya Njambi. (Isa 9:6; 11:2; Iwa 5:19, 30) Oku kumwesa ngwabo binangulo byetu byasa kukwasa bakwetu nga bitunda mu Mbimbiliya. Ngeci, nga binangulo byetu kubyakundamene ha Mbimbiliya, co kubyesi na seho.—Pro 19:21; 21:30.
JUNE 30–JULY 6
BISIMPI BYA SEHO BYA MU LIJWI LYA NJAMBI | PROVEBIA 20
Byuma Bimikwasa Mukale mu Busamba Bwabubwa
Mwasa Kukala Bati mu Busamba Bwabubwa?
3 Nameme simbu ya kukala mu busamba yasa kupwa yaibwa manene, baje balimo banapande kunanguka ngwabo obwo busamba bwasa kubatwala ku bulo. Ha litangwa libalyambata, balikumiiya kuli Yehova ngwabo balizema na kulisingimika kweta noho kutsa kubangununa. Simbu kanda tulikumiiye kulinga cuma cimo, tunapande kusinganyekesesaho mwamubwa. (Tandeni Provebia 20:25.) Na cikumiiyo ca bulo naco mukemwo mucafwa. Kukala mu busamba kukwasa baje bashaka kulyambata balizibuke mwamubwa na kwangula mwamubwa byakulinga. Basa kwangula kukobela mu bulo nambe kumanesa obwo busamba. Nga baje banashakele kulyambata bamanesa busamba bwabo, oku kukulumbununa ngwabo kuli bimo bibanabiisa. Busamba bwabo bunabakwasa kwangula mwamubwa byakulinga.
4Mwafwa bika kunapu kwa seho kumona busamba mu ngila inapande? Nga muzike amona busamba mu ngila inapande, kalikutu busamba na munu oku kesi na biyongola bya kulyambata nendi. Banu boshe banapande kumona kulikuta busamba na banu ba bushwamwa bweka mu ngila inapande. Cakumwenako, bamo bakasinganyeka ngwabo nga ndolome na ndokazi bali mu busamba, co banapande bene kulyambata. Bisinganyeka bya cifweci byasa kulingisa bazike balizibe bati? Ndokazi Melissa wa ku United States ngwendi: “Bakaleho bamo bakasinganyeka ngwabo nga ndolome na ndokazi bali mu busamba, co banapande kulyambata. Ngeci, bamo bakatwalelelaho kukala mu busamba nameme kubesi na kulitombola. Bazike bamoco bakatewe nambe kukobela mu busamba. Ebi byuma byasa kunenela munu bishoti.”
Mwasa Kuwana Bati Munu Napande wa Kulyambata Nendi?
8 Mwasa kuzibuka bati munu imushaka kulyambata nendi, kwa kujeneka ikeye kuzibuka? Ku biwano nambe ku bilika bya kulishubulwisa, mwasa kunanguka mwali na kulingila ku sipilitu na bunu bwendi nambe futisi yendi. Beya bapwa babusamba bendi? Byuma muka akasimutwiya? (Luk 6:45) Kuma bilengo byendi byalitombola na byeni ndi? Mwasa kusimutwiya na bakulunu nambe baka-Kristu ba kukola ku sipilitu baje bamuzibuka mwamubwa. (Pro 20:18) Mwasa kwihula bya futisi nambe bifwa byowo munu. (Rut 2:11) Omwo muzibuka owo munu, keti mulinge byuma mu kutubakanesa mangana keti mumuzibise cifwayoyo. Singimikeni mwalizibila, co keti mutondesese nambe kulikobelesa mu byuma binamukundama bije kubyamipandele.
Mwasa Kukala Bati mu Busamba Bwabubwa?
7 Mwasa kuzibuka bati mwamubwa mwafwila munu? Ngila imo imwasa kulingilamo ngoco inapu kumwihula bihula, kusimutwiya nendi kutundilila kwisi ya mbunge na kumutolilila mwamubwa. (Prov 20:5; Jems 1:19) Munasa kulinga byuma bimo bije bimilingisa muwane simbu ya kusimutwiya, bya kufwa ngwe, kulya hamo, kwenda hamo mu mbunga na kwambulwila hamo. Mwasa lalo kulizibuka mwamubwa nga musikama hamo na babusamba na babushoko. Kutundaho, mwasa kulinga byuma bikwabo bije bimikwasa kumona cifwa cendi. Cakumwenako, mwakamwena banu bamo nambe mwakalingila nga byuma binatenguluka. Zibeni byalingile Aschwin uje wakala ku Netherlands. Wendekele ha busamba bwendi na Alicia ngwendi: “Twashakezekele byuma bitwasa kulinga bije bitukwasa tulizibuke mwamubwa. Kakangi twalingile byuma bya kufwa ngwe kutelekela hamo byakulya nambe kulingila hamo bipangi byeka bya ha njibo. Ha simbu itwakele na kulinga ebi byuma, twamwene bifwa byabibwa byakala nabyo umo na umo wetu na buzeye bwendi.”
8 Mwasa lalo kulizibuka mwamubwa nga muwana-wana simbu ya kulilongesela hamo biñanda bya mu Mbimbiliya. Nga mukobela mu bulo, munapande kuwana-wana simbu ya kulinga kulemesa kwa naanga mangana mwake bya Njambi mu mutamba wakulibanga. (Eke 4:12) Ngeci, mwasa kulizilisa kulinga ngoco simbu mucili mu busamba. Baje bali mu busamba kanda bacipwe naanga, co ndolome kanda apwe mutwe wa ndokazi. Nameme ngoco, kubwahesa simbu ya kulilongesela hamo Lijwi lya Njambi kukwasa umo na umo kuzibuka mwali na kulingila mukwabo ku sipilitu. Max na muka-njibo yendi Laysa baje bakala mu America, banangukile bubwa bukwabo butunda mu kulinga ngoco. Max ngwendi: “Ku mashangumukilo a busamba bwetu, twakele na kulilongesa ha mabulu etu aje endeka ha busamba bwa baje bashaka kulyambata, bulo na buyoye bwa mu naanga. Kusimutwiya ha biñanda bili omu mu mabulu kwatukwasele kusimutwiya ha biñanda bije byesi kutukaluwilile kubisimutwiya.”
Kutondesesa Bisimpi bya Seho
it-2 196 ¶7
Ndeya
Mukanda wa Provebia 20:27 ngwawo: “Muku wa munu unapu ndeya ya Yehova ije itondesesa bili mukati ka munu.” Byakendeka munu na bilinga byendi bikamwesa cifwa cendi ca mukati.—Esekeseni Bil 9:1.