Bakaleho ba Yehova bangahi bamuzibuka? Yetu bamo hamo twatunga neni, twapangela hamolika neni na kukobela neni sikola. Hamo umo wetu wendekele neni biñanda bya mu Mbimbiliya ha simbu imo. Musinganyeka ngweni yetu beya? Co lalo bika bitukalekela bakwetu byuma bitwakulahela?

Twapwa tu banu ngeci mwa banu boshe. Twatunda ku bisemwa na buyoye bwa kulisezaseza. Hakati ketu bamo bakele mu bulombelo bweka, co bamo kunima kubakulahelele Njambi. Simbu kanda tupwe Bakaleho ba Yehova, twasinganyekesesele mwamubwa ha bilongesa bya mu Mbimbiliya. (Vilinga 17:11) Twazibisisile bitwalilongesele, ngeci twalyangwilile kulemesa Yehova Njambi.

Kulilongesa Mbimbiliya kunatukwasa manene. Netu tuli na kulifwita na bukalu na tupenga twetu babenya ngwe mwa bakwetu boshe. Oloni kupangesa binangulo bya mu Mbimbiliya mu buyoye bwetu bwa litangwa na litangwa, kunatukwasa tuyoye mwamubwa manene. (Myaso 128:1, 2) Mukemwo tulekako bakwetu byuma byabibwa bitunalilongesa mu Mbimbiliya.

Tukakabangeya binangulo bya mu Mbimbiliya. Ebi binangulo bitukalilongesa mu Mbimbiliya, bikatulingisa tukwase bakwetu, tubasingimike, tukale na busunga na ngozi. Bikatukwasa tupwe ba kulikangula ku mubila, kupwa banu babakulahela mu citingitingi, kunena likwatasano mu naanga na kukala na futisi yaibwa. Tunamono ngwetu “Njambi kesi na kaangu,” mukemwo tunataba kulikwatasana hamolika na bandolome ba ku sipilitu mu kaye koshe, baje kubesi na kaangu ka miyati nambe kulikobelesa mu bupolitiki. Nameme twapwa tu banu ngwe mwa banu boshe, oloni twapwa tu ba kulitila.—Vilinga 4:13; 10:34, 35.

• Bukalu muka bubakaliwana nabwo banu boshe hamolika na Bakaleho ba Yehova?

• Binangulo muka bibanalilongesa Bakaleho mu Mbimbiliya?

Banu babangi bakasinganyeka ngwabo lizina lya Bakaleho ba Yehova lyapwa lizina lya bulombelo bwabuha. Oloni myaka 2,700 inetimo, bangamba ba Njambi wa busunga babatumbwile ngwabo “bakaleho” bendi. (Isaya 43:10-12) Simbu kanda mwaka wa 1931 wete, batusanene ngwabo Baka-kulilongesa Mbimbiliya. Bika bitwalilukilile lizina lya Bakaleho ba Yehova?

Eli lizina limwesa Njambi yetu. Kwesekesa na mabulu a kuzenga a kusañulu, lizina lya Njambi, Yehova, lyawaniwile bisimbu byabingi mu Mbimbiliya. Mu Bimbimbiliya byabingi eli lizina banalitundisamo na kwingisamo majwi a kufwa ngwe Shukulu nambe Njambi. Oloni Njambi wa busunga washolwele lizina lyendi lya Yehova kuli Mosesa. Wendekele ngwendi: “Eli likelyo lizina lyange ku myaka yoshe.” (Kutuuka 3:15, NWT) Eli lizina lyamulingisa alyangunune ku binjambi boshe ba makuli. Tukalizibi kubwaha kutusana ha lizina lya Njambi lya kujela.

Eli lizina limwesa cipangi cetu. Banu babangi kusañulu, kushangumukila hali munu wa busunga Abele, banene bukaleho ha likulahelo lyabo muli Yehova. Kushwa bene ha simbu ije, banu ba kufwa ngwe Nowa, Abilahama, Sala, Mosesa, Ndabiti na bakwabo beka bakele ha “mbunga ya bakaleho babangi.” (Vahevelu 11:4–12:1) Tuli na kwambulula busunga hali Njambi yetu ngwe muje munu ana bukaleho mu nkuta hali mukwabo uje kesi na mulonga.

Tuli na kutembwinina Yesu. Mbimbiliya inatumbula Yesu ngwayo “mukaleho wa kulongwa na busunga.” (Kujombolola 3:14) Yesu wendekele ngwendi ‘washolwele lizina lya Njambi’ na ‘kwambulula busunga’ bwendi. (Yowano 17:26; 18:37) Bandongesi ba Kilistu ba busunga, banapande kulisanesa lizina lya Yehova na kulileka banu. Eci cikeco cipangi cibali na kulinga na Bakaleho ba Yehova.

• Mwafwa bika Baka-kulilongesa Mbimbiliya balilukilile lizina lya Bakaleho ba Yehova?

• Yehova washangumukilile hali kukala na bakaleho bendi hano hasi?

• Iya wapwa Mukaleho wakama wa Yehova?

Mbimbiliya yendekele ngwayo hanima ya kutsa kwa Kilistu, balongesi ba makuli bakasholoka mukati ka baka-Kilistu ba kulibanga, co bakazimangana busunga bwa mu Mbimbiliya. (Vilinga 20:29, 30) Omwo mwetile myaka, ebi byuma byalingiwile. Bakumbasanene bilongesa bya Yesu nebi bya cisemwa. Ngeci bulombelo bwa baka-Kilistu ba makuli bwashangumukile. (2 Timateo 4:3, 4) Tuzibuka bati ngwetu tunazibisisa mwamubwa busunga bwa mu Mbimbiliya?

Yehova washolwele busunga ha simbu ije inapande. Yehova wendekele laja ngwendi ‘ha simbu ya kukotoka mana a busunga akatuma.’ (Ndanyele 12:4) Mu 1870, kacibunga ka banu baje bashakezekele busunga banangukile ngwabo bilongesa byabingi bya mu bicaci kubyemanene ha Mbimbiliya. Ngeci, bashangumukile kutondesesa bilongesa bya busunga bya mu Mbimbiliya. Co Yehova wabakwasele bazibisise Bisoneka.

Banalume ba bimbunge byabibwa balilongesele bwino Mbimbiliya. Baje Baka-kulilongesa Mbimbiliya, bapangesele ngila ya kulilongeselamo ije ituli na kukabangeya ano matangwa. Basimutwiiye ha ñanda imo na imo ya mu Mbimbiliya. Omwo bawanene ñanda yaikalu kuizibisisa, batondele mavesi eka aje alumbunwine oyo ñanda. Omwo bawanene ngwabo busunga bubanatondesesa bwendelela na Bisoneka, co babusonekele. Baje baka-kulilongesa batabesele Mbimbiliya ililumbunune ikeyo babenya. Oku kwabalingisile bawane lalo busunga buje bunendeka ha lizina lya Njambi, Bumwene bwendi, byuma byanayongola kukalingila banu hano hasi, cifwa cibalimo batsi na lilabelelo lya kusanguka. Busunga bubawanene bwabapatwile ku kubilongesa na bilinga bya makuli.—Yowano 8:31, 32.

Mu 1879, Baka-kulilongesa Mbimbiliya banangukile ngwabo ikeyo simbu ibanapande kukwasa banu bazibuke busunga. Co mu mwaka uje bene, bashangumukile kutuhwisa mangazini ije ituli na kutuhwisa ano matangwa ya Kaposhi ka Kukengela Kali na Kutambeka Bumwene bwa Yehova. Ano matangwa tuli na kulongesa banu busunga bwa mu Mbimbiliya mu mafuti 240 na mu bindaka bya kukokela ku 1,000. Kushwa kusañulu, kanda busunga bulisaleho ngeci.

• Bika byalingiwile ku busunga bwa mu Mbimbiliya hanima ya kutsa kwa Kilistu?

• Bika binatukwasa kuwana lalo busunga bwa mu Lijwi lya Njambi?

Ha myaka yaingi, Bakaleho ba Yehova banapangesa Bimbimbiliya bya kulisezaseza. Bimo banabipulinta na kubipangezela ku banu. Oloni mu kwita kwa simbu, twamwene ngwetu tunapande kutuhwisa Mbimbiliya yaiha ije ikwasa banu balilongese ‘mana a kuzibuka busunga’ mwafwa mukemwo mwashaka Njambi. (1 Timateo 2:3, 4) Ngeci mu 1950, twashangumukile kutuhwisa mitamba imo ya Mbimbiliya ya Bisoneka bya Kaye Kakaha. Eyi Mbimbiliya banainungulula mwamubwa mu bindaka bya kutubakana 180.

Twatondele Mbimbiliya yayasi kuzibisisa. Bindaka bikatenguluka mu kwita kwa simbu. Ngeci Bimbimbiliya byabingi bikapangesa majwi amakalu kuzibisisa. Co lalo baka-kutondesesa banawana mabulu a kusañulu a kuzenga aje ali na busunga bwa mu mabulu a kulibanga a mu bisona bya Cihebelu, mu Alamaiki na Cingiliki.

Twatondele Mbimbiliya ije ilumbununa mwamubwa lijwi lya Njambi. Baka-kunungulula Mbimbiliya banapande kunungulula busunga habwo bwa mu mabulu a kulibanga kwa kujeneka kutengululako byuma bimo. Oloni bungi bwa Bimbimbiliya bibali na kulipangesa banu banatundisamo lizina lya Yehova.

Twatondele Mbimbiliya ije isingimika Babenyayo. (2 Samwele 23:2) Mu mikanda ya kusañulu, lizina lya Yehova lya waniwilemo 7,000, ngwe mubanamwesa kwisi. Oloni baka-kunungulula Mbimbiliya kubanungulwile lizina lya Yehova. Ngeci, mu Mbimbiliya ya Bisoneka bya Kaye Kakaha banelwisa lizina lya Yehova haje halinapande kukala. (Myaso 83:18) Baje banungulwile eyi Mbimbiliya bapangele na nzili ha myaka yaingi, co yaibwa kuitanda mwafwa inamwesa biyongola bya Njambi. Nameme muli na Mbimbiliya ya Bisoneka bya Kaye Kakaha mu ndaka yeni nambe embwe, tumilomba ngwetu mulizilise kutanda Lijwi lya Yehova ha litangwa na litangwa.—Yoshwa 1:8; Myaso 1:2, 3.

• Bika byatulingisile tumone ngwetu tunapande kukala na Mbimbiliya yaiha?

• Munu uje ashaka kulilongesa cizango ca Njambi napande kulinga bika ha litangwa na litangwa?