CILONGESA 03
Kuma Mwasa Kukulahela Mbimbiliya Ndi?
Mu Mbimbiliya muli bikulaheso na binangulo byabingi. Co hamo mushaka kuziba biyendeka, oloni hamo kumuzibuka mwamubwa indi biyendeka bya busunga. Kuma mwasa kukulahela biyendeka Mbimbiliya ndi? Kuma mwakulahela ngweni biinendeka byasa kutukwasa ha simbu ino na kulutwe ndi? Banu babangi banakulahela ngoco. Tumoneni byuma bitulingisa tuikulahele.
1. Kuma biñanda bili mu Mbimbiliya bya busunga indi bya kulisinganyekela lika?
Mu Mbimbiliya muli ‘majwi a kulongwa’ nambe ngwetu majwi a busunga. (Muka-kwambulula 12:10) Muli byuma bije byalingiwile bene na banu mpundu baje bayoyele. (Tandeni Luka 1:3; 3:1, 2.) Baka-kutondesesa bya kusañulu na baka-kushitozola banawana ngwabo bisimbu, banu, myela na byuma byoshe byalingiwile bibanendeka mu Mbimbiliya binapu bya busunga.
2. Bika bitwendekela ngwetu Mbimbiliya icipanga nameme yapwa libulu lya kusañulu?
Kuli byuma byabingi bitwendekesa ngoco. Kakangi, banu kubazibisisile biñanda bimo bya mu Mbimbiliya ha simbu ibakele na kuisoneka. Cakumwenako, mu Mbimbiliya muli biñanda bya sayansi bije kubakulahelele banu babangi ha simbu ibabisonekele. Oloni baka-sayansi banawana ngwabo biyendekele Mbimbiliya bya busunga, co twasa kuikulahela “myaka yoshe.”—Myaso 111:8.
3. Bika bitulingisa tukulahele ngwetu byuma biinakulahesa Mbimbiliya bikalingiwa?
Mu Mbimbiliya muli bupolofwetoa bwa “byuma bije bikalingiwa.” (Isaya 46:10) Yendekele byuma byabingi bije binalishulisilila. Co lalo yendekele cimweja byuma byabingi bije bili na kulingiwa ano matangwa. Muno mu cilongesa, tusimutwiya ha bupolofweto bumo bwa mu Mbimbiliya na kumona mubunalishulisilila. Bupolofweto bunambateselela na mizimbu ya byuma bya kulutwe ije itunda kuli Njambi.
TONDESESENI
Sayansi inalitombola bati na Mbimbiliya? Bupolofweto muka bumo buli mu Mbimbiliya?
4. Sayansi yalitombola na Mbimbiliya
Kusañulu, banu babangi basinganyekele ngwabo lifuti-libu lyakala ha cuma cimo. Kengeni VIDIO.
Zibeni biwendeka mukanda wa Yombi uje ubasonekele myaka 3,500 kunima. Tandeni Yombi 26:7, na kusimutwiya ha cihula cinatako:
Mwafwa bika tukasama kuziba ngwabo Mbimbiliya inendeka ngwayo lifuti-libu lili mu ‘bukambwila’?
Litanya mulikatwila ha mema likalingisa mema akakumukile mwilu na kunyoka lalo. Co aje mema akeluka lalo mu tulunga-ndonga. Oloni simbu kanda myaka ya ma 1800 yete, banu kubazibisisile muwakalizengela mema. Tuzibeni biyendekele Mbimbiliya kusañulu. Tandeni Yombi 36:27, 28, na kusimutwiya ha bihula binatako:
Mwafwa bika tukasama kuziba omwo Mbimbiliya inalumbununa mu ngila yayasi muwakalizengela mema?
Ebi bisoneka bitunatanda byamilingisa mukulahele manene Mbimbiliya ndi?
5. Mbimbiliya yendekele byuma bili na kulingiwa
Tandeni Isaya 44:27–45:2, na kusimutwiya ha cihula cinatako:
Bika biyendekele Mbimbiliya myaka 200 simbu kanda Mbambilone bainyongese?
Biñanda bya kusañulu bimwesa ngwabyo Mwene Siluse wa Pelesha na maswalale bendi bafungulwile nganda ya Mbambilone myaka 540 simbu kanda Yesu asemuke. Bendile kapila mangana batepulule mema a ndonga ije yanyungililile nganda, co bakobelelele ku bikolo bya nganda bije byasalele casi. Ngeci, baifungulwile kwa kujeneka kulwa. Kunetioni myaka ya kutubakana 2,500, oloni Mbambilone anga yapwa ngundu. Tuzibeni biyendekele cimweja Mbimbiliya.
Tandeni Isaya 13:19, 20, na kusimutwiya ha cihula cinatako:
Byuma byalingiwile ku nganda ya Mbambilone bimwesa bati mubunalishulisilila obu bupolofweto?
Ngundu ya Mbambilone mu Iraq ano matangwa
6. Mbimbiliya yendekele cimweja byuma bili na kulingiwa ano matangwa
Mbimbiliya ngwayo tuli na kuyoya mu “matangwa a kukotoka.” (2 Timateo 3:1) Tucimoneni biyendekele cimweja Mbimbiliya bije bili na kulingiwa ano matangwa:
Tandeni Mateo 24:6, 7, na kusimutwiya ha cihula cinatako:
Mbimbiliya yendekele ngwayo byuma muka bikalingiwa mu matangwa a kukotoka?
Tandeni 2 Timateo 3:1-5, na kusimutwiya ha bihula binatako:
Mbimbiliya yendekele ngwayo banu bakafwa bati mu matangwa a kukotoka?
Banu ba kufwa bati bamuli na kumona?
BAMO BAKENDEKA NGWABO: “Mu Mbimbiliya mwakala lika biñanda bya kulisinganyekela.”
Yeni bika bimilingisa mukulahele Mbimbiliya?
SIMPI YAKAMA
Biñanda bya kusañulu na sayansi na bupolofweto bimwesa ngwabyo twasa kukulahela Mbimbiliya.
Kwitulukamo
Biñanda bili mu Mbimbiliya bya busunga indi bya kulisinganyekela lika?
Sayansi inalitombola bati na Mbimbiliya mu byuma bimo?
Kuma Mbimbiliya yasa kutuleka byuma bikalingiwa kulutwe ndi? Mwafwa bika?
WANENI BIKWABO
Kuma Mbimbiliya inendeka bya kuhenga ha biñanda bya sayansi ndi?
“Kuma Sayansi Yalitombola na Mbimbiliya Ndi?” (Ñanda ya ha webusaiti)
Byuma muka bili na kulingiwa mu “matangwa a kukotoka”?
“Bupolofweto 6 bwa mu Mbimbiliya Buje Buli na Kulishulisilila” (Kaposhi ka Kukengela ka May 1, 2011)
Zibeni mubwalishulisililile bupolofweto buje bwendekele bya Ciyulo ca Bagriki.
Bupolofweto bwa mu Mbimbiliya bwalingisile bati munalume umo akulahele Mbimbiliya?
“Kunjakulahelele Ngwange Kwakala Njambi” (Kaposhi ka Kukengela ka Na. 5 2017)
a Bupolofweto bunambateselela na mizimbu ya byuma bya kulutwe ije itunda kuli Njambi.