MUZIMBU WA MU KUYOYA
Kwaka Bakwetu Mbunge Kunena Bibezikiso Byabingi
Yange, banana na ndokazi yange Pat mu 1948
“CECI ya Anglican kuyesi na kulongesa busunga. Twaleleleniho kushakezeka busunga.” Banana mubazibile bakuku baje bapwile baka-ceci ya Anglican bendeka awa majwi, bashangumukile kushakezeka bulombelo bwa busunga. Oloni banana kubashakele kusimutwiya na Bakaleho ba Yehova, co bakele na kunjileka ngwabo njilishweke mubakele na kwija ku njibo yetu mu Toronto mu Canada. Oloni banana bashongo ya banana mubashangumukile kulilongesa Mbimbiliya na Bakaleho ba Yehova mu 1950, banana nabo bashangumukile kulilongesa Mbimbiliya. Bakele na kulilongesela ku njibo ya banana ba banike, co mu kwita kwa simbu babambwitikile.
Batate bapwile bakulunu mu United Church of Canada, co calumingo na calumingo mutondo bakele na kututwala na ndokazi yange ku sikola ya banike ku ceci. Munima ha simbu ya 11:00, twakele na kukunguluka nabo mu ceci. Mutanyaco twakele na kuya na Banana ku Njibo ya Bumwene. Kwatupwililile kwakwasi kumona kuliseza kwakele mukati ka bulombelo obu bubali.
Te njili hamo na naanga ya ndolome Hutcheson ha Ciwano ca Mafuti ca Divine Will mu 1958
Banana balekeleko babusamba babo ba Bob na ba Marion Hutcheson byuma bibalilongesele mu Mbimbiliya, co nabo batambwile busunga. Mu 1958, ba Bob na ba Marion Hutcheson banjambatele hamolika na bana babo batatu ba bakwenje ku Ciwano ca Mafuti ca Divine Will mu nganda ya New York, cije cakeleko ha matangwa 8. Munjikanuka ije simbu, njikananguka ngwange kukwapwile kwakwasi kuya nange kuje ku ciwano, oloni njikakandelela manene mwafwa byuma binjalilongesele kuje ku ciwano byanjikwasele manene.
BANDOLOME NA BANDOKAZI BANANJIKWASA MANENE MU KUPANGELA YEHOVA
Munjapwile mwanike, twakele ha famu, co njakele na kulikuwa kunyunga bimuna. Njashakele manene eci cipangi, co njashakele kupwa ndotolo uje akanyungu tusitu na bimuna munjimanesa sikola. Banana balekeleko mukulunu umo mu cikungulukilo binjayongwele kulinga. Uje mukulunu wanjanukisile ngwendi tuli na kuyoya mu “matangwa a mamaneselelo,” co wanjikwasele kumona bukalu bunjasa kuliwana nabwo ku sipilitu nga njiya ku yuniveziti ha myaka yaingi. (2 Timo 3:1) Munima ya kusinganyekesesa ha majwi anjilekele uje ndolome, njalyangwilile kujeneka kuya ku yuniveziti.
Nameme ngoco, anga njacikele na kulihula byuma binjilinga munima ya kumanesa sikola. Nameme njakele na kuya na kwambulula calumingo na calumingo, kunjakele na kulikuwa cipangi ca kwambulula, co kunjasinganyekele ngwange njasa kupwa painiya. Ha simbu ya kulifwa, batate baje kubapwile Bakaleho ba Yehova na batate bashongo ya batate bakele na kunjishongangeya ngwabo njipange simbu yoshe mu kampani imo ya insurance ije yapwile yakama mu Toronto. Batate bashongo ya batate bakele na citwamo cakama mu kampani yaco, ngeci njatabele cije cipangi.
Munjakele na kupanga mu Toronto, njakele na kupanga manene simbu yailaha, co lalo njakele na kulikwasatasa na banu baje kubapwile Bakaleho. Oku kwanjizeyesele manene ku sipilitu. Njakele na kukala na bakuku ba banalume baje kubapwile Bakaleho. Mubatokele njatondele mwela weka kwakukala.
Ba Bob Hutcheson na baka-limbo lyabo ba Marion baje baile hamo nange ku ciwano mu 1958, bapwile lika ngwe bisemi bange. Banjilanyene ngwabo njikakale nabo ku njibo yabo, co banjikwasele kukola ku sipilitu. Mu 1960, yange hamolika na munabo John batumbwitikile. Mu kwita kwa simbu, John wapwile painiya, co oku kwanjishongangeyeye kwaka manene mbunge ku cipangi ca kwambulula. Bandolome mu cikungulukilo banangukile ngwabo njakele na kukola ku sipilitu, co banjangwile kupwa ngamba wa Sikola ya Cipangi ca Bumwene.a
KULYAMBATA NA MWEBWANGE NA KUPWA PAINIYA
Ha litangwa litwalyambatele mu 1966
Mu 1966, njalyambatele na Randi Berge, painiya uje wakele na kupanga manene na nzili, uje lalo washungwiiye manene kukapangela kuje kwakele bujene. Kanyungi wa kuzenguluka uje wakele na kutwendela watutakamesele. Co watushongangeyeye kukakwasa cikungulukilo cije cakele ku Orillia mu Ontario. Ngeci, twalongekeyeye bitenga byetu na kuyako.
Mutwaketele lika mu Orillia, nange njashangumukile kulinga bupainiya, co njalikwatasanene na mwebwange Randi mu kulinga eci cipangi. Njashangumukile kulikuwa manene cipangi ca bupainiya. Munjashangumukile kwaka manene mbunge ku cipangi ca bupainiya, njalimwenenene bubwa butunda mu kukwasa banu kulilongesa busunga bwa mu Mbimbiliya na kubamona batengulula buyoye bwabo. Njabwahelelele kumona mubatengulukilile munu na muka-limbo lyendi mu Orillia na kupwa bangamba ba Yehova.
KULILONGESA NDAKA YEKA NA KUMONA BYUMA MU NGILA YEKA
Simbu imo munjendelele nganda ya Toronto, njakaliwanene na ndolome Arnold MacNamara uje wapwile umo wa baje bakele na kutwamenena ha munango. Wanjihwile indi tushaka kulinga bupainiya bwa kulitila. Njamukumbulwile ngwange: “Manene bene! Twasa kukapangela kwoshe-kwoshe, kutundisako lika mutambela wa Quebec!” Njendekele ngoco mwafwa njakele na kuliziba ngwe mubakele na kulizibila banu babangi baje bakele na kwendeka ndaka ya Ingilishi mu Canada, baje kubashakele mutambela wa Quebec muje mubakele na kwendeka Cifurenci mwafwa ya mpindangano yakelemo. Ha simbwoyo, cibunga cimo ca bupolitiki mu Quebec cashakele ngwaco mutambela wa Quebec ulimanene kupwa lifuti na kulitepa na Canada.
Ndolome Arnold wanjikumbulwile ngwendi: “Ha simbu ino munango uli na kutuma lika bapainiya ba kulitila ku Quebec.” Co bwasi-bwasi njamulekele ngwange tuyako. Njazibukile ngwange mwebwange Randi na laja washakele kukapangela ku Quebec. Mu kwita kwa simbu njanangukile ngwange twalingile mwamubwa manene kukapangelako!
Munima ya kulilongesa Cifurenci ha byalumingo bitanu, nange na ba Randi hamolika na ndolome umo na muka-limbo lyendi twaile ku Rimouski, ije ili makilomita 540 mu kunto ya mwijatangwa ya Montreal. Twacikele na byabingi bitwapandele kulilongesa, co njanangukile ngoco omwo njakele na kutanda mitambi ha ciwano cimo. Kutubakana kwendeka ngwange tutambula bangenzi babangi ba kutunda ku “Austria,” njendekele ngwange tutambula bangenzi babangi ba “ostrich.”
“Njibo ya Kutoka” mu Rimouski
Mutwakele na kupangela mu Rimouski, kwezile bandokazi bawana baje bakele na kupanga na ntwima cipangi ca kwambulula hamolika na ndolome na ndokazi Huberdeau na bana babo ba bambanda babali. Ndolome na ndokazi Huberdeau batukwasele kuwana njibo mutwakele tubaboshe. Co tubaboshe ha kupwa bapainiya twakele na kutuhwisako cimo mangana tufwetele njibo. Ei njibo twaitumbwile ngwetu Njibo ya Kutoka mwafwa yapwile ya kutoka halutwe, co lalo yakele na bingunzi bya kutoka. Twakelemo tu ba 12 nambe 14 simbu imo. Ha kupwa bapainiya, nange na ba Randi twakele na kuya mu lihya mutondo, mutanya na mangwezi. Oloni simbu yoshe twakele na kuwana munu wa kupanga nendi, nameme mukwakele na kutonola mangwezi mu cisika, co twalizibile kubezika.
Twalizililile manene naba bandolome na bandokazi, co twapwile ngwe naanga. Simbu imo twakele na kusikama hamo mangwezi oku tuli na kwota tuhya nambe kulila hamo byakulya. Umo waba bandolome wakele na cashu ca kwimba, co kakangi Lyasapalalo mangwezi twakele na kwimba myaso na kukina!
Kwakele banu babangi mu Rimouski baje bashakele kulilongesa Mbimbiliya. Mu myaka itanu lika, twabwahelelele kumona bwingi bwa banu batwakele na kulilongesa nabo Mbimbiliya bakola ku sipilitu na kweta ha kubambwitika. Co baka-kwambulula mu cikungulukilo balibwezelelele kweta ku 35.
Mutwakele mu Quebec twalilongesele mwakupwila baka-kwambulula bababwa. Twalimwenenene mwatukwaselele Yehova mu cipangi ca kwambulula na mu byuma bya ku mubila bitwatondele. Kutundaho, twamwesele ngwetu twazema bakwetu baje bakendeka ndaka ya Cifurenci hamolika na ndaka yabo na cisemwa cabo. Co kulinga ngoco kwatulingisile tuzeme na bisemwa byeka.—2 Kori 6:13.
Mu kujeneka kubandamena, munango watulombele kukapangela mu mbongi ya Tracadie ije ili ku ngenge ya provinsi ya New Brunswick, mwijatangwa. Kwatukaluwilile kuya ku Tracadie mwafwa te tutunda ha kusaina kontrakiti ya kukala mu njibo ya kufwetela, co lalo njawanene cipangi ca kulongesa matangwa amo ha sikola imo ngacije. Kutundaho, bamo batwakele na kulilongesa nabo Mbimbiliya bapwile baka-kwambulula babaha, co lalo twakele na kutunga Njibo ya Bumwene.
Lyasapalalo na Lyacalumingo, twalombelele bya kujalukila ku Tracadie. Co mutwaileko, twakawanene ngwetu mbongi yaco yalisezele na nganda ya Rimouski mutwakele. Twayongwele kukapangelako mwafwa twamwene ngwetu Yehova ikeye watondele ngwendi tulinge ngoco. Twakulahelele Yehova, co twalimwenenene mwatukwaselele. (Mala 3:10) Ha kuwana ngwe mwebwange Randi wazema manene Yehova, wapwa wa kulikehesa, co lalo wakala na mbunge ya kulyana, kwatupwililile kwakwasi kujaluka.
Ndolome Robert Ross ikeye lika mukulunu itwakawanene mu cikungulukilo. Ikeye na muka-limbo lyendi ndokazi Linda bakele na kulinga bupainiya, co bayongwele kutwalelelaho kukala omu mu mbongi munabo wakulibanga mwasemukile. Nameme mubakele na kulela ou munabo wa mukwenje te acili mwanike, batutakamesele manene omwo batutambwile mwamubwa, co lalo bazemene cipangi ca kwambulula.
BIBEZIKISO BITUNAWANA MU KUPANGELA KUJE KULI BUJENE
Mutwashangumukile cipangi ca kuzenguluka mu cisika
Munima ya kulinga bupainiya ha myaka ibali mu mbongi ya Tracadie, twakasamene lalo omwo twatambwile cilanyo ca kwendela bikungulukilo. Co ha myaka 7, twendelele bikungulukilo bije byakele na kupangesa ndaka ya Ingilishi. Munima, batutumine kukendela bikungulukilo bije byakele na kupangesa Cifurenci mu Quebec. Ndolome Léonce Crépeault uje wapwile kanyungi wa mbongi wakele na kunjishangala munima ya kwendeka ñanda. Oloni munima ya kunjishangala wakele na kunjihula ngwendi, “Ndolome, yanini indi kuli bimo biunapande kulinga mangana biñanda byobe bikwase manene banu?”b Eci cihula canjilingisile njimone munjasa kwendekela biñanda mu ngila yaibwa, co lalo yayasi kuzibisisa.
Cimo ca bipangi binjikanuka cinapu cipangi cinjakele naco mu 1978 ha Ciwano ca Mafuti ca “Victorious Faith” mu Montreal. Aha ha ciwano, njapangelele ku kubwahesa byakulya. Twakele na kubandamena banu ba kweta ku 80,000, co lalo telekesi na ngila ya kwanenamo banu byakulya yatengulukile. Byuma byoshe byapwile byabiha, kwambateselela na byakulya hamolika na bikwata bya kupangesa. Kwakele minyau ya kweta ku 20 ije yakele na furiji kunima. Oloni simbu imo kuyakele na kupanga mwamubwa. Simbu kanda litangwa lyakulibanga lyete, kutwasele kukobela mu sitediyamu na kubwahesa byuma, kubanga hakati ka butsiki. Bweho bwalibangele kukalamo bukebwo bwanenesele ngoco. Twapandele kubwahesa tuhya simbu kanda kukye mangana tulinge byakulya bya mutondo! Nameme twakele na kujuka, njalilongesele byabingi kuli bakwetu batwakele na kupanga nabo mwafwa ya kupanga na nzili kwabo, na kulikehesa kwabo. Twalikwatasanene manene, co tunapu babusamba kweta na lelo lino. Kwanjitakamesele manene kumona mucabwahelele eci ciwano mu Quebec muje mubayandesele manene Bakaleho ba Yehova mu myaka ya ma 1940 na 1950.
Nange na mwebwange Randi ha simbu itwakele na kulibwahesela ciwano cakama mu Montreal mu 1985
Njalilongesele byabingi kuli bakwetu tunyungi banjakele na kupanga nabo ha biwano byakama mu Montreal. Mwaka umo, ndolome David Splane uje ali mu Cibunga ca Kutwamenena wapwile kanyungi wa ciwano cimo cakama. Mu kwita kwa simbu mukwakele ciwano cakama lalo, banjilombele kulinga cipangi ca kulifwa. Co ndolome Splane wapangelele hamo nange.
Mu 2011, munima ya kulikuwa cipangi ca kuzenguluka hamolika na mwebwange Randi ha myaka 36, banjilanyele kupwa mulongesi wa Sikola ya Bakulunu mu Cikungulukilo. Nameme twajalozokele mu milili ya kupwa 75 mu myaka ibali lika, twamwene ngwetu kulinga ngoco kunapande. Ku mamaneselelo a calumingo na calumingo, bakulunu bakele na kumwesa kukandelela omwo bakele na kumona ngwabo Cibunga ca Kutwamenena cishaka ngwaco batwaleleleho kukala na busamba bwa kukanyama na Yehova.
Mu kwita kwa simbu, njalongesele mu Sikola ya Baka-kwambulula bya Bumwene. Njamwene ngwange bana ba sikola bakele na kuliziba kujuka na kulishoshomwena. Bakele na kukala maola 7 mu kilasi, kulinga bipangi bya kulingila ku njibo bibakele na kubana ha maola atatu, co lalo bakele na biñanda biwana nambe bitanu calumingo na calumingo. Nange na ndolome umo injakele na kupangela hamo nendi twabalekele ngwetu kubasa kulinga ngoco kwa kujeneka bukwasi bwa Yehova. Kunjikebala kumona mubakasamenene bandolome na bandokazi bakele omu mu sikola mubamwene ngwabo kukulahela Yehova kwabalingisile balinge byuma byabingi bije kubasinganyekele ngwabo basa kubilinga.
KWAKA BAKWETU MBUNGE KUKANENE BIBEZIKISO BYABINGI
Kwaka bakwabo mbunge kwalingisile banana bakwase babakele na kulilongesa nabo Mbimbiliya bakole ku sipilitu na kukwasa batate batengulule biyongola byabo na kutambula busunga. Munima ya matangwa atatu kutunda habatokelele banana, batate baile ku Njibo ya Bumwene na kukatolilila ku ñanda ya Mbimbiliya ya mbunga. Co batwaleleleleho kukunguluka ha myaka 26 yateleko. Nameme batate kubabambwitikile, bakulunu banjilekele ngwabo bakele na kupwa bakulibanga kweta ku biwano calumingo na calumingo.
Banana bakelele yange na bandokazi bange mwanja waubwa. Bandokazi yange boshe batatu na baka-limbo lyabo bali na kupangela Yehova mu kulongwa. Umo ali na kupangela ha munango wa Portugal, mukwaboco ha munango wa Haiti.
Hano nange na mwebwange Randi tuli na kulinga bupainiya bwa kulitila mu nganda ya Hamilton mu Ontario. Mutwakele mu cipangi ca kuzenguluka, twalikuwile kusindikiya bakwetu ha mangenzi abo a kwilukila na ku bilongesa bya Mbimbiliya. Oloni hano twabwahelela manene kulimwena batukalilongesa nabo Mbimbiliya bakola ku sipilitu. Co omwo tuli na kupangela hamo na bandolome na bandokazi mu cikungulukilo cetu caciha, tukatakama manene kumona mwali na kubakwasela Yehova mu simbu yaibwa nei yaikalu.
Mutukatala kunima, tukakandelela manene kumona omwo bakwetu banamwesela ngwabo batwaka mbunge. Co netu tuneseka mwoshe mutunasela kumwesa ngwetu ‘twaka bakwetu mbunge’ na kubashongangeya batwaleleleho kulinga mwoshe mubasela kupangela Yehova. (2 Kori 7:6, 7) Cakumwenako, mu naanga imo, cisemi wa munakazi, munabo wa mukwenje hamolika na wa mumbanda bakele mu cipangi ca simbu yoshe. Njehwile ndolome uje wapwile mutwe wei naanga indi nendi wasinganyekeleho bya kulinga bupainiya. Wanjikumbulwile ngwendi wakele na kunyunga bapainiya batatu. Ngeci, njamwihwile ngwange, “Ndolome, kuma wasa kunyunga naanga yobe kutubakana mwasa kuinyungila Yehova ndi?” Njamushongangeyeye ngwange nendi alikuwe bibakele na kulikuwa baka-naanga yendi. Co munima ya bingonde 6 lika, washangumukile bupainiya.
Nange na ba Randi tutwalelelaho ‘kwambulula bilinga’ bya Yehova ku ‘bisemwa bija kulutwe.’ Co twakulahela ngwetu nabo balikuwa kumupangela ngwe mutunalikuwila yetu.—Myaso 71:17, 18.
a Ibali na kusana ano matangwa ngwabo kanyungi wa Ciwano ca Buyoye na Cipangi Cetu
b Taleni muzimbu wa mu kuyoya wa Léonce Crépeault mu Kaposhi ka Kukengela ka February 2020, lipu 26-30.