Hadu a gasoba to a galunda yima yega mu gadji?
Lowu. Mbi mu du difwanigisa yi ma maniskri ma tunda, mu gunalesa mbi hadu lō’agasoba Bible ada a gahanga makopi ma Bible mengi mu yima yo yeni gubeba.
Ahowu gu nadendula mbi lō a gengishidi yifu dangu di’agahanganga makopi ma Bible?
A gazwa ma maniskri ma Bible mengi ma tunda. Ma miniskri mega mena yi ndambu yi mambu mo maswaswana. Hohana mu gunalesa mbi, ndambu yi yifu mu yigengididi dangu di’agahanganga makopi meni. Yifu yeni yena yi djigi-djigi kega lō yi gasoba sangu jo jena mu Bible. Gashi ma gazwidi kega ndambu yi yifu yega yi neni ayo yi nalesa mbi, hadu’o a gengishidi yifu ayi ma gangidi gusoba sangu jo jena mu Bible. Du dadidi jimbandu jadi:
Mu 1 Yoane 5:7, mambalula mega ma tunda ma gakedi yi jingogu ji jinalaba: “gu wulu, Dada, Ndaga, kega Peve Santu: kega owu sadu ena mudu mu moshi.” Gashi ma maniskri mengi ma tunda ma ba dugumbudisa mbi, jingogu aji lō jena mu gadji ga masonugu ma gishina. Ma gamayigidi.a Hohana, mambalula mengi ma Bible ma pimbu ma yilumbu ayi, ma gagadula jingogu aji.
Jina di Nzambi diena mbala jingi mu ma maniskri ma tunda ma Bible. Gashi, ma Bible mengi ma gadiyingisa mu matitre nga “Fumu” mbi lo “Nzambi.”
Mumwilegi du le gugumbula gibeni mbi lō a gazwa kega yifu yingi mu Bible?
Mwaniowu a gazwa ma maniskri mengi ma Bible, hohana lō gwena kega pashi mu gudala yifu.b Gu gigidi pila y’agafwanigisa Bible yi ma maniskri ma tunda, gu nalesa gibeni mbi mambu mo mena mu Bible mena ma giediga?
William Henry. Green mudu mumoshi u mayela ma gahoshidi mambu ma mumwila yi Masonugu ma giebreo (amo ma gulendjiganga hadu mbi “Ancien Testament”) mbi: “Du le guhosa gibeni mbi gadula Bible, lō gwena yi muganda wega awo w’agasoniga mambu ma tunda, awo wena gaga yi mambu mo m’agasogidi ma gishina.”
Mumwila yi Masonugu ma gigreki ma ukristu to “Nouveau Testament,” Frederick Fyvie. Bruce mudu mumoshi u mayela ayo u gulonguganga mambu ma Bible a gasonigidi mbi: “Mandjigisa mengi ma nalesa mbi mambu mo mena mu Nouveau Testament mena ma gigidi, guhida mambu mo mena mu miganda miega amio mieni gonda gushila hadu tembi.”
Sir Frederic Kenyon, mudu u mayela ayo weni gulonguga ma maniskri ma Bible a gahoshidi mbi “mudu u le gugama Bible gu miogu kega guhosa gugonda woma to gugonda tembi mbi u gamini gibeni Ndaga yi giediga yi Nzambi; ayo yigonda yifu yi neni kega ayo yena funu yandjiga mu jindonga ji tunda ji hadu tii mwaniowu.”
Yiguma yiki yega yi ba dugumbudisa mbi ma gahangidi makopi ma Bible pimbu-pimbu?
Ayuda yi Akristu’o a gasonigidi makopi meni ma gashishidi masolu mo ma nalesa masumu ma neni mo ma gahangidi asadi a Nzambi.c (Kutanga 20:12; 2 Samuele 11:2-4; Bagalatia 2:11-14) Pila yimoshi kega, ma gegidi maverse amo ma nalesa pila Yehowa a gahwanga Ayuda ndola mumwila ma gagolamananga; yi mo ma nalesa hadu’o a gasambilanga yidegi. (Ozea 4:2; Malaki 2:8, 9; Matayo 23:8, 9; 1 Yoane 5:21) Pila hadu’o a gasonigidi makopi ama pimbu-pimbu, m’agaleshidi mbi ena a gwigama mu Ndaga yi santu yi Nzambi kega ma guyisendanga mu valere.
Du fe gugumbula gibeni mbi, Nzambi ayo u gahwedi hadu peve santu mu gusoniga Bible, ma gadaninini kega sangu jo jena mu gadji pimbu-pimbu.d (Yezaya 40:8; 1 Piere 1:24, 25) Gu dima, ma gazodidi mbi di sadishi hadu a dangu di tunda kega di dusadishi mwaniowu. (1 Bakorinto 10:11) Gu gigidi, “mambu makima m’agasoniga yandjiga tunda, a gamasoniga mumwila mu gudulonga, mumwila du kadi yi givuvu mu mbuga yi guganda mudjima kega yigulembiga go gweni gugaduga gu Masonugu.”—Baroma 15:4.
Yezu yi alongogi endji ma gahoshilanga maverse mo mena mu Masonugu ma giebreo, gashi lō a gadiyangisanga mbi mambu meni ma gakedi gigidi to lowu.—Luka 4:16-21; Bisalu 17:1-3.
a Jingogu aji lō ji gakedi mu ma maniskri ama: Codex Sinaiticus, Codex Alexandrinus, maniskri ma Vatican 1209, Bible Vulgate di latin, mbalula yi Syriaque (Philoxénienne-Héracléenne) to Peshitta di Syriaque.
b Mumbandu, ma gazwidi ma maniskri ma Bible guhida 5 000 amo ma gulendjiganga hadu mbi Nouveau Testament, to Masonugu ma gigreki ma ukristu.
c Bible lō dieni gulesa mbi, hadu’o a gudwadisanga asadi a Nzambi lō’eni guhanga yifu. Di nahosa pwelele mbi: “Lō gwena yi mudu ayo weni gonda guhanga masumu.”—1 Bantotila 8:46.
d Bible di nahosa mbi, Nzambi ma gadwadisanga jingindu ji hadu’o a gasoniganga Bible, ada lō’agalesanga ngogu yi moshi yi moshi ayo y’agasoniganga.—2 Timoteo 3:16, 17; 2 Piere 1:21.