Manoti
1. Babilone di Neni diena yigi
Pila yigi dweshiya mbi “Babilone di Neni” diena mabundu makima ma luvunu? (Kusonga 17:5) Dadila mambu ma:
Diena yi giyega mu gifudji gi kima. Bible di ba hosa mbi Babilone di Neni di bwidi hashi a wulu di “yimvuga yi hadu kega maganda.” Kega mbi ena yi “gifumu a wulu yi atodjila a manu.”—Kusonga 17:15, 18.
Lō di le kala gimvuga gi moshi gi politiki to gi mumbungu. Mumwila “atodjila a manu” kega “hadu a mumbungu” lō’agafwa dangu di gafwa Babilone di Neni.—Kusonga 18:9, 15.
Lō di gugumisanga Nzambi mu mambu ma di guhanganga. Bible di gumulenjiganga mugonusa u ndumbu mumwila di guvugananga yi maguvernema mumwila mu gusenda mbongu to mapimbu mega. (Kusonga 17:1, 2) Di gufudanga hadu a mapeyi ma kima kega di gudjisanga hadu engi.—Kusonga 18:23, 24.
Honguluga mu dilongi 13 Gamudu-pandji 6
2. Gugalombanga mbi Mesia a fe gwisa dangu diki?
Bible di gahoshidi mbi Mesia a gesa gu suga yi maposu 69. —Danga Daniele 9:25.
Maposu 69 magayanjigidi dangu diki? Mu mvula 455 gu twala yi dangu diedu (T.D.D.), dangu di gagumini Guvernere Nehemi gu Yeruzalemi mumwila mu “guyidiga kega gudungulula” mbanza.—Daniele 9:25; Nehemia 2:1, 5-8.
Maposu 69 ma gahangidi mamvula magwi? Mu maverse mega ma Bible, gilumbu gi moshi gi ba dendula mvula yimoshi. (Kutanga 14:34; Ezekiele 4:6) Hohana, posu yi moshi yi ba dendula mamvula ma nsambwadi. Maposu 69 gu ba hanga mamvula 483, gisongidila gufogula maposu 69 yi yilumbu 7 (69 x 7).
Maposu 69 ma gasugidi dangu diki? Mbi muduyanjiga gudanga mamvula 483 yanjiga mu mvula 455 gu twala yi dangu diedu, gwa duneya mu mvula 29 yi dangu diedu (D.D.).a Ayi yena gibeni mvula yi gasenjidi Yezu mbodjiga kega y’agagumini Mesia!—Luka 3:1, 2, 21, 22.
Honguluga mu dilongi 15 Gamudu-pandji 5
3. Malusansu mo ma gulombanga guhangila magila
Gwena yi malusansu mega ma gulombanga mbi, a hangidi magila ma mukashi ye beni. Ada gio—Akristu lō a gugumbulanga malusansu mega—Mu mbandu, gu’ahongulusa magila, guhwa hadu ega magila mowu to gu maswega mumwila mu gu’ahongulusa mu dangu di operasio.—Kulonga 15:23.
Gashi, Akristu a le gumbula malusansu mega mo ma gulombanga guhangila magila. Mu mbandu guhana magila mumwila mu guhangisa egzame, hémodialyse, hémodilution, récupération du sang épanché to guhangila mashini mo maguhanganga nga mudjima kega pumo mumwila mu guhidjisa magila (cœur-poumon artificiel). Kosu Mukristu a fe sola pila y’ahangila magila menji dangu di’amuhanga operasio, egzame to di’aba musasa. Kosu munganga u le hangila malusansu ma mu pila yega. Hohana, gu twala mbi Mukristu a gumbudi kosu operasio, egzame, to lusansu, a fe gamba gwishiya pimbu pila y’ahangila magila mendji. Dala miwu mi u fe gudihula:
Ebuna mbi madusa ndambu yi magila mu mwila wami kega lō ma ba hida kega mu dangu dimoshi gina? Gansansa gami mu g’apa mbuga yi gugumbula magila beni gaga nga mami kega guduna mbi a “kondji madjaga mu manu”?—Kulonga 12:23, 24.
Miyagumbula to gansansa gami ga galongama mu Bible mug’angiangisa mbi mahangila lusansu lu balomba gusenda ndambu yi magila mami, gu mavugisa (gu mabomba) yi miemu miega gudima gu mahongulusa kega mu mwila wami?
Honguluga mu dilongi 39 Gamudu-pandji 3
4. Mambu ma le hanga mbi akwelani a gabani
Bible di guhosanga mbi akwelani lō a fe gabana, kega di guhosanga pwelele mbi, mbi ma gabana, o mbadi lō ena yi swa ji gugwelana yi mudu mwega. (1 Bakorinto 7:10, 11) Gashi gwena yi mambu ma le hanga mbi akwelani a gabani.
Guduna gulungisa mu luzolu lu kima manzala ma dibuda: Yala ma ba duna gulungisa manzala ma gisuni ma dibuda, gu ba hanga mbi dibuda di kondji mbongu to madongu ma gudia.—1 Timoteo 5:8.
Gubula ngolu kwelani mwega: Gubula ngolu kwelani mwega, gu le sa lujingu to sante dienji mu gigonsa.—Bagalatia 5:19-21.
Gu sa gibeni mu gigonsa gindugu gi kwelani mwega yi Yehowa: Yala to mugonusa yo u ba ganda kwelani wendji mbuga yigusambila Yehowa to gujidjisa mashigu mendji.—Bisalu 5:29.
5. Mafedji
Akristu lō a guhanganga mafedji mo ma gukondanga gusepedisa Yehowa. Gashi, kosu Mukristu a fe hangila gasansa gendji go ga galongama mu Bible mu gudala yigi a fe hanga dangu hadu a ba hanga fedji dieni. Dadila ndambu yi mambandu ma.
Mudu mu moshi u guzodila fedji di pimbu. U le hosa gaga mbi, “Madondu.” Mbi ma nazola gwishiya mambu mengi, u le gumudendudila mumwilegi u gukondanga da fedji dieni.
Kwelani wayi yo ukonda Mbangi u Yehowa u gulendjiga mu gudia yi hadu a dibuda mu gilumbu gi fedji. Mbi gasansa gayi mu gana guhwa mbuga yi gwenda, u le lesa kwelani wayi gu twala mbi, mbi ma gahanga mambu mo ma najiya shigu ji Nzambi mu dangu di gudia, ayi lo u gamahanga.
Fumu wayi u gisalu u guhwa kado mu gilumbu gi fedji. U fe duna? U le gumbula to u le duna kado beni. Ye ma naguhwa kado mumwila u hangi fedji to gaga mumwila ma gusepelanga yi gisalu giayi gi pimbu?
Mudu mu moshi u guhwa kado mu gilumbu gi fedji. Ye u le hosa mbi: “Minagwishiya mbi lō u gudanga fedji di, gashi minazola u sendji kado di.” Mbala jega managuhwa kado mumwila ena mudjima u pimbu. Ye ma nagamba gumega lugwigilu lwayi to ma nazola gugupusa mu guda fedji dieni? Gudima di gudadila mambu ma, ayi beni u fe senda luganu mbi muwa senda to lowu. Mu maluganu makima ma dugusendanga, duguzolanga gukala yi gasansa ga pimbu kega gugandamana gwena Yehowa.—Bisalu 23:1.
Honguluga mu dilongi 44 Gamudu-pandji 1
6. Maladi ma sambugila
Mumwila mu duguzolanga hadu, du guhanganga yigesa yi ngolu mu gukonda gu’ahwa maladi ma sambugila. Hohana, mbi dwena yi maladi beni to du ba yindula mbi du le kala momu, du fe geba gibeni mumwila Bible di guhosanga mbi: “U fe zola mudu mwega nga ayi beni.”—Baroma 13:8-10.
Yigi mudu yo wena yi maladi ma sambugila a fe hanga mu gulesa mbi ma guzolanga hadu ega? Lō a fe hanga mambu ma, nga guyamba hadu ega to gu’ahwa mbodji gu miogu. Lō a fe gwifa kabu mbi apangi ega lō a nagumulendjiga gu ma nzu mowu, mumwila ma nazola gudanina mabuda mowu. Kega gutwala yi gusenda mbodjiga, a fe gwambila pangi yo u gudwadisanga gimvuga gi’ankulutu mbi u kwendji maladi ma sambugila, mumwila ankulutu a yidigi mambu mumwila mu gudanina hadu ega o a senda mbodjiga. Gu twala yi guyandjiga gudalana mumwila yi magwela, mudu yo u ba yindula mbi mbala jega ma gasendjidi maladi ma moshi ma sambugila, a fe hanga mu luzolu lu kima egzame u magila. Mbi ma hanga mambu ma, m’alesa mbi m’aguzolanga hadu ega kega “lō a gugambanga mapimbu mendji beni gashi kega mapimbu ma hadu ega.”—Bafilipi 2:4.
Honguluga mu dilongi 56 Gamudu-pandji 2
7. Pila yi guyidiga mambu ma mumbungu kega guyidiga mambu gu twala yi leta
Du le duna mavanga mu mambu ma kima ma dadila mbongu, mbi mu duhanga miganda, ada du ba hanga mambu beni yi pangi wedu Mukristu. (Yeremia 32:9-12) Madangu mega, mavanga ma le duga mu gadji di Akristu mu mambu ma dadila mbongu to mambu mega. Hohana, a fe hanga yigesa mu guyidiga mambu swalu-swalu o beni kega gusa ngemba.
Gashi pila yigi du le yidiga mambu ma neni nga, gufudjigila mudu pandji mumwila mu gubebisa lugumu lwenji to mu gumugoda sogi kega gufuda hadu mumwila mu gu’embula? (Danga Matayo 18:15-17.) Yezu u gadulesa mapila masadu ma guyidigila pandji:
Megenu guyidiga pandji gaga enu mbadi.—Dala verse 15.
Mbi lō ji bonga, lomba pangi u moshi to mbadi a gugula mu gimpeve mu gunusadisa.—Dala verse 16.
U fe gwambila ankulutu gaga, mbi lō nuguga guyidiga pandji beni.—Dala verse 17.
Mu mambu mengi, lō du fe funda pangi wedu gwena leta, mumwila gu le pusa hadu mu guguma gudadila Yehowa kega dibundu diendji mu pila yi mbi. (1 Bakorinto 6:1-8) Ada gio, mambu mega gugulombanga mbi leta buna a yidigi, mu mbandu: gudjiya makwela, gusenda swa ji gudanina ana, mbongu jo shigu ji gulombanga yala to mugonusa mu gufuda kwelani wendji mbi makwela mu mafa, guzwa amande wu asiranse, gusenda swa ji gusenda mbongu mbi gisalu gi moshi gina mu gifa to guhwa testama valere gu twala yi leta. Mbi Mukristu maya gu twala yi leta mu guyidiga mambu ma mu ngemba, lō ajiya shigu ji Bible.
Mbi gima gi moshi gi mbi gibeni mu gihangamana—mu mbandu gubidjisa mudu mu gingolu-ngolu, gubomba mwila yi mwana galengi, gubula mudu mwega ngolu gibeni, gwimbula mbongu jingi to gima gi funu yingi to kega gujiya mudu—mbi Mukristu ma funda mambu ma gwena leta, lō ajiya shigu ji Bible.
a Yandjiga mu mvula 455 T.D.D. ti mu mvula 1 T.D.D., mamvula mena 454. Yandjiga mu mvula 1 T.D.D. tii mu mvula 1 D.D., mvula yena yimoshi (mvula zero lō yigukalanga). Kega yandjiga mu mvula 1 D.D. tii mu mvula 29 D.D., mamvula mena 28. Mbi mudusenda mamvula 454 kega mu dulunda mvula yimoshi kega mamvula 28, gwa hana mamvula 483.