EKLEZIAST*
1 Sa se bann parol sa kikenn ki rasanble la,* garson David, lerwa dan Zerizalem.
3 Ki enn dimounn gagne pou tou sa travay dir ki li fer la
Kan li rinte anba soley?*
6 Divan al dan Lesid ek fer letour pou al dan Lenor;
Li kontign tourn an-ron; divan-la kontign fer so bann letour.
7 Tou bann larivier* desann dan lamer, ek pourtan lamer pa ranpli.
Bann larivier retourn dan plas kot zot ti koumans koule pou ki zot rekoumans koule ankor.
8 Tou bann kitsoz fatigan;
Personn pa kapav mem dekrir tou sa bann kitsoz-la.
Lizie pa satisfe ar seki li trouve;
Ek zorey pa satisfe ar seki li tande.
9 Seki’nn arive, samem pou re-arive,
Ek seki’nn fer, samem pou refer ankor;
Pena nanye nouvo anba soley.
10 Eski ena enn kitsoz lor ki enn kikenn kapav dir, “Get sa—li nouvo”?
Sa ti deza existe depi bien lontan;
Sa ti deza existe avan nou lepok.
11 Personn pa rapel bann dimounn lontan;
Personn pa pou rapel bann dimounn ki pou vini apre;
Ni mem bann ki pou vini bien apre zot, pa pou rapel zot.
12 Mwa, sa kikenn ki rasanble la, mo ti lerwa lor Izrael dan Zerizalem. 13 Mo’nn fer boukou zefor pou etidie ek explor avek sazes tou seki’nn fer anba lesiel—travay mizerab ki Bondie inn donn garson bann zom pou ki zot touletan res okipe.
14 Mo’nn trouv tou bann travay ki ti fer anba soley,
Ek gete! Tou kitsoz ti initil, parey kouma galoup deryer divan.
15 Pa kapav redres seki traver,
Ek pa kapav kont seki manke.
16 Lerla, dan mo leker mo ti dir: “Gete! Mo’nn gagn enn gran sazes, plis ki ninport kisann-la ki ti la avan mwa dan Zerizalem, ek mo leker inn vinn vremem saz ek inn gagn enn kantite konesans.” 17 Mo’nn fer boukou zefor pou konn lasazes, pou konn lafoli,* ek pou konn seki bet, ek sa osi se koumadir galoup deryer divan.
18 Parski enn kantite sazes amenn enn kantite sagrin,
Donk ninport kisann-la ki ogmant so konesans pou ogmant so lapenn.
2 Lerla mo ti dir dan mo leker: “Ale, les mo esey bann kitsoz ki fer mwa plezir* ek gete ki ena debon ladan.” Me gete! sa osi ti initil.
2 Konsernan riye mo ti dir, “Se enn foli!”
Ek konsernan plezir,* “Ki serti?”
3 Mo ti desid pou dekouver plezir ki gagne kan bwar divin, ek anmemtan mo ti gard mo sazes; mo ti mem fer bann kitsoz bet pou kone ki pli bon kitsoz ki bann imin kapav fer pandan sa bann tigit zour ki zot viv lor later la. 4 Mo’nn lans mwa dan bann gran proze. Mo’nn konstrir bann lakaz pou momem; mo’nn plant bann karo rezin pou momem. 5 Mo ti fer bann zardin ek bann park pou momem, ek mo ti plant tou sort kalite pie frwi. 6 Mo ti fer pou momem bann basin pou aroz enn lafore kot bann pie pe grandi. 7 Mo ti gagn bann servant ek bann serviter, ek mo ti ena bann serviter ki’nn ne dan mo lakaz. Mo ti gagn boukou zanimo—boukou bef ek vas, ek boukou mouton ek kabri—plis ki ninport kisann-la ki ti viv avan mwa dan Zerizalem. 8 Mo ti ramas enn kantite larzan ek lor pou momem, trezor* bann lerwa ek bann provins. Mo ti rasanble bann santer ek bann santez pou momem, ek osi seki fer garson bann zom vremem plezir—enn madam, wi, boukou madam. 9 Alor mo ti vinn enn dimounn inportan ek mo ti depas tou bann dimounn ki ti la avan mwa dan Zerizalem. Ek mo ti ankor ena mo sazes.
10 Mo pa ti priv mwa de tou seki mo ti anvi.* Mo pa ti anpes mo leker profit tou kalite plezir,* parski mo leker ti zwaye akoz tou travay dir ki mo’nn fer, ek sa ti mo rekonpans* pou tou travay dir ki mo’nn fer. 11 Me kan mo ti reflesi lor tou travay ki mo lame ti’nn fer ek lor tou travay dir ki mo ti’nn rinte pou akonpli, mo ti realize ki tou kitsoz ti initil, parey kouma galoup deryer divan; pa ti ena nanye ki ti vremem ena valer* anba soley.
12 Lerla mo ti desid pou reflesi lor lasazes, lor lafoli ek lor seki bet. (Parski ki enn zom ki vinn apre enn lerwa kapav fer? Li kapav fer zis seki’nn deza fer.) 13 Ek mo ti trouve ki lasazes ena enn lavantaz lor seki bet, parey kouma lalimier ena enn lavantaz lor nwarte.
14 Enn dimounn saz ena so lizie dan so latet;* me enn dimounn bet marse dan nwarte. Mo’nn osi realize ki toule-de pou fini parey. 15 Lerla mo ti dir dan mo leker: “Seki ariv enn dimounn bet pou ariv mwa osi.” Alor, ki mo’nn gagne kan mo’nn vinn saz plis ki bizin? Lerla mo ti dir dan mo leker: “Sa osi initil.” 16 Parski pa pou rapel enn dimounn saz ni enn dimounn bet. Avek letan, pou bliye tou dimounn. Ek kouma enn dimounn saz pou mor? Parey kouma seki bet la.
17 Alor mo ti koumans ayir lavi, parski tou kitsoz ki fer anba soley ti paret fatigan pou mwa, parski tou kitsoz ti initil, parey kouma galoup deryer divan. 18 Mo ti koumans ena laenn pou tou bann kitsoz pou ki mo ti’nn travay bien dir anba soley, parski mo bizin les sa pou dimounn ki vinn apre mwa. 19 Ek ki kone si sa dimounn-la pou saz ouswa bet? Pourtan li pou pran kontrol lor tou bann kitsoz ki mo’nn gagne gras-a mo gran sazes ek bann gran zefor ki mo’nn fer anba soley. Sa osi initil. 20 Alor mo ti koumans resanti enn dezespwar dan mo leker akoz tou travay dir ki mo ti’nn rinte pou fer anba soley. 21 Parski enn zom kapav servi sazes, konesans, ek kapasite pou travay dir, me li pou bizin donn so par* enn zom ki pa’nn travay pou gagn sa. Sa osi initil ek li enn gran trazedi.*
22 Ki enn zom vremem gagne pou tou travay dir ki li fer ek pou tou lanbision ki pous li* pou travay dir anba soley? 23 Parski pandan toutlong so lavi, so travay amenn soufrans ek sagrin, ek mem aswar so leker pa gagn repo. Sa osi initil.
24 Pena nanye ki pli bon pou enn zom ki li manze, bwar ek gagn lazwa ar travay dir ki li’nn fer. Mo’nn realize ki sa osi sorti dan lame vre Bondie, 25 parski kisann-la gagn pli bon manze ek pli bon bwar ki mwa?
26 Sa zom ki fer Bondie plezir la, Bondie donn li sazes, konesans ek lazwa, me sa zom ki fer pese la, Bondie donn li sa travay pou zis ramas ek rasanble bann kitsoz pou donn sa dimounn ki fer plezir vre Bondie la. Sa osi initil parey kouma galoup deryer divan.
3 Pou tou kitsoz ena enn moman fixe,
Enn moman pou tou aktivite anba lesiel:
2 Enn moman pou ne ek enn moman pou mor;
Enn moman pou plante ek enn moman pou derasinn seki’nn plante;
3 Enn moman pou touye ek enn moman pou geri;
Enn moman pou kraze ek enn moman pou ranze;
4 Enn moman pou plore ek enn moman pou riye;
Enn moman pou plengne ek enn moman pou danse;*
5 Enn moman pou zet ros ek enn moman pou ramas ros;
Enn moman pou maye ek enn moman pou aret maye;
6 Enn moman pou rode ek enn moman pou aksepte ki enn kitsoz inn perdi;
Enn moman pou garde ek enn moman pou zete;
7 Enn moman pou desire ek enn moman pou koud;
Enn moman pou res trankil ek enn moman pou koze;
8 Enn moman pou kontan ek enn moman pou deteste;
Enn moman pou lager ek enn moman pou lape.
9 Ki enn travayer gagne pou tou so bann zefor? 10 Mo’nn trouv travay ki Bondie inn donn garson bann zom pou ki zot res okipe. 11 Li’nn fer tou kitsoz zoli* dan bon moman. Li’nn mem met leternite dan zot leker; pourtan bann imin zame pa pou dekouver travay ki vre Bondie inn fer depi koumansman ziska lafin.
12 Mo’nn realize ki pena nanye pli bon pou zot ki zot dan lazwa ek ki zot fer seki bon pandan zot lavi, 13 ek osi ki tou dimounn bizin manze, bwar ek gagn lazwa pou tou travay dir ki li fer. Sa se kado Bondie.
14 Mo’nn konpran ki tou seki vre Bondie fer pou reste pou touletan. Pena nanye pou azoute ladan ek pena nanye pou tire ladan. Vre Bondie inn fer sa dan sa fason-la pou ki bann dimounn ena enn gran respe pou li.
15 Seki arive inn deza arive, ek seki pou arive inn deza arive; me vre Bondie rod seki bann dimounn inn rode.*
16 Mo’nn trouv sa osi anba soley: Dan plas lazistis, ti ena seki move ek dan plas ladrwatir, ti ena seki move. 17 Alor mo ti dir dan mo leker: “Vre Bondie pou ziz bann dimounn drwat ek bann dimounn move toule-de, parski ena enn moman pou tou aktivite ek tou aksion.”
18 Konsernan garson bann zom, mo ti osi dir dan mo leker ki vre Bondie pou teste zot ek pou montre zot ki zot kouma bann zanimo, 19 parski ena enn lafin pou bann imin ek enn lafin pou bann zanimo; zot tou fini parey. Parey kouma enn mor, lot-la la osi mor; ek zot tou ena mem lafors lavi.* Alor bann zom pa pli siperyer ki bann zanimo, parski tou kitsoz initil. 20 Zot tou al mem plas. Zot tou sorti dan lapousier, ek zot tou retourn dan lapousier. 21 Kisann-la ki vremem kone si lafors lavi* bann dimounn mont lao, ek si lafors lavi bann zanimo desann dan later? 22 Ek mo ti trouve ki pena nanye pli bon pou enn zom ki li gagn lazwa dan so travay, parski se samem so rekonpans;* parski kisann-la kapav fer li trouve seki pou arive apre ki li’nn ale?
4 Ankor enn fwa mo ti desid pou reflesi lor tou bann move tretman ki arive anba soley. Mo ti trouv larm bann ki pe pas mizer, ek pa ti ena personn pou konsol zot. Ek bann ki ti pe fer dominer ar zot ti ena pouvwar, ek pa ti ena personn pou konsol zot. 2 Ek mo ti felisit bann mor ki ti’nn fini mor olie bann vivan ki ankor vivan. 3 Ek konpare ar sa de-la, vomie enn kikenn ki pa ankor ne, ki pa’nn trouv bann move kitsoz ki pe arive anba soley.
4 Ek mo’nn trouve ki kantite zefor* ek bon travay bann dimounn kapav fer kan ena konpetision ant zot; sa osi li initil, parey kouma galoup deryer divan.
5 Enn dimounn bet krwaz so lebra pandan ki so laser deperi.*
6 Vomie enn pwanie repo ki de pwanie travay dir ek galoup deryer divan.
7 Mo ti desid pou reflesi lor enn lot kitsoz ki initil anba soley. 8 Ena enn zom ki tousel, ki pena okenn kamarad; li pena ni garson ni frer, pourtan li kontign travay dir. So lizie zame pa satisfe ar so bann rises. Me eski li demann limem, ‘Pou kisann-la mo pe travay dir ek priv mwa bann bon kitsoz’? Sa osi initil ek se enn travay ki amenn soufrans.
9 De pli bon ki enn parski zot gagn enn zoli rekonpans* pou travay dir ki zot fer. 10 Parski si enn tonbe, lot-la kapav relev li. Me ki pou ariv sa kikenn ki tonbe la ek ki pena personn pou relev li?
11 Anplis si de dormi ansam, zot pou sof zot kamarad, me kouma enn kikenn ki tousel kapav sof limem? 12 Ek enn dimounn kapav pli for ki enn lot dimounn ki tousel, me de dimounn ansam kapav reziste kont li. Ek pa kapav kas enn lakord trwa brin* vit.*
13 Vomie enn zanfan pov me saz, ki enn lerwa ki vie me ki bet ek ki nepli ena ase bon sans pou ekout enn lavertisman. 14 Parski li’nn* sorti dan prizon pou vinn lerwa, mem si se anba regn sa lerwa-la ki li’nn ne pov. 15 Mo ti obzerv tou bann ki vivan, ki marse partou anba soley, ek osi kouma sa pase pou sa zenn ki regne dan plas enn lot la. 16 Mem si ena boukou dimounn dan so kote, bann ki pou vini apre pa pou satisfe avek li. Sa osi initil, parey kouma galoup deryer divan.
5 Vey to bann pa kan to al dan lakaz vre Bondie; li pli bon ki to al pre pou ekoute ki to donn enn sakrifis kouma bann dimounn bet fer, parski zot pa rann zot kont ki seki zot pe fer pa bon.
2 Pa prese pou koze, ni les seki ena dan to leker sorti devan vre Bondie san reflesi, parski vre Bondie li dan lesiel, me twa to lor later. Akoz sa fode pa to koz boukou. 3 Parski kan enn kikenn ena tro boukou kitsoz pou fer,* sa fer li koumans reve ek bann parol enn dimounn bet sorti kan li koz tro boukou. 4 Kan to fer enn promes ar Bondie, pa tarde pou akonpli li, parski li pa kontan bann dimounn bet. Seki to promet, fer li. 5 Vomie to pa fer okenn promes, ki to fer enn promes ek ki to pa tini li. 6 Pa les to labous fer twa* fer pese, ek pa dir devan sa anz-la* ki sa ti enn erer. Kifer to bizin fer vre Bondie ankoler akoz seki to’nn dir, ek ki lerla li bizin detrir travay to lame? 7 Alor parey kouma kan enn kikenn ena boukou kitsoz pou fer, sa fer li reve, parey osi, kan enn kikenn koz tro boukou, so bann parol initil. Me ena enn gran respe pou vre Bondie.
8 Si to trouve ki pe fer dominer ar bann pov ek ki pa pe respekte lazistis ek ladrwatir dan to distrikt, fode pa ki sa etonn twa. Parski sa fonksioner ki ena enn gran lotorite la, ena enn kikenn ki pli lao ki li, ki pe get seki li pe fer, ek ena lezot ki pli lao ki sa de-la ankor.
9 Anplis profi ki gagne gras-a later, divize parmi zot tou; mem lerwa nouri li gras-a seki gagne dan karo.
10 Enn kikenn ki kontan larzan zame pou satisfe avek larzan, ni enn kikenn ki kontan larises pou satisfe avek so lapey. Sa osi initil.
11 Kan bann bon kitsoz vinn pli boukou, bann ki servi sa bann kitsoz-la vinn pli boukou. Ek ki lavantaz proprieter-la ena apart get sa bann kitsoz-la avek so lizie?
12 Enn dimounn ki servi, li dormi bien, ki li manz tigit ouswa boukou, me labondans bann rises ki enn dimounn ris ena, pa permet li dormi.
13 Ena enn gran trazedi* ki mo’nn trouve anba soley: Bann rises ki enn proprieter inn ramase vinn so prop maler. 14 Sa bann rises-la inn perdi akoz enn proze* ki’nn mal pase, ek zour ki li vinn papa enn garson, li nepli ena nanye.
15 Parey kouma enn kikenn inn sorti touni dan vant so mama, li pou ale parey kouma li ti vini. Ek malgre tou travay dir ki li’nn fer, li pa pou kapav amenn nanye avek li.
16 Sa osi li enn gran trazedi:* Parey kouma li’nn vini, koumsa mem li pou ale; ek ki lavantaz ena pou enn kikenn ki kontign travay dir pou divan? 17 Anplis, sak zour li manze dan nwarte, avek boukou sagrin, maladi ek koler.
18 Ala seki mo’nn trouv bon ek apropriye: ki enn dimounn manze, bwar ek gagn lazwa pou tou travay dir ki li rinte pou fer anba soley pandan sa tigit zour ki vre Bondie inn donn li pou viv la, parski se samem so rekonpans.* 19 Ek osi, kan vre Bondie donn enn zom bann rises ek bann dibien avek posibilite pou profit zot, li bizin pran so rekonpans* ek gagn lazwa pou travay dir ki li’nn fer. Sa se kado Bondie. 20 Vremem, li pa pou mem trouv* bann zour so lavi pase, parski vre Bondie fer li res okipe avek lazwa dan so leker.
6 Ena enn lot trazedi* ki mo’nn trouve anba soley, ek se enn kitsoz ki souvan ariv bann zom: 2 Vre Bondie donn enn zom bann rises ek dibien ek laglwar pou ki li pa mank nanye seki li anvi; pourtan vre Bondie pa permet li profit tousala, me se enn etranze ki profit tousala. Sa li initil ek se enn gran soufrans. 3 Si enn zom vinn papa 100 fwa ek viv pou boukou lane ek vinn vie, selman li pa profit bann bon kitsoz ki li’nn gagne avan ki li al dan tom,* mo bizin dir ki enn zanfan mor-ne pli bon ki li. 4 Parski se dan vid ki sa zanfan-la inn vini ek se dan nwarte ki li’nn ale, ek so nom inn antere dan nwarte. 5 Mem si zame li pa’nn trouv soley ouswa pa’nn konn nanye, li touzour pli bon* ki zom-la. 6 Ki serti viv de fwa 1,000 an me pa konn lazwa? Eski tou dimounn pa al dan mem plas?
7 Tou travay dir ki enn zom fer se pou ranpli so labous; me so vant zame pa plin.* 8 Parski ki lavantaz enn dimounn saz ena lor enn dimounn bet, ouswa ki sa servi pou enn dimounn pov ki li kone kouma pou sirviv?* 9 Vomie profit seki lizie trouve dan plas galoup deryer bann dezir. Sa osi li initil, parey kouma galoup deryer divan.
10 Tou seki existe deza ena enn nom, ek nou kone ki enn zom ete; ek li pa kapav diskit* avek sa kikenn ki pli for ki li la. 11 Plis ena parol,* plis li initil; ek ki bienfe sa amene pou enn zom? 12 Kisann-la kone ki pli bon kitsoz ki enn zom kapav fer dan lavi, pandan sa tigit zour ki li ena pou viv dan so lavi initil ki pase kouma enn lonbraz la? Parski kisann-la kapav dir enn zom ki pou arive anba soley apre ki li’nn ale?
7 Enn bon repitasion* pli bon ki enn bon delwil, ek zour lamor pli bon ki zour nesans. 2 Vomie al dan lakaz kot ena dey ki al dan lakaz kot ena fet, parski se samem lafin tou bann zom, ek bann ki vivan bizin pran sa aker. 3 Vomie sagrin ki riye, parski se kan enn dimounn so figir tris ki sa fer so leker vinn pli bon. 4 Leker enn dimounn saz li dan lakaz kot ena dey, me leker enn dimounn bet li dan lakaz kot ena lazwa.*
5 Vomie ekout repros enn dimounn saz ki ekout sante bann dimounn bet. 6 Parski riye enn dimounn bet li parey kouma tapaz ki bann pikan fer kan zot brile anba enn marmit; ek sa osi li initil. 7 Me kan enn dimounn saz anba presion, sa kapav fer li vinn fou, ek enn brayb koronp leker.
8 Vomie lafin enn kitsoz ki so koumansman. Vomie ena pasians ki ena enn leta-d-espri orgeye. 9 Pa ofanse vit,* parski se leker enn dimounn bet ki ofanse.*
10 Pa dir, “Kifer lepok lontan ti pli bon ki zordi?” parski se pa sazes ki pe pous twa pou demann sa.
11 Sazes ansam avek enn leritaz li enn bon kitsoz ek li enn lavantaz pou bann ki trouv lalimier lizour.* 12 Parski sazes li enn proteksion parey kouma larzan li enn proteksion, me ala lavantaz ki konesans ena: Sazes prezerv lavi so proprieter.
13 Examinn travay vre Bondie, parski kisann-la kapav redres seki limem li’nn fer traver? 14 Kan to pas enn bon lazourne, twa osi reflet sa bonte-la, me kan to pe pas enn move lazourne,* mazine ki se Bondie ki’nn fer toule-de, pou ki bann zom pa kapav kone vremem* ki pou ariv zot dan lavenir.
15 Toutlong mo lavi initil, mo’nn trouv tou kitsoz—depi enn dimounn ki drwat ki mor dan so lazistis ziska enn dimounn ki move ki viv lontan malgre ki li move.
16 Pa vinn drwat plis ki bizin, ni montre twa saz plis ki bizin. Kifer to bizin amenn larwinn lor tomem? 17 Pa vinn move plis ki bizin, ouswa bet. Kifer to bizin mor avan to ler? 18 Li pli bon ki to ekout premie lavertisman-la san ki to bliye deziem-la; parski enn kikenn ki ena enn gran respe pou Bondie pou ekout toule-de.
19 Sazes fer enn zom saz vinn pli pwisan ki dis zom for dan enn lavil. 20 Parski pena okenn zom drwat lor later ki touletan fer seki bon ek zame fer pese.
21 Ek osi, pa pran aker tou bann parol ki bann dimounn dir; sinon to kapav tann to serviter pe modi twa;* 22 parski to bien kone ki dan to leker, twa osi, boukou fwa to’nn modi lezot.
23 Mo ti examinn tousala avek sazes, ek mo ti dir: “Mo pou vinn saz.” Me mo pa’nn kapav fer li. 24 Seki’nn arive li difisil pou konpran ek li vremem bien profon. Kisann-la kapav konpran sa? 25 Mo’nn diriz mo leker pou kone, pou dekouver, ek pou rod sazes ek pou konn rezon ki ena deryer bann kitsoz, ek pou konpran move konportman bann dimounn bet ek konportman bet bann dimounn ki azir kouma fou. 26 Lerla mo ti dekouver sa: Seki pli amer ki lamor se enn fam ki parey kouma file enn saser, ki so leker parey kouma bann file lapes,* ek ki so lame parey kouma bann lasenn enn prizonie. Sa kikenn ki fer vre Bondie plezir la pou sape dan so lame, me sa kikenn ki fer pese la pou vinn so prizonie.
27 Sa kikenn ki rasanble la dir: “Gete, ala seki mo’nn dekouver. Mo’nn examinn enn kitsoz apre lot pou tir mo konklizion, 28 me seki mo ti pe kontign rode mo pa’nn trouve. Lor 1,000 dimounn mo’nn trouv enn zom drwat, me parmi zot mo pa’nn trouv enn fam drwat. 29 Se zis sa ki mo’nn dekouver: Vre Bondie inn fer bann dimounn drwat, me se zot ki’nn rod fer tou kalite manigans.”
8 Kisann-la ki parey kouma sa zom saz la? Kisann-la ki konn solision pou enn problem?* Sazes enn zom ekler so figir ek adousi so figir ki sever.
2 Mo dir: “Obeir bann lord lerwa par respe pou serman ki to’nn fer Bondie. 3 Pa prese pou sorti devan li. Pa pran parti pou enn kitsoz ki move; parski li kapav fer tou seki li anvi, 4 parski seki lerwa dir, samem; kisann-la kapav dir li, ‘Ki to pe fer?’”
5 Sa kikenn ki obeir lord la pa pou soufer, ek enn leker saz pou konn bon moman ek bon fason pou azir.* 6 Pou tou sitiasion ena enn moman ek enn fason azir,* parski bann imin gagn enn kantite problem. 7 Parski personn pa kone ki pou arive, kisann-la kapav dir li kouma sa pou arive?
8 Parey kouma okenn zom pena pouvwar lor lafors lavi* ouswa pa kapav anpes lafors lavi ale, parey personn pena pouvwar lor zour lamor. Parey kouma personn pa gagn permision pou kit enn lager, bann ki fer bann move kitsoz pa pou kapav sape devan bann konsekans.*
9 Mo’nn trouv tousala ek mo’nn fer boukou zefor pou examinn tou travay ki ti’nn fer anba soley, pandan tou sa letan ki zom inn dominn zom pou fer li ditor.* 10 Ek mo ti trouve ki ti anter bann move, bann ki ti abitie rantre ek sorti dan plas ki sin, me bien vit ti’nn bliye zot dan lavil kot zot ti abitie azir dan sa fason-la. Sa osi initil.
11 Parski pa’nn aplik enn zizman vit kont enn move aksion, leker bann zom inn vinn plis determine pou fer lemal. 12 Mem si enn kikenn ki fer pese kapav fer bann move kitsoz 100 fwa ek kontign viv pandan lontan, kanmem sa mo realize ki sa pou fini bien pou bann ki ena enn gran respe pou vre Bondie, parski zot ena enn gran respe pou li. 13 Me sa pa pou fini bien pou sa kikenn ki move la, ek so lavi ki parey kouma enn lonbraz, pa pou vinn pli long, parski li pena enn gran respe pou Bondie.
14 Ena enn kitsoz initil* ki arive lor later: Ena bann dimounn drwat me tret zot koumadir zot inn mal azir, ek ena bann move dimounn me tret zot koumadir zot inn azir dan enn fason drwat. Mo dir ki sa osi initil.
15 Alor mo ti ankouraz bann dimounn pou ki zot dan lazwa parski pena nanye ki pli bon pou enn zom anba soley ki li manze, bwar, ek gagn lazwa; li bizin fer tou sa bann kitsoz-la amezir ki li travay dir pandan tou bann zour so lavi, ki vre Bondie inn donn li anba soley.
16 Mo’nn fer boukou zefor pou gagn lasazes ek pou trouv tou bann aktivite* ki ti pe fer lor later, ziska mem pa dormi lizour ek lanwit.* 17 Lerla mo ti examinn tou bann travay vre Bondie, ek mo ti realize ki bann imin pa kapav konpran seki arive anba soley. Ninport ki kantite bann zom seye, zot pa kapav konpran sa. Mem si zot dir ki zot ase saz pou kone, zot pa kapav vremem konpran sa.
9 Alor mo ti pran tousala aker ek ti tir sa konklizion-la: Dimounn ki drwat ek dimounn ki saz, ek osi zot travay, zot dan lame vre Bondie. Bann zom pa konn tou lamour ek laenn ki ti manifeste avan zot. 2 Zot tou fini parey, dimounn ki drwat ek dimounn ki move, dimounn ki bon ek dimounn ki pir ek dimounn ki inpir, bann ki fer bann sakrifis ek bann ki pa fer bann sakrifis. Sa dimounn ki bon la li parey kouma sa dimounn ki fer pese la; sa dimounn ki fer enn serman la li parey kouma sa dimounn ki fer atansion avan li fer enn serman. 3 Sa se enn kitsoz bien tris ki arive anba soley: Parski tou dimounn fini parey, leker bann imin osi ranpli avek seki move; ek ena lafoli dan zot leker pandan zot lavi, ek apre sa zot mor!*
4 Ena lespwar pou sa kikenn ki parmi bann vivan la, parski vomie enn lisien vivan ki enn lion mor. 5 Parski bann vivan kone* ki zot pou mor, me bann mor pa konn nanye ditou, ek zot nepli ena okenn rekonpans,* parski bann dimounn nepli rapel zot. 6 Ek osi zot lamour, zot laenn ek zot zalouzi inn fini disparet, ek zot nepli ena okenn par dan seki pe fer anba soley.
7 Ale, manz to manze avek lazwa, ek bwar to divin avek enn leker kontan, parski vre Bondie deza satisfe ar seki to’nn fer. 8 Ki to bann linz touletan blan,* ek pa bliye pou met delwil lor to latet. 9 Profit lavi avek to madam ki to bien kontan pandan tou bann zour to lavi initil, ki Li’nn donn twa anba soley, pandan tou bann zour to lavi ki initil, parski se samem to par dan lavi ek dan to travay dir ki to rinte pou fer anba soley. 10 Tou travay ki to lame kapav fer, fer li avek tou to lafors, parski pena ni travay, ni plan, ni konesans ouswa sazes dan Tom,* kot to pe ale.
11 Mo’nn trouv enn lot kitsoz ankor anba soley: Bann ki rapid pa touletan gagn lekours, bann ki for pa touletan gagn lager, bann ki saz pa touletan ena manze, bann ki intelizan pa touletan ena bann rises, bann ki ena konesans pa touletan reisi, parski bann moman difisil ek bann sitiasion ki personn pa atann* ariv zot tou. 12 Parski enn zom pa kone kan so ler arive. Parey kouma may bann pwason dan enn file ki kriel ek atrap bann zwazo dan enn piez, koumsa mem garson bann zom rant dan piez kan enn maler* tom lor zot enn kout koumsa.
13 Mo ti osi trouv sa konsernan sazes anba soley—ek sa ti inpresionn mwa: 14 Ti ena enn ti lavil kot enn tigit zom ti reste ek enn lerwa pwisan ti vini pou atak li, ti anserkle li ek ti aranz bann gran baraz otour li. 15 Dan sa lavil-la ti ena enn zom ki pov me ki saz, ek li ti sap lavil-la gras-a so sazes. Me personn pa ti rapel sa zom pov la. 16 Ek mo ti dir momem: ‘Sazes pli bon ki lafors; pourtan bann dimounn mepriz sazes enn zom pov ek pa pran kont so bann parol.’
17 Vomie ekout bann parol kalm enn dimounn saz, ki ekout bann kriye enn dimounn ki pe dirize parmi bann bet.
18 Sazes pli bon ki bann zarm lager, me zis enn sel kikenn ki fer pese kapav detrir bokou bon kitsoz.
10 Parey kouma bann mous mor fer enn delwil ki’nn bien prepare santi pi ek kime, enn ti kitsoz bet kapav fer ki sazes ek laglwar enn dimounn perdi so valer.
2 Leker enn dimounn saz amenn li dan bon direksion,* me leker enn dimounn bet amenn li dan move direksion.* 3 Lor ninport ki sime ki enn dimounn bet marse, li pa azir avek bon sans, ek li fer tou dimounn kone ki li bet.
4 Si koler* enn dirizan eklate kont twa, pa kit to plas, parski enn leta-d-espri kalm apez bann gran pese.
5 Ena enn kitsoz bien tris ki mo’nn trouve anba soley, sa erer ki bann ki ena lotorite abitie fer la: 6 Bann ki bet gagn enn kantite gran pozision, me bann ki ris* res dan bann pozision ki pli ba.
7 Mo’nn trouv bann serviter lor bann seval me bann prins pe marse apie kouma bann serviter.
8 Enn kikenn ki fouy enn trou kapav tom ladan; ek enn kikenn ki kas enn miray ros kapav gagn morde avek enn serpan.
9 Enn kikenn ki fouye pou tir bann ros kapav gagn dimal, ek enn kikenn ki fann bann bout dibwa kapav met limem an-danze.*
10 Si enn zouti feray pa koupe ek ki enn dimounn pa fit li, dimounn-la pou bizin fer plis zefor. Me sazes fer enn dimounn reisi tou seki li fer.
11 Si enn serpan morde avan ki reisi ena enn lanpriz lor li, bann kapasite sa dimounn ki ena enn lanpriz lor li* la pa servi nanye.
12 Bann parol ki sorti dan labous enn dimounn saz amenn faver, me lalev enn dimounn bet amenn so prop larwinn. 13 Bann premie parol ki sorti dan so labous zot bet, ek so bann dernie parol zot enn foli katastrofik. 14 Me dimounn bet-la kontign koze.
Enn zom pa kone ki pou arive; kisann-la kapav dir li seki pou arive apre li?
15 Travay dir enn dimounn bet fer li fatige, parski li pa mem kone kouma pou trouv so sime pou al dan lavil.
16 Li pou enn kitsoz terib pou enn pei si so lerwa li enn zenn garson ek si bann prins koumans zot fet depi gramatin! 17 Li enn kitsoz zwaye pou sa pei-la si so lerwa li enn garson ki sorti dan bann gran fami ek si bann prins manze dan bon moman pou gagn lafors, ek pa pou bwar ziska sou!
18 Akoz enn extra gran pares, bann bim an dibwa ki tini enn twa lakaz tonbe, ek akoz bann lame ki pa fer nanye, lakaz-la koule.
19 Dipin* fer bann dimounn zwaye, ek divin fer lavi vinn pli zoli; me larzan fer bann dimounn gagn tou seki zot bizin.
20 Mem dan to bann panse,* pa modi lerwa, ek dan to lasam, pa modi sa dimounn ki ris-la; parski enn zwazo* kapav transmet son-la* ouswa enn kreatir ki ena lezel kapav repet seki’nn dir.
11 Zet* to dipin lor delo, parski apre boukou zour to pou retrouv li ankor. 2 Donn set ouswa mem wit dimounn enn par, parski to pa kone ki maler* pou arive lor later.
3 Si bann niaz ranpli ar delo, zot pou fer lapli tonbe lor later; ek si enn pie tonbe dan Lesid ouswa dan Lenor, plas kot sa pie-la inn tonbe, se lamem ki li pou reste.
4 Enn dimounn ki obzerv divan pa pou seme, ek enn dimounn ki get bann niaz pa pou rekolte.
5 Parey kouma to pa kone kouma lafors lavi* azir dan bann lezo enn ti-baba ki dan vant so mama,* to pa konn travay vre Bondie ki fer tou kitsoz.
6 Sem to bann lagrin dan gramatin ek pa les to lame repoze ziska aswar; parski to pa kone lekel ki pou pouse, swa sann-la swa lot-la, ouswa toule-de.
7 Lalimier li dou, ek li bon ki lizie trouv soley. 8 Parski si enn zom viv bokou lane, ki li profit tou sa bann lane-la. Me li bizin rapel ki kapav ena bokou zour som; tou seki pou arive, li initil.
9 Ena lazwa zenom, tanki to zenn, ek ki to leker dan lazwa pandan bann zour to zenes. Mars dan sime ki to leker montre twa ek al kot to lizie amenn twa; me rapel ki vre Bondie pou ziz twa* pou tou sa bann kitsoz-la. 10 Alor tir dan to leker bann kitsoz ki kree bann problem ek res lwin ar bann kitsoz ki kapav fer to lekor* ditor, parski zenes ek moman kot enn kikenn ena pli boukou lafors dan so lavi, zot initil.
12 Alor, rapel to Gran Kreater pandan to zenes avan ki bann zour difisil* vini ek ki bann lane kot to pou dir, ‘Mo nepli ena gou pou viv’ arive; 2 avan ki soley, lalimier, lalinn ek bann zetwal vinn som, ek ki bann niaz retourne apre* lapli; 3 zour ki bann gardien* lakaz pou tranble, ki bann zom for pou kourbe, ki bann madam pou aret kraz lagrin parski zot inn vinn tigit, ek ki bann fam ki get par lafnet trouve ki fer nwar; 4 kan bann laport ki tom lor lari inn ferme, kan tapaz moulin diminie, kan enn dimounn leve akoz sante enn zwazo, ek kan tou bann tifi ki sante komans vinn feb. 5 Ek osi, dimounn-la gagn per oter, ek ena bann kitsoz ki fer bien per lor sime. Ek pie zamann fleri, ek sotrel trenn so lekor, ek frwi kap* eklate, parski zom-la pe marse pou al dan lakaz kot li pou reste pandan lontan ek bann ki an-dey pe mars-marse lor sime; 6 rapel li avan ki tir lakord an-arzan, ki bol an-or kraze, ki resipian ki kot lasours kase, ek avan ki larou ki servi pou tir delo dan sitern kase. 7 Apre sa, lapousier retourn dan later, kot li ti ete avan, ek lafors lavi* retourn kot vre Bondie ki ti donn sa.
8 Sa kikenn ki rasanble la dir: “Li vremem initil!* Tou kitsoz initil.”
9 Sa kikenn ki rasanble la pa’nn zis vinn saz me li ti kontign ansegn bann dimounn seki li ti kone, ek li ti reflesi ek fer bann resers profon pou regroup ansam* bokou proverb. 10 Sa kikenn ki rasanble la ti fer zefor pou rod bann parol ki zoli pou tande, ek pou ekrir bann parol laverite ki exakt.
11 Bann parol enn dimounn saz zot parey kouma bann baton pwint,* ek bann parol ki zot inn met ansam zot kouma bann koulou ki’nn bien anfonse; zot sorti kot enn sel berze. 12 Mo garson, apart tou sa bann kitsoz-la, mo averti twa: Fer bokou liv se enn travay ki zame pa fini, ek li fatigan pou fer sa parski sa demann bokou linvestisman.
13 Apre ki’nn tann tousala, ala konklizion tou sa bann kitsoz-la: Ena enn gran respe pou vre Bondie ek obeir so bann komannman parski se tou seki enn zom bizin fer. 14 Parski vre Bondie pou ziz tou aksion, mem tou bann kitsoz ki kasiet, pou kone si li bon ouswa move.
Sa nom Ekleziast la sorti dan lang grek. So nom ebre se Qo·he′leth ki vedir “Kikenn Ki Rasanble; Kikenn Ki Konvoke.”
Ouswa “sa kikenn ki konvoke la.”
Ouswa “pa vo nanye!”
Lexpresion “anba soley” dan sa liv Labib la vedir “lor sa later-la” ouswa “dan sa lemond-la.”
Lit., “res debout.”
Ouswa “briye.”
Ouswa “retourne esoufle.”
Ouswa “larivier pandan liver; larivier dapre bann sezon.”
Ouswa “seki vremem bet.”
Ouswa “ki fer mwa zwaye.”
Ouswa “lazwa.”
Ouswa “dibien ki pou.”
Lit., “seki mo lizie ti demande.”
Ouswa “lazwa.”
Ouswa “par.”
Ouswa “amenn enn lavantaz.”
Ouswa “so lizie ouver.”
Ouswa “donn tou.”
Ouswa “katastrof.”
Lit., “ek pou tou zefor ki so leker fer.”
Lit., “sot-sote.”
Ouswa “an-ord; bien; dan enn bon fason.”
Ouswa kitfwa, “seki’nn disparet.”
Lit., “lespri.” Get Lexplikasion Bann Mo.
Lit., “lespri.” Get Lexplikasion Bann Mo.
Ouswa “par.”
Ouswa “travay dir.”
Lit., “ek pe manz so prop laser.”
Ouswa “enn pli gran bienfe.”
Ouswa “Ek enn lakord ki’nn trese an trwa pa kase.”
Ouswa “fasilman.”
Kitfwa sa fer referans ar sa zanfan ki saz la.
Ouswa “tro boukou preokipasion.”
Lit., “to laser.”
Ouswa “mesaze-la.”
Ouswa “katastrof.”
Ouswa “travay.”
Ouswa “katastrof.”
Ouswa “par.”
Ouswa “par.”
Ouswa “rapel.”
Ouswa “katastrof.”
Ouswa “ek ki mem tom-la pa’nn vinn pou li.”
Lit., “ena plis repo.”
Ouswa “me zame li pa satisfe.”
Lit., “pou mars devan bann ki vivan?”
Ouswa “pled so ka.”
Ouswa kitfwa, “kitsoz.”
Ouswa “Enn bon nom.” Lit., “Enn nom.”
Ouswa “lamizman.”
Lit., “Pa degaze dan to lespri pou ofanse.”
Ouswa kitfwa, “ofanse se mark enn dimounn bet.”
Setadir, bann ki vivan.
Ouswa “lazourne katastrofik.”
Ouswa “dekouver.”
Ouswa “pe dir bann move kitsoz lor twa.”
Ouswa “bann lasenn.”
Ouswa “kapav interpret enn kitsoz?”
Ouswa “pou ena bon zizman.”
Ouswa “enn zizman.”
Ouswa “souf; divan.” Lit., “lespri.” Get Lexplikasion Bann Mo.
Ouswa kitfwa, “bann move kitsoz ki zot fer pa kapav sov bann move dimounn.”
Ouswa “fer li soufer pou so maler.”
Ouswa “agasan.”
Ouswa “travay.”
Ouswa kitfwa, “kot bann dimounn pa ti gagn somey ni lizour ni lanwit.”
Lit., “ek apre sa zot al kot bann mor!”
Ouswa “konsian.”
Ouswa “lapey.”
Setadir, bann linz kouler vif ki montre lazwa, pa bann linz dey.
Ouswa “Seol,” setadir, tom kot tou dimounn ale. Get Lexplikasion Bann Mo.
Ouswa “bann levennman ki pa’nn prevwar.”
Ouswa “katastrof.”
Lit., “dan so drwat.”
Lit., “dan so gos.”
Lit., “lespri; souf.”
Ouswa “bann ki ena konpetans.”
Ouswa kitfwa, “bizin fer atansion avek zot.”
Lit., “sef lalang.” An Franse, charmeur de serpent.
Ouswa “Manze.”
Ouswa kitfwa, “lor to lili.”
Lit., “kreatir ki anvole dan lesiel.”
Ouswa “mesaz-la.”
Ouswa “Avoy.”
Ouswa “katastrof.”
Sa kapav fer referans osi ar lespri Bondie.
Lit., “bann lezo ki dan vant enn madam ansint.”
Ouswa “demann twa bann kont.”
Lit., “laser.”
Ouswa “katastrofik.”
Ouswa kitfwa, “avek.”
Ouswa “bann ki vey.”
Se enn ti frwi ki servi pou gagn lapeti. An Franse, câpre.
Lit., “lespri.” Get Lexplikasion Bann Mo.
Ouswa “pa vo nanye!”
Ouswa “met an-ord.”
Ouswa “baton pwint ki servi pou diriz bann bef.”