Demann Exkiz—Solisyon pu Fer Lape

“KAN demann exkiz, buku problem ek dezakor kapav regle, san ki ena vyolans. Sa amenn bann guvernman pu pran kont sufrans zot popilasyon, ek sa fer bann dimunn gard bann bon relasyon ant zot.” Ala seki Deborah Tannen, enn ekrivin byin popiler dan Liniversite Georgetown, Washington D.C., finn ekrir.

Labib usi montre ki enn meyer fason pu amelyor bann relasyon ki’nn gate, se demann exkiz ek montre ki u sinser. Par egzanp, Zezi ti rakont zistwar enn garson ki ti return kot so papa apre ki li ti’nn gaspiy tu so leritaz. Kan garson la finn demann so papa pardon avek tu so leker, papa la finn akeyir li san ezite. (Lik 15:17-24) Wi, fode zame enn kikenn santi li tro fyer pu li aval so lorgey ek demann exkiz. Byinsir li pli fasil pu bann ki pa vantar demann exkiz.

Demann Exkiz—Ki Puvwar Sa Ena?

Nu ena legzanp enn kikenn ki montre ki puvwar sa ena, kan nu demann exkiz. Se Abigayl, enn fam Izraelit ki ti ena bon zizman. Abigayl ti demann exkiz pu enn erer ki so mari ti’nn fer. Kan David, fitir Lerwa Izrael, ek so bann zom ti pe res dan dezer, zot ti protez trupo Nabal, mari Abigayl. Me purtan, kan David ti avoy bann zom pu demann Nabal dipin ek delo, li ti byin insilte zot ek li ti return zot lamin vid. Alor, sa finn ofans David ek li’nn pran 400 zom pu al lager kont Nabal ek so fami. Kuma Abigayl finn aprann seki’nn arive, li’nn sorti pu al zwenn David. Kan li’nn ariv devan David, li’nn tom dan so lipye ek li’nn dir: “Mo senyer, fer kumadir mwa ki’nn fer erer. Ekut seki to esklav ena pu dir twa.” Apre sa, Abigayl finn explik sityasyon la ek li finn donn David manze ek bwar. Lerla, David dir li: “Return anpe kot twa. To truve, mo’nn ekut twa pu mo montre konsiderasyon pu twa.”—1 Samyel 25:2-35.

Parski Abigayl pa ti enn dimunn fyer, li finn demann exkiz pu konportman brit ki so mari finn ena. Ek kumsa, li finn kapav sov so fami. David finn mem remersye li parski si pa ti ena li, David ti pu gayn enn det disan lor so latet. Malgre ki se pa Abigayl ki ti maltret David ek so bann zom, li finn aksepte pu port blam so fami ek fer lape avek David.

Enn lot legzanp enn kikenn ki ti kone kan pu demann exkiz, se lapot Pol. Enn fwa, li ti bizin defann limem devan lakur siprem Zwif. Ankoler parski Pol ti pe dir laverite, gran pret Ananyas donn lord bann zom ki ti akote Pol, pu tap li lor so labus. Lerla, Pol dir li: “Bondye pu tap twa, miray badizone. Eski to kapav ziz mwa dapre Lalwa ek an mem tan kont Lalwa kan to donn lord pu bat mwa?” Kan bann dimunn ki ti la, finn tann sa, zot dir ki Pol finn insilte gran pret. Alor, deswit Pol rekonet so erer ek li dir: “Frer, mo pa ti kone ki se ar gran pret ki mo ti pe koze. Wi, Lekritir ti dir: ‘To bizin pa insilte seki sef parmi to pep.’”—Akt 23:1-5.

Selman, seki Pol ti dir, ti vre; enn ziz bizin pa servi vyolans. Me mem sa, Pol finn demann exkiz pu so fason koze. San rann li kont, li finn koz ar gran pret enn fason ki lezot ti kapav konsider kuma enn mank respe.a Parski li finn demann pardon, lakur Zwif finn dispoze pu ekut seki li ti ena pu dir. Etandone ki Pol ti kone ki sertin manb dan lakur pa ti dakor ant zot, li ti dir ki se parski li ti krwar dan rezireksyon, ki li ti pe bizin pas devan lakur. Alor la, sa finn lev enn bel dezakor ek lerla buku Farizyin finn pran par Pol.—Akt 23:6-10.

Ki nu kapav aprann dan sa de legzanp la? Abigayl ek Pol finn exprim zot regre sinser ek sa finn permet pu kontiyn ena enn bon kominikasyon. Donk, kan enn kikenn demann exkiz, sa favoriz lape. Wi, si nu rekonet nu erer ek nu demann exkiz pu ditor ki nu’nn fer, nu pu kapav gayn konversasyon avek bann ki konserne ek regle problem la.

‘Me, Mo Pa’nn Fer Nanyin, Mwa!’

Defwa, kan nu rann nu kont ki enn kikenn finn ofanse par seki nu’nn dir uswa fer, nu kapav panse ki dimunn la pe egzazere, uswa ki li tro sansib. Me, get ki konsey Zezi ti donn so bann disip: “Si, kan to pe amenn enn don devan lotel pu Bondye, to al rapel ki to frer ena kitsoz kont twa, les to don lamem devan lotel, ale. Fer lape avan avek to frer, ek apre, kan to returne, ofer Bondye to don.”—Matye 5:23, 24.

Par egzanp, enn frer kapav ena santiman ki u’nn fer pese kont li. Dan sa sityasyon la, ki u ena santiman ki u’nn fer li ditor, uswa non, Zezi dir ki u bizin al ‘fer lape avek u frer.’ An Grek, mo ki Zezi finn servi isi, ‘kapav vedir tulede bizin aksepte sede, apre ki zot finn gayn dispit.’ (Vine’s Expository Dictionary of Old and New Testament Words) Wi, kan ena bizbiz ant de dimunn, sakenn ena enn par responsabilite ladan, parski tulede inparfe ek donk tulede kapav fer erer. Ala kifer, pu retruv lape, tulede bizin aksepte sede.

Seki inportan ladan, se pa kisannla ki ena rezon ek kisannla ki ena tor, me plito kisannla ki fer premye pa pu fer lape. Dan kongregasyon Korint, Pol ti remarke ki sertin ti amenn zot bann frer devan lakur pu regle bann dezakor ki ti leve ant zot, par egzanp lor bann kestyon biznes. Alor, li ti koriz zot ek li ti dir: “Kifer eski plito zot pa siport sa linzistis la? Kifer eski zot pa aksepte perdi?” (1 Korintyin 6:7) Li vre ki isi Pol ti pe dekuraz bann Kretyin al regle zot bann dezakor devan lakur. Me prinsip ki deryer sa, li kler: Lape ant nu bann frer pli inportan ki pruve kisannla ena rezon ek kisannla ena tor. Si tuletan nu mazinn sa prinsip la, li pu pli fasil pu nu demann exkiz kan enn kikenn panse ki nu’nn fer pese kont li.

Nu Bizin Sinser

Me, sertin dimunn servi bann mo ki dir kan demann exkiz, dan enn fason egzazere. Par egzanp, dan Japon, kan demann exkiz, suvan servi lexpresyon sumimasen. Zot mem servi sa mo la pu exprim rekonesans; li montre santiman malalez ki enn dimunn ena parski li pa’nn kapav fer enn kitsoz pu remersye enn kikenn ki’nn fer li enn faver. Donk, parski kapav servi sa lexpresyon la pu plizir kitsoz, sertin demann zotmem si sa bann dimunn ki pe dir sa la, zot vremem sinser. Dan bann lezot kiltir usi, li kapav parey.

Dan ninport ki lang enn kikenn demann exkiz, li inportan ki li sinser. Bann mo ki li servi ek ton so lavwa bizin montre ki vremem li sagrin. Se seki Zezi ti anseyn so bann disip dan so diskur ki li ti fer lor enn montayn: “Fer sir ki zot Wi, li vremem Wi, ek zot Non li vremem Non, parski tu seki anplis sorti ar sa kikenn ki move la.” (Matye 5:37) Wi, si u pe demann pardon, montre ki u sinser. Get sa legzanp la. Enn misye ti pe debute dan lake pu anrezistreman bann pasaze dan enn airport. So valiz tap avek enn madam ki devan li; li demann madam la exkiz. Detrwa minit apre, kan lake la buze, so valiz retap ar madam la. Avek buku polites, li redemann exkiz. Mem zafer arive enn trwazyem fwa. Me sa fwa la, misye ki ti avek sa madam la koz ar misye la. Li dir li ki si vremem li ti sinser kan li ti dir “exkiz mwa,” li ti bizin fer sir ki so bagaz pa tap ar madam la ankor. Wi, enn kikenn ki sinser kan li demann exkiz bizin byin determine pu pa refer mem erer.

Si nu sinser kan nu pe demann exkiz, nu bann parol pu montre ki nu admet nu erer, nu pe rod pardon ek nu pe fer zefor, selon nu posibilite, pu repar domaz ki nu’nn fer. An retur, sa kikenn ki ti ofanse la bizin dispoze pu pardonn sa kikenn ki pe repanti la. (Matye 18:21, 22; Mark 11:25; Efezyin 4:32; Kolosyin 3:13) Etandone ki tulede dimunn inparfe, li pa fasil pu zot fer lape vit ant zot. Me, demann exkiz, li ena puvwar pu retabli lape.

Kan Nu Pa Bizin Demann Exkiz

Li vre ki kan nu dir ki nu regrete ek nu sagrin pu seki finn arive, sa amenn enn sertenn sulazman ek sa favoriz lape. Me, enn dimunn ki ena bon zizman pa pu demann exkiz kan pa neseser. Par egzanp, fer kumadir enn kestyon an rapor avek nu fidelite ar Bondye, leve. Kan Zezi ti lor later, “li ti abes li, ek li ti vinn obeisan ziska lamor, wi lamor lor enn poto martir.” (Filipyin 2:8) Me selman, Zezi pa finn demann exkiz pu so bann krwayans, pu ki so sufrans diminye. Ek li pa ti demann exkiz kan gran pret ti dir li: “Par non nu Bondye vivan, mo demann twa fer serman ek reponn si vremem twa ki Kris, Garson Bondye!” Zezi pa finn demann exkiz dann enn fason timid-timid. Li finn plito reponn avek kuraz: “Tomem ki pe dir sa. Me mo pe dir zot: Apartir zordi, zot pu truv [Garson Bondye] asiz kote drwat Bondye ek li pu vinn lor bann nyaz dan lesyel.” (Matye 26:63, 64) Wi, zame Zezi pa’nn les lide res anpe avek gran pret pas avan so fidelite ar so Papa, Bondye Zeova.

Bann Kretyin montre respe ek loner pu bann dimunn ki ena lotorite. Me, zot pena okenn rezon pu demann exkiz parski zot obeir Bondye ek zot ena lamur pu zot bann frer.—Matye 28:19, 20; Romin 13:5-7.

Nanyin Pa Kapav Anpes Lape

Zordi, nu fer erer parski nu finn erit linperfeksyon ek pese ar nu anset Adan. (Romin 5:12; 1 Zan 1:10) Se parski Adan finn rebel kont so Kreater ki li finn vinn peser. Me avan, Adan ek Ev ti parfe; zot pa ti ena okenn pese. Bondye finn promet ki Li pu refer bann dimunn vinn parfe kuma zot ti ete. Li pu tir tu pese ek tu so bann konsekans.—1 Korintyin 15:56, 57.

Nek mazinn enn ku seki sa pu vedir! Dan so konsey lor fason ki nu bizin servi nu lalang, Zak, demi-frer Zezi ti dir: “Si enn kikenn pa fer erer par parol, li enn dimunn parfe ki kapav kontrol tu so lekor.” (Zak 3:2) Enn zom parfe kapav kontrol so lalang. Donk, li pa pu bizin demann exkiz parski li’nn mal servi so lalang. Li ‘kapav kontrol tu so lekor.’ Wi, komye li pu bon kan nu pu parfe! Lerla, nanyin pa pu minn lape ki pu ena ant bann dimunn. Me anatandan, si nu demann exkiz sinserman pu ditor ki nu’nn fer, sa pu enn gran led pu favoriz lape.

[Not anba paz]

[Zimaz lor paz 5]

Ki nu kapav aprann avek legzanp ki Pol finn lese?

[Zimaz lor paz 7]

Kan tu dimunn pu vinn parfe, nanyin pa pu kapav anpes lape