Labib Bedell—Enn Ti Pa pou Konpran Labib Pli Bien
KAN William Bedell, enn pret Angle ti al Irlande an 1627, li ti trouv enn sitiasion bien bizar. Irlande, enn pei kot laplipar dimounn Katolik, ti pe dirize par Grande-Bretagne ki ti Protestan. Partou atraver l’Europe bann Protestan ti’nn fini tradir Labib dan bann lang lokal. Selman, koumadir personn pa ti interese pou tradir li an Irlande.
Pou Bedell li ti bien inportan ki ‘pa negliz bann Irlande ziska ki zot reisi konn Angle.’ Alor, li’nn koumans prodir enn Labib dan lang Irlande. Me li’nn gagn bann gran lopozision, sirtou avek bann Protestan. Kifer?
ANPES BANN DIMOUNN SERVI LANG IRLANDE
Bedell ti fer zefor pou aprann Irlande. Kan li ti vinn rekter Trinity College dan Dublin, li ti ankouraz bann zelev pou koz sa lang-la. Ek apre, kan li ti vinn pret dan Kilmore, li ti kontign fer sa. Seki interesan, kan Larenn l’Angleterre, Elizabeth I, ti kree Trinity College, li ti fer sa avek lobzektif pou ki ena bann pret ki pou kapav ansegn bann dimounn Labib dan zot lang. Se samem ki Bedell ti esey fer.
Dan diosez Kilmore, laplipar dimounn ti koz Irlande. Alor, Bedell ti insiste pou gagn bann pret ki konn koz Irlande. Seki li ti demann bann lotorite ti an-akor avek bann parol lapot Pol ki trouv dan 1 Korintien 14:19. Sa verse-la dir: “Dan [“kongregasion,” NW] mo prefer koz sink parol ki dimounn konpran pou mo donn lansegnman lezot, olie ki mo pronons enn milie parol anlang,” setadir dan enn lang ki bien tigit dimounn konpran.
Me sertin ki ti ena enn gran pozision ti inflians lezot. Zot ti fer tou pou met baton dan so larou. Dapre bann istorien, sertin ti dir ki si servi lang Irlande sa pou “danzere pou leta” ek lezot ti dir ki sa pa “dan lavantaz Gouvernman.” Sertin ti panse ki sa pou dan lintere l’Angleterre si bann dimounn pa ti konn koz Irlande. Lotorite ti mem etabli bann lalwa kot ti demann bann Irlande pou aret koz zot lang, aret swiv zot bann koutim ek pou aprann ek adopte bann koutim Angle.
PROZE BEDELL POU LABIB
Bedell pa ti dekouraze ar sa bann diferan pwindevi-la. Dan koumansman bann lane 1630, li ti koumans tradir an Irlande Labib Angle (King James Version, 1611) ki ti’nn fek pibliye. Li ti anvi tradir enn Labib ki maximum dimounn konpran. Pou Bedell, tanki Labib ti res enn liv sele, setadir zis an Angle, bann pov pa ti pou kapav examinn li ek kone kouma pou gagn lavi eternel.—Zan 17:3.
Bedell pa ti premie dimounn pou pans koumsa. Anviron 30 an avan, enn lot levek, William Daniel, ti trouve kouma li difisil pou enn kikenn aprann seki Labib ansegne, si Labib dan “enn lang ki li pa kone.” Daniel ti fini tradir Bann Lekritir Grek Kretien an Irlande. Alor Bedell li, li ti tradir Bann Lekritir Ebre. Dan Labib Bedell ena tradiksion Bedell ek osi tradiksion ki William Daniel ti fer avan. Ofet, Labib Bedell, premie Labib konple an Irlande, ti sel tradiksion Labib an Irlande ki finn ena pandan 300 an.
Bedell ti anplway de dimounn ki koz Irlande pou ed li fer so tradiksion. Amezir zot travay ti pe avanse, Bedell, ki ti enn spesialis dan lang Ebre ansam avek led enn ouswa de lezot spesialis, ti verifie ek ti fer bann koreksion dan sak verse. Zot ti osi konsilte enn tradiksion italien ki ti fer par Giovanni Diodati, enn biblis Swis, ek osi la Septante ek enn ansien maniskri Labib an Ebre ki ena boukou valer.
Sa lekip-la ti swiv lexanp bann tradikter King James Version (Bedell ti konn boukou parmi zot personelman) ek ti met nom Bondie dan plizir plas dan zot tradiksion. Par exanp, dan Exod 6:3, zot ti tradir nom Bondie par “Iehovah.” Inn gard kopi orizinal maniskri Bedell dan Libreri Marsh, dan Dublin, Irlande.—Get lankadre “Rekonesans pou Travay Bedell.”
LABIB BEDELL PIBLIYE
Bedell ti terminn so tradiksion ver 1640. Me li pa ti kapav pibliye li deswit. Kifer? Enn rezon se parski li ti pe kontign gagn lopozision. Bann lennmi ti gat repitasion so tradikter prinsipal. Zot ti fer sa pou denigre travay Bedell. Zot ti mem fer aret Bedell ek met li dan prizon. Koumadir sa pa ti ase, an 1641, li finn trouv li anplin dan enn rebelion kont bann Angle. Sa rebelion-la ti bien violan ek boukou dimounn ti perdi lavi. Pandan enn tan, sertin Irlande ti protez Bedell mem si li ti enn Angle. Zot ti trouve kouma li ti vremem interese ar zot. Me alafin, bann solda rebel ti met li dan prizon kot bann kondision ti bien pa bon. Pena dout ki sa ti akseler so lamor. Li’nn mor an 1642 ek li pa’nn reisi trouv so travay pibliye.
Prefas dan maniskri orizinal Bedell, ver 1640, ek Labib ki’nn pibliye an 1685
Travay Bedell ti’nn preske detrir net kan bann dimounn ti vinn fer dezord kot li ek ti kraz so lakaz. Erezman enn kamarad pros ti reisi tir tou so bann dokiman tradiksion. Avek letan, Narcissus Marsh, ki plitar ti vinn larsevek Armagh ek pret pli inportan dan Legliz Irlande, ti gagn sa bann dokiman-la. Li ti gagn led finansie avek enn siantis ki apel Robert Boyle ek avek kouraz li ti pibliye Labib Bedell an 1685.
ENN TI PA KI TI POU ENA ENN GRAN LINPORTANS DAN LAVENIR
Pa tou dimounn ki’nn aplodi kan Labib Bedell inn sorti. Kanmem, sa ti enn ti pa pou ed bann dimounn konpran Labib pli bien, sirtou bann ki koz Irlande. Pa zis dan Irlande me osi dan l’Ecosse ek dan boukou lezot landrwa. Asterla zot ti pou kapav nouri zotmem avek bann panse Bondie amezir zot lir so Parol dan zot lang.—Matie 5:3, 6.
“Kan nou lir Labib Bedell, nou tann seki ena dan Labib dan nou prop lang. Se enn mwayin inportan ki’nn permet mwa ek mo fami aprann laverite extraordiner ki ena dan bann Lekritir”
Labib Bedell inn kontign ed bann ki kontan laverite ziska nou lepok. Enn misie ki koz Irlande ek ki’nn fek aprann seki Labib ansegne, dir: “Kan nou lir Labib Bedell, nou tann seki ena dan Labib dan nou prop lang. Se enn mwayin inportan ki’nn permet mwa ek mo fami aprann laverite extraordiner ki ena dan bann Lekritir.”