Bann Referans pou Kaye Renion Nou Lavi Kretien ek Nou Minister
1e-7 ZANVIE
BANN TREZOR DAN PAROL BONDIE | MATIE 1-3
“Rwayom ki dan Lesiel Finn Koste”
nwtsty bann not pou letid pou Mt 3:1, 2
prese: Sa mo Grek-la isi vedir sirtou “fer enn deklarasion antan ki enn mesaze piblik.” Li atir latansion lor fason ki fer sa deklarasion-la: An zeneral, fer li an piblik olie ki fer enn sermon ar enn group dimounn.
Rwayom: Se premie fwa ki trouv mo Grek basiléïa, li fer referans ar enn gouvernman ki dirize par enn lerwa ek osi ar teritwar, ek bann dimounn lor ki lerwa-la dirize. Nou trouv sa mo Grek la 162 fwa dan bann Lekritir Grek Kretien, 55 ladan trouv dan liv Matie ek laplipar fer referans ar dominasion Bondie ki dan lesiel. Matie servi sa mo-la telman souvan ki ti kapav apel so Levanzil, Levanzil Rwayom.
Rwayom ki dan lesiel: Servi sa lexpresion-la apepre 30 fwa ek sa zis dan Levanzil Matie. Dan bann Levanzil Mark ek Lik, pou lexpresion-la inn servi lexpresion “Rwayom Bondie.” Sa montre ki “Rwayom Bondie” trouv dan lesiel ek ki li dirize depi lesiel.—Mt 21:43; Mr 1:15; Lk 4:43; Dn 2:44; 2Tim 4:18.
finn koste: Isi li vedir ki fitir Dirizan dan Rwayom ki dan lesiel pou aparet biento.
nwtsty miltimedia
Zan Batis So Labiyman ek So Laparans
Zan ti met enn linz ki ti fer ar pwal samo ek li ti tini li ar enn sintir kwir, ki ti kapav servi pou sarye bann ti kitosz. Profet Eli osi ti met sa kalite linz-la. (2Le 1:8) Bann linz ki ti fer ar pwal samo ti grosie ek se bann dimounn pov ki ti met sa kalite linz-la. Alor ki bann dimounn ris ti met bann linz soup ki ti fer ar laswa ouswa lin. (Mt 11:7-9) Depi so nesans, Zan li enn Nazirein, alor kitfwa zame li pa’nn koup so seve. So labiyman ek so laparans ti montre ki li ti amenn enn lavi sinp, enn lavi ki ti tourn otour volonte Bondie.
Bann Sotrel
Dan Labib, mo ki servi pou “sotrel” kapav fer referans ar bann insek ki sot-sote ek ki ena bann ti lantenn; li fer sirtou referans ar bann sotrel ki migre an gran-gran group. Dapre bann tes ki’nn fer dan Zerizalem, bann sotrel dan dezer ena 75 % protein. Azordi bann dimounn ki manz sotrel tir so latet, bann lapat, bann lezel, ek labdomen. Seki reste, se so lestoma, ek kapav manz li kri ouswa kwi. Li paret ki sa bann insek-la gagn gou krevet ouswa krab ek ki zot ranpli ar protein.
Dimiel Sovaz
Dan foto (1) nou trouv enn nik mous dimiel ek dan foto (2) nou trouv enn pin ki ranpli ar dimiel. Dimiel ki Zan ti manze kitfwa ti’nn prodir par enn variete mous dimiel sovaz ki apel Apis mellifera syriaca, sa mous dimiel-la sorti dan sa landrwa lamem. Sa bann mous dimiel la bien adapte ar letan so ek sek ki ena dan dezer Zide, me li pa adapte pou lelvaz, parski li atak bann dimounn. Me selman, apartir neviem siek Avan Nou Lepok, bann dimounn ki ti viv dan Izrael ti gard bann mous dimiel dan bann vaz an-arzil. Finn dekouver enn kantite debri sa bann nik-la omilie enn lavil (ki azordi apel Tel Rehov), ki trouv dan Vale Zourdin. Dimiel ki ti gagne dan sa bann nik-la ti’nn prodir par bann mous dimiel ki paret sorti dan enn landrwa ki azordi apel Turquie.
Rod Bann Perl Spiritiel
nwtsty not pou letid pou Mt 1:3
Tamar: Se premie fam lor sink ki mansione dan lalis bann anset Lemesi ki trouv dan liv Matie. Kat lezot fam-la se Raab ek Rut, toulede pa ti bann Izraelit (v. 5); Betsabe (Bat-sheba), “fam Uri” (Ouriya) (v. 6); ek Mari (v. 16). Dan lalis bann anset Zezi ena zis bann zom, sa bann fam-la form parti sa lalis-la sirman parski zot inn vinn enn anset Zezi dan enn fason extraordiner.
nwtsty not pou letid pou Mt 3:11
batiz zot: Mo Grek baptizô vedir “plonz net.” Bann lezot verse Labib montre ki batem inplik plonz net dan delo. Enn zour, Zan ti pe batiz bann dimounn dan enn landrwa ki trouv dan Vale Zourdin pre ar Salim “parski ti ena boukou delo laba.” (Zn 3:23) Kan Filip ti batiz enn fonksioner Etiopien, zot toulede “ti desann dan delo.” (Zis 8:38) Se mem mo Grek ki servi dan la Septante dan 2Le 5:14 kan pe dekrir ki Naaman “ti plonz set fwa dan Zourdin.”
8-14 ZANVIE
BANN TREZOR DAN PAROL BONDIE | MATIE 4-5
“Bann Leson ki Nou Aprann ar Sermon ki Zezi Ti Fer lor Montagn”
nwtsty not pou letid pou Mt 5:3
Ere: Se pa zis resanti lazwa, parey kouma kan enn dimounn pe pas enn bon moman. Okontrer, kan servi sa mo-la pou bann imin, li fer referans ar enn dimounn ki gagn benediksion Bondie ek ki ena so faver. Servi sa mo-la osi pou dekrir Bondie ek Zezi dan so laglwar dan lesiel.—1Tim 1:11; 6:15.
bann ki rekonet ki zot bizin direksion Bondie: Lexpresion Grek ki’nn servi pou “bann ki rekonet,” vedir literalman, “bann ki pov (bizin led; pena nanye; bann mandian).” Dan kontex servi sa lexpresion-la pou bann dimounn ki bizin led ek ki rann zot kont ki zot vremem bizin sa. Servi mem mo kan fer referans ar Lazar enn “mandian” dan Lk 16:20, 22. Lexpresion Grek ki sertin tradiksion inn tradir par “pov dan zot lespri” donn lide ki bann dimounn vremem rann zot kont ki zot pov lor plan spiritiel ek ki zot bizin Bondie.
nwtsty not pou letid pou Mt 5:7
mizerikord: Kan Labib servi mo “mizerikord” li pa vedir zis pardone ouswa pa sever kan rann enn zizman. An zeneral li vedir bann santiman kouma konpasion ek pitie ki pous enn dimounn pou pran linitiativ pou ed enn kikenn ki bizin led.
nwtsty not pou letid pou Mt 5:9
bann ki fer lape: Bann dimounn ki pa zis gard lape me osi ki amenn lape la kot pena.
Rod Bann Perl Spiritiel
nwtsty not pou letid pou Mt 4:9
ador mwa enn sel fwa: Verb Grek ki’nn servi isi pou “ador,” se enn verb aoriste, enn verb ki montre ki se enn aksion tanporer. Kan inn tradir li isi par “ador mwa enn sel fwa” sa montre ki Lediab pa ti demann Zezi pou koumans ador li ouswa kontign ador li; sa ti zis enn sel aksion pou ‘adore.’
nwtsty not pou letid pou Mt 4:23
ansegne . . . prese: Ansegne diferan ar prese parski enn ansegnan pou fer plis ki anons bann kitsoz; li pou donn bann linstriksion, explike, servi bann rezonnman ki konvaink lezot, ek donn bann prev.
15-21 ZANVIE
BANN TREZOR DAN PAROL BONDIE | MATIE 6-7
“Kontign Rod Rwayom Bondie Avan”
nwtsty not pou letid pou Mt 6:24
travay kouma enn esklav: Isi sa verb Grek la vedir enn kikenn ki travay kouma enn esklav, setadir, enn kikenn ki pou enn sel met. Zezi pe rod dir isi ki enn Kretien pa kapav res atase zis ar Bondie, enn latasman ki Li merite, ek anmemtan konsakre so letan pou rod bann dibien materyel.
nwtsty not pou letid pou Mt 6:33
kontign rod: Sa form verb Grek la montre ki se enn aksion ki kontigne. Bann vre disip Zezi pa pou rod Rwayom Bondie pou enn tan ek apre al rod bann lezot kitsoz. Okontrer, zot bizin touletan met Rwayom Bondie an premie dan zot lavi.
Rwayom: Dan sertin vie dokiman an Grek inn ekrir “Rwayom Bondie.”
so: Savedir Bondie, “Papa ki dan lesiel” ki mansione dan Mt 6:32.
lazistis: Bann ki rod lazistis Bondie dispoze pou fer so volonte ek viv an-akor ar so bann prinsip lor seki bon ek seki pa bon. Sa lansegnman-la bien diferan ar lansegnman bann Farizien, ki ti pe rod etabli zot prop lazistis.—Mt 5:20.
Rod Bann Perl Spiritiel
nwtsty bann not pou letid pou Mt 7:28, 29
ti inpresione: Verb Grek ki’nn servi isi vedir “etone ziska ki pena reaksion.” Sa verb-la inplik enn aksion ki kontigne, savedir ki bann parol ki Zezi ti dir ti kontign ena enn lefe lor lafoul mem apre.
so fason ansegne: Sa lexpression-la fer referans ar fason ki Zezi ti ansegne, bann metod ki li ti servi pou ansegne, bann size ki li ti ansegne, tou seki li dir dan Sermon lor Montagn.
pa kouma zot bann skrib: Bann ansegnan Zwif ti bann dimounn ki lezot ti bien respekte ek bann skrib ti ena labitid baz zot lansegnman lor seki zot dir. Me Zezi pa ti fer sa. Li ti koz kouma enn reprezantan Zeova, kouma enn dimounn ki ena lotorite, li ti baz so lansegnman lor Parol Bondie.—Zn 7:16.
22-28 ZANVIE
BANN TREZOR DAN PAROL BONDIE | MATIE 8-9
“Zezi Ti Kontan Bann Dimounn”
nwtsty not pou letid pou Mt 8:3
Zezi ti tous li: Dapre Lalwa Mozaik ti bizin met bann dimounn ki gagn lalep an karatenn, pou ki zot pa kontaminn lezot. (Lv 13:45, 46; Nb 5:1-4) Me selman, bann sef relizie Zwif ti inpoz bann lezot reg ankor. Par exanp, enn dimounn ti bizin les enn distans kat koude, setadir anviron 1.8 met, ant li ek enn dimounn ki ena lalep. Me bann zour kot ti ena divan, li ti bizin les enn distans 100 koude, setadir anviron 45 met. Sa kalite reg-la ti fer bann dimounn azir dan enn fason kriel anver bann dimounn ki ti ena lalep. Bann tradision Zwif koz lor enn ansegnan ki ti kasiet kan li ti trouv enn kikenn ki ena lalep, ek enn lot li, li ti avoy bann ros lor bann dimounn ki ena lalep pou anpes zot koste. Zezi ti azir dan enn fason bien diferan. Kondision sa dimounn ki ena lalep la, ti telman tous so leker, ki li ti fer enn kitsoz ki bann lezot Zwif zame ti pou mem pans pou fer: Li ti tous sa zom-la. Li ti fer sa alor ki li ti kapav zis dir enn sel mo pou geri sa zom-la.—Mt 8:5-12.
Mo anvi: Zezi pa zis montre ki li pran kont seki sa zom-la finn demann li, me li montre enn gran dezir pou fer li, sa montre ki se pa zis par devwar ki li ti pe fer sa.
nwtsty not pou letid pou Mt 9:10
pran enn repa: Ouswa “atab.” Kan de dimounn ti manz atab ansam, sa ti montre ki zot ti bien pros. Alor, dan lepok Zezi normalman bann Zwif zame ti pou manz atab, ouswa partaz enn repa, avek enn dimounn ki pa ti enn Zwif.
ramaser tax: Boukou Zwif ti pe ramas tax pou bann dirizan Romin. Bann dimounn ti ena laenn pou sa bann Zwif-la. Kifer? Parski non selman zot ti pe korper avek enn pwisans ki zot ti meprize, me zot ti pe osi demann plis ki tax legal ki ti pe demande. An zeneral, bann Zwif ti rezet bann ramaser tax, zot ti met zot lor mem nivo ki bann dimounn ki pratik pese ek bann prostitie.—Mt 11:19; 21:32.
nwtsty not pou letid pou Mt 9:36
ena pitie: Verb Grek splagkhnizomaï ki’nn servi isi sorti dan enn mo ki vedir “trip,” ouswa intestin (splagkhna), ek sa montre enn santiman ki nou resanti andan noumem, enn gran lemosion. Se enn parmi bann mo Grek ki pli for pou montre enn santiman konpasion.
29 ZANVIE–4 FEVRIYE
BANN TREZOR DAN PAROL BONDIE | MATIE 10-11
“Zezi Ti Rekonfort Bann Dimounn”
nwtsty bann not pou letid pou Mt 10:29, 30
bann mwano: Mo Grek strouthion se enn mo ki’nn abreze ki vedir niniport ki ti zwazo, me souvan li fer referans ar bann mwano, limem zwazo mwin ser ki vande pou manze.
pou enn pies larzan ki ena tigit valer: Literalman “pou enn assariôn,” seki enn zom gagne pou 45 minit travay. (Get sgd-CE seksion 18.) Dan sa lokazion-la, pandan so trwaziem kanpagn predikasion dan Galile, Zezi dir ki de mwano kout enn assariôn. Dan enn lot lokazion pandan so minister dan Zide, anviron enn an apre, Zezi dir ki kapav aste sink mwano pou pri kat mwano. (Lk 12:6) Kan nou konpar sa de levennman-la, nou aprann ki telman bann mwano ti ena tigit valer ki marsan-la ti donn sinkiem-la gratis.
Li finn mem kont tou bann brin seve lor zot latet: An prinsip, enn imin ena anviron plis ki 100,000 brin seve lor so latet. Parski Zeova konn bien bann ti detay koumsa, sa garanti nou ki Li bien interese ar sak disip Zezi Kris.
nwtsty miltimedia
Mwano
Bann mwano se samem zwazo mwin ser ki vande pou manze. Ti kapav aste de mwano avek kantite kas ki enn zom ti gagne pou 45 minit travay. Lexpresion Grek ki servi kapav fer referans ar bann ti zawzo an zeneral, li inplik osi enn mwano domestik (Passer domesticus biblicus) ek enn mwano Espagnol (Passer hispaniolensis), bann zwazo ki ankor ena dan Izrael, an-abondans.
nwtsty not pou letid pou Mt 11:28
ki ena enn fardo lor zot: Bann dimounn ki Zezi ti pe invite ti ena bann “fardo” akoz traka ek akoz zot ti pe rinte. Zot ladorasion pou Zeova ti vinn enn fardo, akoz bann tradision imin ki ti azoute ar Lalwa Moiz. (Mt 23:4) Mem Saba, ki ti sipoze enn levenmann ki rekonfort dimounn, ti vinn enn fardo.—Ex 23:12; Mk 2:23-28; Lk 6:1-11.
mwa mo pou rekonfort zot: Mo Grek ki servi pou “rekonfort” kapav vedir de kitsoz: repo (Mt 26:45; Mr 6:31), ek soulazman ki gagne kan inn fini rinte, kan pe rekipere ek repran lafors. (2Ko 7:13; Flm 7) Kontex sa verse-la montre ki pran “zoug” Zezi (Mt 11:29), pa vedir repoze me pare pou servi. Isi servi enn verb Grek ki aktif, se enn verb ki montre ki size-la, ki an zeneral enn dimounn, pe fer enn kitsoz. Ek isi li donn lide ki Zezi pe ed bann dimounn pou diminie presion ki ena lor zot ek redonn zot lenerzi, pou ki zot kapav pran so zoug ki leze ek fasil pou sarye.
nwtsty not pou letid pou Mt 11:29
Pran mo zoug lor zot: Zezi ti servi mo “zoug” dan enn sans sinbolik pou koz lor soumision ar enn lotorite ek direksion ki gagne. Si li ti pe pans lor enn zoug ki doub, enn ki Bondie ti met lor Zezi, lerla li ti pe invit so bann disip pou vinn anba sa zoug-la avek li ek li ti pou ed zot. Dan sa ka-la, ti kapav tradir fraz-la koumsa: “Vinn anba mo zoug avek mwa.” Si zoug-la se Zezi limem ki met sa lor lezot, lerla li pe fer referans ar enn disip Kris ki soumet li ar lotorite ek direksion Zezi Kris.