Makoho Aanamasoma
Ukati asarayeli waaryaaya muuthakoni, niireke wiira ayo yanlya icoolya cikiina ahikhanle manaa ni inuni?
Asarayeli yahokhala myaakha 40 muuthakoni. Iyoolya ayova yaatepaaya ulya yaari manaa. (Nkw. 16:35) Ikwaha piili, Yehova ahaavaha inuni wiira yaakhuure. (Nkw. 16:12, 13; Manu. 11:31) Masi waanookhalaru commo, asarayeli yahaana icoolya cikhwaawe.
Wootakihera, Yehova ikwaha cikiina aanawaakusaka apoovwaawe ni waarwaana nipuro ayova naalamuliyaaya umumula ni nno nipurunno yamphwanya maaci ni icoolya ayova caalamuliyaaya ulya. (Manu. 10:33) Nipuro nimoca Yehova nathanlalyawe wiira ayova amumule waari ncoko wo Elim, nipuro napwhanyannyaaya iluusi 12 ni miri 70 cineehaniya palmeiras. (Nkw. 15:27) Ilivuru Plantas da Bíblia niiluuka Inglês ihohimya wiira ‘mwiri uneema itaamara unawuunuwa mapuro menci ni phi mwiri unliya muuthakoni, kontha uhiya paahi ukhuuriya nhokorokhwaaya, unaakumiha ciicammo makhura ni unawaaphwanyiha ntthuuci atthu imiliyau cene.’
Pooti ukhalaka wiira ayuuta ciicammo yaheemela nipuro nimphwanyannya maaci muuthakoni nineehaniya Feiran.a Ilivuru Descobrindo o Mundo da Bíblia, niiluuka Inglês ineera wiira nno nipuronno “uhaavo mooloko wokiloometru 130 ni phiri mooloko wootepa ureera ni urekama ncoko wo Sinai. Ukhuma nipuro uyo moolokooyo ninkumanacaaya niipahari mpaka u Feiran, ciri ikiloometru 45. Maaci o Feiran ari uculu wattuttuni yookhalana metru 600 ni nipuro notheene nirina ikiloometru 5. Nwo cihaavo miri cinci ni nikhanle nipuro nooreera cinene, mpaka ahaavo atthu yaalattanihile niijardim yo Eeteni. Cahovira myaakha cinci atthu yarwaaka nno nipuronno nlattu wotaamara cirivo nwo.”
Miri co itaamara u Feiran
Asarayeli ukati waakhumilyaaya Wiciipitu yahocisa itiriku yoohala upankela iphaawu, ikaruma coomasarela ni atthunaka ciicammo yahocisa icoolya cikiina ni makhura. Unawoonannya wiira nnyo khacinakhala citthu cinlokela ukati mwinci. Apoovu ciicammo yahocisa “mihuwo cinci cokhontwaa ni imope.” (Nkw. 12:34-39) Masi nuuwakatyaaya, nlattu wo makhalelo oorikarika muuthakoni, mihuwo cikiina atthunaka cahokhwa. Inama cikiinannyo ayo pooti yahohita wiira alye ni cikiina atthunaka yahonvaherera Yehova khampa itthuvo; ni cikiina atthunaka yaavaherenre anluku oohikhweeli.b (Mite. 7:39-43) Unookhalaru commo, asarayeli atthunaka yahokhitiri usunka mihuwo cikiinannyo. Nincuwela iyo itthwiiyo kontha Yehova ahowiirela apoovu yahaamwiiwelenle co: “Asaaneenyu anhala ukhala amakampuci muuthakoni mpaka civireke myaakha 40.” (Manu. 14:33) Phimaana, pooti ukhalaka wiira mihuwo ca asarayeli caanawaaphwanyiha ileeti, ni ikwaha cikiina inama wiira akhuure. Masi khweeliini, nnyo mihuwonnyo khacaahala waaphwanyiha iyoolya atthu oovikana 3 milhões ukati wo myaakha 40.c
Vano asarayeli yaaphwanya vayi iyoolya ni maaci wiira alihe ni awurihe mihuwo caya?d Pooti ukhalaka wiira ule ukatyuule yanrupa ipula ni yahaavo malasi muuthakoni. Ilivuru Estudo Perspicaz das Escrituras, ivolume 1 ineera wiira myaakha 3.500 uttuli ‘iluusi co maaci ncoko wo Arábia caanaavirikana niiluusi cimphwanyannya ilelo uyo ncokooyo. Mapuro omaaci vakaani ni myooloko cokhalayi nna co cihinvira maaci ciri uyo ncokooyo anthoonyera wiira khalayi uyo ncokooyo yanrupa ipula ni yanvira maaci menci.’ Phimaana cahaavo myooloko. (Deut. 8:14-16) Uhiri wiira Yehova khaapankile miiriirya wiira aavahe maaci apoovwaawe ni inama caya, ayo yanhala ukhwaaca ni mihuwo caya cotheene ciicammo cankhwa.—Nkw. 15:22-25; 17:1-6; Manu. 20:2, 11.
Moceesi ahowiira asarayeli wiira Yehova ahaavaha Manaa wiira alye ni wiira “acuwele wiira pinaatamu khanlamuliya ukhala apheelaka iyoolya paahi, masi uyo ciicammo naapheela khula nuulumo nikhuma wamalakuni a Yehova.”—Deut. 8:3.
a Nwehe irevista Sentinela 1 yo Maio yo 1992, ipaag. 24-25, yeekunya.
b Ibiiblya inawuuluma ikwaha piili asarayeli weevilyaaya inama wiira anvahe Yehova muuthakoni. Ikwaha yoopacera waari ukati waapaceriyaaya uvareliya nteko itabernaakulu. Ikwaha yonayeeli, waari ukati waapankiyaaya isukuhuulu yo Paasikuwa. Nnyo ikwaha piilinnyo ceerannyeele mwaakha wo 1512 hinawa Kristu, uvira waya myaakha miili asarayeli anakhumile Wiciipitu.—Lev. 8:14–9:24; Manu. 9:1-5.
c Cihalaka vakaani uvira myaakha 40 asarayeli caavirihilyaaya muuthakoni, ayo yahokhitiri uphwanya inama cinci ukati waarweelyaaya waana ikhotto naapoovu akiina. (Manu. 31:32-34) Uhookhalaru commo, ayo khayaahiile ulya Manaa mpaka ukati waakenlyaaya ilapo yaakhuluvelihiyaaya.—Jos. 5:10-12.
d Khiivo itthu inthoonyera wiira mihuwo caasarayeli ciicammo caalya Manaa, kontha Yehova enre wiira ayo yaalamuliya ulokotthaca Manaa yaalikelaka nummeru naatthu yaahala ulya khula itthoko, ni khunhimira wiira mihuwo co wapuwani cahaana caalikeleliyaka.—Nkw. 16:15, 16.